Noord-Koreaans offensief zet het
gehele front weer in beweging
Oude kwartjes en
stuivers ongeldig
a
m
m
1
Rondom Ambon
Generaal-majoor Dean vermist
WESTERSE UNIE ZAL DEFENSIEVE
KRACHT MOETEN VERGROTEN
Het pioniersleven van de planter
LEOPOLD IN RECHTEN HERSTELD
.Het weer.
België en Zwitserland
15 Augustus a.s.
Plannen tot omschakeling van fabrieken
op oorlogsproductie
Meer aandacht aan vlotte
wapenfabricatie
Reservisten in de Verenigde Staten opgeroepen
De stem van de dode
Overschrijden van 38ste
breedtegraad
Regentschap van prins Karei ten einde
Tol hoofd en hart
J
VRIJDAG 21 JULI 1950
74ste JAARGANG No. 248124
KEURING DIENSTPLICHT
Van lichting 1952
Harry Gold legt
bekentenis af
Grote Houtstraat 51 Haarlem
AMERIKAANSE SOLDATEN IN
TAEJON GEVANGEN?
Opruiming
Meer versterkingen voor MacArthur
Strijdkrachten gereed voor vertrek naar Verre Oosten
Eisenhoweri
Voor de veiligheid wellicht
noodzakelijk
BELGISCHE KONING NAAR ZIJN LAND TERUG
(Telefonisch van onze Brusselse correspondent)
BRUSSEL, hedenmorgen
Donderdagmiddag, enkele minuien voor vijf, hebben de
Verenigde Kamers van hei Belgisch parlemeni mei 198
stemmen vóór, hef einde van hef regentschap afgekondigd
en daarmee auiomalisch koning Leopold in zijn rechten
hersield. De voltallige vergadering feli 387 leden. De libe
raal Lahaye sfemde met de C.V.P. Twee leden van de meer
derheid waren wegens ziekte afwezig. Socialisten, libera
len. en communisten hadden onmiddellijk vóór de stem
ming de vergadering verlaten. De uitslag werd onthaald
op een applaus, dat minutenlang duurde. Precies om 5 uur
ging aan het koninklijk paleis de driekleur naar beneden,
ten teken dat het regentschap van prins Karei een einde
had genomen.
Koning Zaterdag in
Brussel?
Generaal-majoor Scheffelaar
belast met commando
over Nederlandse troepen
in Indonesië
BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
iTelefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postqiro 143480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphiusstr. 45, tel. 3998
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds 21544
Directeur: 3. 3. W. Boerrigter.
Hoofdredacteur: Drs. H. W. M. van Ruft.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter-
hooqte. Inqezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opqave van
redenen te weiqeren.
ABONNEMENTSPRI3S 35 cents per week.
f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal
De na-oorlogse regeringen kunnen
er zich op beroemen, dat zij met
haar Indonesië-beleid in ieder ge
val dit hebben bereikt, dat het grootste
gedeelte van het Nederlandse volk in
het jaar 1950 nauwelijks meer reageert
op grove verdragsschendingen door de
zgn. Indonesische Unie-partner en zelfs
gewapende aanvallen van deze Unie
partner op Nederlands trouwste vroege
re vrienden, de Ambonezen, apathisch
aanziet. De regering mene echter niet,
dat dit uiterlijk berusten bij honderd
duizenden een instemmen betekent met
haar beleid. Er leeft bij zeer velen een
gevoel van onbehagen, van dégout) bij
na. dat slechts getemperd wordt door
het zich bewust zijn van volkomen on
macht, vooral ook tengevolge van de
uiterst gecompliceerde en benauwende
internationale atmosfeer, die reeds tot
een explosie heeft geleid in het conflict
op Korea.
Wie enkele dagen geleden de Memo
rie van Antwoord, ondertekend door de
minister voor Uniezaken en Overzeese
Rijksdelen, heeft gelezen en de woorden
van dezelfde minister eergisteren in de
Tweede Kamer heeft beluisterd, staat
telkens verbaasd over de fluwelen hand,
waarmee de verdragsschendende Unie
partner wordt behandeld.
Nog 16 Juli j.l. liet de minister in
zijn Memorie van Antwoord weten, dat
in de kwestie van Ambon nog niet van
nieuwe ontwikkelingen was gebleken,
terwijl toch iedereen wist, dat de A.P.
R.I.S.-troepen van de V.S.I. gereed ston
den een aanval te ondernemen de
Zuid-Molukken, die zich niet wensten
te laten gelijkschakelen. Van deze slappe
houding onzer regering zijn thans de
Zuid-Molukken de dupe. De Ambonees
is van nature te trots van deze trots
heeft Nederland trouwens eeuwenlang
geprofiteerd zich zonder verzet aan
Djocja's onrechtmatige eisen te onder
werpen. Is dit volk daarom nu revolu-
tionnair, omdat het niet het hoofd in
de schoot legt van Djocja of de R.I.S.,
welke laatste apert in strijd handelt met
het zelfbeschikkingsrecht?
Onze regering tracht er zich nu van
af te maken met de verklaring, dat zij,
ondanks de bezwaren, welke zij zelf
heeft tegen het procédé, dat is toege
past bij de oprolling van de deelstaten,
geen instemming kan betuigen met een
revolutionnair optreden van bepaalde
groepen in Indonesië, welke langs deze
weg pogen hun eigen inzichten te rea
liseren. Hiermede is volgens haar de
grote zaak over het zelfbeschikkings
recht niet gediend. Is het wonder, dat
de R.I.S. uit een dergelijke redenering
van Den Haag de moed put om haar
eisen tegen de Zuid-Molukken met ge
weld van wapenen door te zetten? Onze
regering beroept er zich thans op wel
stappen gedaan te hebben voor een vre
delievende oplossing in de Ambonese
kwestie. Maar zij wis t, of althans kon
weten, dat haar pogingen voor een vre
delievende oplossing, gezien de mental,
teit der huidige regeerders in de xt.l.o.,
vruchteloos zouden zijn. Dringt zich niet
onwillekeurig de gedachte op, dat de
regering hier een Pilatus-rol speelt?
Moest een telegram, dat wij hieronder
citeren, en dat gisteren uit de Zuid-
Molukken in Den Haag werd ontvangen,
ons niét het schaamrood op de kaken
jagen?
„De door de R.I.S. ingezette Ambone
zen van het bataljon Pattimoera zijn bij
de gevechten op het eiland Boeroe over
gelopen naar de republiek der Zuid-Mo
lukken De hevige gevechten op Boeroe
eisen vele slachtoffers. Verpleging van
de gewonden is onmogelijk door de re
publikeinse blokkade DeRIS gelbruikt,
voor landingsdoeleinden de KPM-sche
pen „Waikelo" en „Van Gheen Ver
zoeke versnelde zending van een Rode
Kruis-team".
Wij vragen ons af, of onze regering
het raffinement, waarmee de R.I.S. thans
te werk gaat om Ambon te isoleren
door de omliggende eilanden, na een
maandenlange infiltratie, aan te vallen
en te bezetten, wel doorziet. Als men
weet, dat de bevolkingen dezer eilan
den door bloedverwantschap en allerlei
andere banden nauw met elkaar zijn
verbonden, begrijpt men iets van de
Indonesische tactiek. Ambon zal immers
nooit uitgehongerd kunnen worden en
daarmee tot overgave, gedwongen, zo
lang de omliggende eilanden Ambon
voedsel kunnen en ook zullen verschaf
fen. Een bezetting nu van de omliggen
de eilanden maakt Ambon langzamer
hand volkomen weerloos.
Neen, de zaken liggen niet zo simpel
als de regering aan -deze naïeve volks
vertegenwoordiging tracht te suggere
ren. En heeft men er ook al eens aan
gedacht, dat de sprong van Djocja's ge
trainde troepen via de Zuid-Moluk
ken naar Nieuw-Guinea niet zo heel
groot is?
De keuring voor de dienstplicht, lich
ting 1952, zal op 29 Augustus a.s. een
aanvang nemen. In afwijking van de tot
dusver gebruikelijke regeling, zal de
keuring zoveel mogelijk slechts één dag
in beslag nemen. Van 29 Augustus 1950
tot en met 31 Januari 1951 zullen wor
den gekeurd de jongemannen, geboren
vóór 1 Augustus 1932; na 1 Februari
1951 de jongemannen die geboren zijn
van 1 Augustus tot en met 31 December
1932
Harry Gold, de 39-jarige in Zwitser
land geboren biochemicus, die enige tijd
geleden door de Amerikaanse politie
werd gearresteerd op beschuldiging van
spionnage voor de Sovjet-Unie, heeft
gisteren bekend zich schuldig te hebben
gemaakt aan atoomspionnage ten gunste
van Rusland. Hij erkende te zijn opge
treden als tussenpersoon voor dr. Klaus
Fuchs.
Wegens zijn verdiensten op het gebied
der verkennersbeweging heeft de regent
van het seminarie IJpelaar. Mgr. P. R.
A. Sweere, het dankbaarheidsinsigne
ontvangen met een schrijven van Prins
Bernhard en de hoofdcommissaris der
verkenners, baron Van Voorst tot
Voorst.
Advertentie
Ongelimiteerde deviezen voor
Zijn er nog niet, maar wel een
ongelimiteerde keuze in koffers
en tassen bij
c. J. s CH RA VENDIJ K
Generaal MacArthur heeft hedenmorgén officieel hekend gemaakt, dat de
Amerikaanse troepen te middernacht de brandende en verwoeste stad Taejon
hebben prijsgegeven. Taejon is enige tijd het belangrijkste Amerikaanse steun
punt geweest en de Zuid-Koreaanse regering heeft, na uit Seoul verdreven te
zijn, enige tijd in deze 100.000 inwoners tellende stad haar zetel gehad.
De Amerikaanse achterhoede moest zich een weg vechten uit de puinhopen,
na felle straatgevechten te hebben geleverd met de Noord-Koreaanse aanvaller,
waarbij 12 tanks der Noordelijken door raketten uit de nieuwe bazooka's wer
den vernietigd, waarvan één door de commanderende generaal van de 24ste
Amerikaanse infanterie-divisie persoonlijk. Intussen werd in Washington ge
zegd, dat deze commandant, de 51-jarige generaai-majoor Dean, als vermist is
gemeld na te Taejon in het heetst van de strijd te zijn geweest.
De achterhoede van zijn divisie moest spitsroeden lopen door een valleiweg
ten Zuid-Oosten van Taejon en zich met jeeps, trucks en per trein in veilig
heid stellen om aan de zich Snel sluitende communistische tang te ontkomen.
Gevreesd wordt, dat sommige Amerikaanse soldaten, onder wie een aantal ge
wonden, in de stad gevangen zitten.
De Noord-Koreanen maakten bij hun
aanval op Taejon gebruik van guerilla-
strijders en sluipschutters, die tot ach
ter de Amerikaanse stellingen waren
doorgedrongen. Piloten van Amerikaan
se jagers, die wanhopig trachtten de
tanks van de Noordelijken tegen te
houden, meldden dat de stad „brandde
als de hel".
De Noord-Koreaanse aanval, die
kwam na drie dagen van betrekkelijke
rust, heeft het gehele front in beweging
gebracht. De communisten bezetten
Tsjondjoe, 65 km. ten Zuid-Westen van
Taejon en Koemdje, 25 km. verder
Westwaarts. Beide plaatsen zijn hevig
door Amerikaanse vliegtuigen bestookt
Nader wordt gemeld, dat Iri (aan de
Westkust) en vermoedelijk ook het na
bijgelegen Nonsan; door de Noordelij
ken bezet zijn.
Op het centrale front, 40 km. ten
Noord-Oosten van Taejon, beweegt
zich een lange colonne Noordelijke
tanks en artillerie in de richting van
Moengdjoeng. Zij wordt door vliegtui
gen aangevallen.
Voorts verzamelen zich communisti
sche tanks en infanterie op de centrale
hoogvlakte. Hierdoor wordt Taegoe, de
Amerikaanse bevoorradingsbasis, die
80 km. zuidelijker gelegen is, bedreigd.
In het Oosten is de havenplaats Jong-
dok, 40 km. ten Noorden van Pohang,
waar de Amerikanen Dinsdag een lan
ding uitvoerden, in handen van de
Noordelijken gevallen.
Hot front van Korea loopt thans in
de vorm van een boog met een straal
van ongeveer 110 km. Taegoe, 110 km.
ten Noord-Westen van Pusan, is het
middelpunt hiervan. Te Taegoe bevindt
zich een Amerikaanse commandopost.
Het is nog niet bekend waar de Ame
rikaanse verdedigers ten Oosten van
het door hen ontruimde Taejon zullen
trachten stand te houden. Het gebied
is hier bergachtig, met smalle wegen.
Het is gemakkelijker te verdedigen
dan de uitgestrekte rijstvelden rondom
Taejon. Doch uit de jongste front-
berichten blijkt dat dit bergachtige ter
rein van de andere kant ook de Noord-
Koreaanse troepen in staat stelt infil
tratie-pogingen te wagen, om achter de
Amerikaanse stellingen te komen,
Het ministerie van Financiën deelt
mede, dat met ingang van 15 Augustus
1950 de oude zilveren kwartjes en nik
kelen stuivers en de tijdens de Duitse
bezetting uitgegeven zinken kwartjes en
stuivers buiten omloop zullen worden
gesteld. Van die datum af zal gedurende
drie maanden, n.I. tot en met 15 Novem
ber 1950, de gelegenheid openstaan bo
vengenoemde munfcen te wisselen bij
alle postkantoren, bij- en hulpkantoren
der posterijen en poststations. Bij de in
levering wordt de nominale waarde der
munten vergoed in gangbare Neder
landse betaalmiddelen.
Van 15 Augustus 1950 af zijn dus al
léén nog gangbaar die kwartjes en stui
vers, welke het jaartal 1948 of een later
jaartal dragen. De oude zilveren kwar
tjes zijn terstond herkenbaar aan de
krans van eikenloof rondom de waarde-
aanduiding en verschillen hierdoor op
vallend van de nikkelen kwartjes. De
oude stuivers zijn vierkant, de nieuwe
rond.
waarbij zij gebruik maken van weinig
bekende wegen voor muilezeltransport
en van bergpassen.
Amerikaanse versterkingen aan man
schappen en tanks blijven in de Zuid-
Oostelijke hoek van het schiereiland
arriveren. Vliegtuigen bombarderen van
landbases en vliegdekschepen af de
Noordelijke strijdkrachten.
Ruim 1500 communistische agitators uit
de Sovjet-sector zijn door de West-Ber-
lijnse politie gearresteerd, toen zij
pamfletten verspreidden. Soms zetten zij
na hun arrestatie nog hun toespraak
voort.
De ministers van defensie van de landen van het Pact van Brussel, die gis
teren, bijgestaan door hun militaire adviseurs, op het hoofdkwartier van de
Westerse Unie in Fontainebleau de West-Europese defensie hebben besproken,
hebben het volgende communiqué uitgegeven:
„De ministers hebben de internationale situatie en de voorstellen van de
opperbevelhebbers in overweging genomen. Zij erkennen de noodzaak zonder
verwijl de productie van oorlogsmateriaal op te voeren en de defensieve kracht
van de land-, lucht- en zeemacht van de Westerse Unie te vergroten als garan
tie tegen agressie."
Een woordvoerder deelde later mee,
dat op de vergadering zowel het Kore
aanse conflict als president Truman's
boodschap aan het Congress ter sprake
waren gekomen.
Uit de slotsom, waartoe de ministers
zijn gekomen, vloeit voort, dat de de
fensiebegrotingen van alle leden van
de Westerse Unie: Groot-Brittannië,
Frankrijk, Luxemburg, België en Ne
derland verhoogd zullen worden, al
dus de woordvoerder. Hij weigerde
aan te geven met hoeveel procent de
begroting van elk der landen moet
worden verhoogd.
De Franse premier Pleven heeft
onlangs een verhoging van twintig
procent of 20 milliard francs voorge
steld voor de begroting van Frankrijk.
Tijdens de bijeenkomst heeft elk van
de militaire chefs de ministers een beeld
gegeven van zijn eigen taak met betrek
king tot het gemeenschappelijke defen
sieplan. Vervolgens deelde hij de minis
ters mee, wat hij nodig had om zijn taak
te kunnen vervullen. Duidelijk bleek
hierbij, dat geen van de militaire chefs
over voldoende manschappen en mate
riaal beschikt om zijn opdracht naar be
horen te kunnen uitvoeren. De ministers
besloten zowel de manschappen als het
materiaal te zullen leveren.
Het was voor het eerst, dat de mili
taire bevelhebbers van de Westerse Unie
een bijeenkomst hadden met alle minis
ters van Defensie.
Volgende week zullen de Verenigde
Staten op de bijeenkomst van de
plaatsvervangers van de ministers van
Buitenlandse Zaken der landen van
het AtlantischePact aandringen op
„aanzienlijke verhoging" van de de
fensiebegrotingen der West-Európese
landen, zo wordt te Washington van
gezaghebbende zijde vernomen.
Volgens deze functionarissen ver
wachten de Verenigde Staten, dat de
leden van het Atlantisch Pact hun
bewapening versnellen op overeen
komstige schaal als het nieuwe Ame
rikaanse wapenprogram „in zoverre
als hun economische hulpbronnen dit
toelaten".
Charles Spofford, de Amerikaanse ver
tegenwoordiger in de Atlantische Raad,
zal met Europese vertegenwoordigers
voorlopige plannen bespreken om som
mige Europese fabrieken te laten om
schakelen op oorlogsproductie, opdat de
landen van het Atlantisch Pact sneller
van de nodige wapens kunnen worden
voorzien.
In de Ver. Staten zijn gisteren de
eerste maatregelen genomen om de
strijdmacht te versterken. Het korps
mariniers riep ongeveer 47.000 reserve
officieren en manschappen in actieve
dienst op. De marine riep in totaal onge
veer 39.000 officieren en minderen van
de reserve van de marineiuchtvaartdienst
op. De Amerikaanse luchtmacht heeft
meegedeeld, dat in de eerste 8 a 10 dagen
in elk geval nog geen reservisten van de
luchtmacht voor actieve dienst zullen
worden opgeroepen. Het Amerikaanse
leger heeft medegedeeld, dat strijd- en
ondersteuningseenheden uit alle zes de
legerdistricten in de V.S. in gereedheid
zjjn gebracht om naar het Verre Oosten
te vertrekken.
De sterkte van de eenheden is niet
bekend gemaakt. De bekendmaking
wordt uitgelegd als te betekenen, dat
aanzienlijke versterkingen ter beschik
king van generaal MacArthur zullen
worden gesteld. Een woordvoerder van
het leger zei, dat men veilig kon aan
nemen, dat ten minste twee eenheden
uit elk van de zes gebieden zouden ver
trekken.
Het Amerikaanse ministerie van Han
del heeft met ijlgang van gisteren con
trole ingesteld op de export van uitrus
ting voor olieproductie en -raffinage
naar Mexico en Midden- en Zuid-Ame
rika. Ook werd de export van draai
banken voor glasbewerking onder con
trole geplaatst. Ambtenaren van het de
partement verklaarden, dat de maatregel
niet zo zeer ten doel had bescherming
van de binnenlandse voorziening als
wel zich er van te verzekeren, dat de
goederen niet naar onder Russische in
vloed staande gebieden zullen worden
gezonden. Er bestaat reeds controle op
de uitvoer van deze goederen naar lan
den buiten het Westelijke halfrond.
Teneinde de Europese landen schade
loos te stellen voor de kleinere dollar-
uitvoer, welke hiervaft een gevolg zal
zijn, zal Amerika de productie van een
dergelijke omgeschakelde fabriek kopen.
De V.S. zouden dus bijv. een Franse fa
briek in dollars betalen voor geweren,
welke aan Nederland, België of zelfs de
V.S. geleverd worden.
Dit zou in een nieuwe wet moeten
worden vastgelegd, want ingevolge het
gisteren door het Congress aangenomen
wetsontwerp op de militaire hulp aan
het buitenland, mag de Amerikaanse re
gering slechts de grondstoffen en ma
chines betalen, welke Europa nodig heeft
om de militaire productie op te voeren.
Sommige Amerikaanse functionarissen
vinden, dat deze gang van zaken
langzaam werkt.
Groot-Brittannië. Frankrijk, België en
andere landen van het Atlantisch Pact
hebben geaarzeld fabrieken over te
schakelen op de oorlogsproductie, om
dat daardoor hun economisch herstel in
gevaar zou komen. Amerikaanse functio
narissen hopen, dat in deze houding
na de aanval op Zuid-Korea verandering
is gekomen en zij willen er in Londen
op aandringen, dat aan economische
aangelegenheden minder en aan vlugge
productie van wapens meer aandacht
zal worden geschonken.
J~ Tet is een warme zom.erdag. De
j[ stilte van de vroege namiddag
ligt beklemmend over het
dorpspleintje van Inching Round, een
gehucht in Engeland, tamelijk dicht
gelegen bij de luidruchtige metropool
Londen. Die stilte wordt niet door
broken, eerder geaccentueerd, door
het schrille gezang van de oude vrij
ster Angela Pewsey, die haar vreemd
soortige volkswijsjes begeleidt met
het gesnor van haar spinnewiel. Plot
seling valt haar stem stil. Voor altijd.
Angela Pewsey wordt vermoord.
Door een onverlaat, door een land
loper, door iemand die haar boos
aardig geroddel heeft willen wreken?
Dat zal u in den brede worden ver
teld in ons nieuwe feuilleton,
waarvan u de afleveringen van mor
gen af in ons blad kunt lezen. Het
is een spannend verhaal, intelligent
en geestig geschreven, een beetje
wrang ook, maar niet zonder milde
humor. Geen roman in de eigenlijke
zin des woords met wijdlopige karak
terologische beschrijvingen, maar een
boeiende vertelling met vrijmoedige
en rake schetsen, die in beknopt
bestek en filmisch suggererend een
feillozer tekening van personen en
toestanden weten te geven dan ellen
lange beschrijvingen het zouden kun
nen doen.
Wij twijfelen er niet aan of de
lezer zal onze keuze, die is gevallen
op het hierbij aangekondigde verhaal,
dat nog niet in Nederland werd ge
publiceerd en waarvan tvij dus de
primeur hebben, ten volle weten te
waarderen.
Socialistische parlementsleden verlaten
het Koninklijk Paleis, in Brussel, waar
zij het register van de Prins-Regent
getekend en „Leve de Prins-Régent"
geroepen hebben, toen om' vijf uur de
vlag gestreken werd.
Generaal Eisenhower heeft gisteren
verklaard dat het wellicht nodig zal
zijn dat de Amerikaanse strijdkrachten
de 38ste breedtegraad overschrijden
ten einde een overwinning op de Noord-
Koreanen veilig te stellen. Hij meende
dat een dergelijke actie niet tot gevolg
zal hebben dat Rusland de oorlog zal
verklaren.
„Ik weet niet tot hoever men zal moe
ten oprukken om de vijand te verslaan.
Als hij in Zuid-Korea wordt verslagen
behoeven wij niet verder te gaan. Ik
wil echter rekening houden met de mo
gelijkheid dat de Noord-Koreanen, ge
trouw aan de opvatting van alle totaïi-
tairen, dat het oneervol is eens ver
overd gebied prijs te geven, hardnekkig
op Zuid-Koreaans grondgebied zullen
blijven strijden en daar tenslotte zullen
worden verslagen," aldus de generaal.
„Omdat het een test-case is moeten
wij er absoluut voor zorgen, dat wij
niet falen. Falen zou, volgens mij, de
aanleiding zijn voor het uitbreken van
soortgelijke of erger incidenten elders."
Een dertgtal Amerikaanse vrachtvlieg
tuigen, gestationneerd te Frankfurt, heeft
gisteravond als oefening een vlucht ge
maakt boven Nederland. Zij vlogen in
formatie van drie tot acht toestellen en
wekten de verwondering van velen, die
ze zagen voorbijtrekken.
(Van een bijzondere correspondent)
Wit nerveus, mager, bruingebrand
en kerngezond zit hij tegenover
ons. Net terug van Java, waar hij
een week geleden nog door de tuinen
van zijn onderneming wandelde.
„Het leven van ons planters is geen
onverdeeld pretje. Meer en meer trek
ken de KNIL-troepen zich terug op de
grote plaatsen. Hun taak wordt door de
T.R.I. overgenomen, maar in de prak
tijk betekent dit vaak het ontstaan van
een vacuum. Ook al is bij de nieuwe
troepen de ernstige wil aanwezig om
orde en rust te handhaven, toch slagen
zij er niet altijd in. Op de meeste plaat
sen heerst een chaotische toestand. Het
beeld wisselt voortdurend. Een nieuwe
commandant betekent dikwijls een
nieuw regiem. Een paar opruiers in de
desa en het is weer mis. Het ergste is
wel de bedreiging, waardoor de goed
willende bevolking en ambtenaren kop
schuw worden.
Hoe de houding van de bevol
king is?
In doorsnee zeer goed. Er zijn na
tuurlijk altijd streken, die een uitzon
dering op de regel maken. Maar dit
zijn doorgaans gebieden, waar het van
oudsher niet zo rustig geweest is. Be-
kasi bijv U herinnert zich nog wel, dat
er een Dakota met Britse troepen een
noodlanding moest maken en alle inzit
tenden daarna afgeslacht werden
De oudéren in de desa zijn even be
leefd en vriendelijk als vroeger. Als u
bij het desahoofd komt oplopen is het
direct: een matje gespreid, een stoel
aangeschoven en thee. De mensen zijn
vrij openhartig in hun critiek op de
huidige situatie.
Banjak soesah. Veel zorgenIs de
algemene verzuchting. Hoe dit nu pre
cies komt, daar piekert men niet zo erg
over. De tani. de gewone Javaanse en
Soendanese boer interesseert zich niet
erg voor alles wat er buiten zijn dorp
gebeurt. Zijn stukje grond, zijn vrouw
en kinderen, zijn vee en zijn maag zijn
de belangrijkste objecten van zijn da
gelijkse gedachtensfeer. Hij constateert,
dat het vroeger allemaal eenvoudiger
was. De tani wil niets meer dan een
rustig bestaan. Dat had hij vroeger wel
nu niet. Vanzelfsprekend gaat hij een
en ander combineren met het vertrek
van de Nederlanders. Onder ons be
stuur heeft men het altijd goed gehad
en dat is nu voorlopig voorbij. Over
het hoe en waarom denken de meesten
niet erg diep na.
Een deel van de jeugd is door de Ja
panse propaganda vergiftigd en het is
erg jammer, dat een deel van de voor
lichting nog bestaat uit ophitsing. Men
heeft nu toch langzamerhand alles ge
kregen wat men hebben wil en waar
het land behoefte aan heeft, dat is aan
werkers, niet aan schreeuwers en op
tochten en demonstraties. Het wordt hoe
langer hoe moeilijker de jongeren, die
het werken nog niet geleerd hebben of
het verleerden, weer in het gareel te
krijgen. Wij ondervinden daarvan de
moeilijkheden, de republiek krijgt ze
later ook wel.
Stakingen? Daar kan ik helaas van
meepraten. Het is een tijdje rustig ge
weest. Dan komt er een meneer met
De socialistische parlementsleden, die
zich inmiddels naar het paleis hadden
begeven om het register van de prins
regent te tekenen, riepen op het ogen
blik dat aan het paleis de driekleur
naar beneden ging: „Leve de prins
regent", terwijl enkelen weer eens het
„A bas la calotte" aanhieven. Ook de
liberalen begaven zicrh naar het paleis
om hun handtekening te zetten. In de
omgeving van het parlement waren wat
kijklustigen toegestroomd, doch alles
verliep in volkomen kalmte. Onmiddel
lijk na de stemming vergaderde de
ministerraad. Na afloop hiervan werd
een communiqué uitgegeven, waarin
het heet, dat de koning waarschijnlijk
Zaterdag zal terugkeren.
Even voor de hoofdelijke stemming
verklaarde de heer De Schrijver namens
de CVP, dat de feiten en gebaren van
morgen in overeenstemming zouden zijn
met de woorden van verzoening, die ei
tijdens het debat waren gesproken. Hij
zei verder, dat de leden van zijn partij
niet als zodanig zouden stemmen doch
als vrije vertegenwoordigers van het
volk en overeenkomstig de wil van al
degenen, die op 12 Maart een „ja" had
den uitgesproken.
Alvorens heen te gaan verklaarde
Spaak namens de socialisten, dat de ko
ning terug op de troon wordt gebracht
door een vergadering van partijgangers
en onder de onwrikbare oppositie van
de helft van de natie. De liberale woord
voerder verweet de regering niet te
hebben willen antwoorden of de huidige
intenties van de koning nog conform
waren met zijn boodschap van 15 April.
Hij rechtvaardigde hiermee het heen
gaan van zijn groep voor de stemming.
Men kan hierbij echter aanmerken, dat
de liberalen eens te meer het middel
hebben gevonden om de verdeeldheid
in hun rangen niet naar buiten te laten
treden.
Het hulde-adres aan de prins-regent,
dat hedenmorgen zal worden aangebo
den, werd vervolgens goedgekeurd met
In moeilijke omstandigheden leert
V men wat men waard is.
232 stemmen. De liberalen namen aan
deze stemming wel deel, doch drukten
er hun spijt over uit, dat de oorlogsver
diensten van de prins-regent in het
adres niet vermeld waren. De Schrijver
betoogde echter, dat het adres zich be
hoorde te bepalen tot de hoge functies,
die de regent had uitgeoefend en geen
curriculum vitae mocht worden. De
socialisten waren ook bij deze stemming
afwezig, evenals de communisten. De
eersten zullen hun eigen huideadres
morgen eveneens aan de prins-regent
aanbieden.
Onmiddellijk bij het bekend worden
van de uitslag der stemming gingen te
Antwerpen de vlaggen uit en werden
aan het koninklijk paleis op de Meir
talrijke bloemstukken neergelegd. Aan
vele vensters zag men de foto van de
koning. Ook te Brussel werd gevlagd,
doch in de meeste gevallen betrof het
hier slechts een voorbereiding voor de
Nationale Feestdag, die heden gevierd
wordt.
De Koning zal waarschijnlijk Zater
dag in de vroege morgen op het vlieg
veld Evere bij Brussel arriveren. De
reis wordt gemaakt met drie vliegtuigen,
geëscorteerd door jagers. Het eerste
vliegtuig is gereserveerd voor de vorst
zelf, het tweede voor de prinsen, en het
derde voor het gevolg. De beide voor
zitters van het parlement en de eerste
r inister zullen heden naar Pregny ver
trekken om de Koning af te halen. Nog
dezelfde dag van zijn aankomst zal de
vorst zich via de radio tot het land
richten.
Generaal-majoor Scheffelaar zal na 't
vertrek van luitenant-generaal Buurman
van Vreeden op 26 dezer naar Nederland,
worden belast met het commando over
de in Indonesië achterblijvende Neder
landse troepen, aldus verneemt Aneta
te Surabaja. Kolonel Paulissen uit Su-
rabaja zal ook naar Djakarta vertrek
ken. Hij zal benoemd worden tot chef
staf. Generaal-majoor Alons zal be
noemd worden tot hoofd van de bij het
Nederlandse Hoge Commissariaat te ves
tigen afdeling, die de belangen van de
achterblijvende troepen zal behartigen.
een actentas onder de arm en een
zonnebril op de desa binnengestapt. Sari
kat boeroeh. Van de arbeidsorganisatie.
Een paar dagen later is het mis.
Het werk in de tuinen loopt niet
meer. Een der brutaalsten komt naar
voren en dreunt een uit het hoofd ge
leerd verhaal af. Alles is te duur. Men
wil vast loon hebben en geen stukwerk
borongan.
Ik maak me niet boos en dat is de
zaak al half gewonnen hebben. Reken
hun voor hoeveel geld ik te besteden
heb en wat daarvoor gedaan moet wor
den. Snappen jullie niet. dat met zulke
grote uitgaven en zo weinig inkomsten
de toean niet meer betalen kan?
Ja. dat zien ze eigenlijk toch wel in.
Zo gaan weer aan het werk
Maar de volgende dag komt de man
doer met een ernstig gezicht. „Toean.
We gaan staken. Perintah. Opdracht
van de vakbond. Takoet. We zijn bang,
want wen heeft gedreigd. Neemt u ons
niet kwalijk".
De zonnebril en de actentas zijn weer
naar Djakarta terug.
Daar zitten we met de oogst die ver
werkt moet worden en zonder werk
volk. We steken de koppen bij elkaar,
trekken ons hemd uit en sjouwen de ba
len op onze brote bast de fabriek in.
In de verte zitten de koelies stil toe
te kijken# De toeans doen het zelf! Ze
zijn niet eens boos geworden! Dat had
den ze niet verwacht.
's Avonds wordt het geval druk be
sproken. De propagandist van de vak
bond stuurt, ondanks belofte, geen
steun.
Is het eigenlijk niet te gek om die
toeans met de zakken te laten sjouwen?
Langzaam komen de koelies weer bin
nen en een paar dagen later loopt alles
weer op wieletjes.
Maar toch zijn deze onderbrekingen
funest voor ae goede gang van zaken.
Elk ogenblik is' er wat. De spanning
vermindert eigenlijk nooit en als er een
planter vermoord is en er gebeurt
veel meer dan de couranten opnemen
is de stemming erg gedeprimeerd.
Soms wordt een mandoer vermoord of
gekidnapt. Dan zien we dagenlang
geen werklui binnenkomen.
Hoe de verhouding met de T.R.I. is?
In sommige gevallen uitstekend. Ik
heb officieren meegemaakt, die volko
men voor hun taak berekend waren en
epen oog hadden voor onze moeilijk
beden. Er was discipline. Alles liep
prachtig. Maar zulke officieren heeft
men niet genoeg. Het is vaak geen on
wil maar onbekwaamheid. Het resultaat
is helaas hetzelfde. Er is veel te veel
wisseling in de commando's. Er is veel
onderlinge tegenwerking, naijver en cor
ruptie.
Het wonderlijke is, dat sinds de on-
dernemingswachten afgeschaft zijn de
overvallen bij ons verminderden. Eigen
lijk is dit niet-zó wonderlijk. De wacht
vormde een prachtige gelegenheid voor
slechte elementen om te infiltreren en
de aanwezigheid van wapens in handen
van meestal ongeschoolde wakers vorm
de een aantrekkingskracht voor extre
mistische elementen.
Ik heb me wel geërgerd over het feit,
dat men in de grote steden te weinig
begrip heeft voor onze moeilijkheden.
Ieder leeft voor zich zelf. terwijl we
elkaar zo hard nodig hebben.
Nee, leuk is het geheel niet. Maar wat
wilt uEr zit niets anders op dan
doorwerken en dat zullen we ook doen
zo lang het nog enigszins mogelijk is
De overdracht van de K.N.I.L. aan de
T.R.I is in ons ressort patent verlopen.
De T.R.I. kreeg al het materiaal. Elders
verdween dit spoorloos. Men zat daar
zonder voldoende vervoer en u begrijpt
hoe beroerd het daardoor werd. De troe
pen konden zich niet verplaatsen en roet
de rust was het gedaanEr is nog
een hoop goodwill, maar het wordt tijd,
dat men stopt met het systematisch ver
giftigen van de geest.
Hollands wordt nu officieel van de
scholen geweerd, maar steeds weer heb
ik gemerkt hoe de meesten het op prijs
stellen dit- te spreken. Alle besprekingen
met de T.R.I. gaan in het Nederlands.
In Djakarta constateerde ik verschil
lende malen hoe groepjes Indonesiërs
die hun eigen taal spraken, plotseling
ir het Nederlands overgingen als er
Europeanen in de buurt waren. Het lij
ken misschien kleinigheden, maar voor
mij vormen zij het bewijs, dat er nog
wel iets te redden is.
Van communisme heb ik weinig ge
merkt. Maar de organisatie zit goed in
elkaar en men werkt veel ondergronds.
Wanneer de economische toestand nog
slechter wordt, zal een groot deel van
de bevolking uit radeloosheid de ver
keerde kant uitgaan.
De leiding van de meeste vakbonden
is voor het land funest. Er is een baan-
tjesjagerij en een ophitsen zonder eind.
Het is allemaal veel te vlug in zijn werk
gegaan en de verkeerde elementen trek
ken aan de touwtjes. De grootste kracht
van de meeste vakbonden is het dreige
ment en het mopje van de baboe, die bij
haar mevrouw beleefd komt vragen, of
zij een paar dagen verlof mag hebben
„omdat zij opdracht gekregen heeft om
te gaan staken" is historisch en zeer
typerend voor de situatie.
Over de gehele linie wil men anders
maar men durft niet.
De werkelijke macht ligt bij het leger
en daarin helaas niet altijd bij het beste
deel.
Er zijn inwendig grote spanningen
De sterke man is volgens mij de sultan
van Djocja, die een sleutelpositie in
neemt en volgens velen zijn eigen spel
speelt.
Erg optimistisch kan ik niet zijn.
Maar kisten laat ik me niet!"
Zo leven zij: onze planters. Onvol
doende beschermd. Elke dag werkend
onder pressie en in spanning. To be or
not to beErop of eronder.
Leger en bestuur zijn weggetrokken
en zij blijven daar zitten. In en om de
desa met niets meer dan hun wil om
door te zetten. Het zijn voorposten van
ons als Uniepartner. Pioniers, die thans
de spits afbijten en nog zo veel kunnen
doen om de goede verstandhouding tus
sen Oost en West, die er altijd was. te
redden.
Laat Nederland beseffen, dat elke
planter op dit moment een pionier in
de beste zin des woords is.
Hij wil geen medelijden, geen
beklag, maar belangstelling
en medeleven. Dat is toch wel
het minste, dat wij hem kun
nen geven....
Verwachting tot Zaterdagavond:
Aanvankelijk veel bewolking met
op de meeste plaatsen enkele repen-
of onweersbuien. Later van het Wes
ten uit opklaringen. Zwakke tot ma
tige wind. hoofdzakelijk tussen Zuid
en West. Koeler.
Zon: 4.46—20.46. Maan: 13.46—23.21.