KONING LEOPOLD EN PRINS B0UDEWIJN IN
BELGIE TERUGGEKEERD
<-«■
Communisten dringen op
vanuit de stad Taejon
Ontroerend afscheid te Genève
van vrouw en dochter
VERLENGING VAN DIENSTPLICHT
VOORGESTELD
Zuid-Koreanen drijven een diepe
wig in het rode front
In Nijkerk vele broeikassen door
hagelschade verwoest
Bij een verdwijnen
.Het weer
Tot hoofd en hart
Ook Nederland?
LANDING OP CERAM
Monument in het kamp
te Amersfoort
Oef eningslanding en
noodlanding
Situatie verbeterd
Overgangscommando
in Indonesië
Grote hamstervoorraad
in beslag genomen
ZATERÓAG 22 JULI 1950
74ste JAARGANG No. 248125
(Telefonisch van onze Belgische correspondent)
Brussel, hedenmorgen
Na zes jaren in ballingschap te hebben vertoefd is Koning
Leopold III vanmorgen in België teruggekeerd. Vanmorgen
vroeg, negentien minuten over zeven, landde hij m een door
negen jagers geëscorteerde Dakota van de Belgische lucht
macht op het militaire vliegveld tussen Haren en Evere, in de
onmiddellijke nabijheid van Brussel. In alle vroegte was het
toestel uit Zwitserland opgestegen, tegelijkertijd met een ander
vliegtuig, waarin Prins Boudewijn reisde. In het toestel van Ko
ning Leopold bevond zich eveneens Prins Albert, de tweede
zoon van Koning Leopold, en Premier Duvieusart. De Koning
droeg de uniform van Veldmaarschalk van het Belgische leger.
Op het vliegveld in Zwitserland nam de Koning, die kennelijk
diep ontroerd was, afscheid van zijn echtgenote, Prinses de
Réthy en zijn dochter, Prinses Josephine Charlotte. Voorts waren
een vijftigtal personen, onder wie de Belgische gezant te Bern,
aanwezig om de Koning uitgeleide te doen.
Op en rond het vliegveld bij Brussel waren buitengewone
veiligheidsmaatregelen getroffen. Als een lopend vuurtje ging
door België de mare „de Koning is terug". In de middeleeuwse,
met keien geplaveide straten van de oude Vlaamse steden hin
gen de vlaggen uit, terwijl in tal van ramen portretten van de
Koning verschenen. In de grauwe industriesteden van het Frans
sprekende Zuiden waren evenwel weinig tekenen van vreugde
waar te nemen. De gramstorige, overwegend socialistische en
communistische bevolking had haar houding du(delijk gemaakt
met het woord „non", dat overal op de muren van de fabrieken
is geschilderd en deed er verder, voorlopig, het zwijgen toe.
KROONRAAD BIJEENGEROEPEN
Door premier afgehaald
Drastische maatregel van Westerse Unie
De wensdroom van Salome-Oud
Brand bij Albert Heijn
te Zaandam
Hevig onweer boven ons land
Niet gen.-maj. Scheffelaar
maar gen.-maj. Alons
BUREAUX: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544: Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
Bijkantoor BeverwijkStumphiusstr. 45, tel. 3998
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds 21544
Directeur: 3. 3. W. Boert iqter.
floofdredacteur: Drs. H. W. M. van Rurv
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEHISCHE COURANT
'ADVERTENTIETARIEF 28 cents per miWimeter-
hooqte. Inqezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents oer m.m.-hooqte.
De administratie behoudt zich het rechi voor
advertentiër eventueel zonder ooqave var»
redenen te weiqeren.
ABONNEMENTSPRI3S 35 cents per week.
f 1.52 per maand, f 4.55 per kwartaal.
van strijd en lage aanvallen van een be-
Op het vliegveld vonfl eeA korte mili
taire plechtigheid plaats, waarbij de
koning de troepen schouwde, het vaan
del groette en vervolgens, gevolgd door
beide prinsen, die er wat onwennig bij
stonden, plaats nam in de gesloten auto s,
die hen samen met het gevolg naar
Laeken zouden brengen.
Reeds gedurende de nacht was
wee die de stoet moest nemen, door
gendarmes afgezet Zij stonden over de
gehele afstand telkens op vier passen
van elkaar, terwijl eenheden van het
leger schouder aan schouder voor een
erehaag zorgden. Zware gendarmerie-
troepen en cavalerie stonden opgesteld
op de kruispunten, en het viaduct
waarover de auto's moesten passeren,
was geheel voor het verkeer afgesloten.
Legervrachtwagens versperden op som
mige punten de zijstraten, terwijl hier
en daar ook ambulanceauto's te zien
waren. In de omgeving werden boven
dien nog versterkingen in reserve ge
houden. Het publiek was eerder schaars
en bestond hoofdzakelijk uit anti-Leo-
noldisten, die hun vijandelijke gevoe
lens niet onder stoelen of banken sta
ken Pas om half zeven had de bevolking
door de radio vernomen dat ae koning
uit Genève was afgereisd, doch de te
volgen weg werd slechts bekend aan
wie deze in de betrokken buurt uit de
politiemaatregelen had kunnen afleiden.
Te 7.35 uur vertrok de koninklijke
stoet van het vliegveld Evere. Koning
Leopold was gezeten in een gesloten
zwarte auto. De stoet van acht auto's
werd voorafgegaan door motorpolitie en
radiowagens van de rijkswacht, jeeps
en gepantserde auto's, waarvan er een
een wimpel met de nationale kleuren
voerde.
Voor de koning moet deze tocht be
droevend zijn geweest. Terwijl de stoet
voorbij reed hieven manifestanten on
ophoudelijk een schril gefluit aan, ter
wijl anderen „aan de galg" of „abdica
tie" riepen en sommigen de Hitler-groet
nabootsten. De weinige Leopoldisten,
die zich niet hadden laten intir*deren
door de ordemaatregelen en de op grond
daarvan gevreesde wanordelijkheden,
stonden temidden van dit beschamend
gedoe vaak met tranen in de ogen de
koning toe te juichen. De vorst, van wie
men amper een glimp kon opvangen, en
de beide prinsen zaten met strakke ge
zichten in hun auto's, omringd door le
den van hun gevolg. De hele vertoning
had iets zodanig grofs, dat een Neder
landse toeschouwer er zijn walging niet
bij zou hebben kunnen onderdrukken.
Koning Leopold, die zich al deze jaren
wonderenswaardige karaktervastheid
heeft betoond en zich nooit door enig
ressentiment heeft laten leiden, heeft
deze smadelijke ontvangst met verdiend.
Langs de route van de koninklijke
stoet van het vliegveld Evere naar Brus
sel stond een vijfduizendtal politieman
nen opgesteld, voorzien van wapens en
traangasuitrusting. De pers volgde de
stoet in een viertal autobussen. Journa
listen, die de bussen in particuliere au
to's volgden, mochten niet verder dan
een punt op anderhalve kilometer af
stand van het vliegveld.
Om tien minuten voor acht trad Ko
ning Leopold het paleis te Laeken bin
nen.
In een halve cirkel opgestelde gendar
mes, met het gelaat naar het publiek
gewend, hielden de weinige aanwezigen
op een afstand van ongeveer 35 meter
van de grote ijzeren hekken bij de in
gang van de koninklijke tuin. Bereden
gendarmes met getrokken sabel en
wachtposten bij de vrachtauto's van le
ger en luchtmacht en de radiowagens
gaven de hele omgeving het aanzien van
een militair kamp.
Intussen heeft België gisteren zijn
Nationale Feestdag met de gebruikelijke
luister gevierd. Na het Te Deum in de
St. Gudule te Brussel riep het aanwezige
publiek gedurende tien minuten „Leve
de Koning", herhaalde steeds maar op
nieuw „Leopold, Leopold, Leopold", en
zong spontaan de Brabanponne, waarbij
vooral de nadruk werd gelegd op de
woorden „Le Roi, la Loi, la Liberté". Er
werd met talrijke vlaggetjes gewuifd,
terwijl foto's van de vorst in de hoogte
werden gestoken. Vooral de vertegen
woordigers van de koning, die de plech
tigheid bijwoonden, alsmede de beide
Kamervoorzitters en de katholieke re
gering moesten in het kerkgebouw luide
toejuichingen in ontvangst nemen.
Even na 2 uur zag men enkele mi
litaire vliegtuigen het luchtruim kie
zen en begrepen de Brusselaars, dat
de voorzitters van Kamer en Senaat
in gezelschap van de minister-presi
dent, waren afgereisd om Koning Leo
pold in Pregny het decreet, waarbij
hij in zijn rechten hersteld wordt, offi
cieel te gaan overhandigen en de
Vorst en de Koninklijke Prinsen naar
het vaderland terug te geleiden.
Kort daarop begon in het Cinquante-
naire de militaire parade. Ook hierbij
nam de vertegenwoordiger van de ko
ning, de Hofmaarschalk Prins de Me-
rode, de ereplaats in. Bij zijn vertrek
klonken opnieuw kreten van „Leve de
koning", wat de aanwezige socialistische
parlementsleden, waaronder Spaak,
Huysmans, De Brouckère, Van Acker en
Vermeylen, prompt beantwoordden met
een verschillende malen herhaald „Ab
dicatie", terwijl enkelen van hen op
fluitjes bliezen. Spaak stond er onbe
weeglijk bij en keek met saamgeperste
lippen en toornige blik naar de tribune
aan de overzijde, vanwaar het gejuich
gekomen was. Het park, waar de troe
penparade plaats vond, was o,verigens
geheel voor het gewone publiek afge
sloten, zodat het niet tot werkelijke inci
denten kon komen.
Koning Leopold heeft gisteravond te
Pregny de Belgische premier Jean Du
vieusart en de voorzitters van het Bel
gische parlement Frans van Cauwelaert
en Paul Struye ontvangen, die hem de
formele uitnodiging overbrachten naar
België terug te keren.
De koning heeft hierop gisteren een
verklaring voorgelezen, waarin hjj be
loofde de „traditionele instellingen" van
zijn land niet te zullen aantasten.
Koning Leopold heeft Minister-Pre
sident Duvieusart verzocht voor heden
middag drie uur een vergadering uit te
schrijven van de Kroonraad, waarin de
Ministers van Staat zitting hebben. In
een gisteravond door Duvieusart te
Brussel uitgegeven communiqué werd
medegedeeld,, dat de Koning vandaag,
kort na zijn terugkeer te Brussel, de bei
de Huizen van het Belgische Parlement
zal toespreken.
Betrouwbare diplomatieke kringen te
Washington hebben verklaard, dat de
ministers van Defensie van Frankrijk
en Engeland hun regeringen hebben
voorgesteld de dienstplicht onmiddel
lijk te verlengen tot twee jaar. Ver
wacht wordt, dat de Britse en Franse
regering op deze voorstellen zullen in
gaan. Men neemt aan, dat ook de mi
nisters van Nederland, België en
Luxemburg een soortgelijk verzoek
aan hun regeringen hebben gericht, al
dus meldt U.P.
Dit besluit, dat tijdens de recente bij
eenkomst van de ministers van Defen
sie van de West-Europese Unie geno
men zou zijn, is waarschijnlijk het ge
volg geweest van het dringend advies
van Veldmaarschalk Montgomery, op
perbevelhebber van alle strijdkrachten
van de West-Europese Unie, en gene
raal De Lattre de Tassigny, opperbe
velhebber van alle landstrijdkrachten.
Betrouwbare diplomatieke kringen
te Washington menen, dat de Bene-
luxlanden nog voor de Hoge Atlanti
sche Raad op 25 Juli in Londen bij-
De Amerikaanse troepen in Zuid-Korea ondervinden veel last van de vijfde
colonne, die het leger achter het front grote schade toebrengt. Op bovenstaande
foto is een zware tank in een z.g. vossenhol gereden, een groot gat, ter grootte van
de omvang van de tank, dat met takken werd afgedekt. De tankcommandant
neemt het nogal laconiek op in de tijd die hij moet wachten tot er misschien
hulp opdaagt. Foto genomen aan het front ten Zuiden van de Kum.
eenkomt de dienstplicht zullen ver
lengen tot twee jaar.
De Amerikaanse Senaat heeft giste
ren een wetsontwerp goedgekeurd,
waarbij aan President Truman zeggen
schap wordt verleend over buitenland
se schepen in Amerikaanse wateren als
beveiliging tegen „sluipaanvallen" van
schepen, die met atoombommen zijn
uitgerust. Het wetsontwerp is doorge
zonden aan het Huis van Afgevaardig
den.
Intussen heeft de commissie voor ge
wapende diensten gisteren President
Truman's verzoek goedgekeurd om hem
te machtigen de diensttijd van alle
dienstplichtigen met een jaar te verlen
gen.
Het ontwerp zal thans aan beide Hui
zen ter behandeling en goedkeuring
worden doorgezonden.
Twee en dertig Amerikaanse schepen
zullen weer in dienst worden gesteld na
te zijn ontdaan van hun roestwerende
plasticlaag waarvan zij na de tweede
wereldoorlog werden voorzien. Tot die
32 schepen behoren een twaalftal troe
pentransportschepen met een totale ca
paciteit van 35.000 man.
De Italiaanse minister van Defensie,
Pacciardi, heeft gisteren na een kabi
netsvergadering van zes uur verklaard,
dat Italië zijn leger van 170.000 man op
250.000 man zal brengen, de volgens
het vredesverdrag toegestane sterkte.
Hierbij zijn de carabinieri inbegrepen.
Naar A. P. uit Djakarta meldt, zijn
volgens het radiostation Ambon, dui
zend man federale troepen geland op
het eiland Ceram bij de stad Piru. Er
zou hevig gevochten worden tussen fe
derale en Zuid-Molukse troepen.
Piru, een kleine stad op de Westkust
van Ceram, ligt slechts negen kilometer
ten Noorden van het eiland Ambon.
De uitwerking der plannen tot op
richting van een gedenkteken in het
voormalige concentratiekamp Amers
foort heeft door verschillende omstan-
cieel terrein liggend, lange tijd geduurd,
digheden, voor het merendeel op finan-
Thans hebben deze plannen vaste vorm
aangenomen. Het ontwerp van het mo
nument gevormd door een 25 meter
hoge vlam van betonemaille, oprijzend
uit een grote horizontale schaal is
door de met de oprichting belaste com
missie eenstemmig goedgekeurd. Het
monument zal worden opgericht bij de
beruchte schietbaan van het k ip. waar
honderden gevangenen voor de vuur-
peletons het leven lieten. In afwachting
van het gereedkomen van het monument
zal hier zo spoedig mogelijk een tijde
lijk gedenkteken, bestaande uit een een
voudig houten kruis, worden geplaatst.
Vrijdagmiddag omstreeks vijf uur
landde een militair lesvliegtuig op. de
uiterwaard van de Maas tegenover
Hc-usden. Ooggetuigen meenden dat het
vliegtuig, een één-motorige „Harvard",
bemand met twee personen, een nood
landing had uitgevoerd. Nadere infor
maties wezen echter uit, dat de bestuur
der van het van de vliegbasis Gilze-
Rijen afkomstige toestel der Luchtstrijd
krachten bewust daar was geland. Het
was een zgn. „voorzorgslanding", die
bii wijze van oefening op niet als vlieg
veld aangewezen gronden wordt uitge
voerd.
Vrijdag omstreeks half drie heeft een
Brits sportvliegtuig een geslaagde nood
landing gemaakt op een weiland langs
de Meerweg, buiten de kom van de ge
meente Bergen (N. H.). Het kwam on
beschadigd aan de grond en zal vandaar
ook weer kunnen opstijgen. Tengevolge
van de slechte weersomstandigheden
was de piloot genoodzaakt te landen.
Het hoofdkwartier van generaal MacArthur heeft vanmorgen medegedeeld,
dat het geen officieel communiqué zou publiceren, omdat de situatie aan het
front in Korea niet belangrijk was gewijzigd, maar frontcorrespondenten meld
den, dat de Noord-Koreanen de stad Chonju, 65 km. ten Zuid-Westen van Tae
jon, op de Amerikanen hebben veroverd. Een sterke communistische legergroep
is gisteravond vanuit het nog steeds brandende Taejon in Zuid-Oostelijke rich
ting opgerukt en volgens berichten van het front verdreven zij de Amerikanen
uit nieuwe verdedigingslinies in de heuvels aan de voet van het Taebelgeberg-
te. Over het algemeen verwacht men ondertussen, dat de opmars van rode troe
pen zich vandaag niet veel verder zal uitstrekken. Van de frontlinie meer naar
het Oosten komen gunstige berichten. Oorlogscorrespondenten melden, dat Zuid-
Koreaanse troepen, versterkt met Amerikaanse negértroepen, een diepe wig in
het Centrale front hebben gedreven door de venevering van Chechon, honderd
kilometer ten Noord-Oosten van Taejon. w
Vele Amerikanen, die gedurende de
strijd om Taejon werden afgesneden,
zijn er in geslaagd hun eigen linies
weer te bereiken. Gisteren arriveerden
zij in kleine en grote gqjepen. Zij wa
ren dodelijk vermoeid en verscheidenen
waren gewond. Twee soldaten hadden
zulke ernstige wonden, dat zij de ge
hele weg door de anderen gedragen
moesten worden. Over het lot van ge-
neraal-majoor Dean, bevelhebber van
de vier en twintigste Amerikaanse in-
fanterie-divisie, die sinds de val van
Taejon vermist wordt, is nog niets na
ders bekend. Amerikaanse militairen
hebben verklaard, dat de communisten
bij de slag om Taejon tanks gebruikt
hebben met Amerikaanse kentekenen.
Bommenwerpers en jagers waren
Vrijdag wederom de gehele dag in ac
tie. De B-29 superforten bestookten
doelen van Seoul tot Pyongjang, de
hoofdstad van Noord-Korea. Gezegd
wordt dat de spoorwegemplacementen
rondom Seoul practisch onbruikbaar
voor het treinverkeer zijn geworden.
Volgens de Amerikaanse luchtmacht
zijn er tekenen die er op wijzen dat de
Noord-Koreanen bezig zijn hun lucht
macht op te bouwen.
Don Whitehead, een correspondent
van Associated Press, die tijdens de
tweede wereldoorlog zeer veel ervaring
heeft opgedaan als oorlogscorrespon
dent, schrijft over het verloop van de
strijd op Korea het volgende: De jonge,
onervaren Amerikaanse troepen hebben
in Korea hun bloedig spel tegen de tijd
gespeeld en het ziet er naar uit, dat zij
de race gewonnen hebben. De eerste
golf van nervositeit, veroorzaakt door
de aanvankelijke échecs en nederlagen
schijnt weg te ebben. De situatie is niet
zo hop&Ioos meer als zij geweest is en
de optimisten beginnen wat meer
praats te krijgen-
Het ogenblik is daarom nu gekomen
om iets te zeggen ter verdediging van
de jeugdige Amerikaanse militairen, die
armzalig klein in getal de spits
moesten afbijten vaq. de Noord-Kore-
aanse opmars. De Roden hadden blijk
baar berekend, dat zij het gehele Ko
reaanse schiereiland onder de voet ge
lopen zouden hebben, vóór dat er hulp
kwam, maar dit tijdschema is ongetwij
feld lelijk in de war gestuurd.
De Amerikanen hebben nu drie divi
sies in de vuurlinie, de 24e, de 25e en
de eerste divisie cavalerie, en verder
de gereorganiseerde Zuid-Koreanen.
Achter deze linie wordt hard gewerkt.
De jongens, die de strijd in werden
gestuurd om tijd te winnen, komt veel
eer toe. Toen het Zuid-Koreaanse le
ger dreigde ineen te storten, moesten
de Amerikaanse infanteristen er op
af met hoogstens een bataljon, of
soms nog minder. Zij moesten zich
tegen enorme tanks verweren met mi
trailleurs, geweren en ouderwetse ba
zooka's; en volgens de eerste berich
ten maakten zij een slechte indruk In
derdaad, zij maakten een slechte in
druk tegen een overmacht van wa
pens en mannen, zij maakten een
slechte indruk toen zij de vijand de
rug toedraaiden en in doodsangst en
verwarring aan de haal gingen.
Maar slechts zelden heeft een modern
leger bij een nederlaag een goede in
druk gemaakt. Daarom was ik niet zo
erg gealarmeerd toen de eerste berich
ten binnen kwamen over verwarring
onder de Amerikaanse groentjes. Het
valt te betwijfelen, of veteranen het
veel beter hadden kunnen doen, met de
Verwachting tot Zondagavond:
Half tot zwaar bewolkt met plaatse
lijk enkele regenbuien. Zwakke tot
matige Zuidelijke wind. Vrij warm.
Zondag: Zon 4.4720.45 Maan
15.16—33.40.
Maandag: Zon 4.4920.43 Maan
op 16.48.
uitrusting die de jongens hadden en de
overmacht, die op hen afstormde. De
vraag is nu, of deze jongens zich kun
nen herstellen en straks bekwaam en
moedig kunnen vechten. Het is niet on
eervol voor een soldaat om bang te zijn
en van angst te beven. Een soldaat, die
onder vuur heeft gelegen en vertelt, dat
hij niet bang was, is óf een gek óf een
leugenaar.
Er moet hard gevochten worden om
de vijand terug te drijven over de 38e
breedtegraad. Maar voor die toekomsti
ge strijd is tijd gewonnen. En zij, die.
voor het behoud van de wereldvrede,
hun hoop gevestigd hebben op een over
winning van de V. N„ kunnen de jonge
Amerikanen dankbaar zijn voor deze
tijdwinst.
Vanmorgen is brand uitgebroken op
de bovenste verdieping van het nieuwe
fabrieksgebouw van „Albert Heyn"
aan de Oostzijde te Zaandam. De be
drijfsbrandweer en de gemeentebrand
weer, die met een motorspuit en de
magiriusladder aanwezig was, slaagden
er in spoedig het vuur te overmeeste
ren. De schade schijnt niet groot. Om
trent de oorzaak is nog niets bekend.
Vrijdagmiddag ontlastte het, onweer,
dat boven ons land woedde, zich boven
Nijkerk in een zware hagelbui gepaard
gaande met hevige windvlagen. Er wer
den hagelstenen gevonden van bijna
vier c.m. in doorsnee. Zü werden met
zulk een kracht tegen de ramen geslin
gerd, dat honderden vensters braken.
Pannen werden van de daken gerukt en
zware bomen ontworteld. De wegen
lagen bezaaid met afgerukte takken.
Verscheidene straten waren overstroomd.
Het meeste fruit is van de bomen ge
waaid. De ramen van de broeikassen
zijn vrijwel alle gebroken. Aan de te
velde staande gewassen is grote schade
aangericht.
Tijdens het korte maar hevige onweer,
dat boven de gemeente Weerselo woed
de, werd de 40-jarige echtgenote van J
Oude Hesselenk te Saasveld, die zich
buitenshuis bevond, door het hemelvuur
getroffen en op slag gedood. Het slacht
offer laat vier kinderen na.
Voorts is de opzichter Overdijk uit
Amersfoort door de bliksem dodelijk
getroffen. In Heemskerk is de 20-
jarige M. Verduyn, die tijdens het
onweer in de tuin aan het werk was,
eveneens getroffen. Hij heeft ernstige
brandwonden opgelopen en kan een
van zijn armen totaal niet gebruiken.
Een hevige brand is door bliksem
inslag ontstaan bij de cartonfabriek van
Beukema en Co te Hoogezand, waar een
hoeveelheid van niet minder dan drie
millioen k.g. stro was opgeslagen. Alle
brandweren uit de omgeving, evenals
die uit Groningen, verleenden assistentie.
Met vijf en twintig stralen werd het
vuur aangegrepen, doch men kon niet,
verhinderen, dat de gehele hoeveelheid
verloren ging.
Ook in Oude Pekela heeft het onweer
schade aangericht, doordat hier, even
als in Hoogezand, de bliksem insloeg
in een voorraad stro van tweeduizend
ton. De brand ontstond op het fabrieks
terrein van de Coöp. Strofabriek Ceres
De brandweer slaagde er niet in de
vlammenzee te bedwingen. Men beperk
te zich tot het nathouden van de nabij
gelegen stroloodsen. Door de hitte van
het vuur schroeide een grote voorraad
wintertarwe, die in de buurt van de
fabriek lag opgeslagen. Deze gehele
voorraad ging verloren. Men schat de
schade, die door verzekering wordt ge
dekt, op 40.000.
In Wellingwolde sloeg de bliksem in
de boerderij van J. Stoop uit Hebrecht.
De boerderij brandde geheel af. Alleen
een schuur bleef behouden.
Ook in Baarn heeft een ongekend
noodweer gewoed. Op tal van plaatsen
sloeg het hemelvuur in. De honderd
jarige kastanjeboom op de hoek van de
Oranjestraat, werd door de bliksem
getroffen; tientallen andere bomen
sneuvelden. Bovendien werden vier
koeien dodelijk getroffen. Vele straten
leken wel snel-stromende rivieren; de
tuin van het paleis Soestdijk was lange
tijd onbegaanbaar.
Wilt ge vertrouwen verwerven, begin j
dan met het te geven. J
(Van een bijzondere medewerker)
Per 1 Juni 1950 is in de bibliotheek
der historische instituten bijgezet
de Hoge Raad van Arbeid. Voor
de meesten is dit verdwijnen een volko
men geruisloos geval. De laatste tien jaar
immers werd practisch niets meer van
dit college vernomen. Alleen in het be
gin van de bezetting trad het nog even
actief op, maar daarna heeft het prac
tisch niet meer gefunctionneerd. Er
werden geen nieuwe leden meer be
noemd en ook na de bevrijding heeft het
geen enkel teken van leven meer
gegeven.
Niet als ware er na de bevrijding geen
behoefte aan een college van overleg
tussen de werkgevers, werknemers en
regering, maar eenvoudig, omdat na de
bevrijding een ander instituut zijn entrée
had gemaakt, waarvan we het eerste
lustrum reeds weer hebben herdacht en
dat eveneens op punt van verdwijnen
staat: De Stichting van de Arbeid.
Ondanks dit lange stilzwijgen van de
Hoge Raad van Arbeid heeft het zin een
ogenblik stil te staan nu het voorgoed is
bijgeschreven in de catalogus der histo
rische instituten. Zonder twijfel is de
Hoge Raad van Arbeid immers geweest
een uitermate belangrijke schakel in de
ontwikkeling van het arbeidsrecht.
Toen aan het eind van de vorige eeuw
het sociaal-politieke geweten begon te
ontwaken, tengevolge van het feit, dat
men eindelijk de mens had ontdekt in
de arbeider, kwam een drievoudig stre
ven op. Vooreerst wenste men een bij
zondere rechtspraak bij geschillen van
juridische aard tussen werkgevers en
werknemers. Deze rechtsgeschillen acht
te men tot een andere soort behorende
dan elke andere civiele kwestie. Op de
tweede plaats werd wenselijk geacht het
instellen van organen ter beslechting
van collectieve belangengeschillen tussen
beide groepen en op de derde plaats
wilde men organen scheppen, die in
staat waren de sociale positie der arbei
ders te verbeteren of althans die ver
beteringen voor te bereiden. Aanvanke
lijk hinkte men daarbij steeds op twee
gedachten: a. bestendiging van de oude
toestand, waarbij het ..Laisser faire,
laisser passer" volledig bleef gelden met
hoogstens wat verzachtende hulpmidde
len tegen de ongewenste gevolgen van
dit stelsel. En op de tweede plaats een
terugkeer tot een organisatievorm van
het sociale leven: .waardoor elke groep
een mond een orgaan hebbe, waardoor
zij spreken kan".
Een gevolg van dit streven was, dat op
2 Mei 1897 een wet tot stand kwam re
gelende de instelling van Kamers van
Arbeid. De bedoelingen van deze wet
zijn zonder twijfel goed geweest. De
Kamers van Arbeid kregen tot taak het
overleg te bevorderen tussen werkge
vers en werknemers, a. door het verza
melen van inlichtingen over arbeids-
aangelegenheden; b. door het geven van
advies aan autoriteiten en particulieren;
c. door het voorkomen en vereffenen
van geschillen.
Zoals gezegd zijn de bedoelingen bij
het instellen van deze wet zonder twij
fel goed geweest. Toch hebben de Ka
mers van Arbeid geen practisch nut af
geworpen, tenzij men als practisch
nut rekent het feit, dat ze het pad heb
ben geëffend naar verdere organisatie
van het bedrijfsleven en regeling van
het arbeidsrecht, hetgeen zeker een
verdienste is.
Achteraf gezien is het zeer verklaar
baar dat dit eerste streven moest mis
lukken. De werknemers over het alge
meen vormden een blok van wantrou
wen tegenover alles wat kapitaalbezit
ter en werkgever was en niet geheel
zonder redenen. De werkgevers op hun
beurt waren nog te liberaal ingesteld
om aan overleg met doorslaggevende
betekenis waarde te kunnen hechten.
Bovendien bestonden grondwettelijke
bezwaren tegen deze Kamers. Men
vroeg zich af of het wel geoorloofd was
dat publiekrechtelijke functies werden
uitgeoefend door organen, die niet als
zodanig door de grondwet waren aan
gewezen. Toen dan ook minister Aal-
berse in 1921 de Kamers van Arbeid
ontbond, was er niemand die om dit
verdwijnen treurde en geen lauwer
krans vermocht de roemloze grafstenen
te sieren.
Tussen 1897 en 1921 evenwel had zich
een groot deel van de sociale revolutie
voltrokken. Reeds in 1903 en 1911 had
het Kamerlid Aalberse de Staten-Gene-
raal onbevoegd verklaard om juist te
oordelen over de belangrijke aangele
genheden van het arbeidsrecht en het
instellen van speciale organen bepleit.
Hef zou tot 10 December 1918 duren
vooraleer minister Ruys de Beeren-
Brouck een sociadl werkprogram van
zijn kabinet ontvouwde waarbij voor
het eerst een nieuw departement op
trad, het departement van Arbeid. Aan
het hoofd hiervan kwam de energieke
verdediger van het recht op bestaans
zekerheid voor de arbeiders, mr. Aal
berse.
In dit werkprogram was o.m. begre
pen de instelling van een nieuw insti
tuut: de Hoge Raad van Arbeid. Reeds
op 14 Februari 1920 had de installatie
van de Hoge Raad van Arbeid plaats
door de minister van Arbeid, die zelf
het voorzitterschap ging bekleden.
Minister-president Ruys de Beeren-
brouck had in 1918 verklaard dat hij
van het Departement van Arbeid ver
wachtte dat dit zou zijn en blijven een
fris departement, dat met voortvarend
heid zou werken aan het tot stand ko
men van goede sociale wetten.
(Vervolg op pag. 5 zevende kolom)
In tegenstelling tot hetgeen ons gis
teren van bevoegde zijde gemeld werd
deelt het Nederlandse-Hoge commissa
riaat thans mede, dat niet generaal-
majoor Scheffelaar, doch generaal-ma-
joor Alons na het aftreden van luite
nant-generaal Buurman v. Vreeden, De
last zal worden met het commando over
de in Indonesië achterblijvende Neder
landse troepen.
De economische afdeling van de Am
sterdamse politie heeft Vrijdagmiddag
proces-verbaal opgemaakt tegen een be
woner van de Javastraat te Amsterdam,
bij wie een grote hoeveelheid levens
middelen en huishoudelijke artikelen
werd gevonden. De hoeveelheid, be
stemd voor een gezin van twee perso
nen, kon, nadat zij m beslag was geno
men. nauwelijks gestouwd worden in de
grote personenauto van de politie.
