Iepenboom dagelijkse feesttooi
voor onze Bloemenstad
Melkhandelaren komen aan wens
van gemeentebestuur tegemoet
muiie
Traditionele uitvoering der
Hohe Messe door C.O.V.
Unieke collectie oude kantwerken
c in Bisschoppelijk Museum
Wat feeënhanden tot stand brachten
wmm
Sukarno te Makassar
TRECHTERS
C. J. v. d. BROEK
COLD WAVE??
Acoustiek der St. Bavo belemmering
voor juiste indrukken
AGENDA
C
Spintkevertje sloopt de ene reus na de andere
Drukbezochte spoedvergadering nam
verlossend besluit
SCHUIMRUBBERmatrassen
verpakkingen
verhuizingen
TE LAND
TER ZEE
ENDOOR
DELUCHT
Autospuitinrichting
HERINGA WUTHRICH
Radio Moors
MOLENDIJK'S KAPSALONS
ZATERDAG 29 JULI 1950
PAGINA 2
200 jaar geleden stierf Joh. Seb. Bach
Requiemmis voor
mgr. Filbry
Ned. Biljartfederatie
Burgerlijke Stand
De uitvoering
De laatste slag
Collecte aan de uitgang
der kerken
Herwonnen Levenskracht
ONS STADSSCHOON
David en Goliath
in de natuur
Sr
RUST IN HEEMSTEDE WEERGEKEERD
Belangrijke bouwopdrachten
•te
Wassenaar
1C.EM STEDE
Zondagsdiensten
Ëii
SANTPOORT
Ker'kbericht
Zondagsdienst
LAATSTE NIEUWS
„N.-Guinea vóór 1 Januari
hopelijk bij Indonesië
Nieuwe Raamstraat 4-12
Haarlem telefoon 11423
DEZE WEEK gunstige aanbieding
A. J. CHRISTIAANSE
Beurs van New York
Ja, maar van
Het was in de avonduren van de 28e
Juli, om precies te zijn kwart over acht,
van het jaar 1750, dat in Leipzig één der
meest geniale toondichters die de ge
schiedenis ooit kende, voor het laatst op
deze wereld zijn ogen sloot, en hiermede
een 65-jarig uitermate vruchtbaar le
ven, van God dienende in de muziek,
beëindigd. Johann Sebastian Bach, Hof-
componist van de keurvorst van Saksen,
kapelmeester van Zijne Hoogheid de
Vorst van Anhalt-Cöthen en Cantor aan
de Thomasschool te Leipzig, was niet
meer op deze wereld, wier tijdelijkheid
hij verwisselde met het eeuwige. Heden,
gedurende dit speciale Bachjaar, ge
denkt heel de wer&d door uitvoeringen
zijner vele werken, met grote piëteit
het meesterschap van deze door God
begenadigde kunstenaar.
Tijdgenoten achtten hem als de
grootste orgel- en clavecymbelspeler,
improvisator en expert in orgelbouw.
De wereldberoemdheid als componist
begon eerst een honderd jaar na zijn
sterven. Een opsomming te geven zijner
kunstscheppingen zou een te grote uit
voerigheid vergen in dit plaatsbestek.
Wij willen volstaan, u enkele der voor
naamste hoofdgroepen te vermelden. Het
zijn de Passies, de geestelijke en we
reldlijke cantaten, koorwerken op Duit.
se en Latijnse teksten, orkest-, clave-
cymbel- en orgelwerken. Naast de beide
meest bekende passies, de Matthaus en
Johannes Passion, die heden ten dage
bij het grote publiek practisch gemeen
goed zijn geworden, moet dan wat kwa
liteit aangaat, zeker in één adem de
Hohe Messe genoemd worden. Wat het
aantal uitvoeringen betreft, staat zij
echter nog verre ten achter bij de ge
noemde Passionen.
De vraag die men dikwijls hoort
stellen, hoe de protestantse kerkmusi
cus Bach er toe kwam vele keren Mis
teksten op muziek te zetten, is spoedig
beantwoord. De Lutherse liturgie
handhaafde in de achttiende eeuw nog
delen uit de Mis van de katholieke ere
dienst Kyrie, Gloria en Sanctus werden
op bepaalde feestdagen in de protestant
se eredienst nog tot uitvoering gebracht.
Zo schreef Bach nog een viertal korte
Missen, die uitsluitend uit Kyrie en
Gloria bestaan. De oorsprong der Hohe
Messe had een andere aanleiding. Om
zijn positie in Leipzig te versterken,
richtte Bach in 1733 tot de koning van
Saksen het verzoek, hem het praedicaat
Hofkapelmeester te verlenen. Om de
koning te overtuigen van de „Wissen
schaft, welche er in der Musique er-
langet hatte", voegde hij bij het schrij
ven de door hem eigenhandig geschre-
van partituur van het Kyrie en Gloria
dezer Mis. Later, in het tijdvak 1733
"38 voltooide hij het werk als het zoge
naamde Ordinarium-deel, dus in vijf
zelfstandige stukken. Hiermede is dan
tevens verklaard hoe Bach er uiteinde
lijk toe kwam een werk, dat zoveel
compositietechniek inhoudt, en een duss
danige uitgebreidheid bezit te compo.
neren. De latere bijgevoegde delen moch
ten natuurlijk in stijl voor het gran
diose Kyrie en Gloria niet onderdoen.
Met het ontstaan van dit werk wordt al
het voorafgaande wat op dit gebied be
stond overtroffen. Aan practisch ge
bruik bij de liturgische eredienst valt
echter bij de Hohe Messe niet te den
ken. De vorm die Bach bij het compo
neren der afzonderlijke delen tot grond
slag koos, zijn de soli-duetten en koor.
gezangen uit de Cantate. Ieder deel op
zich wordt eigenlijk tot een Cantate
van groot formaat. Het Gloria en Cre
do, beiden met acht delen, overtreffen
alle verhoudingen der samenstelling bij
de Cantate. Zeer korte tekstgroepen of
bijkomstige zinnen zijn hier geheel
zelfstandig afgesloten muzikale éénhe
den geworden. Gegoten in soli bij de
aria's, .of in grote koorsatzen, - -orden
de thema's voortdurend in alle contra-
puntische zettingen ten toon gespreid
In geen ander koorwerk heeft Bach zo
met kennelijk genoegen zijn contra-
puntische kunstvaardigheid tot uiting
gebracht als hier. Wanneer we menen
dat een tekstgedeelte voldoende muzi
kaal uitgebuit is, wordt hetzelfde tekst
beeld plotseling weer op een andere
wijze geprojecteerd, hetgeen dan meest
al het voorafgaande in meesterschap en
phantasie zo mogelijk weer overtreft.
Een beknopte doelmatige karakteris
tiek der afzonderlijke delen van het
werk. moge hier volgen. De smeekbede
die opstijgt uit het Kyrië, vangt aan met
een 5-stemmige koor-aanhef, om ver
volgens na een kort instrumentaal in
termezzo gevolgd te worden door een
uitgebreid eveneens vijfstemmig, fuga-
tisch koor-fragment. Het Christe-elei-
Het bestuur var. de Vereniging van
eeuwigdurende aanbidding en tot steun
der arme kerken wekt alle leden op om
Dinsdag 1 Augustus de gezongen Re
quiemmis bij te wonen, die 's morgens
om acht uur wordt opgedragen in do
Kathedrale Besiliek „Sint Bavo" tot in
tentie van mgr. F. Filbry, in leven mo
derator van de vereniging.
In het kader van de N.B.F. worden onder
auspiciën van de F.B.H.O. zes-steden wed
strijden verspeeld tussen Haarlem—Leiden
en Tilburg—Eindhoven op Zondag 30 Juli
om 14 uur In Café 't Centrum, Spekstraat
4. Haarlem, worden vijf partijen gespeeld
van 40 t.m. 125 car. en in café Heinekens
Bar, L. Bogaardstraat L hoek Barrevoete-
straat Haarlem, worden vier partijen van
K5 t.m. 200 caramboles gespeeld, terwijl m
ieder lokaal een demonstratiepartij zal
worden gegeven van 300 car. door promi
nente spelers uit Tilburg. Eindhoven en
Leiden.
Op diezelfde dag en tijd vinden de ge
westelijke kampioenschappen plaats in vier
klassen tussen Haarlem en Leiden, respec
tievelijk kampioenen Van de F.B.H.O en
de L.B.B in café W. van Gunsteren. Bree-
straat hoek Tuchthuisstraat Haarlem.
Op 6 Augustus 1950 volgen de wedstrijden
tussen UtrechtArnhemNijmegen en
HaarlemLeiden terwijl op 13 Augustus oe
landelijke kampioenschappen van de N.BF.
worden verspeeld, beide te Utrecht.
Wethouder Bakker zal op 1 en 8 Augus
tus geen spreekuur houden.
GEBOREN: J. Bouwmanvan Sluis-
dam, z; T. van Dijke—Filarski, z; M. G.
Rauwendaalvan Veen, z; S. Hofmans—
Hoekstra, z; H. G. Catau—Louwerens, z;
M S E. van -der HoutLincklaen Ar-
riëns, d; C. M. Klaij—Taling, d; W.
PaschKoch, d.
GETROUWD: 28 Juli: H. L. J. Briel
en J. A. Winter.
OVERLEDEN: H. Groen, 84 j„ Scho-
terveenstraat; J. van der Lijn, 78 j.,
Dinkelstraat.
son, in de vorm van een duet tussen so
praan en alt, geeft een vertrouwende
stemmingssfeer, waaruit als heï ware
gebedsverhoring voortspruit. De drie
laatste Kyrië-uitroepen zijn vervat in
een imposante fuga. Het Gloria laat een
geheel andere stemming horen, n.l. die
der vreugde. Met trompetgeschal bege
leid, jubelt het koor de juichende aan
hef van Kerstmis uit, even onderbroken
door een meer ernstig tintje op „bonae
voluntatis". Prachtig van karakter is de
alt-aria „Laudamus te", vroom de koor
zang op het „Gratias agimus tibi". Ern
stig is de toon in het „Qui tollis peccata
mundi". Het culminatie-punt wordt ten
slotte gevormd door de grootse fuga op
„Cum Sancto Spiritu", dat wellicht het
hoogtepunt der gehele Mis mag heten.
Voor het Credo gebruikte Bach het mo
numentaal in de Katholieke kerk nog
gebruikelijke Gregoriaanse motief van 't
eerste en vierde Credo. Ook uit de be
handeling der polyphonie blijkt, dat
Bach de zestiende-eeuwse meesters als
Palestrina goed bestudeerd heeft. De
stemmingen wisselen met de tekstuit
beelding, nu eens somber en huivering
wekkend, zoals het crucifixus, dan weer
uitbundig triomferend bij het resurrexit
die weer de jubel van de Gloria-aanhef
heeft. Ook de rest ademt die verdere
blijde stemming, met uitzondering van
Jlet Agnus Dei, waaraan de alt-solostem
in een weemoedige stemming de uit
drukking der tekst weergeeft, die op
hun beurt weer herinneren o.a. aan het
„Gratias agimus" en Qui tollis" uit het
Gloria en het „Crucifixus uit het Credo.
Men moet respect hebben voor de
durf van de Christelijke Oratorium
Vereniging en haar dirigent George Ro
bert, die het onnoemelijk zware werk
nu langzamerhand als een traditie ieder
jaar uitvoert. Vanzelfsprekend blijven
de moeilijkheden hierbij niet uit. Het is
vooral de ruimte, die een groot pro
bleem oplevert. Zonder twijfel is de
oude St. Bavo de plaats bij uitstek om
de benodigde sfeer op te wekken, die
men graag bij dit werk heeft. Aan de
andere kant is de acoustiek ecEïer voor
het overwegend polyphone weefsel be
slist ongunstig. Wanneer dg zetting ho-
mophoon is, klinkt alles goed, maar
direct bij de imiterende stijl loopt de
zaak door elkaar heen, en vervloeit
dermate hinderlijk, dat men sterk de
indruk krijgt dat de partijen geheel
foutief verlopen. Althans zo was het
zeker vanaf onze plaats. Het Kyrië
kwam er dientengevolge weinig fraai
af en ook de grote fuga's in Gloria en
Credo konden niet bevredigen. Overi
gens moet opgemerkt worden, dat we
aan de hand der partituur wel consta
teerden, dat alles grotendeels, op kleine
oneffenheden na, door de krachtige lei
ding van George Robert in bet gareel
bleef. Sublieme momenten van koor
zang waren Gratias agimus tibi, Qui
tollis peccata mundi, beiden uit 't Glo
ria en het „Et incamatus est" uit het
Credo, dat door George Robert nog juist
zuiver gehouden kon worden. Ook de
aanhef van het Sanctus viel op. Intus
sen verdient, het koor veel lof voor de
manier, waarop zij zich in deze omstan
digheden van hun moeilijke taak kwe
ten. Laat dan nog niet alles geheel per
fect zijn geweest, in ieder geval waren
er momenten van voortreffelijke koor
zang. Dit wil voor zulk een werk heel
wat zeggen. Voor de vier solisten Jo
Vincent. Annie Woud, Han ie Fèvre en
Guus Hoekman niets dan lof. Het duet
Domine Fili" uit de Gloria, door Jo
Vincent en Han le Fèvre was prachtig.
BIOSCOPEN:
Rembrandt: Een koninkrijk voor een huis
(a. 1.) 2, 4.15, 7 en 9.15 u.; Palace: De held
haftige stormloop (14 j.) 2, 4.15, 7 en 9.15 u.;
Luxor: Movie crazy (a. 1.) 2, 4.15, 7 en 9.15
u.: Frans Hals: De strijd in het rotsgebergte
(14 j.) 2.30, 7 en 9.15 u.; Zo.: 2, 4.30, 7 en
9.15 u.; City: De piraten van Capri (14 j.)
2.15, 4.30, 7 en 9.15 u.; Spaame: Banneling
van het wilde westen (14 j.) 2.30, 7 en 9.15
u.; Zo.: 2, 4.15, 7 en 9.15 uur.
Zaterdag 29 Juli
De Stompe Toren (Spaamwoude)Frans
Vester (fluit) en Miep van Luin (piano) spe
len fluitsonaten van Bach, 8 uur.
Palace: Kroningsjoumalen en reportages
Koninklijk Huis, doorlopend van 1012 u.
City: IJsco-touristen (a. 1.) 11 en 4.30 u.
Zondag 30 Juli
Palace: Kroningsjournalen en reportages
Koninklijk Huis, doorlopend van 1012 u.;
City: IJsco-touristen (a. 1.) 11 en 430 u.
Maandag 31 Juli
Palace: Kroningsjoumalen en reportages
Koninklijk Huis doorlopend van 1012 u
City: IJsco-touristen (a. 1.) 11 en 4.30 u.
TENTOONSTELLINGEN:
Frans Halsmuseum: Poppen en marionet
ten door Harry van Tussenbroek. Open
van 1017 uur. Zo. van 1317 u. (t.m. 2
September).
Kunsthandel Leffelaar: Chinese schilde
rijen door Lee Mang Fung. Open van 10—
17 u. (t.m. 31 Juli).
Huis Van Looy: Zomertentoonstelling van
schilderijen én tekeningen „In het Rijk der
Romantiek". Open van 1017 u. Op Zonda
gen van 1317 u. (t.m. 3 Sept.).
APOTHEKEN:
De Zondag-, avond- en nachtdiensten van
de Haarlemse apotheken worden van 29
Juli tot 6 Augustus waargenomen door
Bosch en Vaartapotheek, Bosch en Vaart
straat 26, tel. 13290; Apotheek Florijn, (Gro
te Houtstr. 78, tel. 10500; H. Remmers en
Zoon, Kruisstraat 6, tel. 10354; Noorder
apotheek, Jan Gijzenkade 181, tel. 23821.
ZIEKENVERVOER:
Fa. Mathot, Grote Houtstraat 9 telefoon
119900; Margriet, Turfmarkt 19 rd„ telefoon
21400; te Heemstede Fa. Buiteman en Co.,
Raadhuisplein 7, telefoon 28523.
De vele en moeizame werkzaamheden
door het plaatselijk comité van Herwon
nen Levenskracht met daarnaast de sub-
comité's de laatste dagen verricht, zijn
van dien aard, dat deze mensen flink
op weg zijn overspannen te geraken.
Maar deze vermoeidheid, vooral van
vandaag, heeft men er gaarne voor over
om morgen de laatste slag te slaan aan de
uitgangen der kerken, om het offer voor
de tuberculose-bestrijding, zo gij nog
niet geofferd hebt, in ontvangst te ne
men. Wij behoeven u niet meer te wijzen
op de grote noodzakelijkheid van uw
geldelijke steun ter bestrijding van de
tuberculose, dat is deze week reeds vol
doende aangetoond. Maar nu het plaatse
lijk comité van Herwonnen Levens
kracht toestemming heeft gekregen,
morgen aan de parochiekerken te mogen
collecteren, wil zij ook gaarne deze ge
legenheid benutten om haar laatste slag
te slaan. Katholieken van Haarlem, doet
nog eenmaal uw beurs open voor de
lijdende mensheid. Geeft graag en met
liefde voor dit mooie en heerlijke doel
en werkt daardoor mede aan de zieke en
zwakke mens zijn gezondheid en kracht
terug te geven.
B. Reijnders, voorzitter
Herwonnen Levenskracht
Het leven is zo'n grote schat,
U onverdiend door God gegeven,
Toon Hem Uw dankbaarheid,
doordat ge anderen helpt te leven.
Wees milddadig
op de speldjesdag van
De prachtige iep, die sinds jaren zo
veie van onze straten en grachten ge
sierd heeft, dreigt geheel uit te sterven
tengevolge van de gevreesde iepenziekte.
Wie zo'n woudreus, die in trotse glorie
zijn takken beschermend over de huizen
uitspreidt, goed bekijkt kan nauwelijks
geloven dat het een klein beestje van
nog geen drie millimeter grootte is, dat
de iepen stuk voor stuk ziek maakt en
tot sterven doemt.
Het gebeurt in de winter, wanneer alle
bomen bladerloos staan, dikwijls, dat de
dienst Hout en Plantsoenen komt en alle
iepen in de straat omhakt. Daar de leek
niets bijzonders aan de bomen bemerkt,
wordt deze „aanslag" van Hout en Plant
soenen wel eens veroordeeld, vooral
omdat het karakter van de straat veel
aan schoonheid inboet door het verdwij
nen van deze iepen. De stammen blijven
échter staan, want daarmede heeft men
bijzondere plannen. Sinds jaren is er
immers gezocht naar een middel tegen
de iepenziekte. Ofschoon men dit niet
heeft kunnen vinden, is er wel een
iepensoort gekweekt, die immuun is voor
de ziekte. Door jonge boompjes van deze
soort op een overgebleven stam te enten,
heeft men weldra weer een volwassqn
boom.
Het ziektebeeld vertoont drie phasen.
Eerst worden de bladeren slap en ze
verschrompelen. Na acht dagen wordt de
kleur bruin en nog een poosje daarna
terwijl Annie Woud excelleerde door
haar diepe voordracht, speciaal in het
Agnus Dei. Guus Hoekman demon
streerde zijn prachtige kwaliteiten als
bas-zanger vooral in de aria „Et in Spi-
ritum Sanctum" uit de Credo.
De H.O.V. had niet overal een gemak
kelijke taak, speciaal in het solistische
werk. Wat de solo-hoornist (eigenlijk de
corno da caccia) in de bas-aria „Quo-
niam tu solus" kreeg te verwerken, was
niet gemakkelijk. Ook hier speelde de
grote ruimte ongetwijfeld een rol. De
organist, Piet Halsema, verrichtte knap
werk. was echter bij dè tekst „et ex-
pecto" even voordat het Vivace invalt,
een weinig aan de sterke kant. Dolf
Hendrikse was weer de bekwame cla-
vecymbel-bespeler, die een groot aan
deel had in het artistieke succes. Een
groot aantal bezoekers vulde de oude
Haarlemse Kathedraal, om naar het
meesterwerk van de Leipziger Cantor te
luisteren.
JAN LAARVELD
Vrijdagavond had in „Het Wapen
van Heemstede" onder buitengewone
belangstelling een spoedvergadering
plaats van de Coöperatieve Vereniging
van Handelaren in Melk en Melkpro
ducten, welke de sanering heeft voor
bereid, die reeds zoveel stof heeft doen
opwaaien.
De voorzitter, de heer D. Schoenma
ker, opende met een woord van wel
kom deze bijeenkomst gaf een uit
voerige uiteenzetting over de gang
van zaken, zoals die deze week
is geweest en waarbij het bestuur on
vervaard voor de belangen van de leden
is opgekomen. De inzichten, zoals die
op de laatst gehouden raadsvergadering
naar voren zijn gekomen, getuigden
volgens spreker van het onjuiste in
zicht der sprekers en spreker betreurde
het, dat hij daar de rol had moeten ver
vullen van de. zwijgende toeschouwer
Spreker gaf vervolgens uiting aan de
opvatting van het bestuur inzake het
voornemen om aan een aantal werkne
mers ontslag te moeten geven en hij
betreurde het, dat men daartoe had
moeten besluiten, want het is hard, om
arbeiders, waarmede men vele 'jaren
heeft gewerkt, te moeten ontslaan. Juist
Sedert de tijd, nu ongeveer vijf
eeuwen geleden, dat men de lin
nen kledingstukken op plaatsen
die het meest aan slijtage onderhevig
waren, met eenvoudig borduurwerk van
linnen garen verstevigde en verfraaide,
heeft deze, oorspronkelijk uit practiscne
overweging ontstane versieringsvorm,
zich ontwikkeld tot een van de meest
edele en verfijnde handwerktechnie
ken: de naald- en kioskanten.
Voor het echter zover was, heeft de
evolutie van de kanten verschillende
stadia doorlopen. Begonnen aan het
eind van de 15e eeuw met het „brode
rie a jour" of „open" werk, waarbij de
draden van de. stof werden uit- en sa
mengetrokken, stukjes stof weggesner
den en de daardoor ontstane openingen
weer met trensjes of brides en orna
mentjes werden opgevuld en gestopt
zoals „point coupé" en „punto tagliato",
via het vlecht- en knoopwerk: filet,
macramé en franje, de „lacés", het
kantwerk waarbij met een smal bandje
de hoofdlijnen van het motief worden
aangegeven en de eerste zuivere kant
soorten: de „punto tirato" of „reticella"
en de „punto in aera" (in de lucht ge
werkte steken), zijn de latere Franse,
Italiaanse en Brusselse naaldkanten, de
Vlaamse en Brusselse kioskanten met
al de variaties op beide soorten en de
gehaakte Ierse kanten ontstaan
Voor de niet ingewijden in de naald- en
kloskanttechnieken volgt eerst een korte
uiteenzetting van de werkwijze, waardoor
het verschil tussen beide duidelijk naar vo
ren komt en men straks meer begrip zal
hebben voor en meer zal kunnen genieten
van de schoonheid van het onvolprezen oude
kantwerk, waarvan zulke schitterende voor
beelden in onze musea, o.a. in het Bisschop
pelijk Museum te Haarlem, zijn tentoonge
steld. Voor het vervaardigen van de naald
kanten of „points" maakte men een teke
ning van het motief op perkament en
hechtte dit op een tweede laag van papier
of stof Een stevige draad werd langs de
omtreklijnen gehecht, door de beide lagen
heen en deze contourdraad diende tot steun
van de verschillende fantasiesteken waar
mee men een vlak opvulde. Deze steken,
een soort knoopsgatsteken, werden in rijen
gewerkt; de spijltjes of brides gefestonneerd.
Was het werkstuk klaar, dan knipte men
de hechtsteken tussen het perkament en de
onderlaag door en naaide de aparte stukjes
kant onzichtbaar aan elkaar.
De kloskant: dentelle of speldenwerk is
waarschijnlijk ontstaan uit het vlechtwerk
dat op Griekse vazen is afgebeeld. Het werd
gemaakt door linnen draden door elkaar te
vlechten Op een stuk linnen of perkament
tekende men het patroon met punten waar
in men de spelden stak. Hiervoor gebruik
te men een groot rond kussen of een kussen
dat rondgedraaid kon worden. De draden
woelde men op kleine klosjes die door een
handige beweging van de vingers dooreen
gegooid werden Het spreekt vanzelf, dat
verschillende variaties op beide vormen mo
gelijk zijn.
Ongeveer in het midden der 16e
eeuw zijn het niet alleen vorsten,
magistraten, kunstenaars, krijgslie
den en burgers, zowel mannen als vrou
wen, die zich met kant tooiden, ook de
Kerk heeft van het begin af aan grote
belangstelling hiervoor getoond en be
schouwde de points en de dentelles als
belangrijke elementen bij de versiering
van linnen paramenten; altaarkleden,
albcs, superplies, rochetten en in be
scheiden mate voor de kelkdoekjes.
De geestelijkheid gaf opdrachten tot
het vervaardigen van groot, decoratief
werk, o.a. met druiventrossen als motief,
maar ook werd gebruik gemaakt van de
bestaande en nieuw te ontwerpen pro
fane figuren, zoals bloempatronen, diep
en lijnmotieven en rankenornament.
In een der zalen van het Bisschoppe
lijk Museum zijn de vitrines gevuld met
dat ragfijne kantwerk uit vroeger eeu
wen, dat de indruk wekt, dat het alleen
maar door lichte feeënhanden gemaakt
kan zijn. Het is een kleine exquise col
lectie, die een goede kijk geeft op een
van de edelste materialen welke voor
het versieren van de paramenten in aan
merking kwamen.
In de middelste vitrines vinden we
enkele specimina van de Italiaanse,
Vlaamse en Mechelse kioskanten en de
Antwerpse pottekant. Deze werd met
een grove draad geklost en heeft een
bloempatroon.
In de andere helft van de vitrine zijr.
enkele soorten naaldkant geëxposeerd
met als voorloopsters hiervan stukjes
„punto tagliato", middeleeuws knoop
werk en filet-antique.
Van de naaldkanten vragen de Fran
se en Italiaanse bijzondere aandacht.
Voorai de laatste zijn vertegenwoordigd
met een aardige collectie vroege „Veni-
ces" en een zeer fraaie „Venice a reliëf",
daterend uit de eerste helft der 18e
eeuw.
Als men die kanten eens goed be
schouwt, dan moet men wel een enorm
respect krijgen voor de ontwerpers en
kantwerksters, die met zoveel kunstzin,
liefde en geduld een dergelijk werk
steekje voor steekje, slag voor slag, tot
stand brachten.
Toen in de 16e eeuw het versieren
van de albe, de rochet en de su
perplie met kant meer en meer in
opkomst kwam, werden de kanten steeds
breder en het linnen gedeelte der li
turgische gewaden korter, totdat, op het
hoogtepunt van de bloei der kantnijver
heid, de rochet en de superplie bijna
geheel uit kant bestonden en alleen de
schouders, de borst en de bovenarmen
nog met een stukje linnen bedekt wa
ren.
Hoewel de ware symboliek van deze
gewaden hiermede uit 'het oog werd
verloren, moet het aanschouwen van
zo'n rijke kantverzameling tijdens de
grotere liturgische plechtigheden toch
wel fantastisch geweest zijn.
Nadat de machinaal vervaardigde tule
was uitgevonden, waarop men met de
naald de figuren en de motieven bor
duurde, werd het echter tè erg. Latei
werden de kanten geheel op de machine
geweven, wat tot gevolg had, dat drie
kwart van de albe uit kant bestond die
de verfijning van het edele handwerk
miste; voorwaar het toppunt van onbe
grip en wansmaak.
Enkele mooie voorbeelden van albe
ronden vinden we in de vitrines bij de
ramen: o.a. een rand van „point d'Angle-
Werd in een vorig artikel een be
schrijving gegeven van de schat aan
paramenten, welke het Bisschoppelijk
Museum bezit, thans vindt u hiernaast
een beschouwing over de daar aan
wezige oude kantwerken, geschreven
door mejuffrouw Paula Kortekaas,
een specialiste op dit terrein. Na zulk
een deskundige voorlichting zal een
gang naar het museum gereder wor
den gemaakt en, eenmaal volbracht,
groter vrucht dragen voor wie be
langstelling heeft voor het schone
dat voorbije eeuwen voortbrachten.
terre", in dit geval Brusselse kloskant
geappliqueerd op tule. Deze rand dateert
uit de tweede helft der 16e eeuw, is 80
cm. breed en 250 cm. wijd.
Verder is er nog een rand van oude
Brabantse kloskant, die een breedte
heeft van 65 cm. en een wijdte van 4 M.
Vooral deze kantsoort is zeer decoratief
en daarom buitengewoon geschikt voor
kerkelijke doeleinden. Ook op het ge
bied van de gehaakte Ierse kanten valt
hier nog wat moois te bewonderen: een
rand van een mouw in plat haakwerk
en een fragment van Ierse reliëfkant
De motieven hiervan zijn met uiterst
fijne zijde gehaakt en de haaksters on
der de lezeressen zullen hieraan hun
hart kunnen ophalen; niet alleen wat
ontwerp en uitvoering betreft, maar ook
in het opdoen van nieuwe ideeën en het
napluizen van de verschillende haak-
steken. P K-
in deze tijden, nu het zo moeilijk is
andere werkzaamheden te vinden, is
het geven van ontslag een zeer ernstige
zaak: In overeenstemming met deze op
vatting heeft het bestuur Donderdag
avond na tot diep in de nacht te heb
ben vergaderd, besloten, de aanvragen
tot ontslag, welke bij het Gewestelijk
Arbeidsbureau zijn ingediend, in te
trekken en deze werknemers, waarover
het conflict met het gemeentebestuur
was ontstaan, in dienst te houden. Met
deze oplossing, aldus spreker, xvordt te
gemoet gekomen aan de eis van B. en
W. en is er dus geen bezwaar meer
voor het gemeentebestuur ds voorge
stelde sanering goed te keuren.
acht
Het voorstel van het bestuur werd
over het algemeen niet onwelwillend
ontvangen, doch al spoedig kwèrrt de
vraag naar voren, wie de lonen zou be
talen, de werkgever of de kas van de
coöperatie. Met algemene stemmen
werd tot het laatste 'besloten, niettegen
staande het scherp verzet van enkelen,
die meenden dat juist de kleine melk
handelaar bedoeld werd de hande
laar met de kleinste omzet verhou
dingsgewijze aan deze regeling het
grootste deel zou bijdragen.
De heer A. C. Stoker gaf nog een
uiteenzetting over de besprekingen wel
ke hij met de adjunct-directeur van
het Gewestelijk Arbeidsbureau had ge
voerd en gaf als zijn mening te ken
nen dat men niet bepaald daverende
verwachtingen mocht hebben over een
spoedige toestemming om tot ontslag te
mogen overgaan. Dit is mede een af
leiding geweest om met dit voorstel te
komen.
De rest van de avond werd gevuld
met tal van technische aangelegenheden
die naar de mening van de leden be
sproken dienden te worden, teneinde
de sanering zo goed mogelijk te doen
slagen.
Er is alle reden om thans met een
gerust hart de komende sanering tege
moet te zien, ook al omdat het bestuur
van de coöperatie niet zal aarzelen
scherpe maatregelen te treffen tegen
hen die de belangen van de consumen
ten niet op de juiste wijze behartigen.
Aan het bouw- en aannemersbedrijf,
firma Van der Putten, te Haarlem is op
gedragen het bouwen van twee flats, be
staande uit 86 woningen aan de Nieuwe
Hoofdverkeersweg te Umuiden-Oost
voor rekening van de gemeente Velsen
(architect Arthur Staal te Amsterdam);
benevens het bouwen van een landhuis
te Bloemendaal in opdraoht van archi
tect Ten Broeke te Haarlem en het bou
wen van 26 woningen, waaronder 18 du
plex woningen, voor de Woningbouwver
eniging „Eendracht maakt macht" aan
de Van Lennepweg te Zandvoort. (archi
tect B. Stevens te Haarlem).
Het bovenste kantwerk is een strook gehaakte Ierse reliëfkant Daaronder een
Venetiaanse naaldkant „Venice a relief" uit pl.m. 1725.
vallen ze af, zodat een kale stam over
blijft. Ook aan de doorsnede van het
hout is te zien, dat men met een zieke
boom te maken heeft. Binnen in bet hout
vormen zich bruine stippen. De ziekte,
die het karakter heeft van een verdro-
gings- ofwel zwamziekte, wordt veroor
zaakt door de grote iepenspintkever, een
beestje met een doorsnede van twee en
een halve millimeter. Dit kevertje legt
haar eieren in de iep. Door hun instinct
weten zij precies welke boom zij hebben
moeten. In een afstervende boom ver
drogen hun eitjes en daarom zoeken zij
een springlevende uit, zodat de eieren
voldoende sappen zullen hebben. De
larven, die uit de eitjes komen, vreten
gangen onder de schors en verstoppen
aldus de sapstromen. Alle sappen wor
den na verloop van tijd aan het hout
onttrokken en de boom moet door ge
brek aan water sterven. De ziekte begint
in de takken en breidt zich vandaar uit
naar de stam. Eerst is er uitwendig niets
te zien, maar na een jaar ongeveer gaat
de schors vallen en dan worden de moe-
dergangen van de iepenspintkever zicht
baar.
Zo zijn de bomen op de Nieuwe
Gracht gedoemd te sterven. Reeds nu
worden hier en daar ziekteverschijnse
len waargenomen en daar het enige
bestrijdingsmiddel het radicale omhak
ken is zullen over niet al te lange tijd
geen fraaie iepen meer hun schaduw
over de gracht werpen. Vooral aan de
noordzijde bij de Jansweg is het ziekte
beeld al duidelijk zichtbaar. De olmen
daar zitten dun in hun blad en de nog
aanwezige bladeren zijn bruin en ver
droogd.
Wanneer we de iepenstand in onze
stad nagaan, komen we tot de con
clusie dat ruim tachtig procent ten
onder is gegaan. Om enkele straatna
men te noemen: in de Kleverlaan
moesten. Ze op vier na allemaal wor
den omgehakt. Ook langs de Leidse
Vaart en de Westergracht zijn er veel
gesneuveld. Wellicht vraagt men zich
af hoe oud de iepenziekte is en of er
nog geen bestrijdingsmiddelen tegen
zijn gevonden. In 1918 openbaarde de
ziekte zich voor het eerst in Noord-
Frankrijk. Rondom 1930 woedde de
ziekte op haar hevigst. Daar er on
danks talloze onderzoekingen geen
genees- of afweermiddelen gevonden
Advertentie J
Speciaal aanbevolen voor ASTHMA-
en RHEUMA-PATIËNTEN.
1-persoons monster-matras wordt 3 dagen
ter kennismaking in bruikleen beschikbaar
gesteld.
Bedden
speciaalzaak
JANSWEG 17 t/o Station
zijn, heeft de wetenschap zich ermee
belast een immune iepensoort te vin
den.
In het begin van de dertiger jaren is
men daarmede geslaagd. De nieuwe
soort is naar Dr. Christine Buisman, een
der vurigste onderzoekers, genoemd.
Het was echter geen afdoende oplossing.
Men raakte van de regen in de drup,
want de Christine Buisman had ten eer
ste geen al te mooie groei en voorts had
zij zoveel last van uitwendige rode
ztfam, dat zij daaraan stierf. Na veel
onderzoekingen zijn er nog andere im
mune soorten gevonden. De beste hier
van is de ulmus bea schwarz. Jonge
boompjes hiervan worden op oude stam
men van gestorven iepen geënt. Zodoen
de verkreeg men na enige jaren weer
flinke bomen. Aldus geschiedde op de
Delftlaan en langs de Leidse Vaart.
Niet alleen omdat de iep of olm zo
mooi is, en een dankbare boom voor
straatbeplanting, probeert men al het
mogelijke om hem voor uitsterving te
behoeden. Het voordeel van deze boom
is, dat hij op alle soorten grond gedijt;
zowel op zand als op klei. Tevens is hij
gemakkelijk snoeibaar en het hout is
van veel waarde voor de carosserie-
bouw. Voor de straatbeplanting heeft
men al andere bomen gebruikt, zoals
wilgen, meidoorns, berken en kastan
jes. Het straatbeeld werd hierdoor wel
wat opgefleurd, want door de bestaande
voorliefde voor iepen was het dikwijls:
één iep, al iep. Een ziekte zoals bij de
iep komt bij geen andere boom voor. Er
zijn wel luizenplagen enz., maar niets
is zo erg als deze nachtmerrie voor de
kwekers en bomenliefhebbers.
De Zondagsdiensten voor artsen
worden op 30 Juli waargenomen door:
dr. J. Laeijendecker, Raadhuisplein 9,
tel. 28103 en dr. J. L. Tom broek,. Burg.
van Lennepweg 1, tel. 28032.
Wijkverpleging: Zuster P. Mantz,
Camplaan 17.
Geopende Apotheek. Apotheek Schots
man, Binnenweg 206 208. Tel. 28320.
Politie en brandweer tel. 28850.
Nog slechts korte tijd en ook de iepen op de Nieuwe Gracht zullen van hun feest
tooi beroofd zijn. De iepenspintkevers zijn hun werk begonnen en langzaam-aan
worden de krachten van de grachtreuzen ondermijnd.
O. L. Vrouw van Altijdd. Bijstand
Zondag H.H. Missen 7. 9 (Hoogmis) en
11 uur; 's avonds 7 uur Lof. In de week
H.H. Missen 7 en 8.15 uur. Vrijdag H.H.
Missen 6.30, 7 (gezongen) en 8.15 uur;
's avonds 7.30 uur Lof. Zaterdag 7.30
uur Broederschaps-Lof. Biechten Don
derdag 78 en Zaterdag 59 uur.
Artsen: J. Hekman, Hoofstraat 236,
teL 8510' -U4J- IX
Apotheken (ook nachtdienst): Bloe-
mendaalse Apotheek, Bloemendaalse-
weg 85, Bloemendaal, ted. K 2500
22181.
Vrijdag is president Sukarno te Ma
kassar aangekomen. Vele autoriteiten
waren ter begroeting aanwezig. Onmid
dellijk na aankomst sprak Sukarno een
grote menigte toe. Hij zei o.a.: „Ik groet
het gehele volk van Celebes, in het bij
zonder ook de leden van de Apris, die
hierheen zijn gekomen en zeer goed
werk verrichten. Voorts ook de leden
van het K.N.I.L., die naar de Apris-zijn
overgegaan." President Sukarno dankte
ook de leden van het K.N.I.L., die niet
naar de Apris overgingen en thans de
status van K.L.-leden hebben. „Ik ben
ervan overtuigd, dat ook in hun hart de
liefde voor het land, en volk der Indo
nesiërs bestaat." Onder luide toejuichin
gen verklaarde de president: „Deze land
genoten behoeven hun diensten niet aan
het land in de Apris te verlenen, alle
beroepen staan voor hen open."
„De strijd voor het vrije Indonesië is
nog niet beëindigd, nog waait het rood
wit niet over N.-Guinea. Het gehele gebied
van het vroeger Nederlandsch-Indië moet
tot Indonesië behoren. Ik hoop, dat voor
één Januari a.s. N.-Guinea tot Indonesië
behoort, maar indien niet, wat dan?",
aldus vroeg Sukarno aan de menigte,
waarop deze antwoordde: „Kita berd-
juang terus" (wij zullen doorstrijden).
„Juist," antwoordde Sukarno. „Wij zul
len voortstrijden, tot N.-Guinea tot In
donesië behoort, in 1952, 1953, 19o4,
enz."
Advertentie
Advertentie
Advertentie
L. HERENSTRAAT 36. HAARLEM
Tel. 14371
Speciaal adres voor DUCO-spuitwerk
Advertentie
HAARLEM
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
Advertentie
■gjgiBS
Tpmyésl
Anaconda Copper
Bethlehem Steel
Chrysler Corp.
General Electric
General Motors
Hudson Motors
Kennecott Copper
Montgomery Ware
North American Co.
Radio Corp.
Republic Steel
Shell Union Oil
Southern Pacific
Southern Railway
Tidewater
U.S. Steel
28/7
32%
40%
65%
46%
83
14%
60
52%
16%
16%
37%
46
60%
40%
30
36%
27/7
32%
41%
64%
45%
81%
14%
60%
52%
16%
16%
37%
45
61
41%
29%
36%
3 Van ouds bekend. Tel. 14609
Officieel Philips-reparateur
Kruisstraat 38 Haarlem
Advertentie
SANTPOORTERPLEIN L Tel. I»'06
