Felle strijd tegen rampokken en corruptie
Vandaag is niet als gisteren
Mensen op reis
geervliet
HAM
Indonesië na drie maanden
Verzetsster Oost-Azië
1942-1945
Fantastische sprong
van gevangene
K.L.M. ontslaat nog
meer personeel
„DE LANDBOUW IS GEEN PAKDRAGENDE EZEL
VAN DE SAMENLEVING"
Verklaring van de heer
Louwes
Minister van de Zuid-
Molukken in ons land
^Pullman.
C17lcitrc(óóeH
Gevolgen der P.B.O.
voor de staatsoverheid
ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1950
PAGINA 5
Iedereen is bang
voor iedereen
Staatsvijand no. 1
Voor het volk, langs
het volk
Ook
hoort
hoortoestel
keizersgracht 411
Aöisterdam-C.
De desillusie van de
ledigheid
NEDERLANDSE PROTESTEN TEGEN
ARRESTATIE VAN LANDGENOTEN
R.I.S.-regering bewaart
stilzwijgen
REISPLAN VAN „KORTENAER"
GEWIJZIGD
Bezoek aan N.-Guinea
MODE
WESTERLING
NAAR AMERIKA?
Gewapende benden
opereren
Tien doden in Leles
Passagierslijst
ISP
Zijn vrijheid duurde
maar kort
In grensgebied neergeschoten
Deel van hoofdkantoor
wordt verhuurd
LONEN EN PRIJZEN
BRAND IN TEXTIEL-
FABRIEK
Schade van twee ton
Zilveren klooster jubileum
mgr. dr. W. v. Hees
Na vijftien jaar
Moord opgehelderd
Weduwe gearresteerd
Liturgische weekkalender
f GEZON DE SLAAP;)
Dr. J. VAN ROYEN NAAR
AMERIKA VERTROKKEN
Export moet opgevoerd
worden
4
(Van een bijzondere correspondent)
SURABAJA, Aug.
Het kan nuttig zijn, de kennismaking met een land op geregelde tijden te
hernieuwen. Het contrast tussen toen en nu valt zo meer op dan wanneer men
blijft en de kleine evolutionnaire veranderingen accepteert als iets, wat de moei
te van het vermelden niet waard is. De som der wijzigingen is dikwijls heel
belangrijk. Dat ontgaat u, wanneer ge zijt opgenomen in de stage stroom van
gebeurtenissen. Drie maanden geleden waren we in Indonesië. Nu zijn .we er
wéér. En wat Djakartaan en Surabajaan als gewoon voorkomt, valt hem op,
die enige tijd „out of Indonesian bounds" is geweest. Dan is vandaag niet als
gisteren en morgen niet als vandaag.
drang naar eenheid. Passief laten zij
zich regeren door het kader, dat veelal
bezield is door een oprecht verlangen
naar een rechtsstaat. Zodra echter die
passiviteit plaats maakt voor de egoïs
tische uitingen van de enkeling of klei
ne groep, is het extremisme geboren.
Hoevelen, die uit de chaos voordeel sloe
gen blijven niet fanatiek op de bres
staan voor hun eigen belangen, die lijn
recht in strijd zijn met de idee-van-
Azië-voor-de-Aziaten? Het zijn de cor
rupte douane-ambtenaren, de rampok-
kers en de vissers in troebel water die
het nodig maken, dat er thans over de
djalans patrouilles rijden en dat er pos
ten staan op afgelegen oorden. Patrouil
les en posten, die elkaar en anderen be-
spionneren.
Zeker, de overheid stimuleert met
alle macht de eenheid, ja forceert haar
zelfs. Zo met de straatnamen. Er is geen
straat meer, die een Nederlandse naam
draagt. De Behassa Indonesia straalt van
de bordjes. Edoch, vaak zijn de namen,
zelfs voor rasechte Maleiers, nauwelijks
te begrijpen. Een legio aantal dialecten
is gebruikt voor de opschriften, kenne
lijk om het volk in al zijn lagen te laten
delen in iets „officieels" als de straat
namen nu eenmaal voor velen zijn. Het
gevolg is averechts: De oude naam blijft
in gebruik, omdat het altijd nog beter
lijkt een onsympathieke maar duidelijke
dan een sympathieke en onduidelijke
naam te hebben.
Zo zijn er de prijzen. Drie maanden
geleden, toen de devaluatie pas achter
de rug was. geleken zij in hun verloop
op de beweging van een seismograaf tij
dens een hevige aardbeving. Nu zijn ze
Rieer gestabiliseerd en.iets lager.
Zelfs een zo begeerd artikel als sigaret
ten kost minder, hoewel een pakje Ca-
hiel altijd nog zes gulden „doet" en een
tinnetje State Express achttien tot twin
tig gulden opbrengt. Hetgeen tenminste
hog vier gulden minder is dan vóór
honderd dagen.
Er zijn de rampokpartijen, die met de
dag in aantal afnemen. Niettemin komen
in de binnenlanden en op de plantages
hogal eens ongeregeldheden voor. Een
jonge planter, die vijf na-oorlogse jaren
Indonesisch lief, maar vooral leed heeft
ondervonden, toonde ons zijn gehavende
neus. die de activiteit van een pelopper
demonstreerde: De punt was er finaal
afgeschoten.
In de grote steden als Surabaja en
Djakarta zijn de patrouilles van de T.N.I.
niet van de lucht. Open trucks, bemand
•het gewapende Indonesiërs, rijden af en
aan. Doch slechts zeer zelden komt het
tot botsingen. De schrik zit er in.
Een bijna nog gevaarlijker vijand
dan de pelopper is de even duur
zame corruptie, die hoe kan het
anders in een nog geïmproviseerde
staat? sterk is ingevreten in offi
ciële en semi-officiële instanties. En
het wantrouwen is navenant. Het be
gint al bij de douane op het haven
terrein. 'De Indonesiër, die uw zak
ken navoelt en uw tas aan een scru
puleus onderzoek onderwerpt, moet
Wel een verwoed liefhebber van si
garetten zijn, getuige de gretigheid,
Waarmee hij een tinnetje Players van
uw college in zijn broekzak futselt.
De moeite is niet vergeefs. Drie- tot
vierhonderd sigaretten kunnen naar
de passar worden gebracht, waar zij
grof geld opbrengen.
De omkoopbaarheid ondermijnt de zo
'eel geprezen orde. rust en regelmaat,
Waarvoor meer dan honderdduizend Ne
derlandse militairen nog niet eens zo
heel lang geleden huis en hof hebben
verlaten. De bureaucratie is het crema
torium van de energie. „Waarom zullen
Wfj het ons moeilijk maken, als het mak
kelijk kan?", zo redeneren vooral de
lagere Republikeinse goden. En zij gaan
Voort met het toucheren van steekpen
ningen en chantagegelden. De Indonesi
sche autoriteiten weten echter, dat de
-gelegenheid ook de Maleise mens tot eeD
Corrupte bureaucraat maakt.
Het kwaad in de wortel aantasten be
tekent de gelegenheid uit de weg rui-
iöen. Vandaar dat de ene helft van het
'ndonesische volk de andere helft con
doleert. Dat gaat ietwat „bezettings-
kchtig" in zijn werk. Bijvoorbeeld: Ge
Jijdt 's avonds op een buitenweg. Zak
lantaarns flitsen aan. Stop: Politie. Nu
kan het zijn* dat de politie geen politie
,s. maar een groep heethoofden, die het
®P uw auto hebben voorzien. Het is een
dankgebed waard, indien ge het er in
dit geval levend afbrengt.
.Tweede mogelijkheid: De mannen in kha
ki behoren inderdaad tot de Polise Indone
sia. Dan kunt ge in hun onmiddellijke na-
füJheid leden van de T.N.I. en van de mili-
laire politie met hun imposante witte hel
men P.M. verwachten.
Waarvoor dient al die vertoning, waar-
Voor moeten er zo veel „officials" aan te
£aa komen? Uw reisgenoot tot 26 Juli
®eh majoor van het K.N.I.L. ziet de zaak
paiistisch: „Wat wilt u? Anderhalf jaar ge-
|®den vloog hier iedereen elkaar nog in de
5aren. Men leefde er van roof en doodslag.
jre rampokkers van toen zijn de rampok-
kers van nu en zij zullen het ook die van
morgen zijn. Eens rampokker altijd ram-
JJokker. Alleen de actie wordt verborgen
onder het jasje, dat met de wind van het
'"uwe regiem 'meewaait. Zo nu en dan in
®en rustige, donkere avond komt de aap uit
mouw. Dan staat er de volgende dag
rfn Stukje in de krant over de „organisa-
o Van een overval op enige auto's, vaak
,olfg op een punt, dat slechts enige kilome-
lcfs verwijderd is van een T.N.I.-post. Dan
mken de omstandigheden voor de argeloze
chauffeur safe. De rest weet u".
En met een gebaar-van-om-zeep-helpen
?Sat hij voort: „De subversieve elementen
in de staatsorganen gedrongen en lo-
fen nu rond met krijgshaftig uitziende arm-
Sfhden, helmen en al die poespas, die een
mdrukwekkende sfeer moet scheppen. En
?mdat het bloed nu eenmaal kruipt waar
niet kan gaan, zullen zij vroeg of laat
*anneer de kans schoon is weer in hun
j"de practljken vervallen, dan onder het
rj°m van de R.I.S„ wier dienaren zij he-
te zijn.
„Haar de regering kent haar pappenhhl-
?®ts en is op haar hoede. Daarom laat zij al
1personeel van hoog tot laag cont.ro-
en, niet door speciaal daartoe aangewe-
?*m spionnen, maar door dit personeel zelf
iedereen let op iedereen. En iedereen is
khS voor iedereen".
.Set tafereel in de tropennacht voor de
to bevestigt de stelling, dat hier een
stabiliteit strevend stelsel is ge-
r®Uwd op de wrakke pijler van de
p. ces. Vrees voor allen: minderen, ge-
uken en meerderen. Roosevelt's „free-
of fear", een der grondslagen van
hecht staatkundig bewind, is in In-
e®besië een utopie zolang er de vrees
liti öaarmede het wantrouwen in de po
ls ek domineren. Haast bovenmenselijk
e- taak van een regering, die een
4e»iïid moet creëren in een tot ver-
^jC'uheid geneigd volk. Want zo ver-
lo'eiden als de archipel geografisch is,
l,.a,heterogeen is de bevolking. De cen-
lin„ atie stuit al te vaak af op onder-
In/® verschillen. Het grootste deel der
om hesiërs is nog te simpel van geest
heij beseffen, dat deze verscheiden-
tb principe afbrekend werkt op de
Advertentie
u
er weer bij met
een modern
van
^faagt gratis brochure.
Ge zet als Nederlander Voet aan
Indonesische wal met de indruk, dat
de bevolking u als het ware het
land zal uitkijken. Welk een ver
gissing sc<ms! Een sterk staaltje van
bereidwilligheid leverde de Chinese
tokohouder op de Darmoboulevard
in Surabaja. Hij maakte een tocht
van vijftien kilometer om de vulpen
terug te brengen, die ge abusievelijk
in zijn winkel had achtergelaten.
Er zijn meer van die gevallen, zoals die
van de vaandrig van de T.N.I.die het
nodig vond om op bier te tracteren en een
heildronk aan te heffen op de samenwer
king tussen Oost en West.
Doch als ge militair zljt wordt ge heden
niet overal meer met open armen ontvangen.
Die tijd lijkt voor goed voorbij. Tijdens
de politie-acties voelden de blanken in In
donesië de aanwezigheid van de militairen
als een noodzaak. Men haalde hen met
gejuich en lieve woordjes in. Jan de soldaat
immers deed het vuile werk in stinkende
kali's en in een jungle met adders onder
het gras. Hij had recht op een beetje waar
dering. Maar nu, na de gedane arbeid in
jaren van bloed, zweet en tranen, is hij op
non-actief gesteld. De Republiek wil niets
liever dan haar eigen boontjes doppen, ze
ker op militair terrein. De soldaat weet dit.
En hij weet ook, dat hij overbodig is.
De ledigheid en de wrok over de zoals
hij het zelf noemt „vergeefse zaak" vin
den de reactie in een mentaliteit-van-ach-
wat-kan-het-me-eigenlijk-ook-schelen. Deze
nonchalance is voor de Nederlanders, die
werken en leven in Indonesië, een doom
in het oog.
„Wij toch", zo zeggen zij, „moeten hier
blijven en meedoen met de mensen van de
Republiek, die de Nederlandse soldaten
liever zien gaan dan komen. De militairen
zijn onverschillig in deze laatste dagen en
laten Gods water over Gods sawah vloeien.
Maar Indonesië bouwt aan een nieuwe
staat en haat elke onverschilligheid, zoals
'n enthousiasteling de lauwheid haat. En wij,
Nederlandse burgers, bouwen mee, moeten
meebouwen en de lauwheid van overbodig
geworden strijders veroordelen. Want als
wij de Indonesische zaak niet als de onze
gaan zien, zijn wij spoedig uitgerangeerd in
het rijk van de rijkdommen. Vooral wan
neer er genoeg Engelse en Amerikaanse
candidaten op het vinketouw zitten".
Het lijkt een ondankbaar standpunt. Hij,
die weldra enige jaren tropendienst ach
ter de rug zal hebben, zal op de gangway
van het troepenschip de verzuchting sla
ken, die komt uit de grond van zijn hart:
„Gelukkig, het is voorbij'. Een wee gevoel
van teleurstelling zal mee repatriëren.
Teleurstelling over wat zo anders achter
bleef dan toen de soldaat een vriend was,
die voedsel en kleren uitreikte in een
verziekte kampong.
Er zullen echter in Indonesië ook Ne
derlandse burgers zijn, die zich afvra
gen: „Verdwijnt mèt de militairen ook
onze bescherming niet?" Maar een ge
weldig koor zal hen overstemmen: „Zo
als nu kan het toch ook niet blijven.
We zitten in de Indonesische schuit en
laten we dan ook met Indonesische rie
men roeien".
En op een heldere zomeravond zal een
ontgoochelde gedemobiliseerde thuis te
lgen zijn meisje zeggen: „Zolang je met
een bren in de blubber sjouwt en in
een vunzig oerwoud als schietschijf voor
een pelopper dient, zolang ben je bij
de blanken in Indonesië in tel. Maar
daarnaEnfin het is voorbij. Soedah".
En de kans is groot, dat hij meent,
wat hij zegt
De minister voor Uniezaken en Over
zeese Rijksdelen heeft de voorzitter
van de Tweede Kamer thans doen toe
komen de door hem op 19 Juli jl. aan
het lid der Kamer, de heer De Kadt,
toegezegde nadere inlichtingen met be
trekking tot de Nederlandse ambtena
ren in Menado. Aan deze brief is het
volgende ontleend:
Kort nadat 10 Mei jl. Apristroepen te
Menado waren geland, werd een 16-tal Ne
derlanders gearresteerd, onder wie de re-
sident-bestuursadviseur, dr. M. Boon,
verscheidene leden van de rechter
lijke macht, commissarissen en inspec
teurs van politie en enkele particulieren.
Aanstonds werden door de Hoge Commis
saris deze arrestaties schriftelijk onder de
aandacht van de minister-president der
RIS gebracht, met verzoek om invrijheid
stelling. Soortgelijke stappen werden door
de commissaris van het Koninkrijk te Ma
kassar gedaan, bij de minister van Bin
nenlandse Zaken van Oost-Indonesië en de
betrokken Indonesische legerautoriteiten.
Voorts werd door een vertegenwoordiger
van voornoemde commissaris een bezoek
aan Menado gebracht, waar hij ter zake
besprekingen voerde met de plaatselijke-
militaire gezaghebbenden. Het merendeel
van voormelde arrestanten werd inmiddels
in vrijheid gesteld.
Bij K. B. is de verzetster Oost-Azië
19421945 toegekend: Posthuum aan:
B. C. Blom, eerste-luitenant der
infanterie van het KNIL; ir. Ch. F. van
Haaften, directeur departement Ver
keer en Waterstaat in Indonesië te Ban
dung; F. A. M. Harterink, kapt. der inf.
van het K.N.I.L.; G. A. Hermans, eerste-
luit. der infanterie van het KNIL; ir.
C. Hillen, direct, der P.T.T. te Bandung;
H. Richter, controleur der in- en uit
voerrechten en accijnzen te Makassar;
J. H. W. de Rochemont, kapt. van de
gen. staf van het KNIL; E. Trouerbach,
adm. van de cult, onderneming „Kali-
Tapak" nabij Wlingi (Oost-Java); mej.
L. Ubels, secretaresse van wijlen jhr.
E. Ploos van Amstel, destijds werkzaam
aan het algemeen landbouw syndicaat
te Batavia.
Voorts aan Ch. van den Berg, comm.
van politie in Indonesië; G. M. Boden-
staff, korporaal-schrijver bij de Kon.
Marine; D. R. K. de Boer gewezen ad
viseur-generaal van het min. van Ver
keer, Energie en Openbare Werken in
Indonesië; mevr. C. S. M. ten Bokkel
Hunink-van Haaften, particuliere, des
tijds te Bandung; G. A. Bosselaar, gewe
zen resident van Sumatra's Westkust;
A. Cramwinckel, gewezen kapt. der
Genie van het KNIL; A. Doup, gewezen
reserve-luitenant-kolonel der infanterie
van het KNIL; B. Dunki Jacobs, kapt.
der mariniers; W. A. van Heuven, luit.-
kol. der mariniers; mevr. S. M. J. Iden-
burg-Van de Poll, particuliere, destijds
te Batavia; D. Ketel, gewezen reserve-
kap. der inf. van het KNIL; G .de
Lang, gewezen comm. van pol. Ie kl. in
Indonesië, destijds te Surakarta; F. K.
Lotgering, gewezen ambtenaar bij het
binnenlands bestuur in Indonesië; J. J.
H. M. van Mol, particulier; A. J. N.
Nauta, directeur der Middelbaar Tech.
School te Surabaja; L. W. Pinchetti,
ambt. 2de klasse bij de dienst der m-
en uitvoerrechten en accijnzen te Pon-
tianak; R. B. Quack, ambtenaar bij het
min. van Sociale Zaken te Semarang;
W Reynierse, arts in dienst van de Ba
taafse Petroleum Maatschappij; ir. V.
J K Schmidt, particulier, destijds op
Sumatra's Oostkust; J. D. Thijs, politiek
adviseur van de N.V. Standard Vacuum
Petroleum Mij. te Djakarta; G H. O. de
Wit gewezen kapt. der infanterie van
het KNIL- dr. M. M. G. Woensdrecht,
arts, destijds te Pengalengan bij Ban
dung; mevr. A. van Woerkom-van de
Wal, particulier, destijds te Semarang.
Het ligt in het voornemen Hr. Ms.
„Kortenaer", die in de Indonesische wa
teren vrij komt, een thuisreis te laten
maken, waarbij behalve havens van
Nieuw-Guinea ook nog enige buiten
landse havens zullen worden bezocht.
Na de talrijke vertogen door de Hoge
Commissaris reeds vrogeer tot de RlS-re-
gering gericht, heeft 5 dezer de Hoge Com
missaris, thans in opdracht van de Neder
landse regering, opnieuw de onhoudbare
situatie, welke niet alleen in Menado,
maar in geheel Indonesië is ontstaan als
gevolg van het arresteren van Nederlan
ders door het Militair Gezag, met klem
onder de aandacht van dc RIS-regering
gebracht. Op dit schrijven, waarbij een
aantal maatregelen werd aanbevolen, ten
einde in de bestaande toestand verbete
ring te brengen, werd nog geen antwoord
ontvangen.
Advertentie
SCHOENEN EN TAS IN DEZELFDE KLEUR
Mella verft voor U peau de suède schoenen
in dezelfde of donkerder kleuren (suède
blijft suède), prijs 5.25. Uw vuil gewor
den witte schoentjes wederom wit of
andere kleuren, prijs 4.75. Uw miskleu
rige schoenen op staal of andere kleuren
voor f 4.75, in 2 kleuren 6.50. Uw ledeien
tas in iedere gewenste kleur vanaf 6.50.
Uw handschoenen, alleen zwart 3.75.
Uw lederen jas in dezelfde of donkerder
kleuren 23.50. Voor lederen meubelen
prijs op aanvraag.
Zendt Uw lederwaren franco naar de
Lederververij Mella, Mathenesserdijk 317,
R'dam. U ontvangt deze .franco binnen 10
dagen als nieuw terug. Winkels: R'dam,
Nwe Binnenweg 208 - A'dam, Vijzelstraat
85 - Den Haag, Passage 12.
Specialisten in het verven van lederwaren.
Met goud bekroond 1928.
Westerling heeft zijn verblijfplaats in
België niet lang geheim kunnen hou
den. In de loop van gisteren werd de
journalisten door een indiscretie van
de Veiligheidsdienst bekend, dat hij in
een hotel bij het Noordstation te Brus
sel logeerde en van dat ogenblik af was
het met de rust van Westerling, die naar
hij beweerde sedert Dinsdag niet heeft
geslapen, gedaan. Gedurende de gehele
middag was het een gaan en komen van
Belgische en buitenlandse journalisten
in het kleine kamertje van hotel Royal-
Nord, waar Westerling hen ontving.
Westerling verwacht, dat zijn vrouw
dezer dagen naar Brussel zal komen.
Hij sprak tegenover de pers de wens
uit, hem voorlopig met rust te laten.
„Ik heb in geen tien jaar rust gehad",
zo zei hij, „en ik heb die thans hard no
dig. De rust in de gevangenis te Singa
pore was een andere dan ik wenste".
Hij verklaarde, dat hij zijn diensten
aan de V.N. heeft aangeboden. Over de
aard van deze diensten wilde hij zich
op dit ogenblik nog niet uitlaten. Wes
terling zei verder te verwachten, bin
nenkort naar de V.S. te gaan.
Westerling deelde tenslotte mede, dat
radio-Hilversum hem reeds verschillen
de malen heeft verzocht voor de radio
te spreken. Hij heeft dit aanbod echter
niet geaccepteerd, omdat hij meent dat
dit onder de gegeven omstandigheden
ongewenst is en hij zich in België niet
met politiek mag bemoeien.
Na de eerste aanval, door gewapende
benden op Leles, in het Garutse, die
Zaterdagavond 12 Augustus geschiedde,
hebben de bewoners geen rustige avond
meer gehad. Elke avond deden benden
onruststokers uit de bossen aanvallen,
zo meldt Aneta. Vorige week Donder
dagavond werd de hevigste aanval on
dernomen, waarbij vooral de twee rand-
kampongs Salan Nugal en Kandang het
te verduren hebben gehad. Tien inwoners
verloren hierbij het leven. Onder de
slachtoffers bevonden zich een schrijver
van de assistent-wedana van Leles, diens
vader en een Chinese distributeur.
Op de bureaux van ons blad ligt de
passagierslijst ter inzage van het troe
pentransportschip „Cameronia", dat ver
moedelijk 5 September in Amsterdam
zal arriveren.
De vroegere staf-chef van het Ameri
kaanse leger, generaal George C.
Marshall, vertoeft op het ogenblik met
zijn echtgenote in Marquette, Michigan,
waar hij van een welverdiende vacan-
tie geniet. Generaal Marshall brengt
zijn dagen door met de beoefening van
zijn meest geliefde sport, het vissen op
baars.
Vrijdagmiddag omstreeks vier uur is
de ruim twintig-jarige B. uit Almelo,
die in het Huis van Bewaring aldaar
was opgesloten, er in geslaagd te. ont
vluchten. Op een gegeven moment
maakte hij een sprong en hoe het
mogelijk was is nog een raadsel
slaagde er in houvast te krijgen aan een
ongeveer drie meter hoge muur, slin
gerde zich er over en verkoos de. vrij
heid. Het was een record-hoogtesprong,
maar de Almelose politie, die onmiddel
lijk met dit sensationele gebeuren op de
hoogte werd gesteld, leverde eveneens
een record. Binnen een half uur had
men hem ontdekt en toen werd een
dolle jacht op hem ontketend door de
straten van Almelo. Van overgeven wist
de vluchteling niet, doch tóen na een
felle hardloop-race een aantal schoten
op hem werd gelost, was hij geslagen.
Tien minuten daarna was hij weer in
de cel van het Huis van Bewaring.
Onder de gemeente Hoge en Lage
Mierde is in de bossen aan de Belgische
grens zekere B„ die daar vermoedelijk
aan het stropen was, door een ambte
naar van de Nederlandse Rijkspolitie
neergeschoten. B., afkomstig uit het in
de nabijheid gelegen Ravels in België,
is aan de gevolgen overleden. Het par
ket van de Officier van Justitie in Den
Bosch heeft ter plaatse een onderzoek
ingesteld.
In een uiteenzetting voor de Onder
nemingsraad, waarvan verslag wordt
gedaan in de „Wolkenridder", het per
soneelsblad van de K.L.M., heeft dr.
A. Plesman een overzicht gegeven van
de stand van zaken in het bedrijf,
waarbij hij moest vaststellen dat op het
ogenblik de uitgaven groter zijn dan de
inkomsten. Reeds sinds 1949 is getracht
de begroting sluitend te krijgen; tegen
slagen hebben die pogingen doen mis
lukken. Thans zal, zo kondigde dr. Ples
man aan, overal op bezuinigd worden.
Op de eerste plaats zal er in de toe
komst personeel ontslagen worden.
Veertig procent van de uitgaven zijn
personeelskosten, waarbij de sociale
lasten zjjn inbegrepen. Op het ogenblik
heeft de K.L.M. in Nederland 8275 man
in dienst.
Reeds sinds enkele jaren is het aantal
personeelsleden teruggelopen. Zo zijn er
b.v. in de laatste andernalf jaar 2400
personen bij de K.L.M. weggegaan;
hiervoor kwamen er 1200 terug, zodat
er dus «„op papier" 1200 mensen zijn ont
slagen. Met nadruk wees dr. Plësman
erop, dat er geen reden is voor paniek
stemming; 90 procent van het personeel
zal ,t werk kunnen blijven voortzetten.
Als verdere bezuinigingsmaatregelen
kondigde dr. Plesman aan, dat enkele
bëdrijfsdelen zullen worden opgeheven;
het kantoorgebouw in Den Haag zal ge
deeltelijk verhuurd worden. De inwen
dige organisatie zal verbeterd worden;
in het algemeen zal gestreefd worden
naar groter efficiency.
De Apeldoornse politie heeft in arrest
gesteld de 44-jarige vroedvrouw wed. M.
V„ die m Apeldoorn haar praktijk uit
oefent. Zij heeft bekend ampullen met
verdovende middelen, in hoofdzaak mor
phine, te hebben ontvreemd ten nadele van
het Juliana- en het Sint Liduina-zieken-
huis. De vrouw verklaarde dat zij de mor
phine voor eigen gebruik aanwendde. Zij
is voor de Officier van Justitie te Zutphen
geleid.
Na het verbranden van zijn huis heeft de New Yorkse taxi-chauffeur Benjamin
Fox met zijn vrouw en zeven kinderen zijn intrek genomen in zijn wagen. De
enige woning, die Benjamin kon krijgen, moest 80 dollar per maand kosten en
dat brengt een taxi in New York niet op.
De heer H. D. Louwes, voorzitter
van het Koninklijk Nederlands Land-
bouwcomité heeft dezer dagen het stand
punt van dit comité inzake het Neder
landse loon- en prijsbeleid uiteengezet
op een vergadering van het hoofdbe
stuur. Geconstateerd wordt, dat door
de gestegen kosten van levensonder
houd er opnieuw spanningen ontstaan
zijn rondom het loonvraagstuk. Men
wil nu de kosten van het levensonder
houd verlagen. Het is naar de mening
van het K.N.L.C. vooral, wanneer men
het in deze richtingen gaat zoeken, dui
delijk, dat grote landbouwbelangen op
het spel staan. Men zal beweren, dat de
prijsstijgingen van enkele belangrijke
levensmiddelen, waaronder vlees, voor
al het huishoudbudget zeer gaan belas
ten en men zal daarom trachten in deze
sector tot een verlaging te komen.
Hoewel de landbouw uit de aard der
zaak niet méér verlangt dan redelijke
prijzen, gebaseerd op zo nauwkeurig
mogelijke kostprijsberekeningen van het
Landbouw Economisch Instituut, moet
er nu toch grote waakzaamheid heer
sen, aldus de heer Louwes.
Ten aanzien van vlees en ook aard
appelen bijvoorbeeld i$ men overge
gaan tot een herstel>vande vrije prijs
vorming; deze brengt altijd schomme
lingen met zich mede. Wanneer nu on
rust ontstaat, zo gauw de prijzen te
hoog zijn, dan is het gevaar groot, dat
men dan ae te hoge prijzen zal trach
ten te drukken, maar zich niet bezwaard
zal gevoelen, wanneer in datzelfde
systeem van prijsvorming de prijzen
eens te laag móchten zijn.
De Amerikanen schijnen langza
merhand ernst te gaan maken met de
bestrijding van het internationaal
communisme en ze schrikken hierbij
zelfs niet terug voor de meest inte-
gralistische uitbanning van alles wat
rood is, al moet dit dan met de meest
ondenkbare offers gepaard gaan.
Een week geleden hebben Ameri
kaanse havenarbeiders geweigerd
twee duizend kilo Russisch doch
voortreffelijk kreeftenvlees te lossen
en gisteren zijn ze zelfs zover gegaan
dat ze niet minder dan drieduizend
blikken mooie, sappige doch Poolse
ham aan boord hebben gelaten van
de Amerikaanse vrachtboot, die deze
kostbare lading naar de Verenigde
Staten had vervoerd.
Daarbij komt dan nog de boze
brief die het plaatselijk muziek
corps van Long Beach in Californië
heeft ontvangen waarin geprotesteerd
wordt tegen het feit dat de muzikan
ten herhaaldelijk het lied van de
Wolga-bootsman op hun programma
zetten. „Waarom, in naam van alles
wat Amerikaans is", aldus het schrij
ven, „moeten uw muzikanten de
Wolga-bootsman spelen. Laten de
mensen naar Rusland gaan als zij
Slavische klaagliederen willen ho
ren."
Vrijdagavond om ongeveer zes uur is
brand uitgebroken in de spanraamafde-
ling van de textielfabriek der N.V. Blij-
destein en Co. te Enschede. In een mi
nimum van tijd greep het vuur om zich
heen en voordat de fabrieksbrandweer
en Enschedese brandweer konden in
grijpen, stond een gedeelte van het ge
bouw, waarin zeer brandbaar materiaal
was opgeslagen, in vlammen. Aan blus
sen viel niet meer te denken. Slechts
met grote moeite kon voorkomen wor
den, dat de belendende mangelzaal,
waarvan het dak afbrandde, door 't vuur
verteerd werd. De spanraamafdeling,
waar kostbare machines stonden opge
steld, werd volkomen vernield. De
schade, die door verzekering wordt ge
dekt, bedraagt meer dan twee ton.
Maandag a.s. zal mgr. dr. W. v. Hees,
Magister Generaal der paters Kruishe
ren, de dag herdenken waarop hij voor
25 jaren zjjn noviciaat beëindigde en
door de kloostergeloften zich gaf aan
God en de Kruisherenorde.
In Amsterdam op 20 Februari 1906
geboren, ruilde hij deze stad voor het
kleine dorpje St. Agatha, waar hij van
af 25 Juni 1946 in het Moederhuis der
Orde als Magister Generaal resideert.
Veelzijdig en groot zijn de verdiensten,
die de Magister Generaal heeft verwor
ven en in velerlei functies droeg hij bij
in het bestuur en de bloei van de Orde.
Wie de vrijheid wil, moet niet bang
zijn voor de consequenties van die
vrijheid: wisselende prijzen. In het al
gemeen is de landbouw steeds bereid
geweest met een systeem van sterke
prijsregulering accoord te gaan. Uiterste
waakzaamheid van de zijde van de
landbouw blijft dus geboden, om te
voorkomen, dat men de uitweg zoekt
in de richting, waarin men hem vroeger
zo vaak heeft gezocht: de landbouw tot
pakdragende ezel van de samenleving
te maken.
In de bevoegde instanties moge men
het zeer duidelijk weten, dat de land
bouw dit pakdragen niet accepteert en
dat prijs- en loonbeleid In Nederland
inhoudt een gelijkwaardige beloning
voor de arbeiders- en de ondernemers-
functie in de landbouw.
Naar het A.N.P. verneemt, is de minis
ter van Voedselvoorziening en Bevoor
rading van de republiek Zuid-Molukken,
de heer Lokollo, er in geslaagd de blok
kade van de K.I.S. rond Ambon te door
breken. Na een avontuurlijke tocht door
de Indische Archipel heeft hij Singapore
weten te bereiken, vanwaar hij naar
Nederland is doorgevlogen.
De heer Lokollo, die thans in Den
Haag vertoeft, is naar Nederland ge
komen om namens de republiek Zuid-
Molukken toelichting te geven op het
voorstel tot het doen houden van een
driehoeksconferentie tussen Nederland,
de RI.S. en de republiek Zuid-Moluk
ken, een voorstel, dat 28 Juli ji door
dr. Nikyuluw, vertegenwoordiger van de
republiek in Den Haag, aan minister
president dr Drees is gedaan.
Hoewel Nederland de republiek Zuid-
Molukken niet heeft erkend, is het niet
uitgesloten, zo verneemt het A.N.P. van
welingelichte zijde, dat de heer Lokollo
door de Nederlandse regering zal wor
den ontvangen, indien hij gemachtigd
is voorstellen te doen, die de betrek
kingen tussen de R.I.S. en de republiek
Zuid-Molukken belangrijk kunnen ver
beteren.
Vijftien jaar na het plegen van een
moord is deze door nauwkeurig speu
ren van de Leeuwarder recherche tot
oplossing gekomen. 15 Juli 1935 overleed
n.l. te Leeuwarden zekere J. W. in zijn
woning achter de Hoven. Daar de huis
dokter afwezig was, werd door diens
plaatsvervanger het vereiste attest be
treffende de doodsoorzaak afgegeven.
Het stoffelijk overschot werd daarna op
normale wijze begraven. Zes kinderen
uit het gezin zijn thans nog in leven
Een van deze kinderen, een meisje, is
gehuwd met zekere L., die toentertijd ge
detineerd was. Tegen deze L. had de
weduwe van J. W. wel eens losgelaten,
dat de overledene „naar de andere we
reld geholpen was", maar L. hield dit
steeds onder zich.
De recherche liet evenwel niet los en
toen zij langzamerhand een draad in
banden kreeg, werd de weduwe terdege
aan de tand gevoeld, met het gevolg, dat
zü tenslotte bekende haar man te heb
ben vergiftigd. De vrouw is ter beschik
king van de Justitie gesteld en ingeslo
ten in het Huis van Bewaring te Leeu
warden.
ZONDAG 27 Augustus: 13de Zondag na
Pinksteren; Mis v. d. dag: 2 H. Josephus
Calasanctius; (Utrecht, Den Bosch: 3 kerk
wijding); Credo: Prefatie v. d. H. Drie
vuldigheid; groen.
MAANDAG: H. Augustinus, bisschop, be
lijder. kerkleraar; Mis In Medio; 2 H.
Hermes; (Utrecht. Den Bosch: 2 kerkwij
ding; 3 H. Hermes): Credo; gewone pre
fatie; wit.
DINSDAG: Onthoofding v. S. Jan de Do
per: eigen Mis; 2 H. Sabina: (Den Bosch:
2 kerkwijding; 3 H. Sabina; Credo); ge
wone prefatie: rood. Utrecht: octaafdag
v. kerkwijding: Mis Terribilis; 2 S. Jan;
3 H. Sabina; Credo; gewone prefatie;
laatste evangelie v. d. onthoofding; wit.
WOENSDAG: H. Rosa, maagd; Mis Dilexis-
td; 2 H.H. Felix en Adauctus; (Den Bosch:
2 kerkwijding; 3 H.H. Felix en Adauctus;
Credo): gewone prefatie; wit.
DONDERDAG: H. Raymundus Nonnatus,
belijder; Mis Os justi; gewone prefatie;
wit. Den Bosch; octaafdag v. kerkwijding;
Mis Terribilis; 2 H. Raymundus; Credo;
gewone prefatie; wit.
VRIJDAG: H. Aegidius, abt; Mis Os justi:
2 H.H. 12 Broeders, martelaren', 3 tot alle
heiligen; gewone prefatie; wit
Ook: Eerste Vrijdag v. d. maand; Mis
Cogitationes; Credo; prefatie v. h. Hart;
wit.
ZATERDAG: H. Stephanus, belijder; eigen
Mis; 2 tot alle heiligen; 3 naar keuze;
gewone prefatie; wit
ZONDAG 3 September: 14de Zondag na
Pinksteren: Mis v. d. dag; 2 tot ale hei
ligen; 3 naar keuze; Credo; prefatie v.
d. H. Drievuldigheid; groen. Roermond:
kerkwijding v. d. kathedraal; Mis Terri
bilis; 2e gebed v. d. Zondag; Credo; pre
fatie v. d. H. Drievuldigheid; laatste
evangelie v. d. Zondag; wit
„Het is een lief en best mensje. Ze
schilt de aardappelen voor me, neemt
stof af en verzorgt mijn katje. Maar
ja, het blijft inwoning," verzucht een
jonggetrouwd vrouwtje met een enor
me gekrulde haardos en haar rode na
geltjes op manliefs schouders
Een dame van ongeveer dertig jaar,
die sprekend op onze koningin lijkt,
haalt diep adem.
„V treft het nog! Eens in de week of
veertien dagen ga ik bü mijn man
in Heerlen logeren. De rest van mijn
huwelijk breng ik door op mijn oude
meisjeskamer bij mijn ouders in Am
sterdam."
In de expresse-treincoupé hangt do
huiselijke stemming over reizigers,
die eerst niets dorsten te zeggen, om
dan ineens diep vertrouwelijk te wor
den. Een koopman-in-fruit voert een
intiem roddelgesprek met een verte
genwoordiger -m-kramerijen.
Buiten schijnt een suikerzoet zonne
tje over het Brabantse landEven valt
een stilte in de coupé.
„Wat kan de wereld toch vredig zijn.
Neem ons nou, een stel mensen, die
elkaar absoluut niet kennen. En wat
gezellig reizen wij zo niet!" roept de
kramerijen-reiziger uit.
De fruitkoopman lacht zijn bruine
tandenstompen bloot.
„En straks heeft 'die mevrouw ruzie
met het oude weduwtfe over de kat,
jij maakt heibel met een klant, die
dame krijgt verschil van mening met
de tramconducteur en ik wissel schiet
gebedjes met mijn buurman."
Zou het dan toch waar zijn, dat wij
gewone mensen de oorlog maken?"
vraagt de handelsreiziger zich dan in
eén eerlijk en deemoedig ogenblik af.
Asjemenou, dat weten we toch al
lemaal," schampert de fruitman.
„We denken er alleen nooit aan...,
of te laat is," is het verstandig commen
taar van het jonge vrouwtje.
Advertentie
(Vervolg van pag. 1)
En laten we nu de citaten in het re
cente stakingsgebeuren een ogenblik
voor wat ze zijn, teneinde even in de
geschiedenis te duiken.
Vergeef ons dat we, tegen on^e ge
woonte in, deze keer met zo veel cita
ten werken. Maar deze materie is zo
belangrijk, dat we daarin voldoende
verontschuldiging vinden; maar vooral
het woord der Pausen is. juist ook in
verband met het hier behandelde, zo
klaar en duidelijk geweest, dat we het
hier niet kunnen missen.
In 1931 schreef Paus Pius XI: „Het
voornaamste doel, het voornaamste
streven van de staat en alle invloed
rijke burgers moet daarop gericht zijn,
de strijd van de tegenover elkander
staande „klassen" te doen eindigen, en
een eendrachtige samenwerking in
„bedrijfsschappen" tot stand te brengen
en te bevorderen". (Q.A. 81).
En toen Paus Pius XIX in een mach
tige Kerstrede het H. Jaar inleidde,
sprak hij van de „terugkeer van de we
reld tot Gods bedoelingen". Daarbij
werd een felle veroordeling uitgespro
ken over de individualistische orde,
die „zich tientallen van jaren in de
meest uiteenlopende toepassingen in het
openbaar en particulier leven heeft ge
grondvest". Maar dan vervolgt de Paus:
„De opeenvolgende vernieuwers hebben
echter niets beters gebracht. Uitgaande
immers van dezelfde valse veronder
stellingen en afwijkend langs een an
dere kant hebben zij geleid tot niet min
der rampzalige gevolgen, tot de totale
omwerping van de Goddelijke orde, tot
verachting van de waardigheid van ae
menselijke persoon, tot ontkenning van
de meest heilige en fundamentele vrij
heid, tot de overheersing van een en
kele klasse over de andere, tot het
dienstbaar maken van alles en iedereen
aan de totalitaire staat, tot het wettig
maken van het geweld en tot het mili
tant atheïsme".
„Moge voor de verdedigers zowel van
het ene zowel als van het andere maat
schappelijke systeem, beide ver verwij
derd van en tegengesteld aan Gods be
doelingen, overtuigend klinken de uit
nodiging om terug te keren tot de na
tuurlijke en Christelijke beginselen, die
de grondslag leggen voor doeltreffende
rechtvaardigheid in de eerbiediging van
de wettige vrijheid, zodat met de er
kenning van de gelijkheid van allen m
de onschendbaarheid van hun eigen
rechten de nutteloze strijd worde be
slecht. die de zielen in broederhaat ver
bittert".
Is het niet of met deze klassieke ty
pering van dwaalleer-gevolgen de Paus
ons terugplaatst naar de periode, waar
in (in Nederland) de bekende staats
enquête van 1869 werd gehouden naar
de verschrikkelijke toestanden onder de
arbeidersbevolking?
Zie, in die periode, waarin „heel het
economisch leven op afschuwelijke
wijze hardvochtig was geworden, on
meedogend en wreed", was er maar een
partij, die iets te zeggen had, n.L de
partij van het kapitaal.
Maar wie moest ingrijpen. De kapi
taalbezitters dachten niet aan verande
ring. De „vrijheid voor iedereen bete
kende weliswaar slavernij voor dear
beiders, maar bracht een beh°°r^M
winst in het laatje. Maar toen een kind
van vermoeienis dood viel m een touw-
slagerij, toen bleek dat de gemiddelde
leeftijd van sommige groepen van ar
beiders niet ver boven de 30 jaar lag,
toen artsen steeds luider begonnen te
vragen om overheidsmaatregelen tegen
de „tering", ja. toen
staat wel ingrijpen. Maar met het tot
standkomen van de eerste „sociale
wet, het kinderwetje van het Kamerlid
Sam van Houteh, werd tevens de eerste
last gelegd op de schouders van de
staatsoverheid. die in wezen behoorde
te rusten op het bedrijfsleven zelf.
Maar ,het bedrijfsleven begreep dat
(toen zeker) niet. Het werd het begin
van een abnormaal groeiproces, dat uit
eindelijk naar algehele socialisatie zou
hebben gevoerd, hadden geen ]Uiste
richtingwijzers langs de weg der his
torische ontwikkeling gestaan.
De Nederlandse export naar Ameri
ka dient opgevoerd te worden en daar
aan zal ik mijn volle kracht geven. Dit
verklaarde de nieuwbenoemde ambas
sadeur te Washington, dr. J. H. van
Royen, die Vrijdagmiddag vergezeld
door zijn gezin met de „Nieuw Amster
dam" naar Amerika vertrok
