Belevenissen van Hans Brinker
in beeld gebracht
D
Met Edward Jan Jablonka
op de Wijkertoren
VOLKSWAGENS
Modelhuis op Vondelweg
gereed
GROENTJES" IN DE HUISHOUDSCHOOL
Van 350 tot 30 kg.
Uitgeester boer uitvinder van
houtzaagmolen
BLIKSEMAFLEIDERS
mmmmmmrn
Amerikanen kunnen binnenkort hun jeugdroman
zien in de bioscoop
Poppe Damave exposeert
bij Leffeiaar
DANS-ACADEMIE J. G. MARTIN Zonen
AGENDA
i
Vernieuwde Zomervaart
Zaterdag in gebruik
Het verhaal van een werk... en van een leven
Grondslag van rijkdom der Zaanstreek
HERINGA WUTHRICH
WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1950
PAGINA 2
Spacsrndammers op het filmdoek
Vrijdagavond première in
Spaarndam
Een dichterlijk schilder
Burgerlijke Stand
R.K. OPENBARE LEES
ZAAL EN BIBLIOTHEEK
Orgelbespeling
Spreekuur wethouder
Bom 1875 still
dancing along
Schagchelsfraat 29 - -Haarlem - Telefoon 10806
F aillissertienten
Interessante en leerzame
tentoonstelling
REP A T RIËRING S- EN
TROEPENSCHEPEN
Burgemeester zal eerste
rit maken
VIER LICHTENDE KLOKKEN
Duiaelllke tlldaanzave vader was officier, maakte '14— 18 mee.
Fjjn, dat 't weer voor
elkaar is!
Biljarten
HEEMSTEDE
Been gebroken
Handbalclub H.B.C. groeit
Politie voetbalde
OVERVEEN
ROEM VAN EEN KLEIN DORP
Paard op hol
ZANDVOORT
Efficiency in het Over-
heidsbeheer
Opzienbarend
Stoffelijk overschot
dekknecht gevonden
BESOMMINGEN
Beurs van Amsterdam
Beurs van New York
WASSERIJ DUYN
m êm f,!.
m w M
tmrnmrnvvm:
ZONDER CHAUFFEUR TE HUUR
.TAAI 13000", PLEIN 33
TELEFOON
13000 OF 17000
De Amerikanen van jong tot oud zullen de inwoners van Spaamdam dank
baar zijn, wanneer zij binnen niet ai te lange tyd het bekende verhaal van
Mary Mapes Dodge over de belevenissen van Hans Brinker in Nederland op
het filmdoek in beeld zien gebracht. Zoals bekend publiceerde de schrijfster
in 1865 haar boek onder de titel „Hans Brinker or the silver skates" en daarin
was vooral het verhaal populair van de overigens legendarische Haar
lemse jongen, die eenmaal Haarlem en omgeving van een grote waterramp
redde door bijtijds zijn vinger in de kleine opening te steken, die in de dijk
was ontstaan. Het water kreeg op die manier geen kans zijn vernielend werk
voort te zetten.
Alle historische onbetrouwbaarheid
ten spijt kreeg het boek een ongekende
populariteit en werden er in- dertig jaar
tijd meer dan honderd oplagen gedrukt.
En kort geleden nog stond deze befaam
de Haarlemse jongen, die inmiddels met
de naam Pieter gedoopt is, in het brand
punt der belangstelling, toen prinses
Margriet in aanwezigheid van H. M. de
Koningin op 7 Juni een standbeeld van
deze Pieter in Spaarndam op de Woer-
dersluis onthulde.
Maar daarbij is het niet gebleven.
Ook de film bleek belangstelling te
hebben voor dit attractieve verhaal en
zo zijn de Spaamdammers de laatste
maanden in actie gekomen om het ver
haal naar de bekende gegevens te spe
len, terwijl de Trio-film te Amsterdam
de opname en afwerking van deze
kleine Nederlandse speelfilm ver
zorgde.
Vrijdagavond gaat de première in-
het Jeugdhuis van Spaarndam voor
genodigden, terwijl tevens een repor
tage gegeven wordt van de onthul
lingsplechtigheid op de Woerdersluis.
De bekende Spaarndamse arts, dok.
ter C. H. W. Heusdens, vertrekt Woens
dag 20 September naar Amerika en
hij neemt de film mee over de Oceaan,
zodat waarschijnlijk zelfs binnen en
kele weken ook daar de film. vertoond
zal kunnen worden.
Het huis van dokter Heusdens is nu als
een grote opslagplaats geworden. Allesr
wordt in gereedheid gebracht om naar
Amerika te worden verscheept. Maar
tussen alle bedrijven van de verhuizing
door vertelt ons de dokter over het
Spaarndamse filmpje, waarvan hij wel
de grote mentor mag genoemd worden.
In de oorlog werd namelijk de geschie
denis van Spaarndam te boek gesteld
door ds. H. J. Plaggemars uit Gronin
gen en mevr. dr. A. Heusdens-Wiersum.
Daarin kwam natuurlijk ook de his
torie voor van de onversaagde Spaarn
damse jongen en dokter Heusdens gaf
amave, wiens meestal kleine
werkjes meermalen te zien zijn
geweest op groepstentoonstellin
gen, heeft zich zo langzamerhand tot
een zelfstandige, harmonische figuur
ontwikkeld in de oude schildersstad.
Zelfstandig, omdat zijn menselijke per
soonlijkheid zich onderhand heeft ge
vormd en de trant van zijn werk daarbij
zeer nauw aangesloten bleef, zich ver
wijderend van de invloeden van figu
ren aan welke hjj had aangehaakt in de
periode van het beginnen. Harmonisch
vanwege de juiste keuze van dit knoop
punt in verband met zijn algemene
aard, waardoor de lijn van zijn ontwik
keling geen schokkende en botsende be
weging hoefde vertonen maar een glij
dende beweging is. Zijn geest is dus niet
gezwenkt, hjj is slechts gerijpt tot vol
wassenheid
Uit de expositie, die hij thans voor
zichzelf alleen heeft bij Leffeiaar aan
de Grote Markt, menen wij te mogen
opmaken dat sommige van zijn werken
_?elfs boven de locale sfeer geplaatst
kunnen worden; of van een andere ge
zichtshoek uit gezien, dat hij een bij
drage heeft geleverd om Haarlem als
schildersstad een betere plaats te doen
bekleden in picturaal Nederland. Zet
de ontwikkeling zich door zoals deze
zich in de na-oorlogse jaren laat aan
zien, dan zijn er inderdaad meerdere
redenen om aan te nemen dat Haarlem's
picturale zin stijgende is; waar deze
motieven zich groeperen om jongere
krachten, zijn ze des te hoopvoller.
Tooh is Damave niet een dergenen,
die nieuws brengen in de meer absolute
zin, niet een der ontginners van nieuwe
terreinen; veeleer een die uitbouwt:
een persoonlijke nuance van goede kwa
liteit toevoegt aan een bestaand gamma.
In betrekkelijke zin, n.L vanuit zijn
persoonlijke mogelijkheden, brengt deze
tentoonstelling wèl nieuws, en is als zo
danig dan ook de belangstelling waard.
We zagen Damave de diverse opvattin
gen van het vaderlands impressionisme
verwerken, vermengen met Franse in
vloeden èn tevens teruggrijpen op de
tradities van de 17e eeuw.
Uit de uitkomsten die we hier kunnen
bekijken, blijkt duidelijk dat hierin
aantrekkelijke mogelijkheden liggen.
De relatie van Damave en het ietwat
dromerige impressionisme is diep ge
worteld.
Al zijn werken hebben dat innig-stille
en dromerige clair-obscuur, dat poëtisch
omzeggende. Hij zoekt de fijne stem
mingen van kleur en atmosfeer, die een
aquarel de werking verlenen van een
pastel, evenwel zonder te vervallen in
een te gladde schilderwijze. Ook het
materiaal houdt een interessante behan
deling.
Hij verdroomt waar anderen achte
loos aan voorbijgaan. Aan het Kenne-
merplein bijvoorbeeld, dankt hij meer
dan één verrassende ontroering.
De technische kwaliteiten treden op
de voorgrond in de recente houtskool
tekeningen van een reis door Frankrijk,
die niet alleen directe, vlotte en rake
notities zijn van documentaire aard,
maar op brillante wijze getuigen van
bezieling. De tentoonstelling is geopend
tot 3 October.
L. T
GEBOREN: G. Christiaans-van Maas,
z; G. J. M. Kok-Kruijer, z; M. A. Hunter-
Heeres, z; J. C. M. van der Borgh-Gerich-
hausen, z: M. H. Zuidhoek-Schoone, z;
W. S. Buijs-Pieren, z; E. van Dri^l-Spar-
reboom, z; B. M. Aldenhuijsen-van Dijk
man, z; J. Doffer-de Ruiter, d; C. G. van
der Wijden-Verver, d; A. van Kempen
van der Werff, d.
ONDERTROUWD: W. A. Groeneveld
en L. van Egdom.
OVERLEDEN: W. Burger, 62 j.. Am-
sterdamsëvaart: M. van Norde, 15 m„
Kamperlaan: C. T. Mündler 70 J., Stol
bergstraat; C. Sluis. 68 j„ Coomhert-
straat; J van der Wielen, 73 j, Hazepa-
terslaan.
Trio-film de tip deze historie te vej^
filmen. De tekst voor de film werd ge
schreven door de heer S. Leuw in sa
menwerking met ds. Plaggemars, terwijl
het verhaal in scène werd gezet door
Trio-film. De regie was in handen van
dr. Heusdens.
De film werd opgenomen in histo
rische costuums op de dijk van Spaarn
dam. Alles in de film is dus authentiek
en men kan er dan ook rijkelijk de
rustieke plekjes in bewonderen, die
Spaarndam kent De scènes werden de
vorige maand opgenomen, waarbij
Spaamdammers volgens de camera
man uitstekend en zeer natuurlijk
speelden.
Het verhaal is in het Engels geschre
ven en zal alleen voor Nederland in
Spaarndam gedraaid worden voor de
inwoners van Spaamdam en het ge
meentebestuur van Haarlem. Dokter
Heusdens neemt haar dan mee naar
Amerika, waar hij zich in Los Angeles
gaat vestigen. Daar wordt de film ge
draaid voor scholen, universiteiten, in
theaters en per televisie. Trio heeft
reeds contact opgenomen met de film
maatschappijen in Amerika, die er wild
enthousiast van waren. Zo zal in Ame
rika op .^grootscheepse wijze reclame
worden gemaakt voor Holland. De
hoofdrol van Pieter in de film wordt
gespeeld door Tammo Heusdens, de
sluiswachter P. Visser speelt de sluis-
wachtersrol, mej. Baalde de rol van de
moeder en ds. Kroon die van de gees
telijke. De titel van de film is „Spaarn
dam, the village of Hans Brinker".
De R.K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek
heeft de volgende aanwinsten ingeschreven:
H. W. M. Bartels Het geheim van het
huwelijk.
Elizabeth Bradford Laten we eens over
onze kinderen praten.
F, J. J. Buytendijk Gezondheid en vrij
heid.
E. de Greeff Wij en onze kinderen.
Huis en hof; maandblad voor liefhebbers
van bloem en plant.
Marie C. van der Kolf Zeventig jaar
vrouwenstudie.
J. J. van Loghem Mens sana. Proeve
van een persoonlijke gezondheidsleer.
P. C. J. van Loon Doelmatigheid van
het maatschappelijk werk.
Kirstine Nolfi Levend voedsel. De bete
kenis van rauwkost voor de gezondheid.
Otto van Tussenbroek Achter blinken
de vensters (moderne woninginrichting).
C. H, Vemède De ziekenverpleging.
Leidraad voor verpleegsters en verplegers.
J. J. Vriend De bouwkunst van ons
land. Dl. 3 Het interieur.
P. van der Wielen Leer- en handboek
der recepteerkunde. Dl. 1. Algemene en bij
zondere recepteerkunde.
In de Grote Kerk zal op Donderdag
14 September van 2—3 uur door George
Robert het volgende programma ten
gehore worden gebracht:
Preludium en fuga c kl. t., J. S. Bach.
Toccata F. gr. t„ Muffat.
Lob sei dem Allmachtigen Gott, Nun
komm', der Heiden Heiland, Fughetta
super: nun komm', der heiden Heiland.
J. S. Bach.
Fuga in G gr. t„ J- S. Bach.
Partita: „Sei gegrüsset, Jesu giitig",
J. S. Bach.
Vom himmel hoch, da komm' ich Her,
Pachelbel.
Wethouder D. J. A. Geluk houdt Vrij
dagmorgen om half elf spreekuur.
Advertentie
UW a.s. DANSSEIZOEN
staat... voor de deur -
Uw Danscursus begint
16 October.
En Uw Danscursus staat
weer in het feestelijk
teken van
„MARTIN"'s JUBILEUM!
1950
11-12 uur
14-17 uur
Inschrijving
elke dag
Inlichtingen
19-21 uur
Privéles volgens afspraak
Besloten clubs eveneens
welkom.
De arrondissementsrechtank te Haar
lem heeft op Dinsdag 12 September 1950
in staat van faillissement verklaard:
Cornelis Johannes Borsboom, tuinder,
te Beverwijk, Arendsweg 179. Rechter
commissaris mr. N. Reeling Brouwer.
Curator: mr. Th. G. A. Mulder te Bever
wijk.
Jan Reijer Plas, grossier, te Haarlem,.
Kennemerstraat 35 zw. en Mattheus An-
thon Bemardus Heiligenberg, groothan
delaar in boter en kaas, te Haarlem,
Kleverparkweg 178, voormalige firman-
ter van de vennootschap onder de firma
Plas en Heiligenberg. Rechter-commis-
saris: mr. N. Reeling Brouwer. Curator:
mr. J. H. Junge, te Haarlem.
Wegens het verbindend worden der
enige nitdelinglsijst is geëindigd het fail
lissement van: Gerrit Jasink, bloemen
handelaar, te Aalsmeer, van Cleeffkade
12. Rechter-Commissaris: mr. C. E. Mul
ler. Curator: mr. A. G. H. H. Roeffen
te Aalsmeer.
BIOSCOPEN:
Rembrandt: De verlaten stad (18 j.), 2,
4.15, 7 en 9.15 u. Palace: Het meisje van
het stille strand (18 j.), 2, 4.15, 7 en 9.15 u.
Luxor: De macht van de duivel (14 j.), 2,
4.15, 7 en 9.15 u. Frans Hals: Opstand op
Cuba (18 j.), 2.30, 7 en 9.15 u. City: Dossier
649 (18 J.), 4.15, 7 en 9.15 u. Met muziek
door het leven (a. 1.) 2.15 u. Spaarne: De
laatste der roodhuiden (14 j.) 2.30, 7 en
9.15 uur.
Donderdag 14 Sept.
Grote Kerk: Orgelbespeling door George
Robert, 2 uur.
Het modelhuis op de Vondelweg is
gereed. Een gezellig en sfeervol inte
rieur wacht nu op de kijklustigen, die
hier een antwoord krijgen op de vraag
hoe zij een duplexwoning moeten in
richten. Voor sommigen betekent het
een totale revolutie op het gebied van
de woninginrichting. De in een kleine
kamer zo somber aandoende donkere en
zware meubelen zijn hier vervangen
door lichte houten meubeltjes, die naast
een minimum aan onderhoud ook een
maximum aan comfort met zich mee
brengen. Het veel plaats innemende
dressoir is verdwenen, er staat nu een
eenvoudig meubel, waarin men boeken,
aardewerk, enz. kan opbergen. Ook het
theemeubel onderging een metamor
phose. Het is een klein recht kastje ge
worden met ronde laden. Deze hebben
het voordeel, dat ze veel hygiënischer
zijn daar er geen kruimels of stof in de
hoeken blijven zitten.
Er staat niet veel in deze kamers; geen
overbodige stoelen en tafeltjes. Er is
juist hierdoor een indruk van ruimte
verkregen, die nog verhoogd wordt door
de sobere wijze, waarop schilderijen en
andere siervoorwerpen zijn aangebracht.
Over het algemeen zijn het in het
interieur de kleuren, die de vrolijke noot
aanbrengen. Met zeer goedkope midde
len,, maar door het aanwenden van de
juiste kleurschakeringen, kan een huis
vrouw die handig met naald en schaar
kan omspringen, een juweeltje van een
huisje maken. Schemerlampjes, lampe-
kappen, gordijnen en kussens, dit alles
is zelf te maken.
Het bovenhuis is ingericht voor een
gezin met twee kinderen. Is er in de ka
mers met de ruimte gewoekerd, de keu
ken is veel te klein en mist ieder com
fort. Nergens is ruimte om restjes etc.
te bergen. De oppervlakte is zo miniem,
dat men nauwelijks met twee personen
tegelijk in het keukentje kan zijn.
Ook de inschuifbare trap naar de zolder
is, als men goed nagaat, niet zo heel
erg ideaal.
Al met al een leerzame tentoonstel
ling.
IJ
Het was ditmaal de Huishoudschool in de Tetterodestraat, welke in de ontgroe-
ningslust van de leerlingen d,er M. T. S. werd betrokken. Met omhoog geheven
vaandel trokken de „Konijnen" de school binnen en moesten al ras met de kook
kunst van de meisjes kennis maken. Te oordelen naar de gezichten van de
konijnen werd hun het beste uit de keuken daarbij niet voorgezetIn ilie
afdelingen werden de slachtoffers aan het werk gezet en zo kon men ze de vloer
zien schrobben, de vaat wassen, stof afnemen en zich met de kookkunst zien
bemoeien. In do afdeling Koken werd het spoedig een vrolijke keuken. Toen de
konijnen vertrokken, wachtte hurf de verrassing van de dag; nauwelijks waren ze
buiten of het regende emmers water op de indringers.
GOYA (Nederl.), 13 Sept. te Suez.
FAIRSEA (R. Lloyd), pass. 13 Sept.
Perim, n. R'dam.
RANCHI (Nederl.), 13 Sept. te Suez.
Zaterdag 16 September zal het feest
zijn In Haarlem-Oost. Die dag zal de
vernieuwde Zomervaart 's morgens half
twaalf officieel in gebruik genomen
worden. Verschillende winkeliers aan
de Zomervaart hebben de koppen bij
elkaar gestoken om de organisatie van
dit gebeuren in handen te nemen.
De burgemeester zal die ochtend aan
wezig zijn, verschillende Hoofden van
Dienst zijn uitgenodigd de plechtigheid
bij te wonen en het geheel zal opgeluis
terd worden door de muziekkapel van
de Haarlemse Politie.
Burgemeester Cremers zal als eerste
een rit maken over de vernieuwde Zo
mervaart, waarna er voor de genodigden
een korte bijeenkomst wordt gehouden.
Zaterdagavond wordt het trottoir van
de Zomervaart omgetoverd tot een dans
vloer en zal er voor de liefhebbers ge
legenheid zijn een dansje te maken.
Verschillende schijnwerpers zullen dan
de huizenrij in een feestelijk licht zet
ten.
De Ouden van Dagen, die in het be
kende complex bij de speeltuin hun in
trek hebben genomen, worden evenmin
vergeten. Met een speciale attractie zul
len zij bij de feestvreugde worden be
trokken.
„Ga mee", zegt Edward Jan Jablonka,
Pool, die gistermi
met het plaatsen van
op de Wijkertoren. „Ga mee", en hij
voerde ons veertig meter hoog over
steeds wentelende trappen, van steen of
van hout, driehonderd treden en meer,
naar de trans van de toren. De wind was
hier een hevige storm, die bulderend
rond de spits gierde. Klein, als een dorp,
lag de stad rondom. Zo onbetekenend in
een kraag van groene weiden en ten
Westen de duinen, met daarachter, vaag,
de zee. En Edward Jan Jablonka vertel
de. Vertelde van het werk, dat hij hier
deed, vertelde van zijn leven. Het inte
resseerde ons beide, het werk, zowel als
Vier lichtende klokken stonden gis
teravond, voor het eerst na lange
tijd, geheven in de donkere herfst
lucht, mooier, duidelijker dan ooit.
Het was een bijna feestelijk gevoel in
wijde omgeving weer deze klokken
te zien op de Wijkertoren.
Gistermiddag beklommen we de to
ren met Edward Jan Jablonka, de
klokken-mecanicien van Eijsbouts
uit Asten, die Beverwijk dit feeste
lijke terugschonk. Sinds de stads
feesten in 1948 is het eigenlijk nooit
meer goed geweest met de klokken.
Maar zie nu eens!
een verrassing. De steen was zo zacht,
dat het geen moeite kostte de nieuwe
bouten en schroeven daarin aan te bren-
gen. Zaten ze eenmaal in de muur, dan langzaam afdaalden langs de meters-
de" Pool die gistermiddag gereed kwam waren ze met geen mogelijkheid, on- dikke torenmuren. Hier en daar een
de vier uurwerken danks de typisch zachte steen, meer los plek licht, verder duisternis. We lazen
te krijgen. Op de wijzerplaten werden de spreuk op de grote, zware klok met
de wijzers, 1.50 en 1.20 m. lang, van de- het jaartal 1733. En Edward Jan Jablon-
zelfde lichte constructie als de plaat zelf, ka luisterde naar wat we vertelden uit
aangebracht. Als kleine neon-buisjes de bewogen geschiedenis van toren en
zaten de lampjes voor de verlichting stad. Het maakte hem spraakzaam. Is er
daarop, 20 watt sterk, terwijl de fittin- bewogener geschiedenis dan die van
gen door de wijzers, die hol zijn, heen Polen, zijn vaderland? Hij was er op 18-
lopen. jarige leeftijd vliegtuigmonteur, boord-
mecanicien in het Poolse leger. Zijn
1/uiucujH.C tyuaai K Edward heeft gestreden voor zijn vader-
OD atstand land, trok mee met het leger, was m
Frankrijk en België, kwam om Neder-
Zijn de lampjes op de wijzers en boven land te bevrijden. Hij bleef er. Zocht
H» toren van een de cijfers berekend op een sterkte van werk bij de K.L.M., kwam tenslotte als
eeuwenoude kerk. vertelde een jonge 20 watt, men heeft hen slechts op 9 watt nb$oHandsUmVsIje. Maar
man een klein verhaal van strijd. Waar- jngeschakeld. Hierdoor bereikt men, dat d kt aan zijn vaderland en droomt
om n hier alleen het verslag te brengen rondnm is zo heel
van het werk, terwijl het leven ons aan
greep in dit contact tussen heden en ver-
het licht beperkt blijft, zich niet rondom er van. Beschreef het. Holland is zo heel
verspreidt en van de cirkel van de anders, vertelde hij,
leden? Vergeef het ons, dat we ons niet wijzerplaat één ronde llchtmassa maakt, Het wonderlijke leven. Een jonge Pool
aireen tot <t.e eter nieuwe uurwerken J J Tol fêgSF&TlS&R. SgPSt
in de omtrek zal men nu duidelijk kun- ders ieVen in Polen. Op de revers van
Van 350 tot 30 ksr. nen aflezen, hoe laat het precies is. zijn jasje zit de Franse lelie van de
1 6 Poolse verkennersbeweging gespeld.
De storm, die ook tegen het einde van -\yanneer 2ai die herleven?
de vorige week woedde, heeft de^ werk- We nemen afscheid van Edward Jan
bepalen.
Een week heeft Edward Jan Jablonka
bovenop de toren gewerkt, een moeilijk
en gevaarlijk karwei, dat begon met zaamheden enigszins vertraagd. Zo was Jablonka met een hartelijke handdruk:
hindernissen. De oude versleten wijzer- het niet mogelijk, toen de wijzerplaat en h-. m zj. vaderiand nog eens, geluk-
platen van de toren kon men slechts met wijzers aan te brengen op de enigszins kiJ te®u„zien Het is een lange, heel
de grootste moeite verwijderen. Met een naar het zuiden gekeerde westzijde van w°g
brander moesten de oude bouten, die de toren. Maandagavond is men er even
wel mee begonnen en gisteren kwam het
geheel verroest waren, worden verwij- d
derd. Een lier was nodig om de gevaar- werk gereed. Na zeven dagen, waarbij
ten, die elk 350 kg. wogen, naar beneden het verwijderen van de oude platen de
te krijgen. Het was zwaar massief mate
riaal van gegoten ijzer. Een groot ver-
meeste tijd kostte, zoals Jablonka vertel
de. De rood-koperen cijfers en wijzers
,Je bent op de toren geweest?" zegt
schil met de nieuwe wijzerplaten, die bij zijn met goudblad bespoten. Vijfentwin- »-5 °P u^a„„eër we weer op
een middellijn van 2.80 m. door de lichte tig jaar garantie, voegde de Pool er aan de Wyker ons,_wanneer we weer op
constructie - buizen van rood koper - toe met gerechtvaardigdei trote, want hu i u y ed -n orde
slechts 30 kg. wegen en door één man
te tillen zijn.
werkt graag en prettig bij de fa. Eiis- vertéllen, dat Jablonka ons zei,
bouts te Asten, oorspronkelyk uurwerk- J Qfp„ hp+ ,Pw
Toen de oude wijzerplaten verwijderd klokkengieters. Tn "lgu^lieMd^deM dan ^ant^tis lek^e hebtTê
^^cMidS^wo^e^^e^een^ege^w&èr SïïSToX
was^geen ^schilderZ te'"'vinden*6 die zich de nieUWe kl0kken geh6el wrevelf" Nu is het echter STSJSS
buiten tegen de toren durfde wagen, Ugf wonderlijke leVCn Beverwijk weet hoe laat het is De oude
vertelde Jablonka, en daarom hebben neT WOnaerigKC teven toren zegt ons weer dat ernstige: „Fugit
we het zelf maar gedaan. Het aanbren- Duizelig makend lag de kronkelen- Hora de tijd snelt heen. Maak er een j
gen van de nieuwe wijzerplaten bracht de wenteltrap beneden ons, toen we goed gebruik van.
dat de nieuwe wijzerplaten het zeker
De uitslagen van de voortgezette
wedstrijden tussen Hof van Holland en
Het IJ uit Am
Steenbergen
De Bont
Loerakker
Sanders
Dinkla
v. d. Plas
D Bruyn
Ten Brink
Van Dam
Schroder
Hoek
v. d. Plas
Rosenhart
Bukkens
Voorlopige stand 20-8 voor Hof van
Holland. De wedstrijden worden a.s.
Vrijdagavond in het Hof van Holland
Grote Markt, voortgezet.
lam
luiden:
110
110
26
31
4.23
150
55
26
12
2.11
80
55
38
8
1.44
80
80
38
7
2.10
125
125
20
29
6.25
175
108
20
20
5.40
50
50
27
5
1.85
60
38
27
6
1.40
40
40
39
4
1.02
45
22
39
7
0.56
175
175
13
45
13.46
175
129
13
43
9.92
6C
60
31
9
1.93
50
40
31
7
1.29
Tijdens het spel in het vriie kwar
tiertje kwam H. S. op de speelplaats
van de St. Aloysiusschool in botsmg met
een andere jongen. Hij viel daarbij zo
ongelukkig dat hij een been brak en
per ziekenauto naar de Mariastichting
te Haarlem vervoerd moest worden.
Het aantal leden van de Handbalclub
H. B. C. is thans gegroeid tot 40, zodat
in het vervolg op twee avonden getraind
zal moeten worden. Deze avonden en
ook de zaal waarin de training gehou
den zal worden, zullen nader worden
bekend gemaakt. De groei van deze afd.
is wel een bewijs, hoe noodzakelijk zij
is en hoe goed het is geweest dat men
tot het oprichten van deze afdeling is
overgegaan.
Het politie-elftal van Heemstede
speelde gisteren de eerste wedstrijd
tegen de Bloemendaalse politie met als
uitslag 11.
Een snoeplustig paard heeft gisteren
nogal wat opschudding veroorzaakt in de
Julianalaan. Het dier stond met zijn last,
een melkwagen, geduldig te wachten tot
zijn baas klaar was met de klanten.
Enkele meters voor hem stond een hand
wagen van een tuinman met, hoe kun
nen ze een paard zo plagen, heerlijk
gras. Was het een wonder, dat de ver
leiding te groot bleek? Het paard deed
zich dan ook weldra te goed aan deze
onverwachte tractatie. Misschien voelde
het toch zijn geweten knagen, want door
dat het dier ergens van schrok, sloeg het
ineens op hol. De verschrikte melkboer
wist niets beters te doen, dan er achter
aan te hollen. Dertig meter verder kon
men het dier tot stilstand brengen.
Schade had het niet veroorzaakt, be
halve dat de handwagen een klein beet
je kapot was.
Het instituut voor bestuurswetenschap
pen zal op 28, 29 en 30 September a.s.
studiedagen houden te Zandvoort en wel
in het conferentieoord der Woodbroo-
kers te Bentveld. De studiedagen zullen
staan onder leiding van prof. dr. G. A.
van Poelje lid van de Raad van State,
en gewijd zijn aan het onderwerp „De
efficiency in het overheidsbeheer". Als
inleiders zullen optreden de heren J. H.
Textor, directeur van de provinciale ac
countantsdienst van Noord-Holland, Ir.
Ernst Hijmans, raadgevend ingenieur
te Laren (N.H.) en Ir. J. A. van Kats,
efficiency-adviseur te 's Gravenhage.
Onder de rij van illustere namen, die
de Gouden Eeuw glans gaven door hun
uitvindingen, bevindt zich een doodge
woon Uitgeester boertje, die door zijn
werk hij bouwde de eerste houtzaag
molen de grondslag legde voor de
latere rijkdom van de Zaanstreek: Cor
nelis Corneliszoon, een pientere boer
die de roem van een klein dorp werd.
Omtrent de figuur van Cornelis Cor
neliszoon tasten we grotendeels in het
duister. Over zijn leven zijn ons slechts
weinig exacte gegevens bekend.
J. Adr.z. Leeghwater uit de Rijp, een
bekend waterbouwkundige, was een
tijdgenoot van Cornelis Corneliszoon.
Hij vertelt, dat hij een boer in Uitgeest
kende, „die de eerste saaghmolens al
hier in Holland gepractiseerd ende ge
maakt heeft". Dit was de windzaagmo
len, die in 1592 door Cornelis Cornelis
zoon werd gebouwd en waarop hem in
1600 door de Staten van Holland oc
trooi werd verleend.
Om de volle waarde van deze uit
vinding te kunnen beseffen zouden we
een zaag ter hand moeten nemen en
een boom van behoorlijke afmetingen
aan planken moeten gaan zagen! Toch
was dit de enige methode om, voordat
Cornelis Corneliszoon zijn uitvinding
deed, een boom tot planken te verwer
ken.
Typisch is, dat de uitvinder zijn
molen, het zogenaamde juffertje, op
een zwaar houten vlot plaatste om
van alle winden te kunnen profite
ren. Molens met een draaibare kap
waren wel reeds bekend, maar de uit
vinder achtte deze losse kapconstruc
tie niet solide genoeg voor het zeer
zware werk, dat zijn houtzaagmolen
moest verrichten.
Bovendien leverde het draaien van
de kap moeilijkheden op voor de in
wendige constructie van de molen,
waar Cornelis Corneliszoon geen op
lossing voor wist.
Wonderwel wist hij zijn molen toen
aan te passen aan de natuurlijke gesteld
heid van ons waterrijke land. De molen,
gebouwd op een vlot, dat in het water
lag, kon altijd met de wieken in de
wind worden geplaatst. In de Zaanstreek
is zijn uitvinding later geperfectionneerd
en omgebouwd tot een bovenkruier. Het
zijn vooral de Zaankanters geweest, die
de vruchten van de houtzaagmolen heb
ben geplukt en die Cornelis Corneliszoon
vereren als de grondlegger van de Zaan-
se houtindustrie.
Zodra men de Zaanse Oudheidkamer
te Koog aan de Zaan betreedt, staat men
voor een schilderij, dat de oorspronke
lijke houtzaagmolen, zoals Cornelis Cor
neliszoon die bouwde, moet voorstellen.
In sierlijk handschrift staat een versje
daaronder, waaruit duidelijk blijkt, dat
het zagen van bomen tot planken met
behulp van windkracht een opzienbaren
de uitvinding was:
lek was de eerst, die 't houdt
met jaegen stucken saegde.
Dat menigh wonder was
en wonderwel behaegde.
Waer doort gekomen is
ten nutten aan den dagh
hoe! dat ment houdt opt best
en spoedig saegen magh.
Over de uitvinding van Cornelis Cor
neliszoon is menig" gedicht geschreven;
hetgeen geen verbazing wekt, wanneer
men weet, dat omstreeks 1725 aan de
Zaan niet minder dan 250 houtzaagmo
lens stonden. En dat bracht welvaart,
getuige het versje:
Er is geen beter middel van bestaan,
Dan hout te zagen aan de Zaan.
De economische waarde van de uit
vinding van Cornelis Corneliszoon was
groot. Het schouwspel van zoveel mach
tig draaiende wieken, het gedreun van
de molens, deed een dichter pathetisch
uitroepen:
U moet de eer en lof, o gij Cornelis
wezen,
die ons met moe ij ten bracht de
conste hoogh geprezen.
Was Uitgeest de plaats van herkomst
van de houtzaagmolen, rijk aan deze
bouwsels was het dorp niet. Wel weten
we dat ruim 30 jaar geleden nog een
houtzaagmolen stond aan de Zuidelijke
oever van het Binnenmeer. De te zagen
stammen lagen in groten getale in het
meer.
Het stuk land waar deze molen stond,
heet nu nog Zaagmolenstuk.
In het dorp treffen we geen andere
herinnering aan deze uitvinder aan, dan
de Cornelis Corneliszoonstraat. De naam
Cornelissen is overigens nog ruim ver
tegenwoordigd in het dorp.
Lange tijd he^ft men in Uitgeest ge
meend, het graf van de .uitvinder in de
Ned. Herv. Kerk te kunnen aanwijzen.
Hij zou daar na zijn overlijden op 13
Januari 1622 zijn bijgezet. Maar later,
bij herstelwerkzaamheden, is gebleken,
dat men zich vergist had. Waar deze
Uitgeester boer, die uitvinder werd, be
graven ligt, heeft men sindsdien niet
kunnen achterhalen.
Hedenmorgen is in de Vissershaven
te IJmuiden nabij het droogdok het
stoffelijk overschot drijvende gevonden
van de negentienjarige Katwijker dek-
knecht M. O., die sinds vorige week
Woensdagavond werd vermist. Donder
dag had de politie tevergeefs gedregd,
maar nog diezelfde dag was een van
zijn klompen uit de haven opgevist, wat
het vermoeden van verdrinking ver
sterkte. Het stoffelijk overschot is naar
de sectiekamer van het hoofdbureau
van politie te Velsen overgebracht en
zal na machtiging van de Officier van
Justitie vrijgegeven worden Qm begra
ven te worden.
IJMUIDEN, 13 SeDt. Trawlers IJM.
94 f 11.900, I-JM. 71 f 17.500, 2 stoom
trawlers f 53.000, loggers KW. 125 f 6160,
KW. 162 f 7130, WR. 7 f 5230, KW. 12
f 2390, SCH. 248 f 3610.
(Niet-officiële koersen)
Vorig Opening
slot
3% Nederl. 1948 99,4
3% pCt. Nea. 1950 99ft
3-3% Nederland 1947 97
3 Ned. 62,-64 bel.fac. 97 ft
Inschr. Grtbk. '48 3 pCt. 96ft
Ned. Handel Mij. eert. 146"4
A.K.U. 174%
Van Berkels Patent 119
Calvé-Delft eert. 135%
Van Gelder 161%
Kon. Hoogovens eert. 147
Unilever cert. 233%
Ned. Kabel 276
Philips 23:i'4
Kon. Petroleum 307%
„Amsterdam" Rubber 139%
Holl. Amerika Lijn 174
Kon. N. Stoomb. Mi1 137%
Ned. Scheepv. Unie 163
H.V.A. 129%
Dell Mij. eert 124%
13/9
96 U
175%
238%
310%
142
137
164%
132
123
Anaconda Copper
Bethlehem Steel
Chrysler Corp.
General Electric
General Motors
Hudson Motors
Kennecott Copper
Montgomery Ward
North American Co.
Radio Corp.
Republic Steel
Shell Union Oil
Southern Pacific
Southern Railway
Tidewater
U.S. Steel
ex div.
12/9
35%
41%
69%
46%
91%
.15%
64%
57%
16%
17
38%
50%
61%
42%
30%
38%
11/9
34%
40%
68%
46%
90%
15%
63%
37?
49%*
60%
41%
30
37%
Advertentie
Advertentie
HAARLEM
g -jsw/vr;
De Munttoren in Amsterdam staat in de steigers en wel in heel merkwaardig
steigers, die er een soort van Indische pagode van maken!
Advertentie
20.per dag voor 200 K.M. v M
Weekend van Zaterdagmiddag tot Zondagavond 30.— voor 300 k.i
Benzine-verbruik 1 ltr. op 13 K.M
