a
SIR STAFFORD CRIPPS
NEEMT ONTSLAG
Pyongyang geheel veroverd
Een
luisterspel is een stukje teamwork
Bedenkelijke
voortvarendheid
Sovjets dulden geen
West-Duits leger
Burgers komen jubelend te voorschijn
Cavalerie-divisie won
de „race1
Het Nederlandse volk zal grote offers
moeten brengen
Minister Lieftinek verdedigt in de Tweede Kamer
zijn „buigzame" belastingpolitiek
De wonderman is de regisseur
achter het glas
Elke regisseur droomt
van het ideale hoorspel
Medewerker van Schreieder
voor Bijzondere Strafkamer
WASDAG OP MARKEN
Tot hoofd en hart
Prinselijke tweeling
in Frankrijk
Aftreden om gezondheidsredenen
Gaitskell volgt hem op
JHet weer
Man bekneld tussen
twee wagens
VAN NIEL
52.50
J
VRIJDAG 20 OCTOBER 1950
74ste JAARGANG No. 248201
SB*
Over twee jaar unificatie
der belastingen?
^Vestzaans C.P.N.-raadslid
bedankt
ZWAAR VERLIES VOOR ATTLEE'S REGERING
tweede irs.^"generaaI zittinR nam de
nlfd en hb hUrrregerinR onder Ma«D»-
naia en by het „verraad" van Iaatstirp-
Pin dringt in hoofd door
Straalvliegtuigen
bij K.L.M.?
Over vier jaren, voorspelt
dr. Plesman
Parachutisten geland
Trieste toestand
op Zuid-Molukken
Bevolking aan de rand
van de ondergang
Toelichting op de
nieuwe huurwet
EEN KIJKJE ACHTER DE SCHERMEN BIJ DE K.R.O.
Geluidenman
Regisseur luistert
HORLOGES
BIM-BAM KLOKKEN
GROTE HOUTSTRAAT 86
BUREAU: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21545
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphlusstr. 45, tel. 3998
Bijkant. Dmuiden: Bonifaciusstr. 27, tel. 5790
.Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds 21544
Directeur: J. J. W. Boerrigter.
Hoofdredacteur: Drs. H W. M van Run.
Wnd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRIJS 37 cents per week.
f 1.60 per maand, f 4.80 per kwartaal.
De nieuwe minister van Oorlog en
Marine, mr. H. L. s'Jacob, die aan
zijn nieuwe departement nog
teaar 'n pas aangemonsterd lichtmatroos-
3e is heeft blijk gegeven van een niet ge
heel onbedenkelijke voortvarendheid
«oor op de dag van zijn benoeming
J"eeds een uitvoerige uiteenzetting aan
het A.N.P. te geven over het ontzaglijk
moeilijke en gecompliceerde defensie-
Probleem en zijn zienswijze daarop. In
dien ooit dan hebben wij onder de hui
dige omstandigheden een voortvarend
man aan defensie nodig, maar niet van
een voortvarendheid als die. waarvan
de nieuwe functionaris blijk heeft gege
ven. Het ware ons liever geweest en het
2ou ons ook tactischer zijn voorgeko
men, indien minister s'Jacob zich eerst
wat, dieper in de materie, die hij onder
de knie moet trachten te krijgen, zou
hebben ingewerkt en dan op een meer
geëigende tijd en plaats zijn opvattin
gen zou hebben uiteengezet. intussen
tvekken zijn verklaringen voor hen,
die tussen de diplomatieke regels
Veten te lezen, weinig gerustheid
ten aanzien van de toekomst van
Onze vloot. Wij hebben reeds bij
herhaling op verschillende uitlatingen
Van Amerikaanse en Engelse zijde ge-
Vezen, die ons wilden suggereren, dat
Nederland binnen het Atlantische ver
dedigingssysteem geen marinetaak van
enig belang meer te vervullen heeft en
zich derhalve dient toe te leggen op het
opvoeren van zijn grond- en luchtstrijd
krachten. Wel heeft men zowel van of-
ficiëlcAmerikaanse als ook Nederlandse
zijde getracht deze uitlatingen af te
zwakken en te minimaliseren, maar het
feit, dat men ze niet radicaal ontkend
of tegengesproken heeft, geeft te den
ken. Mijnenvegen in eigen wateren en
eigen kustbescherming wil men ons nog
wel genadiglijk toestaan, maar ver
der....? Wij hebben immers Indonesië
niet meer en N.-Guinea acht men blijk
baar van te weinig belang om er met
een woord over te reppen. Amerika en
Engeland zullen binnen het kader van
de Atlantische verdediging de maritie
me aangelegenheden wel behartigen.
Maar buiten dat Atlantisch kader vallen
de Antillen en Nieuw-Guinca. terwijl
Vij voor convooi-diensten ten bate van
onze koopvaardijvloot toch ook nog het
«en en ander nodig zullen hebben. De
Marine is echter een veel geld verslin
dend wapen en aan geld ontbreekt het
ons juist ten enenmale.
Wanneer wij in dit verband minis
ter s'Jacob, die in de leerschool
van minister Lieftiivck zich uit
sluitend financieel heeft gespecialiseerd,
horen verklaren, dat door dc astronomisch
hoge militaire uitgaven de sociaal-eco
nomische belangen niet mogen geschaad
Worden (waar zijn de lieden, die ons tot
Versobering en het brengen van offers
aanspoorden plotseling gebleven?) en
dat Nederland zonder de Marine te wil
len inkrimpen haar toch niet in het
zelfde tempo als de land- en luchtmacht
zal kunnen verbeteren, dan zien wij niet
zonder bezorgdheid voor onze marine
de ontwikkeling van zijn beleid tege
moet. En dat te meer, waar hij beweert,
hat onze. Marine reeds een voorsprong
beeft op land- eft luchtmacht en deze
^Oorsprong eerst door de beide laatste
moet worden ingehaald. Misschien is de
hieuwe functionaris nog te jong om zich
herinneren, hoe vóór de oorlog de
Marine altijd beknibbeld is geworden
door een zuinigheid, die dc wijsheid
bitter heeft bedrogen. Want dat wij on
ze militaire taak in Indië niet doeltref
fend hebben kunnen volhouden en over
haast en voortijdig de souvereiniteit
aan de Indonesische regering hebben
moeten overdragen, is voor een deel
mede te wijten aan de ontoereikendheid
Van onze zeestrijdkrachten.
Wij behoeven ons als nazaten van
Tromp en De Ruyter niet over te geven
aan een atavistisch sentimentalisme ten
aanzien van onze Marine, maar gezien
de nauwelijks verhulde bedoelingen van
onze machtige tegenspelers in het ka
der van de Atlantische verdediging
zouden we toch liever van minister
s'Jacob, indien hij tóch niet het stilzwij-
£e=t Z cfrofJT' een mindcr bijivoor-
baat de grote heren tegemoet kanend
woord over onze Marine hebben gehoord
In een nota aan de V.S.. Engeland en
Frankrijk heeft de Sovjet-Unie geant
woord op de beschuldiging. «at «e
Volkspolitie in Oost-Duitsland in tejte
sen rhilitaire formatie is. De beschuldi
ging wordt in deze nota van de hand
gewezen. De pclitieformaties in West-
Duitsland zijn in feite legereenheden,
aldus de Russische regering, die er de
Westelijke mogendheden voorts van be
ticht, dat zij het Duitse leger willen
doen herleven in strijd met de over-
eenkomst van Potsdam. De nota besluit
met de mededeling, dat de Sovjet-Unie
de herleving van een Duits leger in
™est-Duitsland niet zal dulden.
Prinses Napoleon Bonaparte heeft pis
tenen in Parijs het leven geschonken
een tweeling, een jongen en een
meisje. De jongen, die door de Bonapar-
tisten als erfgenaam van de Franse
keizerskroon beschouwd sal worden, is
bet eerste lid van de familie Bonaparte,
in Parijs geboren is sinds de on
langs goedgekeurde wet op grond waar
fan de vroegere koninklijke families
haar Frankrijk mochten terugkeren.
Zijn vader, prins Louis-Jeröme Napo-
:e°n, is een afstammeling van Napo-
son's jongste broer Jerome, die koning
van Westfalen was.
t^an onze parlementaire redacteur a.i.)
Minister Lieftinek heeft gistermiddag
h de Tweede Kamer medegedeelfc, te
J'erwachten dat dc unificatie der be
dingen over anderhalf a twee jaar een
,e't zal zijn. Dan zal dus ook dc omzet-
°e'asting niet meer geheven worden bij
öe detaillist.
Het Westzaanse gemeenteraadslid,
-wethouder G. Staal, heeft voor het
cgin van de raadsvergadering van gis-
jljren een verklaring algelcgd, waarin
IjJ mededeelde, dat hij bedankt had als
lm van de C.P.N. Als gevolg hiervan zal
°ok als lid van de raad bedanken.
LONDEN, hedenmorgen
Gisteren publiceerde Downingstreet nummer 10 een verklaring, waarin werd
medegedeeld, dat Sir Stafford Cripps ontslag had genomen als kanselier van de
Schatkist en dat hij wordt opgevolgd door Hugh Gaitskell, voorheen minister
van Staat voor Economische Zaken en als zodanig dc naaste medewerker van
Sir Stafford. Cripps is 61, zijn opvolger 44.
Er gingen reeds g>eruime tijd geruchten over een vermoedelijk aftreden van
Cripps. Aan het eind van Juli nam hij drie maanden verlof om gezondheidsre
denen. Op Maandag keerde hij terug uit Italië, waar hij vacantic had gehouden,
na medische behandeling te hebben gezocht in Zwitserland. De volgende dag
had hij een onderhoud met Attlee. Aangezien Cripps van medische zijde drin
gend advies heeft ontvangen om gedurende een jaar rust te nemen, 'heeft hij,
behalve zijn portefeuille, ook zijn parlementszetel ter beschikking gesteld. Zijn
heengaan betekent een zwaar verlies voor de Labourpartij en voor Attlee's re
gering. Gaitskell is weliswaar een zeer bekwaam, wellicht brillant persoon,
doch er is voorlopig gteen sprake van dat hij hetzelfde gezag zou genieten als
Cripps, die, ondanks dc afwezigheid van persoonlijke populariteit en charme,
tezamen met Attlee, Bevin en Morrison onmiskenbaar de leiding vormde van
regering en partij.
Het is moeilijk de persoon van Cripps
te karakteriseren. Zijn persoonlijkheid
heeft enige duistere kanten, welke ook
voor zijn naaste medewerkers moeilijk
waren te begrijpen. Hij verenigt een
hooggestemde christelijke instelling, een
grote en actieve, maatschappelijke en
persoonlijke naastenliefde met een
soms hoge mate van intolerantie. Hij
kon moeilijk tegenspraak dulden, zelfs
van zijn collega's. Over zijn intellec
tuele gaven is geen twijfel mogelijk.
Hij is waarschijnlijk de knapste leven
de Britse jurist en oen vooraanstaand
chemicus. Ais kanselier van de Schat
kist moge hij zich hebben laten leiden
door een rigoureuze partijgeest, doch
de feiten hebben bewezen, dat hij een
groot minister van Financiën was Niet
siechts is hij er in geslaagd de zonder
linge fiscale blunders van Dalton te
niet te doen, hij is ook verantwoorde-,
lijk (tezamen met de oorlog in Korea
en de daaruit voortvloeiende dollarwin
sten van het Gemenebest) voor de
krachtige positie die het pond, althans
voor het ogenblik, inneemt. Het enige
punt waarin hij wellicht te kort is ge
schoten is de traagheid waarmee hij het
vorig jaar de onvermijdelijkheid van
de devaluatie inzag.
De man, die nu om gezondheidsredc-
«.<jn,ieen zo h°Fe positie in de regering
altüH Partij pri's Secft, heeft zich niet
ri' Jd "?.ORCn verheugen in de gunst van
als nrnoV nR' °fsch«on hij in 1931
noemde overging tot de socialistische
oppositie, dwaalde hij als voorstander
van een volksfront spoedig zover nalr
links dat men hem in 1933 uit de La
bourpartu moest stoten (een lot, dat hii
overigens deelde met Aneurin Bevan
dat een garantie schijnt te vormen vo
later politiek succes)
De opkomst van Hitier maakte een
einde aan het uitgesproken pacifisme
van Cripps, doch niet aan zijn liefde
voor het Kremlin. Wellicht was het
Churchill's gevoel voor humor, dat
laatstgenoemde bewoog aan het begin
van de oorlog Cripps als ambassadeur
naar Moskou te sturen. Toen dacht
Churchill dat Cripps door persoonlijk
contact met het Russische paradijs van
zijn verblinding zou genezen. Het leek
er aanvankelijk op dat Churchill gelijk
zou krijgen. Cripps werd in Moskou
behandeld met de manieren, die spe
ciaal eigen zijn aan de leiders van de
Russische heilstaat.
Men negeerde hem en had het te druk
met het organiseren van feestgelagen
voor Von Ribbentrop en zijn bentgeno
ten. Eerst toen Hitier Rusland aanviel,
begon men de verwachte égards te to
nen ten opzichte van de gedesillusion
neerde vegetariër uit Engeland. Cripps
keerde naar Londen terug, waar hij
eerst leider werd van het Lagerhuis en
vervolgens minister van vliegtuigpro
ductie. Toen Labour in 1945 aan de
macht kwam. werd hij minister van
Handel, om vervolgens de Schatkist
over te nemen toen Dalton het slacht
offer werd van zijn eigen indiscretie.
Ondanks zijn teleurstellende persoon
lijke ervaringen, begon Cripps eerst na
1945 tot het inzicht te komen dat zijn
liefde voor Rusland misplaatst was. De
ironie van de geschiedenis heeft gewild,
dat dezelfde man, die behoorde tot de
vreemde socialistische dagdromers die
met zoveel overtuiging in 1945 beweer
den dat zij bij uitstek geroepen waren
om de vriendschap met Rusland te be
waren, de persoon is geweest die de eer
ste stappen moest ondernemen om dc
middelen te vinden om zijn land te
wapenen tegen mogelijke agressie van
Rusland.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Zwaar bewolkt met later bijna
overal opklaringen. Aanvankelijk in
het Zuiden van het land hier en daar
nevel of mist. Overwegend droog.
Matige tot zwakke wind tussen
Noord-West en Noord. Iets lagere
temperaturen.
Zon: 7.14—17.34; Maan: 16.20—1.57.
De 40-jarige Naardenaar C. Boerhout,
vader van vier kinderen, is gistermid
dag omstreeks half drie met zijn hoofd
beklemd geraakt tussen een vrachtwagen
en diens aanhangwagen. Daarbij drong
een pin van een zijschot in het hoofd
van het slachtoffer, dat vrijwel direct
aan de gevolgen overleed.
Het ongeluk vond plaats aan de Kam.
Onnesweg te Bussum. waar men
bezig is met de bouw van middenstands-
woningen. De vrachtwagen reed achter
uit om do aanhangwagen op te duwen.
Het slachtoffer hield een balk tussen
de achterzijde van de vrachtwagen en
de voorkant van de aanhangwagen ge
klemd. De balk gleed plotseling weg.
waardoor de Naardenaar met zijn hoofd
bekneld raakte tussen beide wagens.
Door een ongelukkig toeval drong daar
bij de pin in zijn hoofd door.
Dr. A. Plesman, die als president
van de Internationale Luchtvaartbond
(I.A.T.A.) aftreedt, heeft op de zesde
algemene bijeenkomst van deze bond
te San Francisco voorspeld, dat dc
K.L.M. binnen vier jaar straalvlieg
tuigen in de dienst zou opnemen.
De strijdkrachten van de V. N. hebben Donderdag de Noord-Koreaanse hoofd
stad Pyongyang volledig in handen gekregen. Zonder veel moeite rukten de
verbonden troepen op door de straten, waar de Noord-Koreanen op grote span
doeken verkondigden, dat „het volk" de stad „tot het uiterste" zou verdedigen.
De communistische tegenstand in het Oostelijk deel van de stad was fel, maar
werd snel gebroken. De troepen der V. N. slaagden er in een bruggehoofd te
vormen op de westelijke oever van de rivier de Taedong, die midden door de
stad loopt, en bezetten toen ook de westelijke helft van Pyongyang, waarmee
de val van de stad een feit werd.
I
Donderdag werden in totaal meer dan
6000 gevangenen gemaakt. Toen de
eerste troepen de stad binnenrukten, wa
ren geen burgers te zien, doch na enige
tjjd kwamen zij buigend en jubelend te
voorschijn. De snelheid waarmee de ge
allieerden oprukken heeft de defensie
van de communisten uit het lood gesla
gen. Talrijke barricades en verborgen
geschutsopstcllingen werden in de stra
ten aangetroffen, doch slechts enkelen
vertoonden tekenen, dat zij op het cri-
tieke moment bemand waren geweest.
De verovering van Pyongyang is
verwonderlijk snel en gemakkelijk
verlopen. De sporadische gevechten
leken niet, op de verbitterde strijd om
de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoui.
De eerste cavalerie-divisie, de trots
van MacArthur in de tweede wereld
oorlog en in de veldtocht op Korea,
won de race tegen de Zuid-Koreanen
naar het hart van Pyongyang. Het was
een nek-aan-nek-race. De Zuid-Kore
anen kwamen vanuit het Oosten bin
nen precies 18 minuten nadat de Ame
rikanen van uit het Zuiden in het
Centrum waren aangekomen in een
reuze-ren over de communistische ver
dediging.
Uit berichten van luchtverkenners
blijkt, dat de communisten zich haastig
terugtrekken naar Sinanju, 64 km. ten
Noorden van de hoofdstad aan de grote
weg naar Mandsjoerije en naar Soent-
sjon, 43 km. naar het Noord-Oosten.
Hieruit meent men te moeten afleiden
dat de geallieerden thans gemakkelijker
vooruit zullen kunnen komen.
Een zegsman van MacArthur voor
spelde de ineenstorting van de gere
gelde tegenstand in de rest van Noord-
Korea na de val van de hoofdstad. Hij
zei, dat de communisten sedert 25 Juni
265.000 man hebben verloren en schatte
dat slechte 70.000 man rode troepen over
zijn. Hij achtte het evenwel niet waar
schijnlijk, dat men in de naaste toekomst
een formele overgave van de communis
ten tegemoet zou mogen zien. In plaats
daarvan zou de oorlog naar Amerikaan
se mening in Korea ondergronds wor
den voortgezet.
Het Amerikaanse ministerie van De
fensie heeft bekendgemaakt, dat een
week geleden de Amerikaanse verliezen
in Korea 26.083 manschappen bedroegen
n.l. 4.036 doden, 17.711 gewonden en 4.336
vermisten.
Het landleger verloor 22.838 man, de
mariniers 2.880 de marine 196 en de
luchtmacht 169
Amerikaanse parachutisten zijn van
daag op communistisch gebied 37 km
ten Noorden van Pyongyang geland, om
de rode ontsnappingswegen uit dc
hoofdstad af te snijden.
Generaal MacArthur, die in zijn eigen
toestel boven het gevcchtsgebicd vloog,
leidde persoonlijk deze eerste luchtlan
dingsoperaties in de Koreaanse cam
pagne.
Het bureau Zuid-Molukken deelt
mede, van Amerikaanse missionarissen
op Ambon een telegram te hebben ont
vangen, waarin zij dc verwoestingen op
de eilanden Ambon, Saparoea, Haroekoe
en Nusalaat mededelen en directe hulp
in de vorm van voedsel, medicamenten
en textiel ter bestrijding van de ellende
aldaar vragen.
Het telegram besluit met de mede
deling. dat de gehele bevolking ziek of
gewond is. aan de rand van de onder
gang is gekomen en om versnelde hulp
smeekt.
In de rubriek „Verklaring en toelich
ting" van hedenavond van 19.1519.35
uur, via Hilversum I. zal de heer J.
Bommer van het ministerie van Weder
opbouw en Volkshuisvesting een toe
lichting geven op de nieuwe huurwet.
(Van onze parlementaire redacteur a. i.)
Aan algemene critiek op dc belastingpolitiek van de Regering heeft het eer
gisteren èn ook gisteren in de Tweede Kamer niet ontbroken. De belasting
deskundigen van alle partijen hebben zichzelf volop de gelegenheid gegeven
om alle belasting-ontwerpen, die minister Lieftinek aan de Kamer heeft aan-
£f,boden uitvoerig te bespreken. Vele amendementen zijn er aangekondigd en
als de minister, die gisieren alvast een gedeelte van de opmerkingen bean-
woord heeft, straks uit Luxemburg terug is, wacht hem nog een grote kluit.
Wat minister Lieftinek daarvan gis
teren reeds heeft afgeknabbeld komt in
grote lijnen neer op het volgende: De
Kamer vindt de belastingdruk te groot,
maar weet de Kamer wel, dat het Ne
derlandse volk beter gevoed en beter
gekleed gaat dan vóór de oorlog? De
wederopbouw vordert goed; de industri
alisatie houdt gelijke tred met het ar
beidsaanbod; aan oorlogsschade worden
vele honderden millioenen uitgegeven;
het nationale inkomen is gestadig stij
gende. En dat alles ondanks de hoge
belastingdruk, neen, dank zij de hoge
belastingdruk! Spreek niet van een
vastgelopen belastingpolitiek. maar van
een buigzame belastingpolitiek en daar
door van een welvaartspolitiek, hield de
minister de Kamer voor. Anderzijds
vond hij het nodig, dat het Nederlandse
volk voor ogen gehouden zou worden,
dat de huidige belastingdruk onvermij-
s v y. It oVV' I «l"
- Mil ik.
Hetzelfde tafereel, dat zich kort geleden in Zuid-Korea afspeelde, ziet men thans
in Indo-China. Lange rijen inwoners van Langson verlaten met enkele schamele
bezittingen hun woningen, op weg naar veiliger oorden, bevreesd voor een hevige
veldslag tussen Indo-Chinese troepen en de communisten.
Sir Stafford Cripps
Toen de film zich enige decaden te-
fug .als nieuwe kunstvorm presenteerde,
ls er veel gediscussieerd of zij een
plaats verdiende tussen Apollo's zuste-
rfn:/e muzen. Er waren vurige voor
standers, f er zjjn rancuneuze tegenstan
ders: de laatsten zagen haar slechts als
ee.n schaduw van Melpomene of Thalia,
noe zal het echter de nog veel jongere
spruit: het hoorspel, vergaan. Zo het
geen schaduw van Thalia is dan mis
schien de echo. Wij laten dit probleem
de Kunsthistorici maar zijn het, na een
middag m de hoorspelstudio van de
K.R.O.eens met alle hoorspelregisseurs,
die onophoudelijk bezweren dat het
hoorspel een volkomen nieuw medium
is, dat geheel eigen eisen stelt.
Na een griezelspel in het late avond
uur voor de radio wordt er in menig
gezin slecht geslapen, maar de garde
robejuffrouw van het theater waar „De
kat en de kanarie" is opgevoerd, slaapt
even rustig als altijd: zij kon het spel
In de zaal door de deuren beluisteren,
maar het grootste deel ontging haar!
omdat zij het toneel niet kon zien. De
hoorspelacteur maakt zich voor de mi
crofoon moedwillig blind en lam, nog
slechts één uitingsmogelijkheid blijft
hem: de stem; en daarmede moet hij al
zijn emoties weergeven. Emoties die de
toneelacteur met gefronste wenkbrau
wen, dreigende vuisten, vooruitgestoken
kin cn nog veel meer kan aanvul
len. Elke hoorspelregisseur droomt van
het ideale hoorspel. Een spel dat in niets
meer zou herinneren aan het toneel en
dat zou geschapen worden in sublieme
samenwerking van acteurs, geluidstech
nicus en regisseur. Maar wie zal het
schrijven? Wie kent momenteel in Ne
derland alle mogelijkheden en moeilijk
heden van het luisterspel? Zeker niet de
man die nu reeds zestig hoorspelen aan
de K.R.O. heeft gestuurd en die ondanks
alle weigeringen iedere week een nieuw
zendt.
De toneelspeler, hij ziet een grote zaal
voor zich en als hij de rede van Marcus
Antonius uit „Julius Caesar" van Sha-
kespeaie te vertolken krijgt, werpt hij
zijn clausen met lange adempauzen de
zaal in. De menigte aan zijn voeten
juicht of weent al naar het moment.
Dezlfde acteur zou, als hij die rol voor
de microfoon vertolken zou. van de re
gisseur de raad krijgen om vooral de
stem biet te zeer te verheffen en het
verdere maar aan hem over te laten.
Het slot zou zijn dat de acteur de
rede zou houden in een „droge ruim
te" zonder enig effect, zonder me
nigte. Het angstzweet zou hem uit
breken, maar hij zou zijn oren niet
geloven als hij zijn zacht gesproken
rede later over de radio zou beluis
teren. De technicus had zijn stem
door de echokelder geleid' en het
geluid en weidsheid gegeven pas
send voor het Forum van Rome en
voor opgewonden menigten heeft
hij een berg gramofoonplaten met
alle massa-moties ingeblikt naast hem,
Een stukje teamwork is een luister
spel. Ieder staat voor zijn deel en
hoopt het beste voor het geheel.
Terwijl de „jeune premier" zich staat
op te winden voor de microfoon, zitten
zijn collega's, die nog niet aan de beurt
zijn, aan de tafel een broodje geluidloos
te verorberen, een kruiswoordpuzzle op
te lossen, een truitje te breien of simpel
niets te doen. De geluidenman trekt
wijsgerig aan zijn lege pijp en wacht
op zijn moment om een deur te openen,
over grind te wandelen, van daken te
vallen, stormen te ontketenen enz. Zijn
grootste vreugde is het als er zich een
nieuw geluid presenteert, dat nog niet
in de veelomvattende geluidendisco
theek van de N.R.U. is vastgelegd. Een
klimpartij op een ijzeren smalle ladder
of een parapluie in papier. Zijn concur
rent is de man aan de regeltafel, die
de platen van de discotheek onder zijn
bereik heeft. Diens geluidenrijkdom
grenst aan het wonderbaarlijke, maar
hij blijft er toch kalm onder. Een goed
hoorspel is als hutspot: men mag de
samenstellende delen niet meer bespeu
ren. De wonderman in het gehele ge
zelschap blijft de regisseur achter het
glas. Hij schildert, doch op zijn palet
zijn geen kleuren maar menselijke
stemmen. Hij heeft al lang voordat het
spel in studie is genomen zijn stemmen
afgewogen en tenslotte de rolverdeling
opgesteld. Het is goed om een „bijzon
der" stemgeluid te hébben in de hoor
spelkern, want wie kent in een hoorspel
na enige tijd vier bijna gelijkluidende
stemmen uit elkaar? De regisseur zit na
de leesrepetitie, als het spel voor de
eerste maal wordt doorgenomen, in de
regelkamer, want hij mag alleen dat
gene horen wat de luisteraar te zijner
tijd te horen krijgt. Hij heeft een onbe
perkte keus en moet zich gaan beper
ken.
In een zin kan men het accent op vijf
verschillende plaatsen leggen; een klei
ne verandering van intonatie kan een
geheel andere emotie weergeven. Wie
hooft het nog als eenmaal het voltooide
product van de gitnnofoonplaat de
aether ingaat? Maar wonderlijk is het
zoals de spelers hun stem in de macht
hebben. „Wat nijdiger" vraagt de regis
seur en prompt verandert het geluid.
Een zin wordIt op tien verschillende wij
zen uitgesproken en telkenmale sugge
reert hij door de microfoon een geheel
ander effect. De acteurs spelen voor de
microfoon „met handen en voeten" on
danks het feit, dat geen luisteraar iets
te zien krijgt.
Maar de regisseur zit gebogen over
zijn tekst en luistert door de microfoon
naar hetgeen de stemmen hem zeggen.
En al trekt de actrice nog zulk een
vriendelijk gezicht tegen de microfoon,
als haar stem niet tevens honingzoet is
moet er herhaald worden.
Zo wordt een luisterspel geboren uit
een simpele gestencilde tekst zoals mu
ziek wordt geboren uit noten en balken.
Drie dagen wordt er gewerkt aan een
groot hoorspel, dan gaat het al de
aether in en studeert de speler alweer
op zijn volgende tekst. Vergelijk dat
met de toneelspeler, die hoogstens vijf
of zes spelen in een seizoen te verwer
ken krijgt. O ja, hij moet zijn tekst ge
heel uit het hoofd leren, doch dat is
geen artistieke activiteit. De microfoon
is genadeloos. Hij is het oor van de
luisteraar dat op de mond van de spe
ler wordt gelegd. Geen voetlicht kan
de speler van zijn publiek scheiden. Al
zit de luisteraar in Roodesehool, hij
heeft het oor aan de Emamstraat in Hil
versum op de mond van Paul Deen,
Wam Heskes, Eva Janssen of wie er aan
het woord is.
Wot zal de Televisie daar aan ver
anderen? Zal Apollo er dan weer een
zuster bij krijger en zal deze niet kib
belen met haar even oudere zuster? Of
zal het even oudere zusje dan helemaal
verdwijnen? Als de K.R.O. het gouden
jubileum viert zullen wij er ongetwij
feld meer van weten. „Het luisterspel
evolueert met een geweldige snelheid"
vertelde ons de regisseur, toen de spe
lers om vijf uur naar huis waren, „als
ik mijn stukken van een half jaar ge
leden hoor, sou ik er alweer tientallen
dingen in willen veranderen."
delijk is en dat niemand zich aan zijn
burgerplicht belasting betalen mag
onttrekken. De omstandigheden, waar
op men daarbij wel terdege moet letten,
aijn op de eerste plaats de snel afnemen
de omvang van de Marshall-hulp met
name in de civiele sector waardoor
we bij de handhaving van het monetaire
evenwicht niet meer kunnen rekenen op
het inflatoire effect van die hulp en ver
der de ontwikkeling van liberalisatie in
de handelspolitiek. Aan dit laatste kan
Nederland zich onmogelijk onttrekken;
dat zal het Nederlandse volk wel moéten
aanvaarden. Verder ook minister
v. d. Brink heeft hierop onlangs gewe
zen heeft zich de ruilvoet de laatste
maanden in zeer ongunstige zin ontwik
keld; het tekort op onze betalingsba
lans dreigt daardoor vergroot te wor
den. En dan tenslotte de bewapening,
waaraan Nederland noodzakelijk op
zeer actieve wijze moet meewerken om
het democratische deel van de wereld
mede te helpen beschermen Daarvoor
zullen grote offers gebracht moeten wor
den, offers, die de regering van ons
volk meent te moéten vragen.
Duidelijk en categorisch heeft prof.
Lieftinek gisteren vast aangekondigd,
dat hij bijzijn belastingpolitiek niet
van plan is iets van zijn standpunt prijs
te geven. Het saldo van de wetsontwer
pen, zoals ze er nu liggen, geeft een ne
gatief bedrag aan van 38.000.000. Dat
vond de minister een .uiterste grens,
hoewel hij het niet erg zou vinden wan
neer het nadelig saldo nu eens 40 of
35 millioen uiteindelijk zou gaan be
dragen. Hoe erg de Kamer en heel Ne
derland het ook vindt, de belastingdruk
blijft groot, het kan niet anders. Een
verhoging van het belastingvrij mini
mum bjjv. bljjft achter bij hetgeen nood
zakelijk moet worden geacht, vond prof.
Lieftinek, maar tot zijn leedwezen kon
hij onder de huidige omstandigheden dit
achterblijven toch niet opheffen.
En toen minister Lieftinek nog wat
gesproken had over de unificatie van de
belastingen en dus over de Benelux,
herinnerde hij zich plotseling, dat zijn
wagen, die hem naar de Benelux-con-
ferentie in Luxemburg zou brengen,
vóór stond. Tot Dinsdag heeft de Ka
mer tijd om over dit „praeludium" na
te denken. Dan spreekt de minister, die,
naar men in de wandelgangen fluisterde,
nog wel stof heeft voor 2 a 3 uur praten
verder.
(Uitvoerig verslag pag. 7)
Advertentie
het betere genre in courante prijzen
Geheel nieuwe sortering
kwaliteitsuurwerken,
prima afgewerkte
kasten, vlotte model
len, nu. reeds vanaf
De Bijzondere Strafkamer te Utrecht
heeft de zaak behandeld tegen de 46-
jarige gewezen Kriminal-Sekretar Hein-
rioh Karl Otto Haubrok, die in Januari
1949 door het Bijzonder Gerechtshof te
Den Haag tot negen jaar is veroordeeld.
De Bijzondere Raad van Cassatie wees
de zaak terug naar de Utrechtse kamer.
Uit het verhoor bleek, dat H. reeds van
1928 af in Duitsland bij de politie was
In 1942 werd hij Kriminal-Sekretar en
medewerker van Schreieder in de con-
tra-spionnage. Hem is o.m. ten laste ge
legd in Juni 1944 samen met de Duitser
Gy moet uw gehele leven met uzelf
acorbrengen. Wees dus voor uzelf
opgewekt gezelschap.
Bayer in Haaren twee ontsnapte gevan
genen te hebben neergeschoten. Dat
waren de Nederlanders C. A. van der
Giessen en J. J. van Rietschoten, agen
ten van de EngelsNederlandse gehei
me dienst, die in Haaren gevangen za
ten. Verdachte erkent dit, doch hij zei,
dat het gebeurd was op bevel van zijh
chef. Hans Erwin Kramer.
De illegale werker W. C. J. M. van
Lanschot uit Vught heeft voorts tij
dens het verhoor door verdachte in
Mei 1942 in de cellenbarakken al
daar de beruchte „Dauervernehmun-
gen" ondergaan. Gedurende 36 uur
zou men hem hebben laten staan,
circa honderd uren vastgebonden
hebben aan een stoel, terwijl hij om
beurten verhoord en geslagen en na
afloop in een verduisterde cel ge
stopt werd.
Voor het horen van getuige v. Lan
schot werd de verdere behandeling van
de zaak uitgesteld tot 30 November.
