Drie tunnels onder IJ ontworpen
HET PARADIJS BLEEF IN DE PYRENEEËN
m
o
i
Ziekenfondsvraagstukken
Sigarettensmokkelaars veroordeeld
Andorra la Vella, kleinste en
gelukkigste hoofdstad
Vijf berggidsen bereiken top van
de Mont Blanc
Een voor auto's, twee (met roltrappen) voor
wielrijders en voetgangers
Kosten honderd millioen
gulden
U\
Uitspraak in zigeuner-
drama
Twee Ambonese leiders
gearresteerd
Op zoek naar het neergestorte vliegtuig
MET ROELAND DE BERGEN IN
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1950
PAGINA 5
Rapport aan gemeenteraad van Amsterdam
Overbelast
TOCH EERST DE
IJ-TUNNEL
Bromfiets
MEER VERPLICHT
VERZEKERDEN?
Mening Tweede Kamer
leden verdeeld
In een snel tempo werkt de gemeente Amsterdam thans de problemen at,
waarvoor deze stad is geplaatst. Eerst verscheen het rapport over de plaats
van het stadhuis, daarna dat over de uitbreiding van de waterleiding en als
derde is Dinsdag aan de gemeenteraad aangeboden bet rapport over de IJtun-
nels. Daarin komt de directeur van de Publieke Werken, jhr. ir. J. E. van
Heemskerck van Beest, tot de conclusie, dat drie tunnels noodzakelijk zijn: een
voor auto's (1600 meter lang. 12 meter breed, kosten 56 millioen gld.),
een voor personen, met zeven roltrappen, bijna vlak naast de autotunnel, (300
meter lang, 15 meter breed, kosten 22 millioen gld.) en een voor personen, met
negen roltrappen, meer naar het Westen gelegen (300 meter lang, 17 meter
breed, kosten 26 millioen gld.).
De totale kosten ad 104 millioen gld.
zijn op de huidige materiaalprijzen en
lonen gebaseerd. De autotunnel is ge
projecteerd van de Prins Hendrikkade
bij het Scheepvaarthuis onder het
spoorwegemplacement door naar het
Kraaienplein in Noord. De personentun-
nel daarnaast is gedacht van de De
Ruyterkade aan de Oostelijke zijde van
het Oostelijk viaduct naar het C.S. naar
het huidige station van de N.Z.H.V.M.
aan de Noordzijde van het IJ; de tweede
personentunnel denkt men zich van de
De Ruyterkade aan de Westelijke
zijde van hetzelfde viaduct naar de
plaats, waar de huidige (dan gedempte)
jachthaven ligt naast de uitmonding
van het Noordholl. Kanaal.
De bouwtijd van elke tunnel zal on
geveer drie jaar bedragen. Eerst dient
de autotunnel te worden gebouwd, dan
de personentunnel ernaast, die voldoen
de is om het gewone dag- en Zondags-
verkeer van wielrijders en voetgangers
op te vangen, en dan tenslotte nog de
tweede personentunnel, die nodig is om
ook het spitsverkeer (thans 300 wielrij
ders per minuut!) te kunnen verwerken.
De huidige pontverbinding van de
De Ruyterkade naar het Tolhuis blijft
ook na de bouw van de drie tunnels in
stand, zij het zeer beperkt, om die voer
tuigen op te kunnen vangen, die niet
door de autotunnel kunnen: bakfietsen,
bespannen voertuigen, handkarren, enz.
Er is nog niet beslist of er tol geheven
zal worden voor de autotunnel, maar
men heeft met de mogelijkheid wel re
kening gehouden door het begin van de
tunnel in Noord zeer breed te projec
teren met dus voldoende ruimte voor
tolgaardershuisjes en opstelruimte voor
auto's en tevens ook extra opstelruimte
voor auto's die moeten wachten voor de
ophaalbrug over het Noordholl. Kanaal
bjj het (te vergroten) Kraaienplein.
Natuurlijk heeft men speciale aan
dacht besteed aan de verkeersmoeilijk
heden, die de tunnels met zich meebren
gen, in het bijzonder de autotunnel.
Vooral de toch al zo grote overbelas
ting van de Amsterdamse binnenstad is
het moeilijkste probleem. Daarom heeft
men ook de Prins Hendrikkade gekozen
als uitmonding van de autotunnel, omdat
die aansluit op de bijna voltooide
binnenring in Amsterdam. Voorts kan
men van de P.H.-kade vrij gemakkelijk
naar Oost en West komen. Voor een ver
binding met Zuid denkt men zich een
doorbraak van de te verbreden Buiten
Bantammerstraat over de Waalseilands-
gracht en door de buurt van de Keizers-
en Koningsstraten naar de Zwanenburg
wal, waar via een nieuwe brug over de
Amstel en de te verbreden Bakkers-
straat het Rembrandtsplein wordt be
reikt. De Utrechtsestraat zal dan ook
verbreed moeten worden.
Opgemerkt zij, dat het gemeentebe
stuur al mret deze doorbraak heeft re
kening gehouden bij de bepaling van
de plaats van het nieuwe stadhuis en
de sanering van de voormalige Joden
buurt.
Het autoverkeer, dat uit de tunnel
komt en van deze doorbraak gebruik
zou willen maken, zal dan rechtstreeks
vanuit de tunnel onder de Prins Hen
drikkade worden doorgeleid. Overigens
heeft men aan de uiteinden van de tun
nel ook verkeerslichten ontworpen om
het verkeer te regelen.
Op de plaats van de brandweerka
zerne aan de De Ruyterkade is een ven
tilatiegebouw gedacht. Mocht nog een
tweede in de toekomst nodig blijken dan
zal men daarvoor alvast de fundering
in Noord leggen. Om een geleidelijke
overgang van het daglicht naar de
kunstverlichting te verkrijgen zfjn gla
zen lichtkappen ontworpen
De aanleg van de autotunnel door het
grote spoorwegemplacement zal in een
open bouwput gebeuren. Het treinver
keer wordt natuurlijk niet onderbroken.
De tunnel onder het IJ. die 12 meter
diep komt te liggen, wordtjin segmenten
verzonken.
De Kamer van Koophandel voor
Noord-Holland heeft in een adres aan
Burgemeester en Wethouders van
Amsterdam gepleit voor de voorrang
van een tunnel bij de Hembrug boven
die onder 't IJ. Jhr. Ir. J. E. v. Heems
kerck van Beest, directeur van P. W.
van Amsterdam, deelde ons desge
vraagd als zijn mening mede. dat het
gemeentebestuur van Amsterdam dat
nooit aan de bevolking van de stad
zou kunnen verantwoorden en dat
het dus nimmer met dit denkbeeld
kan instemmen.
Voorts vernamen wij nog, dat er
ook een tunnel gedacht is onder de
Oranjesluizen, geheel aan de Ooste
lijke zijde van Amsterdam.
Voor de te dempen jachthaven bij
de ingang van 't Noord-Holl. Kanaal
te dempen ten behoeve van de per-
sonentunnels zal geen nieuwe wor
den gegraven.
KRAAIE
PLEIN
A.OvM
m
0<S»
CENTRAAL
STATION
DA D
Bij de aanleg zal men tevens het IJ
aan de Noordzijde 70 meter verbreden,
door de jachthaven, die toch weinig
meer gebruikt wordt, te dempen en het
station van de N.Z.H.V.M. te verplaat
sen.
Tussen de uitgangen van de beide
personcntunnels in Noord is een auto
busstation gedacht. De autotunnel krjjgt
vier rijbanen, terwijl de roltrappen van
de beide personentunnels voldoende zijn
oin 1650 neergaande en 1250 opgaande
wielrijders per uur te kunnen verwer
ken (neergaan gaat met grotere inten
siteit gepaard dan opgaan,!). Dit is
minder dan oorspronkelijk was begroot
(nl. 2000 per uur) op grond van waar
nemingen en proefnemingen met arbei
ders uit de werkverschaffing op de ter
reinen van de Centrale Markthallen. De
tunnels zullen de voetgangers en wiel
rijders 19 meter diep voeren!
Door de personentunnels pa elkaar te
bouwen kan men met de ervaring, op
gedaan bij de eerstgebouwde, rekening
houden, b.v. met de thans nieuwe, nog
onbekende factor: de bromfiets!
Het rapport is uitgebracht door het
z.g. Tunnelbureau, dat in 1940 is opge
richt en dat grote wijzigingen heeft ge
bracht in de reeds in 1940 ingediende
tunnelplannen. Toen waren een auto
tunnel (met een geheel ander tracé) en
slechts één personentunnel ontworpen,
maar gebleken is dat indien met één
personentunnel wordt volstaan, men
zulk een reusachtig roltrappenhuis zo
groot als de Stadsschouwburg! als een
caisson zou moeten verzinken dat de
risico's, daaraan verbonden, veel te groot
zouden worden. Daarom betekent de
bouw van twee personentunnels ook
geen grotere uitgaaf omdat de risico
berekening veel eenvoudiger wordt. Ook
combinatie van een voetgangers- en de
autotunnel zou te grote risico's met zich
meebrengen zodat het geen bezuiniging
zou betekenen.
De Maastrichtse rechtbank heeft uitspraak
gedaan in het zigeunerdrama dat 11 Mei
1949 in een café te Sittard voorviel. Daar
bij kwamen twee personen om het leven,
drie anderen werden tijdens een algemene
vechtpartij tussen zigeuners zwaar gewond.
De rechtbank veroordeelde de vader S. A.
Rosenberg (de oude Marks) wegens dood
slag op Peter Basili tot zeven jaar gevan
genisstraf conform de eis van het Openbaar
Ministerie. Het neerschieten van A. Basili.
een broer van de eerstgenoemde verslage-
ne, werd niet bewezen verklaard.
r-.Y.01lC'r,r.. de tweede verdachte Wilhelm
Y-„af; ;,b 1' S en a a m d Bubi, wegens zware mis-
vevaaial ïa1^ ,e^n mes van twee personen
veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf.
?,„Was "ïeAen een half jaar. Het be
de rechtbank °P noodweer verwierp
A
B
C
O
autotunnel
OOSTELUKE TUNNEL VOOR FIETSERS EN VOETGANGERS
(MEEUWENLAANTUNNEL)
WESTELIJKE TUNNEL VOOR FIETSERS EN VOETGANGERS
(JACHTHAVENTUNNEL»
PONT VOOR WAGENS KARREN, BAKFIETSEN .q
Verschenen is het Voorlopig Verslag
der Tweede Kamer over het ontwerp
van wet tot uitbreiding van de toepas
sing van het Ziekenfondsenbesluit.
Hieraan is het volgende ontleend: Naar
de opvatting van vele leden is het uit
gangspunt van de voorgestelde regeling
kennelijk opportunistisch van aard:
door de groep verzekerden, die niet
self-supporting zijn, te verkleinen, wil
de regering het tekort van de vrijwil
lige ziekenfondsverzekeringen vermin
deren.
Naar het oordeel van deze leden hangt
de vraag naar de juistheid van dit uit
gangspunt nauw samen met. de princi
piële vraag of het gewenst is een zo
oot mogelijk deel der bevolking te
brengen onder de figuur der verplichte
verzekering.
De voorstanders van deze gedachte
baseren hun standpunt op de onbil
lijkheid, dat de overheid als werk
geefster ten aanzien, van haar eigen
werknemers niet de verplichting ten
deze op zich neemt, die ze aan de
werkgevers uit het bedrijfsleven op
legt, terwijl zij anderzijds zulks wel
doet met betrekking tot de personen,
die vallen onder de werking van de
noodwet-Drees.
Dit heeft ten gevolge, dat het te
kort bij de vrijwillige ziekenfonds
verzekering mede wordt veroorzaakt
door het overheidspersoneel, dat vrij
willig is verzekerd.
Deze leden bepleitten het onder de
werking van deze wet brengen van de
ambtenaren en de gepensionneerden van
het Rijkspensioenfonds, het pensioen
fonds van de Nederlandse Spoorwegen
en ondernemingspensioenfondsen, voor
zover pensioentrekkenden van onderne
mingspensioenfondsen niet uit anderen
hoofde onder deze wet kunnen worden
gebracht.
De militaire politie te Djakarta heeft
twee Ambonese leiders, Nanlohy en
Delima. gearresteerd. Dit geschiedde,
nadat meer dan duizend Zuid-Moluk-
kers voor het ministerie van Gezond
heid een demonstratie hadden gehou
den, waarbij aan minister Leimena een
verklaring werd aangeboden. waarin
de troepen van ae Indonesische weer
macht worden beschuldigd van gru
welen tijdens de campagne op Ceram.
De arrestatie van beide leiders werd
medegedeeld door familieleden: een
officiële bevestiging er van was niet te
verkrijgen.
De ere-medaille. verbonden aan de
orde van Oranje-Nassau, in zilver, is
verleend aan F. N. Vogel te Amsterdam,
chef de bureau bij de N.V. J. J. Bouvy
en Zoon's zoutziederij „De Pauw" te
Muiden; in brons aan H. Vroons, deeg
maker bij de Koninklijke Beschuit- en
Koekfabrieken firma J. H. Haust en Zo
nen N.V. te Amsterdam.
De bijzondere politierechter te Amster
dam behandelde een aantal zaken tegen
sigarettensmokkelaars.
De Amsterdammer C. was niet ver
schenen en werd bij verstek veroordeeld
tot drie maanden gevangenisstraf plus
verbeurdverklaring van de 5000 in be
slag genomen sigaretten.
De rechter las uit de stukken voor, dat
C. een auto had gehuurd en een chauf
feur in dienst had genomen om de ge
smokkelde partijen sigaretten, die hij in
de Rotterdamse haven opkocht, te ver
voeren.
C. kreeg drie maanden omdat hij reeds
vele malen veroordeeld is wegens econo
mische delicten, de laatste keer tot zes
maanden.
De 34-jarige P. uit Amstedam was aan
gehouden, terwijl hij in het bezit was
van ruim 20.000 gesmokkelde sigaretten,
die hij uit de Amsterdamse haven had
betrokken. Omdat zijn strafregister nog
blanco was, werd hij veroordeeld tot
twee maanden gevangenisstraf voorwaar
delijk met een proeftijd van drie jaar,
terwijl de in beslag genomen sigaretten
ën de auto, waarmee ze werden ver
voerd, werden verbeurdverklaard.
Destijds had hij deze auto, die aan hem
toebehoort, zoals P. ter zitting verklaar
de, laten inschrijven op naam van een
vriendin uit Rotterdam om aan ver
beurdverklaring te ontkomen. Hij heeft
er echter -geen rekening mee gehouden,
dat de rechter zich met afvraagt op
wiens naam de auto is ingeschreven.
De 39-jarige Amsterdammer G. van
der L. V., die van de vorige verdachte
sigaretten had gekocht om ze weer te
verkopen, werd veroordeeld tot een
maand gevangenisstraf voorwaardelijk
met een proeftijd van twee jaar. Een
partij gesmokkelde sigaretten, die in zijn
woning werd aangetroffen, werd ver
beurdverklaard.
De volgende verdachte was de 29-jari-
ge Amsterdammer R., die bekend staat
als „de chauffeur, die met zijn auto me
dewerkt aan allerlei zwarte zaakjes".
Ditmaal had hij met een andere Am
sterdammer, de 27-jarige B.. in de haven
een grote partij gesmokkelde sigaretten
gekocht. Op hun tocht door de stad wer
den zij, toen B. In de Hemonylaan bij een
„klant" vertoefde, aangehouden. B. sloeg
Van een lezer van mijn artikelen
over de ziekenfondsverzekering
heb ik een brief ontvangen, waar
in hij vragen stelt, welke van belang
stelling voor de vrijwillige verzekering
getuigen en waarin hij enige opmerkin
gen maakt, welke ernstige overweging
verdienen. Laat mij naar aanleiding van
die brief daarom hier een en ander ver
tellen.
Om vrijwillig bij een Algemeen Zie
kenfonds verzekerd te kunnen zijn,
moet men een inkomen hebben beneden
een bepaalde grens. Die inkomensgrens
geldt zowel voor mensen, .die zich aan
melden, om vrijwillig verzekerd te wor
den, als voor mensen, die reeds vrijwil
lig verzekerd zijn, maar het niet kunnen
blijven, indien hun inkomen boven de
grens stijgt. De grens is gesteld op een
jaarlijks inkomen van 3.750.met
dien verstande, dat bij de toepassing van
de grens een bedrag van 150.op het
bruto-inkomen in mindering wordt ge
bracht voor elk kind, behorende tot een
van zekere categorieën (de desbetreffen
de regeling is vroeger in dit blad ver
meld).
De lezer nu vraagt, of het juist is, dat
de Algemene Ziekenfondsen, om vast te
stellen of iemands inkomen beneden de
grens valt, het inkomen volgens het Be
sluit op de Inkomstenbelasting als maat
staf nemen.
Het antwoord op deze vraag is, dat de
Algemene Ziekenfondsen van de (can-
didaat-) verzekerde kunnen vorderen,
dat hij zijn laatste belastingaanslag to
ne. Echter heeft die aanslag betrekking
niet op het lopende, maar op een afgelo
pen jaar. Dit levert een moeilijkheid op,
waarin tot dusverre niet is voorzien.
Het is mogelijk, dat de aanslag betrek
king heeft op een inkomen boven de
grens, terwijl het tegenwoordige inko
men van de (candidaat-) verzekerde
daaronder valt. Is dit het geval, dan zal
hij het aannemelijk moeten maken, bij
voorbeeld aan de hand van zijn boeken.
Het is ook mogelijk, dat de aanslag
betrekking heeft op een inkomen bene
den de inkomensgrens, terwijl de (can-
didaat-)verzekerde thans een inkomen
boven die grens geniet. Misschien doet
zich wel eens een geval voor, waarin uit
zijn levenswijze kan worden afgeleid,
dat hij een inkomen boven de grens
heeft, hoewel hij dit ontkent. Er wordt
wel eens verteld, dat mensen in auto's
of dames in dure bontmantels gehuld
op het fondsspreekuur komen, maar het
is de vraag, of hierbij niet generalise
ring of overdrijving in het spel is. Heeft
een dokter ernstige vermoedens, dat een
fondspatiënt een inkomen geniet, het
welk hem niet voor de ziekenfondsver
zekering in de termen doet vallen, dan
kan hij mededeling daarvan doen aan
het Algemeen Ziekenfonds, dat dan een
onderzoek kan instellen. Het is echter
uit de aard der zaak niet gemakkelijk
zekerheid te verkrijgen.
Tenslotte moet in aanmerking worden
genomen, dat voor de belastingaanslag
zekere aftrekken kunnen worden toege-
op de vlucht, maar werd na enige waar
schuwingsschoten overmeesterd.
R. werd veroordeeld tot een maand ge
vangenisstraf en verbeurdverklaring van
de in beslag genomen goederen en B.
kreeg eveneens een maand gevangenis
straf. waaraan de rechter echter onmid
dellijke gevangenneming verbond.
De laatste verdachte was de 64-jarige
vrouw G„ wiens strafregister niet min
der dan 29 delicten vermeldt. Zij had van
R. en B. gesmokkelde sigaretten gekocht
en werd veroordeeld tot een maand
voorwaardelijk met een proeftijd van
twee jaar, omdat zij een attest van haar
huisdokter overlegde, waaruit blijkt, dat
deze arts een verblijf in de gevangenis
schadelijk voor haar gezondheid acht.
past, welke bij de toepassing van de in
komensgrens voor de vrijwillige zieken
fondsverzekering geen rol mogen spe
len.
De lezer vraagt voorts, of bij een va
riabel inkomen het inkomen over eafi
jaar dan wel het gemiddelde inkomen
in enige achtereenvolgende jaren als
maatstaf geldt. Het antwoord hierop
luidt, dat als maatstaf geldt het inko
men over een jaar.
Een andere vraag is: Vanwaar het
grote verschil tussen de inkomensgrens
voor vrijwillig-verzekerden en de loon
grens voor verplicht-verzekerden (waar
bij neveninkomsten buiten beschouwing
blijven, hetgeen het verschil nog groter
maakt)?
Dit laatste vindt zijn oorzaak in het
feit, dat de verplichte ziekenfondsver
zekering is gekoppeld aan de Ziekte
wet, krachtens welke het overeengeko
men vast loon in geld als maatstaf geldt,
terwijl bij de vrijwillige verzekering
de grootte van het totale inkomen be
slissend is.
Er is inderdaad een groot verschil
tussen de loongrens voor de verplichte
en de inkomensgrens voor de vrijwil
lige verzekering.
Wat de loongrens voor de verplichte
verzekering betreft, in de wet
telijke regeling is zij op dit
ogenblik nog bepaald op f 4500.Mi
nister Joekes heeft bij de Tweede Ka
mer een wetsontwerp ingediend tot ver
hoging van die loongrens tot f 4725.
Ten einde te voorkomen, dat zij, die op
31 Augustus 1950 verplicht-verzekerd
waren ingevolge de Ziektewet, doch
wier loon ten gevolge van de loonsver
hoging meer dan f 4500.per jaar is
gaan bedragen, van 1 September 1950
tot aan het tijdstip van inwerkingtre
ding van de gewijzigde wet een hiaat
in hun verzekering zouden zien ont
staan. ligt het in de bedoeling van de
regering te bevorderen, dat voor deze
personen aan de gewijzigde wet terug
werkende kracht wordt verleend tot
1 September 1950. In verband hiermede
zullen de Raden van Arbeid en de Be
drijfsverenigingen de verplichte verze
kering van hen, die op 31 Augustus
1950 verplicht verzekerd waren inge
volge de Ziektewet en het Ziekenfond
senbesluit en wier overeengekomen vast
loon in geld op of na 1 September 1950
meer dan f 4500.doch niet meer dan
f 4725.per jaar bedraagt, handhaven.
Aan de Algemene Ziekenfondsen is
verzocht, ten aanzien van de verplichte
ziekenfondsverzekering van de betrok
kenen eenzelfde gedragslijn te volgen.
Wat de inkomensgrens voor de vrij
willige ziekenfondsverzekering aangaat,
deze is bepaald op f 3750.
Vroeger was zowel de loongrens voor
de verplichte als de inkomensgrens voor
de vrijwillige ziekenfondsverzekering op
f 3750 gesteld. Toen destijds de loongrens
tot f4500 werd verhoogd, heeft de in
komensgrens deze verhoging niet onder
gaan in verband met de moeilijke finan
ciële toestand der vrijwillige verzeke
ring, welke de laatste jaren tekorten op
levert, die door grote subsidies moeten
worden gedekt. Verhoging van de in
komensgrens zou het aantal vrijwillig-
verzekerden en daardoor het totale te
kort der vrijwillige verzekering nog
doen toenemen. Misschien zijn lezers ge
neigd te vragen, of men dit niet kan
voorkomen door de premie afhankelijk
te maken van de hoogte van het inko
men, zodat verzekerden met een laag
inkomen een lage, die met eed hoog in
komen een hoge premie zouden moeten
betalen. Uitvoering van dit denkbeeld
echter gaat met niet geringe administra
tieve moeilijkheden gepaard.
A. J. LUIKINGA.
Administrateur bij dë
Ziekenfondsraad.
Als OnZfe Lieve Heer ons nog eens een kans gaf zouden wij herder willen zijn
in Andorra, een jonge herder wel te verstaan. Wij zouden elke morgen
naar de peruqueria gaan en ons een Spaanse friction doen geven, ons laten
polijsten en confijten en heel de lieve, lange dag naar abrikozen ruiken. In de
schemerstonde zouden wij Valdespino drinken of Anis Infernal, op het terrasje
onder de acacia's van de plaga. Wij zouden een erfdochter vrijen in St. Julia
de Loria, in Canillo of Massana, rijk en mooi, zoals alle erfdochters ziin in alle
zes parochies van het land. Wij zouden herdersuurtjes beleven aan de oevers
van de bruisende Valira en plechtig huwen in het schemerig Romaanse kerkje
van St. Eticnne te Andorra la Vella. Wü zouden lang en gelukkig leven, zonder
politiek, zonder Licftinck, zonder duizend verordeningen, zonder krant en zon
der klok, in vrede en vrijheid, met slechts één illusie van eenmaal te zetelen in
het Casa d'la Vall als lid van de Conseil, een driekantige steek op ons hoofd.
Waarmee wij alleen maar willen zeggen, dat het verloren paradijs in de Pyre
neeën ligt, tussen Frankrijk en Spanje: de staat der vrije herders Andorra.
Franse berggidsen
hebben vandaag de
plek op de Mont
Blanc bereikt, waar
Vrijdag de Constel
lation van de Air
India is neergestort.
Van hun bevin
dingen is nog niets
bekend. Men neemt
evenwel aan, dat
zij geen overleven
den van de ramp
gevonden hebben.
De Franse berg
gidsen, die op de
top van de Mont
Blanc zijn aangeko
men hebben 'n bood
schap van de Franse
rejyering om hun
pogingen wegens de
grote gevaren te
staken, in de wind
geslagen. De bood
schap werd per pa
rachute bij hen
neergelaten, maar
«ij zetten hun tocht
Voort.
De reddingspa-
'fouille van het
franse leger is op
^vel der regering
halverwege terug-
•®keerd.
y<
Drie van dc berggidsen tijdens de tocht naar de top van de
Mont Blanc, die op de achtergrond te zien is.
Van het ogenblik af, dat wij van de kaart van Europa
benul kregen, hebben wij er een voorgevoel van gehad.
Andorra intrigeerde ons méér dan Monaco, Liechten-
stein, San Marino en zelfs het onafhankelijk gebied van
Moresnet, ergens achter Vaals, dat na de eerste wereld
oorlog overigens door België werd ingepalmd, waarna het
Vierlandenpunt ter plaatse ophield te bestaan. Dwerg
staatjes zogoed als enclaves waren voor ons het caviaar
van de geografische dis en Andorra leek daarbij het lek
kerste hapje. Maar het zou lange jaren duren voor wij
eindelijk, en dat was dezer dagen, te Ax les Thermes
uit het station komende voor een busje stonden. Het
busje had iets van dat van de heer Cupido, autobuson
dernemer op Terschelling. Het busje was blauw en knus
met precies de allure van zijn Terschellinger confrater.
Maar het reed niet over Midsland, Formerum, Landerum,
Hoorn naar Oosterend, doch vermeldde met overigens
evenveel bescheidenheid: 1'Hospitaiet, Soldeu, Canillo,
Encamp, Escaldas, Andorre la Vieille. Het was ook duur
der dan dat van Cupido. Een retourtje Ax-Andorra kost
te vijftien gulden.
Een schaapherder
hoedt zijn kudde
op de beuen der
Pyreneeën, aQkrtus-
sen de vrije staat
Andorra besloten
ligt.
PA
p zoek naar het verloren paradijs in onze ver
dwaasde, ontredderde wereld moet U de trein
nemen naar Toulouse. Hier stapt meover op
het boemeltje, dat drie en een half uur nodig heeft
om door het lieflijk Ariège Ax les Thermes te berei
ken. Er zullen buiten het seizoen maar weinig men
sen uitstappen hier. Enkelen van hen klimmen in een
kleine autobus, die voor het station wacht. Ax les
ThermesAndorra staat er op. Dat kan niet mis
sen. Het kost enkele reis acht gulden en het duurt
nog eens drie volle uren. Heen en terug kost maar
vijftien gulden, doch dat moeten wij V beslist ont
raden, hoe voordelig het ook schijnt. Naar het paradijs
neemt men geen retours, hoogstens wij, die er over
schrijven moeten.
Méér nog dan Cupido's transport be
tekende dit busje dan ook de weg naar
avontuur. Wij installeerden er ons in
met enkele landslieden, zó geknipt uit
de film Farrebique, en een baarlijke
Maria Lecina, zonder anjelieren welis-
■waar. maar met minstens haar ogen en
de glans van heur haar. Het werd een
grandioze tocht, a) spoedig hoog de
bergen in, door haarspeldbochten en
langs ravijnen, die ons met afgrijzen
vervulden. Wij zagen de Pyreneeën in
al hun bars geweld en toen zelfs daar
de wakkere voortgang van ons voertuig
niet in het minst vertraagde, vernoem
den wij het naar Roeland, de held van
Roncevalles. Het busje van Cupido op
Terschelling, het busje van Roeland in
Andorra. In dat besluit werden wij nog
versterkt door het geluid van de mach
tige claxon, dat van tijd tot tijd voor
ons uitklonk. Zó en niet anders moest
Roeland's krijgstrompet Oliphant heb
ben weerklonken in de ure des gevaars.
Onze Oliphant was niet minder waaks.
Bij elke hoek van de serpentineweg
trompetterde hij luid. En al waren het
dan geen Saracenen, die hij duchtte, te
genliggers in dit landschap mochten
stellig zo riskant heten.
De grens tussen Frankrijk en Andor
ra passeerden wij te Cabanas du Pas de
le Casa op 2085 meter hoogte. Er ston
den wat rommelige barakken en voor
het eerst zagen wij de vlag der onaf
hankelijke herders: rood, geel en blauw.
Formaliteiten waren er slechts aan
Franse zijde en toen men er passen en
koffers bekeken bad, reed Roeland, ons
busje, monter Andorra in. Oliphant
trompetterde luid en een ezel over de
grens hief even de kop op. Nu nam de
weg, die tot over 2400 meter steeg, pas
recht dronkemansallures aan, zich ein
deloos slingerend eerst verder naar bo
ven en dan langzaam aan het dal in.
En ook wij werden licht in het hoofd,
niet alleen van óe ijle, kille berglucht,
hier op deze hoogte, maar ook van het
wisselend zicht op het landschap. Tot
in de wolken reikten de naakte kam
men der Pyreneeën, zó onder de beitel
van Onze Lieve Heer vandaan. Zij had
den de kleur van terra cotta en heel
oud zilver in duizend nuances van licht
en schaduw. Lager langs de glooiingen
was een bronzen deken gespreid van
herfstmos en dorrend gras. En naarma
te de weg weer daalde naar de vallei,
passeerden wij de zoom van naaldbos,
die ons van het loofhout scheidde, het
vlammende woud zelf in alle najaars
kleuren: bloedrood, oranje en primula-
geeL
Diep in het dal en tegen de hellingen
omhoog weidden grote kudden, duizen
den dieren, cie zich schier onwezen
lijk voortbewogen tussen de struiken en
al het gesteente, door reuzenhand er in
de oertijd overdadig uitgestrooid. Tel
kens versperden beige en muisgrijze
runderen de weg, die slechts traag voor
Roeland plaats maakten, of dromden
schapen voor ons uit, de zwarte bel
hamels in hun midden, terwijl de hond
hen tactisch van de rijbaan drong.
Chauffeur en herders wisselden een
groet. En verderop waren het muildie
ren, paarden of ezels, die staartzwie-
pend een stap opzij deden. Het bleken
welopgevoede beesten, daar in Andor
ra, want de mogelijkheid van uitwij
ken was op sommige plaatsen al zeer
miniem. Ook het eerste dorp. dat wij
ontmoetten, Soldeu. was boven de weg
tegen de berg gestapeld: een hotel, een
minuscuul kerkje en een handvol hui
zen, opgetrokken in de natuurlijke
bouwsteen, overal in het land te grijp:
losse keien, vaardig tot muren gemet
seld en door de tijd grauw verweerd,
de glooiende daken met donkere leien
gedekt
Het bleek de gewoonte van Roeland
om er even op adem te komen. Wij
klommen het busje uit en tussen de
huizen naar boven, loerden in ge
heimzinnig duister van deurgat en
vensterspleten, waar zwoele etensgeur
ons uit tegemoet kwam. Behalve de
kok van het hoteldie in ambtsge-
waad zeer demonstratief langs de weg
ging staan, zagen wij geen mens.
Slechts het water scheen er te leven,
dat overal van de berghang ritselde,
gorgelde en klaterend neerkwam, ter-
wijl in het ravijn de Valira bruisend
haar weg zocht. Er scharrelden wat
kippen rond en van ver klonk af en
'Og het klokqelui van het weidend
vee. Met de bergen rondom, hoog
en ruig en hun flanken in woeste
herfsttooi, bomen en bloemen fel ge
kleurd, stond men verdoold in een
fffndere wereld. Tot onze voet, hier in
Soldeu. op de brokkelige straattreden,
onder tegen het grauwe kerkjetus
sen allerlei afval iets blauws en wit
tigs raakte: de lege huls van een
pakje, die zich nog daar opzichtig
manifesteerde. Wij bukten er naar en
lazen Spaans noch Frans, maar in
goed Nederlands: Castella wast witter
dan wit! Zelfs tot Soldeu. dachten wij,
reikt de vaderlandse zindelijkheid.
Het busje reed nu de bewoonde we
reld in. Het stopte om de haverklap en
leverde her en der pakjes af, precies
weer als Cupido op Terschelling. Wij
passeerden Canillo, zagen het heiligdom
van Notre Dame de Meritxell, hoog
tegen de berg, waar het miraculeus Ma
donnabeeld der Patrones van de Val
leien wordt vereerd, het al mondaine
Encamp met Hotel Rosalides, duurste
van het land, dé zender Radio Andorra,
in de stijl der locale monumenten, hoog
de masten op een nabije top, de electri-
sche centrale, die Andorra, maar ook een
stuk Frankrijk van stroom voorziet. Het
dal der Valira verruimde zich nauwe
lijks, maar kreeg steeds meer een para
dijselijk aanzien, vol welige vegetatie, de
weidegrond als sawah's met lage steen-
wallen terrasvormig tegen de bergen op
gebouwd. Op het mooiste punt verhief
zich de studio van Radio Andorra, een
blank paleisje als uit een droom, dat
louter muziek in de aether ademt
Eindpunt:
Placa del Princip Benlloch
De hulzen werden groter en hautai
ner. De ruwe steen van hun muren
was met pleister bedekt; geel en rood
en violet, met balcons en jalouzieën,
hun aanzien volop Spaans, Catalaans
als men wil. Ons busje stopte enkele
malen in Escaldas, de luxueuze „voor
stad" van Andorra zelf, die, ofschoon
maar één lange straat met wat buur
ten achteraf, aardig blijk gaf wel eer
der een vreemde te hebben gezien en
te weten wat die nodig heeft. Tot Roe
land eindelijk in een wolk van stof en
onder luid trompetten de Plaga del
Princip Benlloch op reed, driehoekig
centrum van Andorra la Vella, de
kleinste hoofdstad van Europa, berg-
metropool der toekomst, gelukkigst
oord wellicht ter wereld, bogend op
800 jaar vrede, op de grootste vrijheid
èn orde, op welvaart en zeer schone
dochters en op de afwezigheid, hier en
in alle zes parochies van de staat, van
iets. dat ook maar zweemt naar Lief-
tinck.
Die eerste avond zaten wij op het ter
rasje, onder de acacia's van de plaga. Wij
hebben Valdespino gedronken en Anis
Infernal en geluisterd naar een sprookje
uit Andorraanse monden, het sprookje
van dit land, terwijl wij één oog waag
den aan veel, dat lieflijk daar flaneerde
in de zoele schemer. Wij hopen dit
sprookje na te vertellen en u duidelijk
te maken waarom wij zo gaarne, één
keer nog herder wilden zijn in deze val
leien.
FRED. THOMAS
