Troepen van V.N. beginnen
aanval op rode defensielijn
Vei/iq rijde**
Negentienjarige Engelse jongen
met vliegtuig er van door
m
Een reeks bezoeken in de regen
Prins beproeft nieuwe sportauto
MacArthur: Om een eind aan de
oorlog te maken
m
Engeland stelt Peking
gerust
Avontuurlijk verhual van zijn tocht
Is een bloedproef op dronken
autobestuurders geoorloofd?
Bezoek aan nieuwe
Lagerhuis
Gelijkstelling bij
kleuteronderwijs
Tot hoofd en hart
VORSTELIJK PAAR OP
TELEVISIE-SCHERM
Het weer
Maximum dagloon van
f 13 - te laag geacht
EERSTE TWEE JAAR
ZIJN CRITIEK
President ondervraagt
Bertha
Invloed op de vrije menselijke wil
Koningin en Prins in Engeland
Uitslagen 10e ronde
VRIJDAG 24 NOVEMBER 1950
74ste JAARGANG No. 248230
China bewaakt de
grenzen scherp
Actie in Korea niet gericht
tegen China
Sociale verzekeringswetten
T reinontsporingen
Verlenging dienstplicht vol
gens Generaal Kruis
noodzakelijk
Spies vrijgelaten
In bijzijn van tolk:
Tegenstrijdige verklaring
van Aminah
Stalin half-invalide?
HIJ HAD NOG NOOIT GEVLOGEN
PRINCIPIËLE VRAAG AAN RECHTBANK
De stand is nu:
O ORSE
TRUIEN
BUREAU: SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphiusstr. 45, tel 3998
Bijkant. Umuiden: Bonifaciusstr 27, tel 5790
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur avonds 21544
Directeur: 3. 3 W Boerrigter.
Hoofdredacteur: Drs. H W M van Run.
V/nd. hoofdredacteur: W. Severin.
NIEUWE HAARLEMSCHE CUURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Ingezonden mededelingen dubbel
tarief. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRI3S 37 cents per week.
f 1.60 per maand, f 4.80 per kwartaal-
Vanmorgen zjjn drie Amerikaanse divisies, vier Zuid-Koreaanse divisies en ver
schillende kleinere eenheden een grootscheepse aanval begonnen op de diepe de
fensielijn in Noord-Korea, die naar schatting door honderdduizend Chinezen en
Noord-Koreanen wordt verdedigd. Generaal MacArthur woonde het begin der
operaties zelf bij. In een communiqué van de generaal is de aanval officieel aan
gekondigd als ten doel hebbend een eind aan de oorlog te maken.
»,Als deze aanval succes heeft, zal de
oorlog ten einde zijn en de vrede en een
heid hersteld in Korea", aldus het com
muniqué. „De strijdkrachten van de
V.N. zullen dan spoedig kunnen worden
teruggetrokken en het Koreaanse volk
zal de volledige souvereiniteit. kunnen
aanvaarden".
De aanval tegen het nieuwe rode le
ger nadert het beslissende stadium. De
Oostelijke sector van de tang,der Ver
enigde Naties heeft gestadig terrein ge
wonnen in een schitterende tactische be
weging en kan thans de insluiting vol
tooien.
Communistische Chinese strijdkrach
ten hebben 27 Amerikaanse krijgsge
vangenen vrijgelaten en naar de Ame
rikaanse linies laten terugkeren. Dit
merkwaardig optreden heeft onmid
dellijk de vraag doen rijzen, of dit ge
daan werd met medeweten van het
Chinese opperbevel of dat het slechts
een individuele handeling geweest is
van de bevelhebber van een divisie
of een regiment. Dit laatste acht men
zeer onwaarschijnlijk. Verder vraagt
men zich af, of dit dan betekent, dat
de regering in Peking op net ogen
blik bereid is enige concessies te doen
of dat het alleen gedaan werd uit
zuiver propagandistische overwegin
gen.
Dp soldaten zeiden te geloven, dat hun
vrijlating een ccmmunistische propa-
gandamanoeuvre was. De Chinezen ga
ven de Amerikanen bevel naar hun
linies terug te keren en hun kameraden
te vertellen, dat de Chinese roden geen
oorlog wensen en dat de Koreaanse
oorlog de fout is geweest van Ameri
kaanse imperialisten en slechte kapita
listen. Een infanterist grinnikte en zei:
„Zolang ik krijgsgevangene was moest
ik het wel met hem eens zijn maar
dat was alleen omdat ik naar huis wil
de". De 27 werden per vliegtuig ter be
handeling naar een hospitaal in Pyong
yang overgebracht. Enkele hunner
waren lichtgewond.
Radio-Peking heeft Donderdag mede
gedeeld, dat „tienduizenden Chinese mi
liciens wacht houden aan de Mandsjoe-
r«se grens en gereed zijn om Ameri
kaanse agressie af te slaan".
De militie, welke los staat van het
Chinese geregelde leger, zou volgens
gemi-officiële schattingen 550.000 man
tellen. Volgens een bericht uit Moekden,
aldus de radio, zijn de miliciens gesta-
tionneerd te Antoeng, Tsjangpai en in
andere Mandsjoerijse grenssteden.
Hoe groot de belangstelling in Enge
land voor het bezoek van H. M. Konin
gin Juliana en Z. K. H. Prins Bemhard
aan Londen was, blijkt wel uit het feit,
dat een groot gedeelte van het pro
gramma door de B. B. C. ook via de
televisie is uitgezonden. Philips had in
Engeland speciale bijeenkomsten belegd
om de leden van de Nederlandse
Kolonie en Engelse belangstellenden in
staat te stellen de gebeurtenissen te
hoIgen. Wy geven hier een viertal beel
den, zoals deze tijdens de uitzending
ttit Guild Hall op het televisiescherm
verschenen. Van boven naar beneden:
K. M. Koningin Juliana, Z. K. H. Prins
Bernhard, H. M. in gesprek met de
Cord Mayor van Londen, Z. K. H. Prins
De opperbevelhebber van de Ameri
kaanse luchtmacht in het Verre Oosten,
generaal George E. Stratemeyer, heeft
Donderdag in zijn derde rapport over
het verloop van de strijd in de lucht
boven Korea o.m. verklaard: „De zware
verliezen der communisten aan in Rus
land gebouwde straaljagers en „Jak"-
gevechtstoestellen hebben hen voorzich
tiger gemaakt bij het inzetten van hun
vliegtuigen boven Noord-Korea.
Advertentie
Verwachting tot Zaterdagavond:
Wisselend bewolkt met enkele ver
spreide buien, voornamelijk in de
kustprovincies. Weinig wïtnd. In de
nacht en ochtend kouder met hier en
daar lichte nachtvorst en plaatselijk
mist. Morgen dezelfde of iets lagere
middagtemperaturen dan vandaag.
Zon: 8.16—16.38. Maan; 16.26—9.38.
Het Britse ministerie van Buitenland
se Zaken heeft Donderdag officieel be
kend gemaakt, dat de Britse vertegen
woordiger te Peking de communistische
Chinese regering de verzekering heeft
gegeven, dat d(e actie van de V.N. in
Korea op geen enkele wijze de veilig
heid of de belangen van China bedreigt.
De Britse vertegenwoordiger te Pe
king, Hutchinson, heeft Woensdag op
het Chinese departement van Buiten
landse Zaken deze verzekering overge
maakt aan de onderminister van Bui
tenlandse Zaken, Tsjang Han-Poe.
Een woordvoerder van het Foreign
Office verklaarde verder, dat tussen de
Westerse mogendheden nog steeds be
sprekingen worden gevoerd om een weg
te vinden tot oplossing van het Kore
aanse probleem. Bevin zou komende
week in het Lagerhuis een verklaring
over Korea afleggen.
De Engelse regering zou met deze
stap contact op hoog niveau met de re
gering te Peking tot stand willen bren
gen met het oog op de komende bespre
king in de V.N.
In het verslag van de vaste commis
sie voor de sociale verzekeringswetten
uit de Tweede Kamer maken enkele
leden de opmerking, dat zij de vaststel
ling van het maximum dagloon, waar
naar ten hoogste een uitkering kan wor
den berekend, op f 13.aan de lage
kant achten.
In 1929 was dit bedrag gesteld op
f 8.—, zodat het sindsdien met ruim 62
pCt. is gestegen. Het loonpeil is echter
sedert genoemd jaar ongeveer verdub
beld. Acht de minister het niet billijk
zo vragen deze leden het maxi
mum dagloon van de sociale verzeke
ringswetten gelijke tred met de loon
stijging te doen houden en zou een des
betreffende wijziging alsnog overwogen
kunnen worden?
De nachtexpres van Sao Paulo is te
Novaiguassu bij Rio de Janeiro ont
spoord. Verscheidene wagons vielen om
en werden beschadigd. Volgens de eer
ste berichten zijn er drie doden te be
treuren en ruim vijftig personen ge
wond, van wie velen ernstig.
De posttrein MadridCoruna is Don
derdag in de provincie Coruna ont
spoord, waarbij, 22 personen werden
gewond, van wie twee ernstig. Vier rij
tuigen liepen uit de rails.
De chef van de Generale Staf, gene
raal mr. H. J. Kruis heeft te Maastricht
voor de afd. Zuid-Limburg van de Ned.
Mjj. voor Nijverheid en Handel In een
uiteenzetting van de internationale mi
litaire situatie verklaard, dat de eerst
komende twee jaar voor West-Europa
tegenover de agressie van het Oosten
critiek zijn.
Rusland demobiliseerde na de laatste
wereldoorlog niet, maar bouwde een
grote en parate strijdmacht op. West-
Europa vormt met Amerika en Canada
wel een overwegend potentieel, maar
de paraatheid der defensie is zij het
dan in snel tempo nog altijd in op
bouw. Vanzelfsprekend moet Nederland
bedacht zijn op activiteit van de zgn.
vijfde colonnes en op luchtlandingen,
waarvoor territoriale troepen en de na
tionale reserve beschikbaar moeten
zijn.
In het kader der noodzakelijke pa
raatheid onzer strijdkrachten zal ver
lenging van de eerste oefening voor de
huidige lichtingen noodzakelijk zijn, al
dus besloot de generaal.
De heer P. Spies, een van de directeu
ren der Javasche Bank, die Zondag te'
Djakarta gearresteerd werd, is Donder-
dag in vrijheid gesteld,
Naar A.P. meldt, bevinden zich als
gevolg van de razzia van Zondag nog
110 Indonesiërs, 18 Nederlanders, 20 Chi
nezen en 15 Arabieren in de gevangenis
van Djakarta. Suria Santoso, de vroe
gere staatssecretaris voor interne veilig
heid, is Donderdagavond te Djakarta
gearresteerd, aldus bericht U.P.
Voordat de zitting van het Hoge Ge
rechtshof te Singapore vandaag begon is
Bertha Hertogh een half uur lang onder
vraagd door de president van het Hof,
Brown. Slechts een tolk was hierbij te
genwoordig. Bertha was gekleed in een
oranjekleurige kebaja met blauwe sarong
en had het hoofd met een eveneens
blauwe serlendang getooid. Zij droeg
diamanten oorringen en had een witte
handtas bij zich.
Het grootste deel van de ochtendzitting
werd in beslag genomen door het kruis
verhoor van Bertha's- pleegmoeder Ami
nah door de advocaat van mevr. Hertogh,
Shearn. Nadat hij haar gedurende onge
veer een half uur vragen had gesteld,
wist Shearn uit Aminah de verklaring
te krijgen, dat mevr. Hertogh tijdens de
Japanse bezetting nimmer geïnterneerd
was geweest. Shearn herinnerde daarop
aan een op 17 Mei door Aminah onder
ede afgelegde verklaring, waarin- zij ge
zegd had, dat mevr. Hertogh geïnter
neerd werd enige tijd nadat zij het kind
aan Aminah had toevertrouwd. Tezamen
met de rechter drong Shearn op ophelde
ring van de zijde van Aminah aan, maar
deze bleef erbij, dat mevr. Hertogh nim.
mer geïnterneerd, was geweest. De rech
ter waarschuwde haar, dat deze tegen
strijdige verklaring geen gunstig licht
op haar getuigenverklaring werpt.
Het Londense avondblad „The Star"
schrijft, dat Stalin thans „half-inva
lide" is „volgens enkele Westerse
waarnemers". Stalin's gezondheid is
volgens het blad „een onderwerp van
gesprek op Londense ambassades".
Stalin zou veel tijd doorbrengen aan
de Zwarte Zee, waar hij voor een
onbekende kwaal zou worden behan
deld. Diplomaten te Moskou, aldus
„The Star", gelovendat Stalin het
Politbureau nog steeds leidt, hoewel
minder rechtstreeks, en op de hoogte
van de staatszaken blijft door de
andere leiders voor korte bezoeken
naar zijn „geheim verblijf aan zee"
te ontbieden.
Een negentienjarige Engelse, jongeman,
genaamd Brynley Fussel, is Donderdag
in Frankrijk gearresteerd, waarheen hij
met een gestolen vliegtuig was komen
vliegen, zonder ooit enige opleiding m
de vliegkunst genoten té hebben. Hij had
het zichzelf uit studieboeken geleerd.
De jongeman zal voor de rechter ver
schijnen en daarna teruggaan naar de
tuchtschool, waarvan hij, naar achteraf
bleek, was weggelopen.
De avontuurlijke jongeman gaf de po
litie het volgende relaas van zijn esca
pade: Woensdag ontsnapte hij van de
tuchtschool en in de nacht van Woens
dag op Donderdag lifte hij met een
vrachtauto naar Northampton, waar hij
dacht wel een vliegtuig op de kop te
kunnen tikken. Hij ging een hangar bin
nen en koos een eenpersoons Auster
uit. 's Nachts om drie uur startte hij,
maar omdat hij bang was in het donker
te verdwalen, landde hij na tien minuten
weer.
Bij zonsopgang ging hij verder en in
Frankrijk maakte hij zijn eerste lan
ding.
Toen de lunch voorbij was, startte hij
opnieuw om, gedwongen door lege ben
zinetanks, op een veld bij Peronville in
de buurt van Orleans te landen.
Het Auster-toestel, dat Fussel'. na
bij Northampton gestolen had en
waarmee hij het Kanaal overstak,
na de noodlanding te Orleans.
Brynley Fussel, de 19-jarige jongen,
gearresteerd na zijn landing te Orleans.
Zes en zeventig personen zijn om het leven gekomen en minstens 333 passagiers
werden gewond, waarvan velen levensgevaarlijk, toen Woensdag tl New York
een sneltrein op een stilstaande personentrein reed. Radiografisch overgebrachte
foto van de plaats van de ramp.
f»*
Mr. S. J. Timmenga heeft als raads
man van een aannemer voor de Amster
damse rechtbank de principiële vraag
opgeworpen of de Justitie de bloedproef,
die dikwijls wordt toegepast op niet
nuchter geachte bestuurders, als bewijs
middel mag gebruiken.
Verdachte had op een warme zomer
avond tien glazen bier gedronken, was
daarna met zijn auto naar zijn woning
aan de Amstel gereden zonder een aan
rijding te veroorzaken, maar werd, na
dat hij zijn wagen had verlaten en zijn
woning wilde binnengaan, aangehouden
door twee agenten. Deze agenten waren
'•gewaarschuwd door een taxichauffeur,
die de auto van verdachte in de nauwe
Utrechtsestraat niet had kunnen passe
ren. De agenten lieten de verdachte 10
meter heen en weer gaan en meenden,
dat hij slechts waggelend kon lopen. Zij
namen hem mee naar het bureau Singel.
Daar onderwierp verdachte op aandrin
gen van de agenten zich met tegenzin
aan de bloedproef. Deze wees een alco
holgehalte in Zijn bloed uit van 1.75 pro
(Telefonisch van onze Londense correspondent)
LONDEN, hedenmorgen.
Ondanks het overvolle programma van Woensdag en het even overvolle pro
gramma van gisteren vond Prins Bernhard gisterochtend tijd om zich naar
het vliegveld van Hendon in Noord-Londen te begeven om op een startbaan
van het vliegveld een van Engelands snelste nieuwe auto's te proberen. Ge
durende drie kwartier maakte h(j zich vertrouwd met de Jaguar XK 120, een
2-persoons sportmodel, dat onder gunstige omstandigheden, van weg en weer
een snelheid kan bereiken van meer dan 200 km. per uur. De startbaan van
het vliegveld, nat van de regen en vet van de olie, stond evenwel niet toe dat
de Prins de auto kon opvoeren tot zjjn topsnelheid.
Daarna begon voor ons koninklijk echtpaar een lang programma van be
zoeken in de regen. Het weer, reeds zo naargeestig op de eerste twee dagen,
was nog verslechterd. Vrijwel de gehele dag wisselden stortregen en motregen
elkaar af, en omtrent twee uur in de middag dreigde een dikke gele mist Lon
den te zullen bedekken. Doch de langzaam neerzakkende gele lucht klemde
zich vast aan de dakgoten, sloot de straten van boven af als met vuile gele
watten en gaf aan alle gebouwen het aanzien van sombere fabrieken waarin
vele jaren geleden excentrieke zeepfabrikanten failliet waren gegaan.
Na de terugkeer van Prins Bernhard
uit Hendon begon in dit onzalige No
vemberweer de reeks van bezoeken
met een kranslegging op het graf van
Willem van Oranje in de Abbey, waar
Koningin Juliana en Prins Bernhard
wederom werden ontvangen door de
Deken, dr. Don, die hen opwachtte aan
de zijdeur van de Abbey welke toegang
geeft tot de beroemde Poet's Corner.
De Deken ging zgn gasten voor naar de-
magnifieke kapel van Hendrik VII,
waar Koningin en Prins een laurier
krans versierd met witzijden linten
plaatsten bjj het graf van de koning
stadhouder Willem van Oranje, die
driehonderd jaar geleden In deze
maand geboren werd.
Vervolgens bracht het koninklijk
Bernhard in gesprek met de Lord-Mayor echtpaar, vergezeld van de hertog en
tijdens het noenmaal in Guild Hall. hertogin van Gloucester, een bezoek
aan het nieuwe Lagerhuis, waar het
gezelschap werd rondgeleid door de
Speaker, kolonel Clifton Brown, en
door de heer Richard Stokes, minister
van Publieke Werken. Vanaf het La
gerhuis ging het, nog steeds in de re
gen, naar Portman Square, waar in de
Nederlandse ambassade een korte ont
moeting plaats vond met vooraanstaan
de leden van de Nederlandse kolonie in
Londen.
Achtereenvolgens werden aan Ko
ningin Juliana en Prins Bernhard
voorgesteld het bestuur van de ver
eniging NederlandEngeland, van de
Nederlandse Club in Londen, van de
Nederlandse Vrouwenclub in Enge
land, van de Nederlandse Kamer van
Koophandel en nog enige verenigin
gen. Ook werden voorgesteld de beidé
Nederlandse kerkeraden in Londen en
drie paters van Mill Hill die de Neder
landse katholieke geestelijkheid in
Engeland vertegenwoordigden. Voorts
werden nog voorgesteld een aantal
prominente zakenlieden en industrië
len en de Londense correspondenten
mille, hetgeen geacht wordt te veel te
zijn om een auto nog naar behoren te
kunnen besturen.
De kantonrechte^ veroordeelde ver
dachte tot zes weken hechtenis met ont
zegging van zijn rijbewijs voor een jaar.
In hoger beroep eiste de officier van
Justitie bij de Amsterdamse rechtbank
bevestiging var}, dit vonnis.
Mr. Timmenga voerde in zijn pleidooi
aan, dat de bloedproef in dit proces als
het belangrijkste bewijs gold. Maar het
is' z.i. in strijd met art. 29 strafvordering,
Dit artikel verbiedt van een verdachte
verklaringen te verkrijgen, waarvan niet
gezegd kan worden, dat zij in vrijheid
zijn afgelegd. In geen geval mag dus
zonder toestemming van verdachte een
bloedproef worden genomen. Verdachte
zegt, dat de proef inderdaad zonder zijn
toestemming is genomen.
„Maar", zo vervolgde pleiter, „stel nu
eens, dat hij wel onder de invloed was,
dan heeft hij zijn toestemming niet kun
nen geven, want zijn wil is dan als ge-
v volg van de drank krachteloos geweest.
In zo'n geval kan men dus na afloop van
de bloedproef concluderen, dat deze is
genomen zonder toestemming van de
verdachte".
Wordt zoiets toegestaan dan is in ons
land het hek van de dam voor de in
Amerika gebruikte leugenverklikker,
alsook voor de in medische kringen wel
toegepaste narco-analyse, waarbij pa
tiënten onder een geringe narcose wor
den gebracht, zodat zij tot spreken ko
men zonder dat zij dit misschien wel
wensen. De bloedproef is een inbreuk
op de vrije wil en de geest. Sommige
verdachten zijn beangst voor proeven en
zijn geneigd eerder de waarheid te zeg
gen, wanneer men hun voorstelt proeven
te nemen. De verklaringen, die zij dan
afleggen, kunnen niet worden beschouwd
als te zijn afgelegd in volle vrijheid.
Uitspraak 7 December.
H. M. Koningin Juliana heeft Donderdag een bezoek gebracht aan „Time and
Talents" in Bermondsey, eèn arbeiderswijk in het Zuiden van Londen. Koningin
Juliana werd bij dit bezoek vergezeld door Koningin ElizabethOmstuwd
door een enthousiaste menigte neemt Koningin Juliana na haar bezoek afscheid
van de vrouwelijke burgemeester van Bermondsey, mejuffrouw Eileen Francis
Greenwood, die getooid is met ambtsketen en zilveren stadspenning. Op de rug
gezien Koningin Elizabeth.
van de Nederlandse bladen, die zich
zeer gevleid voelden toen Hare Majes
teit het verlangen te kennen gaf zich
met haar gemaal en de Londense cor
respondenten te laten fotograferen.
Hierna vond ons Koninklijk echtpaar
nog tijd om vóór het noenmaal een be
zoek te brengen aan Koningin Mary,
een bezoek dat oorspronkelijk op het
programma had gestaan voor Dinsdag,
de dag van aankomst, doch dat was uit
gesteld wegens verkoudheid van de
bejaarde koningin. Bijna een half uur
verbleven Koningin Juliana en Prins
Bernhard in Marlborough House, waar
na zij zich begaven naar de ambtswo
ning van Engelands minister van Bui
tenlandse Zaken, Emest Bevin, in
Carlton Garden. Onder degenen die
tezamen met onze Koningin en de Prins
en met de Engelse Koning en Konin
gin deelnamen aan het door de heer
en mevr. Bevin aangeboden noenmaal
bevonden zich minister Stikker, de
Lord Kanselier, de heer en mevrouw
Attlee, de Lord Zegelbewaarder en
echtgenote, de ambassadeurs van Ne
derland en Brazilië met hun echtge
noten, de heer en mevrouw Churchill,
Clement Davies (leider van de liberale
fractie), Anthony Eden en Baron Ge
vers van onze ambassade te Londen.
(Vervolg op pag. 37
O'Kelly—v. d. Berg
KottnauerDonner 01
Euwe—Najdorf y214
Foltys—Golombek !4—14
RossolimoGUgoric '/4—14
KramerSzabados 10
TartakowerGudmundsson Vi14
PilnikReshevsky 1414
Pircv. Scheltinga afgebr.
(winst voor zwart)
StahlbergTrifunovic 1414
Afgebroken partijen (achtste ronde):
Tartakowerv. Scheltinga 14—14
PilnikTrifunovic opnieuw afgebr.
Afgebroken partijen (negende ronde)
SzabadosRossolimo 1414
ReshevskyTartakower 1—0
1. Najdorf 8 pnt.
2. Reshevsky 714 pnt.
3. Stahlberg 7 pnt.
4. Gligoric 614 pnt.
5. Euwe 6 pnt.
6. Rossolimo 514 pnt.
7. Pirc 5 pnt. en 1 afgebr. partij.
8. 9 en 10. Tartakower, Gudmundsson
en O'Kelly 5 pnt.
11. Trifunovic 414 pnt en afgebr.
party.
12. Donner 414 pnt.
13. Pilnik 4 pnt. en 1 afgebr. partij.
14. Van Scheltinga 314 pnt. en 1
afgebr. partij.
15. 16, 17, 18, 19 en 20. Kramer, Szaba
dos. Golombek, Kottnauer, Foltys
en Van der Berg 314 pnt
In ons nummer van 27 October j.l. is
een beschouwing opgenomen^ over
het ontwerp van de kleuteronder
wijswet. Het lijkt ons dienstig, de spe
ciale aandacht te vragen voor enkele
aspecten van het wetsontwerp, die be
trekking hebben op de gelijkstelling van
het openbaar en bijzonder onderwijs.
Wij stellen voorop, dat hetgeen volgt
niet afdoet aan onze waardering voor
minister Rutten, die, ondanks de moei
lijke positie van de schatkist, van zijn
ambtgenoot van Financiën de millioenen
toegewezen kreeg, die nodig zijn om al
thans een begin te maken met de sane
ring van het reeds veel te lang verwaar
loosde kleuteronderwijs.
Op het punt van de Rükssubsldiëring
voorziet het wetsontwerp in volledige
gelijkstelling van het openbaar en bij
zonder kleuteronderwijs. Voor wat de
gemeentelijke subsidiëring betreft, is de
gelijkstelling slechts voorzien in 55 van
de 1013 Nederlandse gemeenten. Immers,
het wetsontwerp schrijft volledige sub
sidiëring van de bijzondere scholen al
leen voor aan gemeenten die zelf één of
meer openbare kleuterscholen in stand
houden. In de andere gemeenten blijft de
subsidiëring van het bijzonder kleuter
onderwijs dus facultatief. Voor het me
rendeel der bijzondere kleuterscholen
zal het effect van de voorgestelde wet
beperkt blijven tot de subsidie van het
rijk. Het is begrijpelijk, dat er nu reeds
stemmen opgaan, die bepleiten het rijks
subsidie hoger te stellen dan f 40 per
leerling, het bedrag, dat in de Memorie
van Toelichting in het vooruitzicht
wordt gesteld.
De bijzondere kleuterscholen in de 55
gemeenten die openbare kleuterscholen
in stand houden, komen er dus volgens
het wetsontwerp het best voor te staan.
Toch bevat het ontwerp een bepaling,
welke voor het bijzonder kleuteronder
wijs, voor zover dit op principiële grond
slag is gebaseerd, een onbillijkheid in
het leven roept, welke niet kan worden
aanvaard.
Met betrekking tot het onderwijs aan
kleuters nemen de principiële voor
standers van het openbaar onderwijs
niet altijd de grens tussen openbaar en
bijzonder onderwijs in acht. In ver
schillende gemeenten vindt men neu
trale bijzondere kleuterscholen, waar
van de leerlingen later het openbaar
gewoon lager onderwijs gaan volgen.
De protestants-christelijke kleuterscho
len trekken ook leerlingen die voor het
openbaar gewoon lager onderwijs be
stemd zijn. Dit verschijnsel doet zich op
de katholieke kleuterscholen slechts bij
uitzondering voor. Men kan evenwel
aannemen, dat in het algemeen op de
bijzondere kleuterscholen, in verhou
ding tot de openbare, meer leerlingen
gaan dan men zou kunnen verwachten
als men de bezetting van de openbare
en bijzondere lagere scholen in de ge
meente in aanmerking neemt.
Het wetsontwerp bepaalt nu, dat als een
dergelijk geval zich in een gemeente
voordoet, de subsidie voor de bijzon
dere kleuterscholen zal worden ver
minderd in die mate, dat de gemeente
voor het bijzonder kleuteronderwijs
niet meer uitgaven doet dan. gelet op
de verhouding der bezetting der open
bare en bijzondere lagere scholen,
verantwoord is. Bijvoorbeeld: in een
gemeente gaan op de openbare lagere
scholen evenveel leerlingen als op de
bijzondere lagere scholen, maar voor
het kleuteronderwijs ligt de verhouding
anders. Op de bijzondere scholen gaan
500 en op de openbare 400 kleuters. Als
de gemeente aan de openbare kleuter
scholen bijvoorbeeld netto f 50.per
leerling ten koste legt, zal zij aan de
bijzondere scholen 4/5 X f 50.f 40.
per leerling subsidie moeten geven.
Dit voorbeeld toont duidelijk aan. dat
de voorgestelde bepaling voor het prin
cipiële bijzonder onderwijs en speciaal
voor de katholieke scholen onbillijk is.
Immers cp deze scholen gaan vrijwel
uitsluitend leerlingen die later een ka
tholieke lagere school in de gemeente
zullen bezoeken. Niettemin wordt het
gemeentelijk subsidie met een zeker
percentage verminderd als de prot-
christelijke kleuterscholen worden be
zocht door leerlingen die later naar een
openbare lagere school gaan. Beide cate
gorieën van scholen (de katholieke en de
prct.-christelijke kleuterscholen) wor
den nog extra gedupeerd als in de ge
meente een bijzondere neutrale school
is gevestigd die uitsluitend leerlingen
aan het openbaar gewoon lager onder
wijs aflevert, want dan wordt de ver
houding nog ongunstiger.
TX e verhouding tussen de schoolbe-
I volking van de openbare en bij-
zondere kleuterscholen kan in een
gemeente nog op een andere wijze wor
den scheef getrokken; namelijk als bij
zondere kleuterscholen in een gemeente
worden bezocht door kleuters die later
een bijzondere school voor gewoon lager
enderwijs in een andere gemeente gaan
volgen. Het wetsontwerp houdt met
deze mogelijkheid geen rekening, even
min als met het feit dat kleuterscholen
worden bezocht door leerlingen uit een
andere dan de schoolgemeente. De sa
menstellers van het wetsontwerp hebben
de gemeenten als min of meer geïso
leerde gemeenschappen gezien. De ont
wikkeling van de verkeersmiddelen en
de groei van de bebouwing tc<t agglo
meraties tot over de grenzen der ge
meenten hebben er toe geleid dat de
keuze van de school ook de kleuter
school die de kinderen zullen volgen,
dikwijls een intercommunaal karakter
draagt.
Wij verwachten dan ook, dat het
wetsontwerp op verschillende punten
nog wijzigingen zal endergaan.
Advertentie
DARTELOOR1SSTRAAT 20 TEL. 13439
Advertentie
Wij maken U opmerkzaam, dat in de
nieuwe telefoongids ons nummer niet
meer voorkómtonder de naam C. Krul
maar onder O. Veldt.
Het telefoonnummer blijft 13063
Banketbakkerij-Confisserie
O. VELDT
voorheen C. Krill, Gr. Houtstraat 173
Vreugde verschaffen is de grootste j
vreugde. J
