ONZICHTBARE DICTATUUR
IN JOEGOSLAVIË
I
I
Drie planeten aan de avondhemel
Attlee: „Besprekingen zijn de
moeite waard"
I
I
Terug naar groter zelfstandigheid in
eigen financieel beleid
Jupiter, Mars en Mercurius 2
H
JNMR)H
Ei
hen -
DAM PO
KORSTEN van 1848
Buitenlandse nieuwsbureaux trekken in
de steden grote belangstelling
Bedrieglijke schijn
Ko U op de borst
Communiqué laat veel vragen open
Militaire positie voor
Amerika ernstig
RUSLAND WORDT
UITGENODIGD
Schaarse grondstoffen
voor West-Europa
Geen Amerikaanse export
naar China
ANGLIA
Wonderlijke bewegingen
van de ecliptica
Confiscatie Ned. grond
in Duitsland?
UNTER
eerlijk!
Proces tegen S.S.-ers
ZATERDAG 9 DECEMBER 1950
FAGTNA 5
-
,J»v/ ft
m s mm
I 21 f i - >m
at j
famnEu-ii
DE CONFERENTIE TRUMAN—ATT LEE
Geen geheime verdragen
Voor conferentie Grote Vier
Stopzetting Marshall-hulp
aan Engeland
Tegemoetkoming aan
Engelse onderdanen
Heerengracht 408 Amsterdam
Uit voorraad leverbaar
GENERAL ELECTRIC
QUEBRANDERS
Geen strategische goederen
naar de Sovjet-Unie
WEER VIER NEDER
LANDERS VRIJGELATEN
fantastisch sterk!
Financiële verhouding van Rijk tot Gemeenten lil
„BEPERKTE PROTECTIE VAN
DE HEILIGE PLAATSEN"
H. Vader waarschuwt tegen
existentialisme
Millioenen tonnen gesmolten
lava schuiven voort
SIBELIUS 85 JAAR
t
Zware straffen te Aken
geëist
Zevenjarige knaap
dronken gevoerd
Eropese organisatie
voor de landbouw
(Van een bijzondere correspondent)
Het ging allemaal zoveel gemakkelijker, zo anders dan iedereen gedacht
had, toen de Oriënt-express in Sesana, grensplaatsje tussen de zone van
Triest en Joegoslavië, stil hield. Het verlaten station zag er net zo uit
als alle stille grensstationnetjes: er Hepen niet méér soldaten, douaniers of
grensbewakers rond dan in het Italiaanse Poggioreale, integendeel; een paar
half geüniformeerde heren vroegen of er iets was aan te geven, hun aandacht
slechts even wijdend aan de vraag of de reizigers voor Joegoslavië soms meer
dan de toegestane vijfhonderd dinars bjj zich hadden. Een steekproefje in een
koffer en.... het ijzeren gordijn was voor de trein ParijsIstamboel opgegaan.
Een groepje buitenlandse studenten, nog niet precies wetend, wat zij wel en
niet konden doen in dit land, aarzelden in hun houding tegenover een fotograaf
en een journaliste, die via een plaatje en een praatje kennelijk propaganda wil
den gaan bedrijven met deze buitenlanders. „Waarom ze naar Joegoslavië
kwamen? waarom ze in dit land gingen werken?" waren enige half en weifelend
beantwoorde vragen, die een paar dagen later een grootsere beantwoording in
een blad bleken te hebben gekregen. Maar deze journaliste zorgde ongewild
voor een eerste indruk van andere aard, toen haar enthousiast betoog over
het nieuwe Joegoslavië door een Servische medereiziger onderbroken werd;
hjj zou eens een andere kant van de zaak vertellen. Zijn relaas van deze keer
zijde, Joegoslavië's sombere toestand onthullend, maakte eigenlijk vooral in
druk wegens de voor de hand liggende conclusie, dat het met de vrijheid van
het woord niet zo droevig kan zijn gesteld in een land, waar men zoveel kan
zeggen zoals deze man deed.... totdat hij tot de ontdekking kwam dat de
vloeiend Engels sprekende journaliste geen Engelse maar een Joegoslavische
was. Hij schrok, mompelde een excuus en verdween aan de verkeerde kant van
de wagon tussen de drukte van een juist binnengelopen trein.
straatbordje met „H. Geest straat" te
handhaven. De militaire en politie-auto-
riteiten hebben hun zetels op een plein
van dezelfde stad, dat nog steeds
Jezuitski-plein heet. Mijn gids meende,
dat voorbeelden als deze een voldoende
criterium vormen voor beantwoording
van de vraag over het al of niet be
staan van vrijheid in Joegoslavië. Hij
bleef het antwoord schuldig op een an
der geval, waarin de katholieke zusters
langzamerhand uit een ziekenhuis wor
den verwijderd. Een jaar geleden wa
ren er nog 150, in Juli nog 30 en thans
geen 20 meer.
Joegoslavië's dictatuur komt men op
straat niet tegen, maar binnenshuis is zij
overal.
Impressies als deze eerste zouden we
de gehele reis blijven opdoen. Men
spreekt nogal vrijuit tegenover buiten
landers, vrouwen klagen hardop in de
trams of op straat. Het moet de Joego
slaaf wel hoog zitten, dat hij zich tot
zoveel risico verleiden laat. Na een
paar minuten wordt hij zich meestal
van zjjn fout bewust en maakt hij zich
uit de voeten. Hij kent de gevaren, ook
al vertonen zij zich niet openlijk. Joe
goslavië's dictatuur is ongrijpbaar; men
ziet of voelt haar niet en zij is van een
ander karakter dan die in het vroegere
nazi- of huidige Oost-Duitsland. Er is
geen dwang om te werken aan open
bare objecten, aan nieuwe wegen of
huizenblokken; niemand zal een arbei
der zeggen, dat hij 's middags om 2
uur als de fabrieken en kantoren wor
den gesloten, zich verdienstelijk moet
maken voor ,de staat. Is de autoweg
„Broederschap - Eenheid", die sinds
twee maanden Zagreb en Belgrado
verbindt, zo vroeg me een Joegoslaaf,
niet met vrijwillige arbeid tot stand
gekomen? Het klinkt allemaal mooier
dan het in werkelijkheid is. Want wie
weigert te werken, wordt, onder opgave
van geheel andere redenen uit zijn huis
gezet. Of hij ziet zijn bonkaarten inge
trokken, wordt ontslagen of elders te
werk gesteld. Een officier rekende
misschien onbewust op deze onzicht
baarheid, toen hij me, bij het afscheid
na een lang gesprek, de raad gaf in
Nederland niet meer te vertellen dan
ik met mijn eigen ogen zou hebben ge
zien. Maar ik heb niets gezien op een
paar kleine voorvallen na als het
opbrengen van boeren in Belgrado
en een queue-relletje in de hoofd
straat van Zagreb, waarbij de militia
(het woord politie gebruikt men van
wege de nare klank in een volks-demo-
cratische staat niet) een beetje onheb
belijk optrad. Maar de UDBA, (vroege
re ÖZNA) de geheime dienst, moet zijn
werk niettemin verrichten Hoe komt
anders het kamp Stara Gradiska, langs
de lijn Zagreb-Beigrado, vol? en Poze-
ga, speciaal voor vrouwen bestemd en
Lepoglava? Om van de kleinere kam
pen in de Bosnische en Montenegrijnse
bergen niet te spreken, waar voor
dwangarbeiders werk in overvloed is.
Buiten Belgrado werkten gevangenen
onder militaire bewaking aan een
spoorlijn. Een meisje, dat in Split een
gesprek plotseling onderbrak en weg
liep, zei met nadruk bij haar vertrek,
dat we bij eventuele navraag maar
moesten verklaren over Servische
kunst te hebben gesproken. „Ik ben
bang" zei ze. In dit geval kwam er nie
mand, maar een paar dagen later werd
een lid van het orkest, nadat wij enige
tijd met hem hadden gepraat, door een
zich als politieman ontpoppende bezoe
ker ondervraagd naar de aard van het
gesprek en naar onze herkomst.
Er heerst een bedrieglijke schijn in
dit land. Achter een facade van toleran
tie en vrijheid, tracht men een werke
lijkheid te verbergen, welke de vreem
deling niet kan ontdekken dan in ge
sprekken met de bevolking, in de
hoofdstraten van Zagreb en Belgrado
hangen grote Amerikaanse en Engelse
vlaggen uit, waardoor men van verre
kan zien waar de laatste westelijke
nieuwsberichten of Engelse en Ameri
kaanse bladen (behalve de cominform-
communistische Daily Workers) van
zeer recente datum te lezen zijn. Alle
bladen liggen er, de technische, zowel
als de politieke: „Noem dat maar geen
vrijheid", zei m'n communistische gids
me, die niettemin slecht kon verbergen,
hoe hij met lede ogen het gedrang van
zijn landgenoten voor de buitenlandse
nieuwsbureaux zag.
Zou het tot hem zijn doorgedrongen,
dat dit in de rij staan voor buitenlands
nieuws eigenlijk een argument tegen de
in zijn land heersende „vrijheid" was?
De Engelsen hangen neutrale foto's op,
van opgedirkte negervrouwen in Kenia
of de vooruitgang van plantages ergens
in een ander Engels stukje van de we
reld. De Amerikanen daarentegen pas
sen een andere tactiek toe. Ik kon niet
verstaan wat de toeschouwers zeiden,
maar aan de ogen zien, wat zu dachten
bij het bekijken van de foto's van Ame
rikaanse zelfbedieningswinkels, waar n
Amerikaanse overvloed aan een crepe
rend land wordt gedemonstreerd via
winkelende mevrouwen, die hier een
onsje kaas, daar een kilo suiker en el
ders een blik chocolade uit de overvolle
rekken zoeken. Deze informatie-centra
geven een prettiger idee van de be
staande vrijheden in Joegoslavië dan
de met planken dichtgespijkerde bu
reaux in Boedapest, Boekarest of Oost-
Berlijn. Joegoslavië is het enige Euro
pese land, waar deze Westelijke propa-
gandabolwerken nog geopend zijn.
Maar is er daarom vrijheid? M'n zo
even genoemde communistische vriend
vond het een vergaand bewijs. Hij liet
rich niet van zijn stuk brengen door ver
wijzingen naar minder gunstige facetten
Sis het één-partij-systeem of het ontbre
ken van een vrije pers. Hij bracht me op
een Zondagmorgen naar de kathedraal
t"an Zagreb om de volte van de kerk te
'aten zien en de stromen mensen, die
ponder te worden lastig gevallen, na af-
:°op het gebouw verlieten. Ik wees hem
'ater op de lege, met een koord afgezet-
li^ bisschopszetel van de tot zestien jaar
dwangarbeid veroordeelde mgr. Stepi-
?.*c. „Hjj heeft het verdiend met zijn ac
t's tegen de regering", was-zijn kort ant
woord. „De kerk wordt verder niets in"
weg gelegd". Inderdaad is de toe
stand van dg kerk sinds 1948 verbeterd,
jr-W-z. er worden geen op straat aange-
t'achte kruisbeelden meer kapot gesla-
p 11 zoals b.v. in de hoofdstraat van Za-
5rGb in '47 gebeurde en thans nog is te
j^en. De regering tracht 'n verdraagzaam-
G'd te suggereren door naast het zo-
en genoemde vernielde kruisbeeld het
- v- -
y~
wê iiTypliiTiiT
>*s.
i
Onder bewaking van enige leden
van de militia worden Servische
boeren opgebracht. Ze hebben
vermoedelijk tegen voorschriften
inzake de collectivisatie gezondigd.
Advertentie
(Vervolg pag. 1) j ving van het Handvest", 0e correspon-
Attlee noemde zijn besprekingen met dent noemt het verder een opmerkelijk
president Truman „zeer zeker de moeite P"nt, dat niet gesproken wordt over de
waard", toen hij gisteravond uit Wash
ington arriveerde op het vliegveld Idle-
wild (New York). Hij werd op het vlieg
veld verwelkomd door Sir Gladwyn
Jcbb, de Britse vertegenwoordiger in de
Veiligheidsraad, en Kenneth Younger,
lid van de Britse U.N.O.-delegatie. Attlee
onderhield zich korte tijd met verslag
gevers en vertrok daarna naar Lake
Success voor besprekingen met Trygve
Lie en Nasroilab Entezam.
Zijn bezoek aan het hoofdkwartier van
de U.N.O. nam drie kwartier in be
slag. Na afloop daarvan verklaarde hij:
„Ik ben overtuigd, dat wjj allen geza
menlijk stand moeten houden en van ae
U.N.O. een doeltreffende organisatie
moeten maken, indien wij de wereld
vrede en het menselijk geluk willen be
waren en de gewone man van vrees
willen vrijwaren."
Attlee zou
doorreizen.
vandaag naar Canada
Op de conferentie is men er niet in
geslaagd een gemeenschappelijke poli
tiek op te stellen ten aanzien van de
Chinese communisten, zo seint Reuter's
correspondent uit Washington. In wel
ingelichte kringen, zo vervolgt hij, ver
klaart men, dat geen geheime overeen
komsten zijn gesloten omtrent een
toekomstig optreden en dat men niets
besloten heeft voor het geval de Chine
zen de strijdkrachten van de V.N. uit
Korea drijven. Deze zaken, zo verklaart
men, vormden echter het voornaamste
doel van de conferentie.
Afgezien van het verschil van me
ning. over China's toelating, was het
evenwel moeilijk een politiek voor de
toekomst op te stellen nu de militaire
toestand snel van dag tot dag veran
dert. Engeland had zich verzet tegen
voorstellen voor een beperkte oorlog
tegen China, teneinde de weg tot on
derhandelingen over de crisis in hét
Verre Oosten te effenen. Britse mili
taire leiders waren van oordeel, aldus
Keuter s correspondent, dat een derge-
a ik oorlog vruchteloos zou zijn. Zij
hebben echter niet de mogelijkheid
uitgesloten van een ontwikkeling m
e richting van een „beperkte oorlog".
Het communiqué, zo vervolgt de cor
respondent, was dan ook, gezien in het
licht van bovenstaande verklaringen,
„eerder opmerkenswaardig door zijn
weglatingen dan door de inhoud". Het
optreden van de Chinese communisten
in Korea werd „voorzichtigheidshalve"
„interventie" genoemd. Het communiqué
geeft ook geen licht inzake de toekom
stige houding van belde landen in de
Verenigde Naties. Er werd slechts in het
algemeen verwezen naar „de handha-
I :sp
vereniging van Noord- en Zuid-Korea.
Er wordt gesproken van een „vrq en
onafhankelijk Korea" en niet van een
„verenigd, onafhankelijk en democratisch
Korea", zoals de resolutie van de Alge
mene Vergadering zegt.
India is, aldus verneemt U.P. te Lake
Success, voornemens te verlangen, dat
de U.N.O. zal streven naar oprichting
van een bufferzone tussen de commu
nistische en de verenigde legers in Ko
rea, zulks naar aanleiding van het ver
schil van inzicht inzake aangelegenhe
den, welke het Verre Oosten betreffen
tussen Truman en Attlee.
De Amerikaanse minister van Oor
log, George C. Marshall, verklaarde gis
teravond, dat de militaire positie van
Amerika zeer ernstig is, ernstige dan
aan het begin van de tweede wereld
oorlog.
Hü wees er echter op dat de Ver
enigde Staten zich niet moeten laten
terneerslaan door „tijdelijke militaire
tegenslagen", maar het de wereld vol
komen duidelijk moeten maken, dat zjj
er niet aan denken de gestelde doelen
los te laten.
Hij meende dat de Verenigde Staten
en de rest van de vrije wereld een tijd
perk ,van „voortdurende spanning" zul
len doormaken.
Hij gaf deze mening weer op het jaar
lijkse congres van de Nationale Ver
eniging van Industriëlen.
De drie Westelijke grote mogendhe
den hebben gisteren te Parijs besloten
Rusland uit te nodigen voor een vier-
mogendliedcnconferentic, maar stelden
als voorwaarde, dat vooraf overeen-
eenstemming in zake de agenda moet
worden bereikt.
Dit besluit viel tijdens de tweede zit
ting van Amerikaanse, Britse en Franse
diplomaten en deskundigen. De beraad
slagingen, die Donderdag waren begon
nen, duurden gisteren langer dan drie
uren. De confererenden benoemden een
commissie die de tekst van de uitno
diging moet opstellen en daarmee van
daag zal beginnen.
Uit welingelichte bron wordt, aldus
A.P., vernomen, dat de Ve. S. spoedig
de Marshall-hulp aan Groot-Brittannië
zullen stopzetten en schaarse grondstof
fen zullen gaan toewijzen aan Groot-
Brittannlë en andere bondgenoten in
West-Europa, om te helpen bij de her
bewapening.
In Londen schijnen geen grote be
zwaren te bestaan tegen stopzetting
van de Marshall-hulp, indien hier te
genover staat, dat Groot-Brittannië kan
rekenen op de toewijzing van schaarse
grondstoffen als zink, koper en katoen.
Verder bestaat er in Groot-Brittannië
een tekort aan aluminium, houtpUlp en
zwavel.
Britse en Amerikaanse functionaris
sen bespreken te Londen reeds gedu
rende enige tijd de toekomst van de
Marshall-hulp. Over een dag of zeven
wordt over deze besprekingen een ge
meenschappelijk communiqué verwacht.
Dezer dagen heeft de Canadese minis
ter voor Emigratie een mededeling ge
daan over de tegemoetkoming van de
Canadese regering in de kosten van de
overtocht per vliegtuig van Engeland
naar Canada. Vele Nederlanders olij-
ken hierop gereageerd te hebben. Wij
vernemen van het ministerie van So
ciale Zaken dat het hier uitsluitend
gaat om een tegemoetkoming aan En
gelse onderdanen.
Advertentie
Telefoon 37182 - 37138
CENTRALE VERWARMING
OLIESTOOKIN STA LLA TIES
Het Amerikaanse ministerie van han
del heeft gisteren alle schepen en vlieg
machines verboden strategische goede
ren met bestemming communistisch
China of de Sovjet-Unie te vervoeren.
Het verbod gaat onmiddellijk in. Het
heeft betrekking op het vervoer van
wapens, materialen voor de atoomfabri-
cage of strategische industriegoederen.
Zij mogen niet vervoerd worden, even
min van de ene naar de andere plaats
buiten Amerika, indien zij uiteindelijk
bestemd zijn voor communistisch China
of de Sovjet-Unie.
Voor zover het China betreft is het
verbod van toepassing op alle goederen,
van welke soort ook, strategisch of niet,
daar elke zending naar China nu van
een licentie moet voorzien zijn en er nu
geen licenties verstrekt worden. Dit
betekent echter niet, dat niet-strategi-
sche goederen niet naar de landen van
het Sovjet-blok in Europa gezonden
kunnen worden.
Naar wij vernemen, zijn enige dagen
geleden te Makassar de resterende vier
Nederlanders van de groep die inder
tijd in Ternate werd aangehouden,
thans in vrijheid gesteld. Het zijn de
heren mr. E. J. van der Laan (gewezen
ass. resident), J. H. de Bruyn, J. H. van
Renesse van Duivenbode en D. H.
Krijgsman, laatstgenoemde voorwaarde
lijk.
Het emplacement van de onderne
ming Pasir Maceng bij Bogor is drie
dagen geleden door een talrijke bende
overvallen en platgebrand. Na een
schietpartij moesten de planters vluch
ten voor de overmacht.
Advertentie
4-deurs
2-deurs
Vraagt de Official Ford Dealer
vooral het aardige boekje:
„Fantastisch Sterk", U kunt dan
meteen afspreken voor «en
proefrit
N.V. NEDERLANDSCHI FOM>
AUTOMOBIEL FABRIEK AMSTERDAM
Toen in 1948 de noodvoorziening-
gemeentefinanciën tot stand kwam,
werden de gemeenten voor het ge
mis aan opbrengsten uit het hun ontno
men belastinggebied schadeloos gesteld
door uitkeringen uit het gemeentefonds.
Men aanvaardde toen het systeem,
dat het rijk 8% van zijn eigen belas
tingopbrengsten afstond aan de totali
teit van de gemeenten.
Dit aandeel in de Rijksbelastingen
werd gestort in het gemeentefonds
dat daardoor in staat is de gemeenten
de haar toekomende uitkeringen te
doen. De opbrengst van de rijksmidde
len heeft een aanzienlijk accres ver
toond en daardoor konden die uitke
ringen geleidelijk worden verhoogd tot
125% van de oorsprcnkelijke bedragen.
Niettemin bevat het fonds thans een
kapitaal van rond 300 millioen gulden,
veroorzaakt doordat dat aandeel in de
opbrengst van de rijksbelastingen de
aan de gemeenten gedane, verhoogde,
uitkeringen aanzienlijk overtrof. Een
objectieve beoordelaar zou zeggen: de
gemeenten zullen nog belangrijke uit
keringen krijgen. Dit verschijnsel van
de buitengewoon hoge opbrengst van
de rijksmiddelen wordt door de rege
ring van voorbijgaande aard geacht. In
de jaren na de eerste wereldoorlog
deed zich een soortgelijk feit voor,
toen de gemeenten grote bedragen van
het rijk kregen uitgekeerd wegens aan
deel in de opbrengst van de otirlogs-
winstbelasting. De gemeenteraden heb
ben toen over de besteding van deze
belangrijke meevaller kunnen beslissen.
Er werden tekorten van vroegere jaren
mede gedekt, kapitaalsuitgaven mee
bestreden enz. Dit alles geschiedde
door de gemeenteraad onder toezicht
en goedkeuring van Gedeputeerde Sta
ten. Dat was in die dagen de normale
gang van zaken. Hoever of we nu zijn
afgedwaald van de eerbiediging van de
door de wet gewaarborgde autonome
bevoegdheden van de gemeenteraden
kunnen we niet beter belichten dan door
te vermelden hoe de regering thans
voorstelt met het overschot uit het ge
meentefonds te doen.
Een deel, overeenkomende met 5%
der uitkeringen over drie jaren, zal aan
de gemeenten worden uitgekeerd, ae
rest, ongeveer 275 millioen gulden, zal
in het gemeentefonds worden gereser
veerd. Deze aan de gemeenten toeko
mende reserve zal niet door de gemeen
ten, maar door het rijk worden be
heerd. Telkenjare zal de regering be
slissen of en zo ja hoeveel er uit de
reserve zal worden geput om aan de
gemeenten uitgekeerd te worden. Het
volgende is ook tekenend voor de ge-
dachtengang van de rijksoverheid: over
1947 heeft het gemeentefonds nog een
c'verschot van 65 millioen gulden; in
dat jaar gold de noodvoorzienjng-ge-
meentefinanciën nog niet. Dit geld
komt aan de gemeenten toe. Maar wat
stelt de regering nu voor?
Om dit kapitaal (pl.m. f 6.40 per in
woner) alleen dan aan de gemeenten uit
te keren als vast staat dat zij deze zullen
aanwenden tot buitengewone aflossing
van leningsschuld of ter dekking van
kapitaalsuitgaven.
Wjj kunnen niet ontkomen aan de in
druk dat degenen, die het bedoelde
wetsontwerp samenstellen in zekere
mate aan zelfoverschatting lijden. Een
brevet van onbekwaamheid wordt uitge
reikt aan de colleges van Gedeputeerde
Staten en de gemeenteraden.
De regering vreest kennelijk, dat de
gemeenteraden met de aan de gemeen
ten toekomende kapitalen op onverant
woorde wijze zullen omspringen, zonder
dat Gedeputeerde Staten hiertegen zul
len, willen of kunnen optreden.
In het wetsontwerp wordt ook het
aandeel van het gemeentefonds op
nieuw berekend en gebaseerd op wat
de gemeenten in 1950 werkelijk nodig
hebben. N
Het percentage wordt met pl.m. 1.3
verminderd.
Voor 1951 zal het gemeentefonds niet
temin ruim 30 millioen gulden meer ont
vangen; dat is pl.m. 10 pet. meer dan
de gemeenten over 1950 uitgekeerd kre
gen. Wordt de uitkering der gemeenten
nu voor 1951 met 10 pet. verhoogd, een
verhoging welke de gemeenten brood
nodig hebben om het hoofd te kunnen
bieden aan de hogere uitgaven als ge
volg van de gestegen lonen en prijzen?
Neen! De regering zal nog een besluit
nemen over de vraag of een deel van
die meerdere inkomsten zal worden ge
reserveerd. Ook zal een deel worden be
stemd om de gemeenten die met te
korten op de begroting te kampen heb
ben een extra bijdrage te kunnen geven.
De gemeenten zullen dus niet kunnen
rekenen op een objectieve uitkering die
voor het sluitend maken van veler
budget noodzakelijk is.
Het merendeel der gemeenten zal moe
ten vragen om verhoging van de sub
jectieve bijdrage, zich dus moeten on
derwerpen aan een beoordeling van haar
financiële toestand, niet door Gedepu
teerde Staten, doch zoals de practijk
heeft bewezen door departements
ambtenaren, waarbij de gemeentebestu
ren veelal in het duister tasten omtrent
de motieven welke aan de te nemen be
sluiten ten grondslag liggen.
Als men op deze weg voortgaat, zal
het niet lang meer duren of de finan
ciële verhouding tussen rijk en gemeen
ten zal er in de practijk op neer komen
dat de gemeenten met haar begroting bij
het rijk moeten aankloppen om uitkering
van het geraamde tekort. Van een zelf
standig gemeentelijk beleid op het ter
rein der financiën zal dan geen sprake
meer zijn. Het wordt in gemeentelijke
kringen betreurd dat de commissie-Oud,
die plannen moet beramen om de finan
ciële verhouding tussen rijk en gemeen
ten te regelen, in haar advies aan de
regering de bovengeschetste maatregelen
ln overweging heeft gegeven.
Wij sluiten ons aan bij de Kamerleden,
die zich hebben, uitgesproken voor een
systeem van financiële verhouding waar
in de gemeenten weer de beschikking
krijgen over een eigen belastinggebied
waardoor weer als vroeger een
onmiddellijk verband zal bestaan tus
sen het doen van nieuwe uitgaven en
het verhogen van de gemeentebelastin
gen en omgekeerd een besparing op uit
gaven tot uitdrukking komt in vermin
dering van de belastingdruk.
Dan zal ook de belangstelling der bur
gerij voor het beleid en de handelingen
der gemeentebesturen weer toenemen.
Nederland heeft zich gisteren te Lake
Success uitgesproken voor het Zweedse
Plan voor een „beperkte proteotie van de
Heilige Plaatsen in Jeruzalem door de
erenigde Naties". Nederland sloot zieh
"Jonde van de heer Patijn aan bij de
stelling, dat er geen kwestie kon zijn
yan JiL.'n'ernationaHsatie van Jcruza-
lem. „Wy moeten ons aan de feiten hou
den', aldus Patijn.
In de gehele ongelukkige kwestie, al
dus de Nederlandse afgevaardigde, wa-
ren... c„e rechtstreeks betrokken
partijen Jordanië en Israël het
slechts op een punt eens. Zij verwierpen
het denkbeeld van internationalisatie en
de vorming van een afzonderlijk li
chaam. Het Zweedse plan bood ondpr
de huidige omstandigheden de beste op
lossing.
De Heilige Vader heeft gisteren te
Vaticaanstad aan drieduizend vertegen
woordigers van religieuze ordes uit
meer dan dertig landen verteld dat zij
de „valse modern philosophische doc
trine van het existentialisme" dienen te
bestrijden.
Het was de derde maal dat Hij er
op aandrong het existentialisme te be
strijden. De Paus noemde geen enkele
existentialistische school bij naam, doch
do katholieke geestelijkheid heeft her
haalde malen de phiksophie van de
Fransman Paul Sartre gelaakt.
oals reeds gezegd, staan er voor
deze maand drie planeten op het
programma. De eerste is J u p i-
ecliptica? Al heel wonderlijk. Laten we ter, die in de zomermaanden als een
maar eens goed naar die denkbeeldige stralend-heldere „ster" aan de avond-
halve lichtcirkel zien aan de donkere hemel prijkte. De glans van Jupiter is
hemelbol. Hij verandert voortdurend sindsdien aanmerkelijk verminderd;
van stand. Nu eens staat hij hoog aan toch is de planeet nog vrij helder. De
de hemel, dan weer laag. Nu eens staat tweede is Mars, de rode „oorlogspla-
hij steil op de horizon, dan weer neet", bekend om haar geheimzinnige
„schuin". Het is inderdaad een wonder- „kanalen". En de derde is M e r c u-
lijke beweging, waar een oningewijde r i u s, de snelle loper, die zich steeds
totaal niets van begrijpt. We kunnen in de buurt van de zon ophoudt. Om-
die beweging nauwkeurig nabootsen streeks midden December kan men
gang laag aan de zuidelijke hemel. Een door een aardglobe (waarop de eclip- deze drie planeten kort na zonsonder-
prachtgelegenheid dus voor onze plane, tica getekend staat) langzaam om haar gang laag aan de Zuidelijke hemel vin-
tenzoekers, die gedurende de afgelopen as te draaien van Oost naar West. den zie de tekening. Uit de figuur
maanden tengevolge van de lage stand Draaien we de globe snel rond, dan zien blijkt, dat alle drie zich ónder de eclip-
nan de ecliptica vrijwel tot werkeloos- we pas goed welke vreemde manoeu- tica bevinden.
heid waren gedoemd. Dit laatste ver. vres de ecliptica uitvoert. En letten we Van de drie planeten die daar zo mooi
dient eerst enige toelichting vóórdat daarbij speciaal op het Westen, dan zien op een rechte lijn staan is Jupiter het
WXJ op zoek gaan naar het boverige- We duidelijk, dat de stand van de eclip- gemakkelijkst te vinden. Jupiter is na-
■t planeten-programma voor deze
maand telt niet minder dan drie
nummers, n.l. Jupiter, Mars en
Mercurius. Dit drietal prijkt omstreeks
midden December kort na zonsonder.
noemde drietal planeten.
Zoals men weet, beschrijft de zon
jaarlijks een grote cirkel tussen de ster
ren, van het Westen naar het Oosten.
Deze cirkel is eigenlijk niets anders dan
de afspiegeling van de baan die de aar
de in de tijd van een jaar om de zon
beschrijft. Natuurlijk kunnen we deze
cirkel de ecliptica niet zien, want
hij staat niet op de hemelbol getekend.
En toch weten de sterrenkundigen ons
precies te vertellen langs welke ster
ren en sterretjes de ecliptica loopt, tot
op een haartje nauwkeurig. Op dat
punt kunnen we dus gerust zijn.
Laten we nu eens veronderstellen
dat de ecliptica wél op de hemelbol ge
tekend stond, als een heldere lichtlijn.
We zouden dan precies kunnen nagaan
hoe die geheimzinnige cirkel zich ten
opzichte van de horizon gedraagt. Al
thans wanneer de zon diep genoeg onder
de horizon gezonken is en bij heldere
hemel.
Nu moet vooraf worden opgemerkt,
dat wij dan van de ecliptica slechts de
helft zouden zien. Immers, elke grote
cirkel aan de hemelbol wordt door de
horizon in twee gelijke delen verdeeld.
De ene helft van die cirkel bevindt
melijk het verst van de zon verwijderd
en staat bovendien het hoogst aan de
hemel. We gaan dus eerst Jupiter zoe
ken. Hebben we die gevonden, dan
speuren we naar Mars, die iets lager
staat, rechts van Jupiter. Als de hemel
wolkenloos is en geen nevelen nabij de
horizon het uitzicht belemmeren, be
hoeven we zeker niet lang naar dit
tweetal te zoeken.
En Mercurius dan? Tja, Mercurius is
moeilijker te vinden. In de eerste plaats
bevindt Mercurius zich het dichtst bij
de zon en in de tweede plaats staat hij
het laagst aan de hemel. Toch is de
planeet bij gunstige weersgesteldheid
tica wisselt tussen zeer steil en zeer wel te vinden. De maan kan ons bo-
„schuin". De oorzaak van dit zonder- vendien de weg wijzen,
linge gedrag schuilt in het feit dat de 0p de avond van 10 December om
VaAde n L iriiniin rf J 19 uur 20 min. staat namelijk de jonge,
op het vlak der ecliptica; de aardas xlanke maunstkkel vlak bij Mercurius.
maakt met dit vla een hoek van E?n prachtgelegenheid dus om Mercu-
66/2 gr„ meer dan het 2/3 van een r,n3 „onvindbare" in de avond-
rechte hoek 'winkelhaak);. Stond de schemering op te sporen. Ook da vol-
aardas loodrecht op het eclipticavlak, dan gende asn avonden kan men met een
zou de ecliptica zulke vreemdsoortige
bewegingen niet maken. Let maar op
het „rustige" gedrag van de evenaar
op de draaiende aardglobe. Doch dit
terloops.
Om kort te gaan: in het najaar maakt
behoorlijke kans op succes zijn naspo
ringen voortzetten.
De meest geschikte avonden voor de
waarneming zijn die van 9 tot 20 Decem
ber. Op 9 December is het namelijk
zich dus bóven de gezichtseinder, de de ecliptica kort na zonsondergang een nieuwe maan, op 16 December eerste
andere helft er ónder. Eén blik op een kleine hoek met de Zuid-Westelijke ge 04
aardglobe kan ons daarvan overtuigen:
de evenaar b.v. iigt voor de helft boven
de houten horizon en voor de helft er
onder. Dit geldt ook voor de ecliptica,
die eveneens op elke aardglobe gete
kend staat. Wie zelf geen globe heeft,
zichtseinder. Dientengevolge was het in
de afgelopen maanden vrijwel onmoge
lijk de planeten te ontdekken, die
slechts weinig ten Oosten van de zon
stonden. De planeten staan namelijk
steeds in de nabijheid van de ecliptica.
moet maar eens gaan kijken in de eta- Tegen het einde van het jaar wordt de
lage van de een of andere boekwinkel, hoek echter iets groter, zodat we thans
Daar is meestal wel een draaibaar mo- weer in de gelegenheid zijn, de plane
del van moeder aarde te vinden. ten, die kort na de zon ondergaan, waar
En hoe gedraagt zich nu die „halve" te nemen.
kwartier en op 24 December volle maan.
En hoe welkom de maan ons in de
winter ook moge zijn, bij het verrichten
van astronomische waarnemingen is zij
toch een minder gewenste toeschouwster.
Wie dus deze maand de drie genoemde
Dianeten wil zien, zal dus omstreeks 9
December met zijn waarnemingen moe
ien beginnen. Drie planeten aan de
winter-avondhemel dat is toch zeker
een buitenkansje, dat geen planeten-
vriend zich wil laten ontgaan.
De Christelijk democratische party
heeft geëist, dat door Nederland in be
slag genomen goederen teruggegeven
worden aan de eigenaren of, dat als
compensatie Nederlandse gronden in
Duitsland in beslag genomen worden.
In een parlementaire motie heeft de
partU gisteren de Bondsregering ver
zocht over deze kwestie met de Neder
landse regering onderhandelingen te
voeren. Er is geen datum vastgesteld
waarop de motie do-or het parlement
behandeld zai worden.
Het betreft hier Duitse percelen,
waardoor de Nederlands-Duitse grens
loopt. Betoogd wordt, dat deze per
celen door het Beheersinstituut zijn
verpacht of verkocht.
Slechts de Duitsers, aldus de motie
die een non-emeny verklaring verkre
gen hebben, hebben hun grond terug
gekregen of hiervoor compensatie
ontvangen. Er wordt op gewezen, dat
het voor boeren moeilijk was deze
verklaring te verkrijgen, daar zij of
wel in Nederland woonachtig moesten
zijn of moesten aantonen, dat zij tij
dens de oorlog de Nederlanders ai
andere geallieerden geholpen hebben.
In de motie wordt gevraagd. 1. Is de
bondsregering bereid met de Neder
landse regering te onderhandelen om
de verkoop of de verpachting van Duitse
grond ongedaan te maken? 2. Of over
weegt de regering Nederlandse grond
aan de Duitse kant van de grens als
compensatie in beslag te nemen voor
de verloren gegane Duitse eigendom
men? Functionarissen van de partij
konden niet zeggen om hoeveel perce
len het bij dit geschil gaat.
Millioenen tonnen gesmolten lava, die
langs de Noordoostelijke helling van de
Etna naar beneden stromen, zijn gister
avond plotseling van richting veranderd.
De bedreiging van de dorpen Milo en
Rinazzo is hierdoor voorlopig opgehe
ven, maar het reeds verlaten dorp
Fornazzo wordt thans bedreigd door een
lavatong, die zich met een snelheid van
tien meter per uur voortbeweegt.
Deskundigen zeiden, dat de richtings
verandering geen essentiële betekenis
heeft, daar de exploderende kratei's van
de Etna, op een hoogte van 2.000 meter,
lava blijven uitspuwen. Zij geloofden
nog steeds, dat de drie dorpen door de
lavastroom verzwolgen zullen worden.
Twaalf huizen aan de rand van Rinazzo
waren reeds door de lava bedolven, toen
de stroom plotseling van ricting ver
anderde.
De Finse componist Jean Sibelius is
gisteren 85 jaar geworen. In de middag
is de president van Finland, Paasiklvi,
bij hem geweest om hem de eerste
Sibelius-medaille uit naam van de Finse
culturele stichting te overhandigen. De
stichting is voornemens deze medaille,
indien Sibelius daar in toestemt, bij
wijze van onderscheiding aan verdien
stelijke musici te schenken.
De medaille, die aan Sibelius zelf is
uitgereikt, is van zuiver goud, Zij draagt
de tekst: „Jean Sibelius, die VIII m.
decembris a MCML Suomen hultuurria-
r "tro dedicavit".
Behalve Paasikivi waren vijf verte
genwoordigers van het Finse culturele
ieven bjj de korte plechtigheid aanwezig.
Advertentie
Okinawa, Generaal MacArthur is
gisteren benoemd tot gouverneur van
Okinawa en nog enkele andere eilan
den van de Rioe-Kioo-Archipel. Klaar
blijkelijk heeft de benoeming ten dool
de controle over deze strategische ke
ten te verscherpen.
HUNTER da Expert-Virginia
van blijvand goede kwaliteit
Zoals bekend, begon j.l. Maandag te
Aken het proces tegen vjjf voormalige
Duitse S.S.-ers, die in November 1944
de twee Roermondenaren Leo Schols <-n
Pierre Gruyters, rector Van de Boorn
uit Posterholt en een employé van (ie
Duitse Spoorwegen zonder vorm van
proces zouden hebben neergeschoten.
Vrijdag werd door de openbare aankla
ger tegen de hoofdverdachte, de voor
malige S.S. „Untersturmführcr" Wil
helm L. uit Eschweiler, die opdracht
had gegeven tot alle vier de moorden,
zeven jaar gevangenisstraf geëist.
Tegen de S.S. „Oberscharführcr" Jo
sef Z. uit Keulen, die zich in twee ge
vallen aan doodslag zou hebben schul
dig gemaakt, werd vier jaar gevange
nisstraf geëist. Verder eiste de openba
re aanklager tegen de S.S. „Sturmschar-
führer" Robert L. uit Munster wegens
doodslag in een geval twee en een half
jaar gevangenisstraf, tegen de S.S.
„Scharführer" Josef G. uit Keulen we
gens doodslag in een geval en mede
plichtigheid en doodslag in een ander
geval twee jaar en drie maanden ge
vangenisstraf en tegen de S.S. „Sturm-
scharführer" Bernhard H. uit'" Duiken
een jaar en drie maanden gevangenis
straf.
De openbare aanklager nam aan, dat
de beklaagden inderdaad een bevel
hadden gekregen om spionnen, sabo
teurs en deserteurs zonder meer dood
te schieten, maar hij neemt niet aan,
dat de slachtoffers zich aan spionnage
hadden schuldig gemaakt.
Voor de arrondissementsrechtbank
te Assen had zich te verantwoorden de
29-jarige landarbeider G. te Valther-
blokken (Dr.) die zieh had schuldig
gemaakt aan het feit een zevenjarig
knaapje dronken te hebben gevoerd.
Hij had de zevenjarige Harrte Oost
niet minder dan vier borrels laten
drinken. Ernstig ziek keerde de knaap
naar huis terug. De Officier van Justi
tie kwalificeerde dit feit als hoogst
ernstig en eiste een gevangenisstraf
van zeven maanden. Uitspraak 22 De
cember.
D«? Franse minister van Landbouw
heeft gisteren te Parijs medegedeeld,
dat Frankrijk na het lot stand komen
van de Europese „pool" kolen cn
staal volgens het plan Schunian. ok zal
voorstellen om een Europ e organisatie
in het leven te roepen veer het aan de
markt brengen van agrarische produc
ten.
In de afgelopen nacht is brand uitge
broken in de meubelfabriek van dc iir-
ma J. Rothuizen en Zoon te Heelsum.
Het gedeelte Jan de fabriek voor de
machinale houtbewerking, de lijmkamer
en twee loodsen met voorraden zijn
verbrand. De schade, die door de ver
zekering wordt gedekt, wordt geschat op
ruim één ton.
