Nieuwe Haarlemsche Courant | 1951 | 23 maart 1951 | pagina 3

Bach's Matthaus-Passie weerklonk
in Leipzig Thomaskerk

Eüicde noorman: ~7ï/rfüntf - yrufS'éecie

Ganeia

GASTVRIJE ONTVANGST VAN DE AMBONEZEN

de beste br

Laat heb ik IJ
bemind

BEKA

Nederlands Jeugdteam
verliest van N.-lerland

r

Wij luisteren naar

v.

Kachelwarmte en genegenheid in het
Amersfoortse Boskamp

GOEDE VRIJDAG 1729

TERUG NAAI1 OORSPRONKELIJKE
UITVOERING

uw matrassen reparatie

„DELANA

F a. v. Vrtsleu hoven

Wi<' kwaliteit weet te waarderen
zal zeker LINCOL-WAS begeren!

J

NAAIMACHINES

BROSENS

Verhuizingen - Verpakkingen - Meubelopslag
en Pianotransporten

Vleesverbruik 1950

J§%

Oostenrijks-Hongaars
voetbalconflict

J

door ETHEL MANNIN

VRIJDAG 23 MAART 1951

PAGINA 3

Door onze groie voorraad

zonder prijsverhoging

HAARLEMS fMTRASSENHÜIS

H. DE GRA&FF

Ontvangen:

KINDERKLEDING 19S1

Voor f 3.95

Tiroler broekjes

Meisjesmanielftjes
prima modellen 24.75

verende
w u un matrassen

Junsweg 17

t.o. station
BEDDENSPECIAALZAAK

i

Nederlandse bloemen naar
genade-oord Fatima

Magda Janssens gaat
jubileren

F. Damiaans en zn - Zijlvest 41
Telefoon 12456-14155-11141 Haarlem

Weinig lager dan voor
de oorlog

VERKEERSONGELUKKEN
EISEN DRIE DODEN

Ned. spoorwegmaterieel
voor Argentinië

De kabinetscrisis in
Suriname

nieuwe
tie drank

Sportsnippers

Duel BottwinnikBronstei|i
zal nu scherper worden

FAUSTO COPPI UIT
HET ZIEKENHUIS

Bloemenrallye Noord-
wijkerhout

Tijdens F.I.F.A.-tournooi

Op Goede Vrijdag van tiet jaar 1729 en wel op 15 April werd voor het
eerst Bach's Matthaeus Passie ten uitvoer gebracht. De historische bete
kenis daarvan wera door zijn tijdgenoten met begrepen. Alleen de criti
cus Mizler schonk enkele woorden in zijn Musikalisclie Bibhothek' aan deze
gebeurtenis in het oude Leipzig, al meende hij, dat deze passiemuziek wel in de
concertzaal tot haar recht zou kunnen komen, doch in een kerk een bepaald
afstotende uitwerking zou hebben vanwege het weinig sacrale karakter van dit
aiereldse opus.

Inderdaad, de Matthaeus Passie vond geen waardering en zelfs nauwelijks
enige belangstelling. Deze ervaring heeft Bach weerhouden van het schrijven
Var, andere passiemuziek. Hij bepaalde zich tot het omwerken van vroegere com
posities en daarbij heeft hij in zijn tien laatste levensjaren ook nog veel veran-
ierd in de onsterfelijke Matthaeus Passie, welke eerst omstreeks 1750 de vorm
■creeg. waarin wij haar thans kennen.

Men meent, dat Bach niet meer dan
Vijf passies geschreven heeft. De eerste
uit het jaar 1725 was opgebouwd
op een madrigaal-tekst: de muziek is
evenwel verloren gegaan. Twee jaar la
ter kwam de muziek voor het evangelie
Van Marcus gereed, waarvan niet veel
meer dan een treurzang is overgebleven.
Wel kennen wij de volledige partituur
Van de Lucas-passie, welke bij de dood
van de grote meester in de weinig zorg
zame handen van de zoon Friedemann
Bach kwam. De twee laatste grote wer
ken, de Johannes- en de Matthaeus-
Passie (de eerste werd op Goede Vrij
dag van 1923 in Leipzig ten gehore ge-
bracht) werden daarentegen uitstekend
bewaard door Philipp Emanuel Bach en
aan hem is het stellig te danken, dat
Wij thans nog elk jaar deze gigantische
Composities beleven kunnen.

Tegenwoordig meent men in de mu
sicologische wereld, dat Bach oorspron
kelijk met twee koren, twee orkesten en
twee orgels in de Thomaskerk van Leip
zig heeft gewerkt'en er is een streven
merkbaar, dat men thans deze traditie
nieuwe vorm wil geven. Zo is in Am
sterdam een Bachkring opgericht, wel
ke dit jaar in de Lutherse Kerk onder
leiding van de componist Bertus van
Lier de Matthaeus Passie in een gewij-

Advertentie

's morgens 's avonds

gehaald gebracht

Grote Houtstraat 103 Haarlem
Telefoon 11485

Advertentie

99

o.a. Blouses, broekjes, truitjes, jurkjes,
maat 40 t/m 95.

DE KLEDING VOOR UW KINDEREN

V. Ostadestraat 46, KJeverpark - Tel. 10413

Advertentie

heeft U reeds een vlot model
KINDERJURKJE,
wasecht, grote zoom,
in diverse ruitjes.
Nieuwe sortering
Gestreepte Pullovers

korte mouw v.a. 7.45

bruin - koren - grijs 8.45

HAARLfM
Antgonq 19 fel. 2Ml£

Advertentie

Advertentie

DE ENIGE MAT11AS in Nederland
welke nog nooit in prijs verhoogd is
80/190 90'190 120/190 130/190
117.50 125.- 165.- 185.-

HEERLIJK SOEPELE MATRAS
met 15 jaar garantie

Zeer uitgebreide collectie bij

Advertentie

Voor nieuwe

fnaar één adres:

SCHAGCHELSTR 40 - TEL. 12921
GEN. CRONJéSTR. 148 - TEL. 18558

zigde conceptie ten uitvoer wil bren
gen: daarbij worden het lijdensverhaal
en de reacties der gemeente niet door
dezelfde uitvoerenden vertolkt. In Rot
terdam heeft deze opvatting feitelijk
reeds „burgerrecht" verkregen.

Mendelssohn's verdienste

Merkwaardig is, dat bijna driekwart
eeuw na Bach's dood verstrijken moest
voordat de Matthaeus Passie weer kon
worden gehoord. Het is de grote ver
dienste van Mendelssohn geweest, dat
hij als twintigjare knaap de moed kon
opbrengen om de Matthaeus Passie weer
aan de vergetelheid te ontrukken. Dat
was in 1829, op 11 Maart. Mendelssohn
bracht Bach's opus met de Berliner Sing-
akademie en dit experiment was een
ongehoord succes. Men moet daarbij be
denken, dat in die tijd Bach niet meer
dan een naam was en stellig geen be
grip; een naam als de laatste vertegen
woordiger van de Duitse' meesters van
de „vorklassische Polyphonie", zoals de
Duitse musicologen hét uitdrukten. De
naam Bach werd toen slechts door een
handvol uitverkorenen met eerbied uit
gesproken, doch Mendelssohns moedige
daad op die 11e Maart maakte Bach in
één slag tot een kostbaar en onverganke
lijk Duits volksbezit. Daarna is zijn werK
heel snel tot cultuurgoed van de gehele
Westerse beschaving verklaard en wij
geloven niet, dat er een muzikale
schepping is, die elk jaar zovele mil-
lioenen oren beroert en harten ontroert
als Bach's Matthaeus Passie, die de mens
door het reusachtige portaal van het
beginkoor met het vermaarde orgelpunt
in e moll terstond in het passieverhaal
binnenvoert met de dramatische wis
selzangen der koren.

Om de preek heen

In Bach's tijd waren de monumentale

oratoria feitelijk bedoeld als een muzi
kale omlijsting van de middagpreek: het
eerste deel Voor de preek, het slot daar
na. Doch de feitelijke geboorte van het
oratorium, zoals wij dat thans kennen,
was ver voor Bach's tijd. Opera, orato
rium en cantate zijn van zuiver Italiaan
se oorsprong.

Men „noemt het oratorium wel eens
de tweelingzuster van de opera. Maar
terwijl de opera in een wereldse sfeer
werd geboren, werd het oratorium
van zijn geboorte af reeds voor de
kerkdienst bestemd. Ook later gaf het
oratorium, als het bij wereldse gele
genheden optrad, feitelijk slechts gast
rollen.

Trouwens, dat blijkt ook al uit de
benaming: „Oratorium" wil eigenlijk zo
veel zeggen als „bidzaal" en heeft in zijn
oorspronkelijke betekenis betrekking op
het gemeentehuis van San Girolamo del-
la Charita in Rome, waar de vrome
priester Filippo Neri omstreeks 1550
voor zijn biechtkinderen zogenaamde
..Esercitii spirituali" liet uitvoeren. Deze
..geestelijke oefeningen" waren voorna
melijk zangoefeningen, waarbij men later
vooral driestemmige lofzangen ten ge
hore bracht, zogenaamde „Laudi spiritu
ali". die door Giovanni Animuccia waren
gecomponeerd. Later werden er bij
feestelijke gelegenheden ook meer ge
compliceerde vijfstemmige „madrigali
spirituali" gezongen, die door Palestrina
gecomponeerd waren. Hierbij kregen
composities in dialoogvorm, waarbij
vraag en wederwoord werden gesteld en
afwisselend door de helft van het koor
ten gehore werden gebracht, snel de
voorkeur.

Langzamerhand ontstond het „Con
certo ecclesiastico". het geestelijk con
cert en het aantal compcnisten, dat zich
in Italië daarmee heeft bezig gehouden
is ontelbaar. Een ware pelgrimstocht
van jonge Duitse componisten naar het
Italiaanse land in het einde van de zes
tiende en het begin van de zeventiende
eeuw bracht deze muzikale vorm naar
het Noorden: Michael Pretorius was een
van de eerste grote Duitse leerlingen uit
die tijd: toen hij in 1621 stierf had hij
wel een drieduizend composities op zijn
naam en na hem noemt de muziekge
schiedenis met eerbied Heinrich Schiitz,
die dwars door de vernietigingen van de
30-jarige oorlog heen het muziekleven
in het Duitse land organiseerde om als
„vader van de Duitse muzikanten" ge-
eerd te worden, en om tenslotte over een
reeks van kleine componisten heen de
meesterstaf in handen te leggen van de
grote familie der cantoren: Bach, een
geslacht van een zo intense muzikale be
gaafdheid als de wereld maar eenmaal
gekend heeft.

Traditie getrouw zal de Stichting Fa
tima dit jaar weer bloemen zenden naar
de Cova da Iria, ter opluistering van
de bedevaart op 13 Mei.

Alle vereerders en vereersters van O.L.
Vrouw van Fatima kunnen door hun
geldelijke bijdragen, hoe klein ook,
meewerken aan deze altiid grootse hul
de, en zo de liefde tonen Van de Neder
landse katholieken voor het Onbevlekte
Hart van Maria. Deze bijdragen kunnen
worden gestort op girorekening 426154
t.n.v. penningmeester Stichting Fatima
te Boxtel, onder vermelding: Bloemen
Fatima.

Correspondentie betreffende deze bloe
menhulde richte men aan het secretari
aat der Stichting Fatima, Missiehuis St.
Theresia te Boxtel.

De toneelspeelster Magda Janssens
zal in de eerste helft van het volgend
seizoen bij „Comedia" haar 50-jarig to
neel-jubileum vieren. Het ligt in de be
doeling de jubilaresse te doen optreden
in een spéciaal voor haar uit te kiezen
Napolitaans stuk.

Advertentie

Wanneer wij U bedienen dan profiteert U ook van ons prima materiaal.
Geheel vrijblijvend Uwerzijds komen wij graag eens met U praten.

Volgens het C.B.S. werd hier te lande
yorig jaar aan vlees geproduceerd 411.7
millioen kg. tegen 268.6 millioen in 1949
en 350.9 millioen kg. in 1938.

De productie van varkensvlees en
spek was het grootst, n.l. 246.9 millioen
leg., gevolgd door 139 mill. kg. rund- en
kalfsvlees, en 25.8 millioen kg. ander
vlees. In 1938 waren deze cijfers resp.
213.5 millioen, 119.9 millioen en 17.5
millioen kg.

In 1950 werd in totaal verbruikt 385.1
millioen kg. tegen 285.1 millioen kg. in
1949 en 334.7 millioen kg. in 1938. Het
verbruik per hoofd der bevolking blijkt
in 1950 slechts weinig lager te zijn ge-

Donderdagmorgen is een melkauto
met aanhangwag&n, komende uit de
richting Putten, op de rijksweg Amers
foortZwolle, tussen Hoef en Bijsteren,
tegen een boom gereden en totaal ver
nield. De chauffeur, wiens naam nog
niet bekend is. werd zwaar gewond,
terwijl een mede-inzittende, de weduwe
H. Kamphorst-Schuit uit Putten, werd
gedood. Zij laat vier kinderen achter.

Te Purmerend is een 28-jarige woon
wagenbewoner door een personenauto
overreden en gedood en in Den Haag
is op de Bezuidenhoutseweg een ge
compliceerd verkeersongeluk gebeurd,
tengevolge waarvan de 66-jarige P. E.
v. d. L. uit Den Haag is overleden.

Het Argentijnse ministerie van Verkeer
heeft zijn goedkeuring gehecht aan de
aankoop van Nederlands spoorwegmaterieel
en onderdelen tot een waarde van 395 mil
lioen pesos.

Van de directie van Werkspoor te Am
sterdam vernamen wij, dat deze zaak nog
niet haar beslag heeft gekregen. Van deze
aankoopplannen is in November 1950 reeds
gewag gemaakt.

Het contract tussen Werkspoor en het
Argentijnse ministerie van Transportzaken
is getekend. Behalve de ondertekening van
dit contract is ook het decreet, gesigneerd
door de president van Argentinië, van be
lang Dit decreet schijnt, volgens offici
euze inlichtingen alhier, inmiddels getekend
te ziin.

Thans dient rfog de correspondentie te
worden afgewacht tussen de Banco Cen
tral in Argentinië en de Nederlandsche
Bank alhier, omtrent de betaling van de
ze order.

Nadere bijzonderheden over de leverings
tij d en het aantal en soort van het te le
veren spoorwegmateriaal konden nog niet
worden verstrekt.

De kabinetsformateurs van Suriname
hebben de heren J. Buiskool, A. Smit,
W. Juglall. ir. Oliviera, J. Drie sma. A.
Currie en de vertegenwoordiger van
Suriname in Nederland, de heer R. Pos,
aangezocht in het nieuwe kabinet zit
ting te nemen.

Advertentie
I

Na arbitrage van enkele partijen,
gespeeld in de hoofdklassewedstrijd
tussen Utrecht en ..Max Euwe" (Am
sterdam) op 11 Maart, is de uitslag
van deze ontmoeting 64 voor Max
Euwe geworden. Hiermede heeft laatst
genoemde vereniging het kampioen
schap van Nederland behaald.

Het tennisteam van Monaco, dat in de
eerste ronde van de Vaiscup op 3, 4 en
5 Mei te Den Haag tegen Nederland
uitkomt, zal bestaan uit de spelers Pas-
quier en Noghès.

Voor de Belgische ereafdeling werden

de volgende wedstrijden gespeeld:
Charleroi—Beerschot 1—5; Antwerpen
F.C.F.C. Brugge 10,

56. Diep onder de indruk van de ernst van wat hier gaat gebeuren, zien de
ridders toe, hoe Eric afstijgt en het zwaard aanvat. In zware handschoenen var,
zwijneleder steken zijn handen. Het zwaard Tyr is in een berenhuid gewikkeld,
bijeengehouden met taai peeskoord. Langzaam, het zwaard torsend op de armen,
begeeft hij zich naar de kar die klaar staat. Een fel-koude wind suist de Noorman
om de oren en meteen hoort hij het weer, dat geluid van die geheimzinnige stem,
als werd het door de wind. naar hem toegebracht:

„Doe het niet!... Noorman, neen!"

Stokstijf blijft de koning staan. Luisteren moet hij, al wil hij het niet.

„Het zal u berouwen wenen zult gij om deze daad!"

krijtwit is Eric's gelaat geworden. Zijn ogen staren in de wijde verte naar de
zee, die daar voor hem ligt. Daar! Wéér die stem! Nogmaals die waarschmoing

Verontrust door de plotseling zo vreemde houding van de koning, doet burcht
heer Olaf een paar stappen naderbij. Wat is er met de Noorman?

Doch eer Olaf hem bereikt heeft, werpt Eric met een krampachtig gebaar, als
moest hij zichzelf overwinnen, het zwaard in de kar. Dof dreunen de planken, die
de kar moeten afdekken. Met vreesachtige ogen snoeren de knechten de meege
brachte touwen er om heen

Een snerpend kort bevel van Eric. Daar duwen de mannen het voertuig krakend
voort, over de laatste meters van de rotspunt Daar! De kar steekt reeds over
de rand heen, de wielen verliezen het contact met de grondMet zijn vreemde
inhoud stort de kar in de diepte om, vele honderden meter lager, met een doffe
klap het water te raken.

Eric ziet de burchtheer met vaste blik aan. De mannen raden eikaars gedachten
en de- opluchting, die hen beiden vervult.

Want daar beneden, vér onder hen, bruist en kolkt het water. Een gele nevel als
van brandende zwavel, stijgt omhoog en met het gieren van de wind mengt zich de
ijl-zangerige klaagtoon, die langzaam wegsterft

Advertentie

In de kwarteindstrijd van het Fifa-
jeugdtournooi heeft het Nederlands
jeugdelftal met 2-0 van de ploeg van
Noord-Ierland verloren.

In de eerste helft van de wedstrijd
wist Rooney (Ierland) het eerste doel
punt te scoren. Na de rust verhoogde
aanvoerder Giffen de stand tot 2-0 uit
een strafschop.

Het Nederlands jeugdelftal speelde in
de eerste helft uitstekend, doch kon na
de rust het^ernpo niet volhouden wegens
gebrek aalguithoudingsvermogen.

De verdere uitslagen luiden:

OostenrijkZwitserland 2-1 (rust
stand 1-0), Engeland—België 1-1 (na lo
ting mag België in de halve finale uit
komen). Frankrijk—Zuid-Slavië 0-3.

Nadat loting had uitgewezen, dat Bel
gië in de'halve eindstrijd uitkwam, en
Engeland als verliezer van de kwartfina
le werd aangemerkt, is het programma,
dat Zaterdag gespeeld wordt, als volgt
samengesteld:

Halve eindstrijden: Monaco: Oostenrijk
België; Nice: Noord-IerlandZuid-Sla
vië.

Verliezers ronden: Nice: Zwitserland
Engeland; Cannes: NederlandFrank
rijk.

Volgens radio-Moskou zal de wedstrijd
BotwinninkBronstein om het wereld
kampioenschap schaken in de komende
wedstrijden waarschijnlijk scherper van
karakter worden. De drie eerste wed
strijden zijn in remise geëindigd. De
derde partij, voorgezet uit een stelling
die Bottwwinnik enig voordeel bood, le
verde de kampioen kort na de hervatting
aanvankelijk verder voordeel op. Bott
winnik ruilde echter te vroeg torens en
verloor daardoor zijn voordeel. Radio-
Moskou meende dat de twee meesters
in de drie gespeelde partijen eikaars
kracht hebben beproefd.

Fausto Coppi heeft het ziekenhuis
verlaten, waar hij verpleegd werd na
zijn val in de wedstrijd Milaan-Turijn,
toen hij een sleutelbeenfractuur opliep.
Hij vertelde dat hij goed vooruit gaat
en zeker aan de Ronde van Italië zal
deelnemen.

Op Hemelvaartsdag wordt te Noord-
wijkerhout weer de bloemenrally voor
fietsers gehouden, georganiseerd door de
Vereniging voor Vreemdelingenverkeer
aldaar. Deze rally is een oriëntatierit,
die langs mooie plekjes in de bollen
streek en de duinen leidt.

De sterke Hongaarse voetbalclub Hon-
ved heeft de Oostenrijkse voetbalbond
telegrafisch laten weten dat zij Zondag
niet kan komen spelen in Weenen. Zes
weken geleden was tussen de voetbal
bonden van beide landen afgesproken
dat Honved in Wenen tegen Wacker zou
spelen. Reeds zijn 40.000 kaarten voor
deze wedstrijd verkocht.

De Oostenrijkse voetbalbond heeft be
kend gemaakt dat Oostenrijk alle sport-
betrekkingen met Hongarije zal verbre
ken en het incident zal melden aan de
FIFA. Indien de Hongaren niet van
houding veranderen en alsnog Zondag
spelen dan zal Oostenrijk ook de inter
nationale wedstrijd, die op 15 April in
Boedapest zou worden gespeeld, opzeg
gen.

De Amsterdamse studenten hebben
gistermiddag op een der terreinen bij
het Wagenerstadion te Amstelveen de
hockeywedstrijd tegen de in ons land
op tournee zijnde hockeyploeg van
Cambridge met 3—2 gewonnen, nadat
de rust met 2—1 in het voordeel van
onze landgenoten was ingegaan.

ZATERDAG

HILVERSUM I, 402 m. VARA: 7.00
nieuws. 7.15 gram., 8.00 nieuws, 8.15
gram.. 8.18 Onder ons gezegd. 8 23 orgel,
8.45 gram. VPRO: 10.00 Tijdelijk uitge
schakeld, causerie. 10.05 prot. pr. VARA:
10.20 herh., 11.35 Clavecimbelrecital.
12.00 gram., 13.00 nieuws, 13.15 dansmu
ziek. 13.45 gram., 14.00 jeugd, 14.30 or
gel 15.00 boek. 15.15 accordeon. 15.45
Van de wieg tot het graf. causerie, 16.00
gram., 16.30 soort. 16.45 kamerorkest en
solisten. 17.30'jeugd, 18.00 nieuws. 18.20
gram.. 18.30 volksmuziek. 19.00 artistie
ke staalkaart. VPRO: 19.30 Passepar
tout, causerie. 19.40 causerie, 19.55 Deze
week, causerie. VARA: 20.00 nieuws,
20.05 actualiteiten. 20.15 cabaret. 21.15 Ti
roler muziek, 21.45 socialistisch comm.
22.00 instrumentaal sextet, 22.25 Onder
de pannen, hoorspel. 22.45 instrumen
taal kwartet, 23.00 nieuws, 23.15 gram.

HILVERSUM II, 298 m. KRO: 7.00
nieuws, 7.15 gymn., 7.30 gram., 7.45
Morgengebed. 8.00 nieuws, 8.15 gram.,
8.25 plechtigheden van Paaszaterdag,
9.40 gram., 10.00 kleuters, 10.15 gram.,
11.00 zieken, 11.45 gram.. 12.00 Angelus,
paasklokken en Hallelujah, 12.07 Metro-
pole-orkest. 12.55 zonnewijzer, 13.00
nieuws, 13.20 amusem.orkest en sol'st,
13.45 gram.. 14.00 pianoduo, 14.20 Engel
se les, 14.40 amateuruitzending. 15.10
Kroniek van letteren en kunsten, 15.45
omroeporkest en solist, 16.30 liturgische
muziek (met toelichting). 17.00 jeugd.
18.00 filmmuziek. 18.15 Nederland in

dustrialiseert, klankbeeld, 18.25 orgel.
18.40 gram., 18.53 reportage, 19.00 nieuws.
19.15 „Dit is leven", causerie, actuali
teiten. sport, 19.27 politiekapel. 19.52
journalistiek weekoverz., 20.00 nieuws.
20.05 de gewone man. 20.12 gram.. 20.15
Lichtbaken. 20.40 Steek eens op. heren!.
21.00 gevar. progr., 21.53 Eieren zoeken.
22.45 Avondgebed, 23.00 nieuws, 23.15
Esperanto, 23.22 gram.

ENGELAND, BBC, home service 330
m.: 12.00 orkestconc.. 19.40 gevar. muz.

BBC, light progr. 1500 en 247 m.: 12.50
lichte muziek. 13.30 orkesteoncert, 16.10
orgelspel, 22.00 opera-orkest en solist,
23.20 orkestconcert, 23.35 dansmuziek.

NORDWESTDEUTSCHER RUNDFUNK
309 m.: 12.00 amusem.muz., 14.00 amuse
mentsmuziek, 15.30 koormuziek, 16.00
gevar. muziek, 18.30 volksliederen. 20 05
gevar. muziek. 22.25 symphonie-orkest
en soliste, 23.05 Jichte muziek.

BRUSSEL, 324 m.: 13.15 zigeunerork..
13.45 Phiiharm. orkest, 15.30 Matthaeus
Passion. 20.00 omroeporkest en solist,
21.15 lichte muziek.

484 m.: 12.05 omroeporkest, 14.45 Mat
thaeus Passion. 16.30 lichte muz., 20.00
omroeporkest, 21.30 jazzmuziek.

FRANKRIJK, nationaal progr. 249 en
347 m.: 12.30 orkestconcert, 14.12 sym
phonie-orkest, 16.50 lichte muziek. 17.19
kamermuziek. 20.00 orkestconcert. 23.25
kamermuziek.

Het was de derde maal in ons le;
ven. Donderdagmiddag, dat wij
de Ambonezen zagen. De eerste
keer gaat terug tot de twintiger jaren,
de dag, dat de begrafenisstoet van Van
Heutsz door Amsterdam trok, het Am
sterdam uit the incredible twenties,
waar het, men zou haast zeggen ver
boden was, dat een militaire forma
tie door de stad trok, want het mocht
de gevoelens der bevolking eens
kwetsen. In deze atmosfeer, soldaten
slechts kennende op verlof en niet in
hun beste houding, zagen wij het op
marcheren der Ambonezen in het K.
N.I.L.-detachement, dat Van Heutsz de
laatste eer bracht. Het heeft een die
pe indruk '■op ons gemaakt, de eerste
confrontatie met de betekenis en de
macht van het Rijk, waaromtrent de
gevoelens altijd latent waren geble
ven, nooit geprikkeld of gestimuleerd
Ons kleine land, nietwaar. Wij wisten
nauwelijks wat marcheren, wat mili
taire discipline was, en nu gingen daar
Nedeo-landse soldaten voorbij, Rijks
verdedigers, uit het Verre Oosten,
met een houding en een gang, marti
aal van top tot teen, haast onwerke
lijk krijgshaftig, deze bruine mannen,
met hun tropische stormhoeden, de
groene uniformen, geweer en klewang.
Wij waren nog jong toen, en het ge
voel van trots, dat ons op slag tinte
lend doorstroomde, was overeenkom
stig onze jaren, maar het heeft ons
nooit meer geheel verlaten.

De tweede keer, dat wij met deze
keurformatie in aanraking kwamen,
was op de rede van Belawan. Als
verslaggever aan boord van het troe
penschip „Volendam" zagen wij, met
Pasen 1948 een formatie van het K.
N.I.L., die naar alders werd overge
plaatst, bij ons aan boord komen; zij
zouden zover met ons meevaren. En
deze embarkatie behoort tot de meest
bonte beelden uit de caleidoscoop
van ons journalistiek verleden. Dit
was een leger, dat reisde met kind en
kegel, met heel zijn hebben en hou
den, soldaten met waaiers, hun vrou
wen onder parasols en in de dracht
van het land, zoveel bruine kinder
tjes om hen heen en de merkwaardig
ste bagage: looprekken en pannen,
comfoortjes. kooivogels en zelfs een kip
in een mand. En overal baby's op de
arm van vader of moeder, zoveel, dat
wij deze wonderlijke formatie prompt
hebben gedoopt: het leger in luren.

Toen hebben wij veel met hen ver
keerd, verstandige, hartelijke mensen.
En wij hebben meegeleefd met het
lot van de kleine Alfred Montong, een
piepjong Rijksgenootje. dat aan stui
pen leed. Aandoenlijk was het hoe dat
zieke Ambonese jongetje in de zieken
boeg werd verpleegd door hospitaal
soldaat Vet uit Ulft, aan wie het ze
ker niet gelegen heeft, dat het uit
eindelijk toch bezweek. Op een eiland
van de Riouw-Archipel, dat wij aan
deden, kreeg het jongetje een chris
telijke begrafenis en wij hebben tus-

Advertentie

Uit het
Engels
vertaald door
DICK
OUWENDIJK

67)

Hij stak het laatste bruine, gerimpel
de stukje rozeblad in de zak van zijn
colbert.

„U bedoelt het goed, Miss Lester en
ik waardeer dat. Maar ik vervul hier
een plicht en zal dat blijven doen."

Toen Johnny haar had uitgelaten leun
de hij met zijn rug tegen de deur en
begroef zijn gelaat in beide handen. O
vervloekt, waarom kwam die hier om
hem dat te zeggen? Zij beklaagde hem.
Noemde hem een dwaas. Een kladschil
deres, die hem beklaagde, hem John B
Puckhurst, Francis Sable's particuliere
secretaris.... Francis Sable's butler, huis
knecht, voetveegHet was al erg ge
noeg zonder dat zij hier kwam om hem
dit alles nog onder de neus te wrijven.

Hij hoorde Francis om hem schreeu
wen en ging naar binnen.

Francis zat op de rand van zijn bed,
met het hoofd tussen de handen, de elle
bogen op de knieën. Hij had zich in da
gen niet geschoren, noch had hij van
kleren gewisseld, zijn gezicht was ge
vlekt en opgezet.

„Jij weet dus nog wat ik was en wat
ik weer kan worden, niet Johnny? Je
dacht, dat ik van de kaart was. hè? Maar
ik heb jullie babbeltje wel gehoord. Het
is hier erg gehorig, Johnny, heel erg
gehorig. En je denkt, dat ik je nu meer
dan anders nodig heb, niet? Kleine, ver

vloekte, verwaande gek!"

Johnny zei flink: „Ik weet dat u on
gelukkig bent en ik wil u helpen."

„Er is maar één ding, dat je voor me
kan doen. Johnny, en dat is ophoepelen.
Je hoordé toch wat onze heilsoldate zo
juist zei? Neem vacantie tot Mr. Francis
v/eer zichzelf is. Dat betekent, neem va
cantie tot Mr. Francis dood is of jjj
gaat er aan. Begrijp je niet, dat het me
al ziek maakt om te zien, hoe Je hier
rondhannest? Dronken of nuchter, half
dronken of half nuchter, je hangt me de
keel uit. Begrijp je het nu? Als er één
ding is, dat me misselijk maakt, is het
wel verwaandheid. Die godvergeten ver
waandheid van: waarom kun je niet zo
braaf zijn als ik? Ik smeer 'm nu en laat
ik je hier niet meer zien als ik terug
kom. Je kunt een maand salaris nemen,
een half jaar, een jaar salaris, als je
maar verdwijnt dat is nu duidelijke
taal. niet?"

Johnny staarde hem aan met wit ge
zicht.

„Dat meent u niet, Mr. Francis, sir?
Ik bedoel, ik heb niets verkeerds gedaan.
Ik heb mijn best gedaan. Eerlijk, ik heb
mijn best gedaan. Met alles.''

Plotseling begon hij te huilen, hulpe
loos en met schaamte. Hij had het gevoel
glsof iets in hem ineenstortte, een dam,
die tot nog toe alles had tegengehouden;

nu zonk deze ineen en de hele stroom
van ellende en wanhoop kwam over hem
heen en sloeg alles weg. Alles wat hij
voor zichzelf had opgebouwd, de veilig
heid, waarin hij had geleefd en waarmee
hij zijn bestaan opbouwde: de veiligheid
van zijn trots, zijn intelligentie, zijn
nauwgezetheid.

Hij haalde een helderwitte zakdoek uit
zijn zak te voorschijn, nam zijn bril af
en bette zijn ogen;- maar iets was er in
hem gebroken en nu deed hij, wat hij al
sinds weken had willen doen en wat
hij meende, dat hij zijn leven lang zou
doen. Hij stond daar te snikken, zijn
ogen te betten en zijn brilleglazen
schoon te vegen.

„Het spijt me", stamelde hij. „Ik

ik ben er kapot van

Walging steeg in Francis op. Walging
en verachting.

„O Godverer uit! Hoor je me niet?

Er uit!"

Johnny draaide zich om en wankelde
de kamer uit. Zonder bril was hij bijna
blind. In de hall stootte hij zich nog
tegen het marmeren blad van een wand
tafeltje en vond toen de deur van zijn
kamer. Voldaan hoorde Francis hem
de deur dicht slaan.

„Verdomde, kleine, sentimentele ver
waande kwast", zei hij luid.

Hij kwam overeind van het bed. bleef
een ogenblik, een beetje heen en weer
zwaaiend, staan, ging naar de wasbak
en wierp zich koud water in het gelaat.
God, dacht hij, ik voel me afgrijselijk
Hij keek in de spiegel. Ik zie er afgrijse
lijk uit. Ik moet iets te drinken hebben.
Ik moet mensen om me heen hebben.
Ik moet wat afleiding hebben. Ik moes1
de prinses maar eens opbellen. Me op
knappen en naar Sandra gaan. Wat zè
schenkt is goed en ze schenkt volop, en
altijd amusante lui. Hij bekeek zich op
nieuw in de spiegel. Je ziet er uit om
met geen tang aan te pakken, Francis,

ouwe jongen, maar als je je opknapt
gaat het wel weer. De knappe, elegante
Francis Sable. Altijd als om door een
ringetje te halen. Vooruit dan maar.
Eerst scheren. Neen, eerst de prinses op
bellen. Het voornaamste het eerst. Voor
de donder, waar is het telefoonboek?
Verdomme, laat hij het doen. Als je een
hond houdt, ga je zelf niet staan blaffen.
Hij schreeuwde: „Johnny!" Er kwam
geen antwoord. Woedend liep Francis
naar de deur en brulde: „Johnny! Beu
je doof?"

Hij wachtte tot Johnny's deur zou
opengaan. Hij luisterde en hoorde een
gedempt gesnik.

„Vervloekte grienpot!" Francis liep de
hall door naar zijn zitkamer. Een geur
van parfum. Goede parfum. Numéro
cinq. Natuurlijk Sue. Zij had een goede
smaak. Hij tastte naar de lijst met tele
foonnummers, die met het adresboek en
een in fluweel gebonden bloc-note keu
rig gerangschikt op de schrijftafel lag,
zette zich neer, zocht het nummer op cn
trok toen het wit emaille telefoon
toestel naar zich toe. Hij gaf het nummer
op en wachtte. „Ik wou dat ik iets te
drinken had", dacht hij.

Hij werd verbonden. „O, hallo Sandra.
Je spreekt met Francis Sable. Hoe gaat

het met je. lieveling?Dank je. Ja,

het was verschrikkelijk. Ik moet aflei
ding hebben, zoals men dat noemt. Kan
ik vanavond niet even langs komen'
Heb je een partij? O, dat geeft niet. Het
is juist wat ik nodig heb. Avondtoilet?
Niet erg. Voor een mooie vrouw heb ik
wel meer over. Ik wil je alleen waar
schuwen. dat ik er afgrijselijk uitzie

Dat is erg lief van je. Ik kom om negen
uur ongeveer. A bientót."

(Wordt vervolgd).

sen de Ambonezen ingestaan, blank en
bruin verenigd in het gebed, waarin
de veldprediker voorging, en toegezien
hoe het kleine kistje in de donkere
tropische aarde werd neergelaten.

Donderdag nu zagen wij de Am
bonezen voor de derde maal. Het le
ger in luren was een leger in dassen
en dekens geworden. Wij hadden het
vaderlandse voorjaar wel met De Ge-
nestet's Boutade om de oren willen
slaan, zo bar en boos betoonde het zich
bij aankomst van deze tropenkinde-
ren, die krompen van kou. Maar alles
werd vergoed door de gastvrijheid, de
zorg en toewijding waarmee zij 's mid
dags in het Amersfoortse Boskamp, in
gebruik als demobilisatie-centrum,
werden ontvangen. Een kamp blijft
maar een kamp, doch er heerste in de
barakken een sfeer van hartelijke ge
negenheid, die mèt de. kachelwarmte
de Ambonezen zichtbaar goed deed.

Van de duizend mannen, vrouwen
en kinderen, die, uit de Kota Inten
ontscheept, in de loop van de dag hier
aankwamen, konden er ongeveer 600
worden afgeholpen. Want Amersfoort
is slechts voor een vluchtige door
gang. Gezinsgewijs worden de men
sen hier doorgelicht, medisch onder
zocht en over hun bestemmingen
verdeeld. Alles was hiertoe, prachtig
geregeld en verliep dus vlot. Een uit
gebreide staf van doktoren, Marva's,
V. H. K.'sters, verpleegsters van het
N. V. K. L. en Rode Kruis-helpsters
is tot laat in actie gebleven om zoveel
mogelijk van de aangekomenen te.
helpen, zodat zij nog door konden
reizen naar hun uiteindelijke bestem
ming: voor de Ambonezen, die tot de
Marine behoren, Doorn en voor de
overigen Westerbork of Vught, waar
alles voor hun ontvangst in gereedheid
is gebracht.

Vierhonderd moesten er dus blijven
slapen en ook daar was voor gezorgd.
Dekens volop en aanhangkribjes voor
de baby's. Wij hebben door de loka
len gelopen, waar gegeten werd of
waar men zich reeds vroeg in de bed
den en warmpjes onder de dekens had
geïnstalleerd. Er waren vrouwen bij,
die over wollen onderkleding toch
nog hun sarong en kabaai droegen en
in de slendang over de schouder de
baby als een zonderling teddybeertje
in slobbroek en trui en met een ijs
muts op he.t hoofd, waaronder de grote
gazelle-ogen in het bruine gezichtje
verbaasd de wereld in keken. Allen
zagen ons trouwens met grote don
kere ogen en haast ontroerend ver
trouwen aan: de kleine, tengere vrou
wen, huiverig met jumpers en sjaals,
de kinderen, donkergelokte meis
jes, zacht zwatelend onder elkaar, die
Valentine, Maria, Augustina heetten,
en de kostelijk open snuitjes van de
jongens, die luisterden naar namen als
Willy en Ronnie.

De Nederlandse militairen, die van
harte hun Paasverlof hadden geofferd,
zorgden voor een verrassing en deel
den 600 lolly's uit. bekostigd uit hun
eigen pot, lekkernij, die in een omme
zien was verdwenen, want ook de
vrouwen bleken er niet afkerig van.
En er werd een pittig kostje opge
diend om de'inwendige mens te ver
sterken: rijst met sajoer en sambal,
zoveel men maar hebben wou. En ge
lijkelijk zag men luitenants en soldaten,
met de borden lopen om met vele
handen licht werk te maken. En later
sinaasappelen uitdelen overal in gre
tige handjes.

Wij spraken nog met verschillende
Ambonezen. Ook zij huiverden, de sol
dateske kerels in de onwennig zware
uniformjassen, een beetje bleekjes
weggetrokken onder de bruine huid
kleur. Maar zij lachten gul met rijen
witte tanden en waren vol belangstel
ling voor alles om hen heen. Zij vroe
gen hoever Amsterdam was, en of
Soestdijk hier nu vlak bij lag, zo dicht
hadden zij nooit gedroomd bij hun
Koningin te komen. En hoeveel 'n gui
taar kostte en vooral wanneer de zomer
begon. In elk geval: zij waren
vol vertrouwen op de toekomst,
nu immers in Nederland, thuis,