Landdrost installeert de
gekozen Poldercommissie
Militaire samenwerking
van Benelux-landen
Nederland heeft nauwelijks
geld voor zijn monumenten
"Eric de Noorman: DE PI DEP WRAKE
BLOEMENCORSO
AALSMEER
De achterstand in noodzakelijke
voorzieningen neemt nog toe
naar V-Korea
Olietransport
Twee Mulo-scholen in Emmeloord
Snoer parels,
f 20.000.-,
verzekeringswaarde
in kippenhok
SCHOOL GEBOUWD ZONDER
VEREISTE GOEDKEURING
Tegen gemeentebestuur van Apeldoorn
f 100.000 hoete geëist
ft*
f 100 mill, over
schot in E.B.U.
Eerste zitting van
het Uniehof
WOENSDAG 5 SEPTEMBER 1951
PAGINA 5
N.O.P. in nieuwe phase
KERMIS-EXPLOITANT
VRIJGESPROKEN
Blad voor emigranten
opgericht
komt 8 Sept. 3 uur
Tegen medisch repetitor
één jaar geëist
Mathematisch Gentrum
E. Goulmy overleden
Burgemeester in toga
In Belgische sector van West-Duitsland zullen
komende maanden manoeuvres worden gehouden
MONUMENTENZORG WORDT ZORGENKIND
De reis van de „Aster
In Augustus
Bijzondere ontvangsten
Mr. De Grooth pleit voor
Nederland
Veearts op onbewaakte
overweg gedood
Nieuw E.C.A.-crediet
voor Nederland
Dr. ir. B. Groeneveld
Belast met de zorg voor
paardenfokkerij
Meer torens kunnen
instorten
Nieuwe en Oude Kerk
in de hoofdstad
Nederlandse zeelieden
namen ontslag
Een luchtfoto van de fraaie Oude Kerk op hel Oudekerksplein te Amsterdam, die Vrijdag 15 Juni op last van het
gemeentebestuur is gesloten, nadat er enkele stukken steen uit de kap waren gevallen. De kerk dateert uit het
jaar 1306. In deze kerk bevinden zich de graven van onze grootste componist J. P. Sweelinck en de zeehelden
Heemskerck. Sn eers, v. d. Hulst, v. d. Zaan e.a. Er zijn geen gelden, voldoende voor complete restauratie, aanwezig.
Advertentie
Een zestal persfotografen en een do
zijn journalisten uit verschillende deler
des lands waren naar Emmeloord ge
komen, om getuige te zijn van het his
torisch belangrijke moment, dat de
door de bevolking gekozen leden van de
Poldercommissie door de Landdrost
dr. ir. Smeding zouden worden geïnstal
leerd. Het vriendelijke „raadzaaltje"
met wuivende peppelkruinen voor de
ramen wekte allerminst de indruk van
een tijdelijke voorziening. En als ware
het de bedoeling om op bloemrijke wijze
aan te kondigen dat van nu af aan de
Poldercommissie een politiek lichaam
is, hadden dé P.v.d.A.-jongeren een
fraai veldbouquet gezonden.
In een lange toespraak tekende de
landdrost de snelle ontwikkeling van de
polder in de laatste jaren.
Blijkens de hierna volgende mede-
De Haagse rechtbank heeft de kermisex
ploitant G. vrijgesproken van de hem ten
laste gelegde dood door schuld. Hij was
er van beschuldigd, dat hij door het aan
leggen van een verkeerde stroom-aan-
sluiting op het kermisterrein aan het
Malieveld een gedeelte van de omras
tering van het veld onder stroom had
gezet, waardoor de tienjarige Jan On
derwater, na aanraking van de omraste
ring, 19 September 1950 op slag werd
gedood. De eis luidde een maand hech
tenis. t
Op 6 October g,s. /-al het eerste nummer
van ..Dc Emigrant", het officiële orgaan
'van de Katholieke Centrale Emigratie Stich
ting, verschijnen. Het blad is op de eerste
plaats bestemd voor adspirant-emlgranten
en verder voor de ouders, wier kinderen
mogelijk in de toekomst zullen emigreren.
Het blad zal uiteraard een belangrijke grond
van informatie zijn voor hen. die uit hoof
de van hun functie regelmatig adviezen
moeten verstrekken. Vervolgens is het blad
van belang voor de emigranten zeif cn
voor hen. die als leden van het „thuisfront"
achterblijven.
De redactie van bet blad. dat eens per
veertien dagen verschijnt, berust, bij de
Katholieke Centrale Emigratie Stichting.
delingen heeft het rijk medewerking
oegezegd aan de oprichting van twee
mulo-scholen in Emmeloord n.l. een
openbare en een Prot.-Christelijke. Nu
afdoening van een aantal formele
agenda-zaken werd de vergadering ge
schorst om de hunkerende pérsfotogra
fen in de gelegenheid te stellen een
groepsfoto van de Poldercommissie te
maken- De heren fotografen hadden heel
wat noten op hun zang en daardoor
werd het een plesanl intermezzo.
Hierna volgde de rondvraag en dc
voorzitter liet duidelijk merken, dat een
veelheid van vragen en opmerkingen
hem zeer welkom waren. Het ging over
allerlei zaken en tenslotte stelde de
voorzitter zelf voor de volgende con
tacten te leggen tussen de - poldercom
missie en de centra, die niet in de Pol
dercommissie zijn vertegenwoordigd. De
heren Kamp en Rijken zouden hun zor
gen uitstrekken over Luttëlgeest, de
heer de Feijter 'over Kuinderbrug en
Bant. de heer Albers over Rutten en
Tollebeek, dc heer Linzel over Espel en
de heer v. d. Werf over Nagele.
Tijdens deze eerste vergadering van
de gekozen Poldercommissie werden
thee met koekjes en sigaretten gc-
offralrd en naar ons werd verzekerd
was dit hier reeds een lofwaardige ge
woonte geworden.
Na afloop van de besprekingen,
die- gistermorgen door de chefs van
de generale staven van de Benelux-
landen en 's middags door de minis
ters van Defensie van deze drie lan
den te Brussel zijn gehouden, is na
de voltallige vergadering een com
muniqué uitgegeven, waarin het
volgende wordt gezegd:
De besprekingen, die in het kader
stonden van de militaire Nederlands-
Belgische conventie en waaraan ook
Luxemburg deelnam, hadden tot éssen-
tieel doel de verdediging van de drie
landen te coördineren om zo goed en
zo economisch mogelijk aan hun inter
nationale verplichtingen te kunnen vol
doen. Vergaande overeenstemming is
bereikt op het gebied van gemeenschap
pelijk gebruik der hulpbronnen en
betreffende de wederzijdse hulp die
verleend zal worden op het gebied van
de opleiding. Eveneens zijn maatregelen
getroffen ter beveiliging van de grens
gebieden en ook op het gebied van de
luchtverdediging zal samengewerkt
worden.
Met het oog hierop zullen dc komende
maanden in de Belgische sector van he-
in het Olympisch Stadion
MET STADIONSPEL „UTOPIA"
f 2.50 - f 2.- - f 1,- - f 0.50
De 60-jarige A. P. T., medisch repe
titor uit 's-Gravenhage, hoorde voor de
Haagse arrondissementsrechtbank een
jaar gevangenisstraf met aftrek tegen
zich eisen, waarvan zes maanden voor
waardelijk met een proeftijd van drie
jaar en onder toczichtstelling. T. was
poging tot oplichting ten laste gelegd.
In Mei van dit jaar vervoegde hij zich
bi.j de Haagse recherche met de mede
deling dat hij eén collier parels, dat hij
tegen een bedrag van f 20.000 bij de
„Railway Passengers Assurance Com-
zet Duitsland gemeenschappelijke troe
penmanoeuvres worden gehouden.
Tevens is een programma opgesteld
voor de aanleg van gemeenschappelijke
oefenterreinen. Tenslotte is overeen
stemming bereikt tot oprichting van een
lv.chtverdedigingsschool te Lombartzijde
en een schietbaan te Den Helder.
Het Mathematisch Centrum te Am
sterdam vestigt de aandacht op het feit
dat in het komende seizoen 1951/1952
wederom de z.g. avondcursus zal wor
den gegeven-
Deze is bestemd voor wiskundig be
gaafden. die niet in de gelegenheid zijn
een universitaire studie in de wiskunde
te volgén. De stof. die op deze cursus
wordt behandeld, is vergelijkbaar met
de wiskunde, zoals die voor de univer
sitaire candidaatsexamens wordt gedo
ceerd, tevens met speciale nadruk op
het maken van oefeningen.
Hoewel deze cursus een vervolg is'
van die welke in 1950/1951 is gegeven,
bestaat er na overleg met de betrokken
docenten toch gelegenheid zich voor de
eerste maal te doen inschrijven.
Enige Nederlandse zeelieden, onder
wie de tweede machinist Dörr, hebben
toen kans gezien ondetweg hun ontslag
te krijgen. Zij konden naar Nederland
terugkeren. Dc donkeyman J. Hoitrop.
die er ook weinig voor voelde voor
Noord-Korea te varen, kon op een an
dere, zij het toch ook niet zeer aange
name wiizc van zijn verplichtingen af
komen. Hij kreeg n.l. een aanval van
blindedarmontsteking en dit was oor
zaak. dat hij voor operatief ingrijpen in
Port-Said kon achterblijven.
Hij is thans met het m.s. ..Kota Ba-
roe" van de Kon. Rotterdamsche Lloyd
in ons land teruggekeerd.
In een onderhoud, dat wij met hem
hadden, vertelde hij zi.in ervaringen
met de ..Aster". Per autobus was de ge
hele groep in Nederland Bemonsterden
behglve kapitein Townsend en de
marconist, beiden Engelsen, waren alle
maal Nederlanders aangenomen naar
Bremerhafen gegaan. waar het schip
ter reparatie in het dok lag. Het bleek
een oude boot te zijn. De toestand,
waarin de „Aster" zich bevond, stond
niemand aan. Onder elkaar zei men al:
„We gaan niet eerder met die boot va
ren voordat ze goed is."
Er is enige uren lang proefgedraaid
cn toen besloot men het er maar op te
wagen. Van Brefiierhafen af ging de
reis in ballast naar Constanza. Daar
werd 8.090 ton vliegtuigbenzine gela
den en Toen eerst werd gezegd: „We
gaan naar Odessa". Het verblijf in
Constanza was niet bepaald aangenaam.
De bemanning werd 3VS uur in de sa
lon opgesloten, omdat het schip door
zocht moest worden. Ook het aan de
wal gaan ging niet zonder moeite.
Na een verblijf van ruim twee
dagen werd de réis naar Odessa onder
nomen. Daar werd de benzine gelost en
onnieuw keerde men terug naar Con
stanza. om er petroleum te laden.
Intussen was gebleken, hoe slecht
het met het schip gesteld was. De
benzine lekte overal dooi en werd
zelfs in de gasc-lie teruggevonden.
pany" had laten verzekeren, had verlo
ren, waarbij hij ook de mogelijkheid
open liet dat dit parelcollier hem in de
Haagse binnenstad ontstolen was. Erg
veel geloof werd er van de zijde van de
politie niet aan dit verhaal gehecht. Bij
een tweede ondervraging door een re
chercheur viel T. al door de mand en
werd zijn portefeuille inhoudende het
bewuste collier in het kippenhok in zijn
tuin gevonden.
De rechtbank achtte het wel wat
vreemd dat T. juist één maand voor de
gefingeerde vermissing het snoer had
laten verzekeren. Hem werd de vraag
gesteld of het plan niet toen reeds bij
hem was ontstaan, om het enige weken
later als vermist op te geven waardoor
hij de verzekeringspenningen zou kun
nen opstrijken. T. ontkende dit. „Toen
ik de eerste leugen verteld had, wist
ik niet meer wat ik er mee aan moést,
ik durfde niet te zeggen dat het hele
verhaal maar verzonnen was", zo zei
hij. Het psychiatrisch rapport dat over
T. was uitgebracht noemde hem ver
minderd toerekeningsvatbaar.
De Officier van Justitie was van me
ning, dat de beklaagde zich jaren lang
had weten te omgeven met een waas van
importantie. Ten onrechte was hij in het
bezit van een naar sprekers inzicht vol
maakt waardeloze doktersbul, afkomstig
van een eveneens waardeloos instituut
uit België. Geldnood had hem er uitein
delijk toe bewogen de ten laste gelegde
misstap te begaan, doch de Officier zag
geen reden om aan te nemen, dat ver
dachte in zijn verdere leven nog in her
halingen zou vallen.
Uitspraak over veertien dagen.
J
Te Deurne CN.B.) is in de leeftijd van
bijna 85 jaar overleden de heer Eugêne
Goulmy. een der grondleggers van de
sigarenfabrieken Goulmy en Baar te
's-Hertogenbosch en Amsterdam. De Ko
ninklijke fabrieken kwamen onder zijn
leiding op het einde der 19e eeuw en
begin 20e eeuw tot grote bloei. De hger,
Goulmy is tevens de oprichter geweest
van de harmonie „Goulmy en Baar
(thans omgezet in de Koninklijke Har
monie 's-Hertogenbosch). een muziek
korps, dat in binnen- en buitenland
veel lauweren heeft geoogst.
De thans overledene is o.m. een aan
tal jaren lid geweest van de Bossche ge
meenteraad. Hij was ridder in de orde
van Oranje Nassau en ridder in de orde
van de H. Gregorius de Grote.
Burgemeester J. J. G. Boot van Ede
heeft zijn. gemeente Dinsdagmiddag
verrast met een primeur, die niet na
liet zeer de aandacht te trekken. Bij de
huwelijksvoltrekking van ds. G. Visser
uit Avereest en mej. R. Haffmansuit
Ede verscheen de heer Boot. bij deze
gelegenheid fungerend als ambtenaar
van de Burgerlijke Stand, niet ge
kleed in deftig zwart in de trouwzaal,
doch in een fonkelnieuwe, loodgrijze
toga. gefestonneerd piet donker flu
weel en versierd met het in goud en
blauw geborduurde gemeentewapen.
Deze ..nieuwe mode" zal in Ede in
de toekomst een onderdeel van het
decorum blijven vormen.
van
ren.
odat
als
is
jëine
:ren
scht
«er,
Sren-
litel-
dat
het
♦Ren
peel
die
iker
DUW
anst
zijn
ler-
een
ge-
ij ve
fiok-
jnce
mte
fjes
*ou-
ja-
|/er-
ftl.
*a»j
otel
mte,
taas
Dver
een
rina
I er
•stje
iten
rtel,
erij.
Den-
ater
kjes
:gof
lei»
in
dat
end
in
/ui-
met
uil
gen
en
fen.
de
een
-ine
kke
net
en)
gen
'ge'
rd-
•tel.
or-
ui'
en?
:ijn
sen
ij"
US*
nig
en'
j. \b°r de economische kamer van de
W bank te Zutphen. die daarmede
vjens haar bestaan, gevolg van de
0 r 1 Mei j.l. van kracht geworden wet
f): ec°nomische delicten, inluidde, heeft
ge?tScia§ de gemeente Apeldoorn terecht
Sopi?ian' wegens het zonder schriftelijke
Se/a 'ing van het daartoe bevoegde
la„ag doen bouwen van een openbare
\vp„ school aan de Oud-Beekberger-
aldaar.
Overtar -llet Ilier cen derde dergelijke
geding in successie betrof, eiste de
~r van Justitie, mr. W. J. Stam,
zijn scherp requisitoir dit geval
öi
qjpj. -■ j" ovuci p jvi|uwuuii ui» gcvdi
h0gp beschamend noemde, een zeer
dqj, straf, n.l. een boete van honderd-
de iv gulden. Tegen de directeur van
T, j*,Ipnst van Gemeentewerken, ir.
stedin namens B- en W de aanbe-
gegu"? bad gehouden en de bouw had
Geëist ,Werd twee duizend gulcn boete
'bede drie maanden hechtenis, als-
*tfaf ecn voorwaardelijke gevangenis
cel ,.Van drie maanden met een proef-
U Va" drie jaar.
Als raadsman der gemeente trad op
mr. G. W. van Driel, uit Apeldoorn, die
m zujn pleidooi toegaf, dat er welis
waar formeel een overtreding is be
gaan doch ter verdediging o.m. aan
voerde, dat men spoedshalve is afgegaan
op de toestemming van twee instanties
op dit terrein, de Eouwinspectie van het
Onderwijs en de beirokken inspecteur
van het L. O De practijk had tot dus
ver geleerd, dat na hun toestemming
niets meer aan het verlenen van de
Rijksgoedkeuring in de weg stond.
De tengevolge van de ongunstige fi
nanciële ontwikkeling per 22 Mei ge
troffen nieuwe regeling, waardoor niet
langer de ministers afzonderlijk, doch
de gezamenlijke ministerraad beslist,
heeft echter later een spaak in het wiel
gestoken. Aan de beide vorige overtre
dingen heeft in iedere geval, aldus
pleiter, de huidige directeur part noch
deel. i
Uitspraak 18 September.
Eemnes-Buiten. Kloetinge, Loppersum
en .Monnikendam. In laatstgenoemde
plaats bijvoorbeeld ziet men de ene zij
beuk van de N.-H. kerk naar beneden
zakken. In Haarlem struikelt men over
bedragen van enkele tienduizenden
guldens voor het onderhoud van een
viertal hofjes en hier heeft men toch
wel te maken met typisch Nederlandse
„monumenten". Deze opsomming is nog
maar zeer fragmentarisch; men kan zon
der veel overdrijving stellen, dat in vrij
wel alle plaatsen met oude gebouwen
de monumentenzorg werkelijk een zorg
geworden is.
Verbetering in deze situatie is niet te
ontdekken, wel verslechtering. Geen
serieus mens zou het aandurven en
terecht te stellen, dat wij dan maar
geen straaljagers moeten aanschaffen,
geen woningen bouwen en geen sociale
voorzieningen in stand houden. Doch
inmiddels dreigt om der wille van heden
en toekomst een waardevol bezit uit het
verleden ons te ontglippen. En in meer
dan één geval is het bepaald euphe-
mistisch slechts van een dreiging te
spreken. In het geval-Jorwerd kan men
niemand veel verwijten, maar het is er
v;el als een waarschuwing.
58. Terwijl Winonah onder bewaking van twee van Hovin's trawanten in het
duister verdwijnt, werpt Draga een spottende blik op de krijgers rond het kampvuur.
..Bedankt voor uw gezellig onthaal, mijn vriendenzegt ze met zalvende stem.
„Ik begrijp, dat ge verlangend zijt mij te volgen, doch ik bid u, onderdruk deze
neiging. Het zou vrouwe Winonah ernstig ongemak kunnen veroorzaken. Tot weer
ziens!'' En met een tergend lachje trekt ook zij zich tussen de stammen terug.
Met opeengeklemde tanden staart Ya.rk haar na. .Wanneer het hoefgetrappel van
de zich snel verwijderende paarden verstomd is. valt een loden stilte onder dc
mannen. Dan richten zij hun blikken op hun kleine aanvoerder, van wie zij onbe
wust uitkomst verwachten. Met een diepe rimpel in het brede voorhoofd staart Yark
de kring rond.
..Dit is, bij Thor, de laatste maal, dat Hovin ons getroefd heeft," gromt hij schor.
Wij zullen terugslaan! Dit is geen mannelijke strijd meer. We vechten tegen een
weerwolf zonder genade! Welnu, oog om oog, tand om tand!" Even staart Yark voor
zich heen. Dan, met grote beslistheid vervolgt hij: ..Om le beginnen trekken we op
tegen Tyrfing. We zullen ons met Svitjold cn de rest van zijn mannen in verbinding
stellen. Als ik mij niet vergis is Tyrfing zo goed als onbeschermd achtergebleven
Gezamenlijk kunnen wij een aanval op dif roversnest ondernemenEn dit zal de
eerste klap zijn die Hovin te verduren krijgt!" Zich tot één der aanvoerders wen
dende vraagt hij: „Kent gij de snelste weg van hier naar de wouden van Tyrfing'"'
„Ja, heer," knikt deze. „Ten westen van hief loopt een oud zandpad. Het rijdt
wel om, doch het is een veilige weg, omdat haast niemand er meer gebruik van
maakt."
„Prachtig! Dit pad nemen we dus." gromt Yark. „Zendt gij een snelle boodschap
per naar vrouwe Astara en breng haar van de gewijzigde toestand op de hoogte.
Verzoek haar, zich met haar krijgsknechten bij ons te voegen. Hoe meer zielen hoe
meer vreugd! Vriend Likar kan hen tot gids dienen!"
Tegen de middag bereiken zij het verlaten pad: doch het eerste waar D ork's oog
op valt is de eenzame ruiter die zich in snelle galop hierover voortspoedt.
„Een ongebruikt pad, hé?" gromt hij, met een vernietigende blik in het rond. „Wat
doet die kerel daar dan?"
De vraag besterft hem op de lippen, als hij het vreemde gedrag van de onbekende
ruiter ziet. De man heeft ook hen opgemerkt en even houdt hij aarzelend zijn paard
in. Dan, met cen felle zweepslag, drijft hij het dier tot nog groter spoed aan. in
een poging de bescherming van het woud te bereiken.
„Kom op. kerels!" schreeuwt Yark, wiens argwaan plotseling gewekt is. .Jjic
snuiter heeft wat op zijn lever, grijp hem!"
waarmee gestookt werd. Bij het laden
in Constanza vloog plotseling ook de
ketel in brand. Gelukkig is men het
vuur spoedig meester kunnen worden.
De tweede lading zou. zo werd la
ter in Port Said pas verteld, naar Port
Dairen in communistisch China ge
bracht moeten wprden. Met deze be
stemming was het schip voor drie rei
zen gecharterd. ..-Bij het aanmonsteren
was wel gesproken over een reis van
acht maanden, o.a. naar het Verre Oos
ten". zei Hoitrop. „maar communis
tisch China daar hadden we niet op
gerekend. Ons hachje was ons liever."
De Ned. Bank deelt mede. dat het
betalingsverkeer met de aan de Euro
pese Betalings Unie deelnemende lan
den in de maand Augustus 1951 een
overschot gelaten heeft, dat op grond
van dc thans beschikbare gegevens kan
worden becijferd op ruim f 97 millioen.
Dit resultaat is voor een niet onbe
langrijk gedeelte te danken aan enkele
bijzondere ontvangsten, die toevallig in
de maand Augustus samenvielen, waar
onder een vervroegde aflossing door de
Duitse regering op de per 30 Juni 1950
geconsolideerde bilaterale schuld op de
aecoordrekening.
Vandaag is te Djakarta de eerste
zitting van het Uniehof gehouden.
Voorzitter was mr. dr. Kusuma At-
madja. Rechts van hem zaten mr. Mara-
mis. mr. Wirjono Prodjoaikoro, mr.
Sibekto, en mr. Simardi, aan zijn
andere zijde prof. De Beaufort, mr.
Prinsen en mr. Donner. Pleiter voor
Nederland was mr. De Grooth. voor
Indonesië mr. Sukiman.
Prof. De Grooth besprak de vraag, in
hoeverre de Indonesische regering be
voegd is tot opschorting, vermindering of
tenietdoening van uitkeringen, zoals die
zijn vastgesteld in de slot-rehabilitatie
ordonnantie en de ordonnantie op de
algemene- oorlogsongevallen regeling. In
een pleidooi van 1VS uur kwam hij tot
de conclusie dat de Indonesische regering
krachtens artikel 4 van de overgangs-
overeenkomst en krachtens artikel 24
van de financiële overeenkomst het recht
mist om, hetzij door 'n daad van wetge
ving. hetzij anderszins of de facto, een
einde te maken aan bij een bijzondere
concrete beschikking toegekende uitke
ringen uit hoofde van de algemene oor
logsongevallen regeling of de regeling
inzake de slot-rehabilitatie uitkering".
De tweede conclusie waartoe mr. De
Grooth kwam, was „dat de Republiek
Indonesia krachtens artikel 4 der over-
gangs-overeenkomst de bevoegdheid mist
tot een zodanige wetgevende of andere
gedraging, waardoor op 1 Januari 1950
bestaande aanspraken van belangheb
benden op vaststelling en bepaling van
enige uitkering als bedoeld in de alge
mene oorlogsongevallen-regeling en of
slot-rehabilitatie regeling zou worden
te niet gedaan, anders dan op de wijze
en in de gevallen, in die verordeningen
voorzien".
De electrische stoptrein Arnhem
Amersfoort heeft op de onbewaakte
overweg tussen Lunteren en Barneveld
nabij de Meulunterseweg een motor
rijder aangereden. Het slachtoffer, vee
arts Van de A. uit Lunteren, was op
slag dood.
De E.C.A. heeft een crediet van
3.640.000 dollar ter beschikking van Ne
derland gesteld. Daarvan is een bedrag
van 3',4 millioen dollar bestemd voor de
aankoop van blik, verder 290.000 dollar
voor de aankoop van katoenafval en het
restant voor de aankoop van metaalwa
ren. De apkopen moeten in de Ver. Sta
ten geschieden.
De minister van Landbouw, Visserij
en Voedselvoorziening, de heer S. L.
Mansholt, heeft in het Casino te Den
Bosch aan een maaltijd ter gelegenheid
van de 19e nationale tentoonstelling
„Het Nederlandse Trekpaard" medege
deeld. dat de voormalige Nederlandse
landbouwattaché in Hongarije, dr. ir.
B. J. B. Groeneveld. belast zal worden
met de zorg voor de Nederlandse paar
denfokkerij.
De typering van de Amerikaan, die één dag uittrekt „to do Holland" is wel
haast klassiek. Naast deze haastige touristen, die hoe dan ook, zo snel
mogelijk zo veel mogelijk willen afwerken, zijn er echter ook andere, die
serieus in de Oude Wereld datgene komen zoeken, wat men zelf in Amerika niet
heeft: de uitingen van een cultuur, die zich over eeuwen uitstrekt. Soms begint
het er evenwel naar uit te zien, dat verschillende Europese landen, alle krachten
inspannend om zich militair weerbaar te maken en economisch staande te hou
den, niet meer bij machte zijn hun cultuurbezit in de_ meest materiële zin de
voortbrengselen der bouwkunst voor de vreemdeling en voor zichzelf ongc-
gesehonden in stand te houden-
Tot die beduchtheid kwamen wij na een gesprek, dat wij hadden met de heer
P. J. y. d. Velde, hoofd van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, naar aan
leiding van het feit, dat dezer dagen de oudste dorpstoren van Friesland, die van
Jorwerd, plotseling is ingestort, terwijl men met restauratie-werkzaamheden
bezig was.
Het zou rijkelijk overdreven zijn een
eventueel blijvend verlies van deze
dorpstoren al mag hij dan ook bijna
duizend jaar oud zijn geweest aan te
Ihérken als een gemis voor de vreemde
ling, die ons land bezoekt, of ook zelfs
maar voor de gemiddelde Nederlander,
die waarschijnlijk van het bestaan van
dit monument niet eens weet heeft ge
had. Ook is het niet juist bij dit geval
luid alarm te slaan over een te laat in
grijpen, want de zwakke plekken in de
Jorwerdse toren waren nog niet bekend
Wel echter is deze gebeurtenis weer
eens een waarschuwing, dat Nederland
zijn toch al niet zo talrijke oude archi
tectonische monumenten niet ongestraft
kan verwaarlozen. Aan de zorg nu, wel
ke onze historische gebouwen behoeven,
kan bij lange na niet voldaan worden.
Er kunnen nog wel meer torens instor
ten, zei ons de heer v. d. Velde en dit
klinkt nogal alarmerend.
Over de problematiek behoeft niet
lang uitgeweid te worden: Nederland
verkeert in zulke berooide omstan
digheden. dat er op de begroting van
O., K. en W. aan rijkssubsidies voor
restauratiewerken niet meer dan
twee millioen gulden per jaar kan
worden uitgetrokken en daar blijft
het bij. Bij gewestelijke en gemeen
telijke instanties is de situatie nave
nant en eigenaren b.v. kerkelijke
gemeenschappen die de restaura
tie uiteindelijk moeten doen uitvoe
ren, kampen met dezelfde moeilijk- j
heden.
Een soortgelijke toestand treft men
•an in vrijwel alle West-Europesc lan
den, met uitzondering van Italië, dat
zich mede met het oog op het toerisme
meer veroorlooft voor de instandhouding
van zijn culturele monumenten. Aan de
specificatie van de genoemde twee mil
lioen gulden is op de begroting een lijst
JOegevoegd voor een totaalbedrag van
"ijna negentien millioen van restaura
ties, welke eigenlijk ook dringend ter
hand zouden dienen te worden genomen,
hiaar op de keper beschouwd is deze op
somming weinig meer dan een slag in de
lucht, want men zou met het volste recht
log allerlei andere urgente gevallen
kunnen noemen
Voor de oorlog deden wij in Nederland
teeds te weinig aan monumentenzorg. De
laren 19401945 hebben ons bovendien
beschadigingen gebracht en daarnaast de
onmogelijkheid om noodzakelijke her
stel- en onderhoudswerkzaamheden uit
te voeren. De achterstand werd dus gro
ter. De eerste jaren na de oorlog viel er
door allerlei omstandigheden o.a. te
kort aan materialen aan snel ingrij
pen niet te denken: ergo: een weer ver
grote achterstand. De noodzakelijke mid
delen zijn thans in de verste verte niet
beschikbaar en hieruit volgt andermaal,
dat men verder achterop raakt..
Deze achterstand, zo luidde het ant
woord op onze informaties, zal nog
verder toenemen Zorgvuldig schippe
rend met diverse kleine bedragen komt
men aan de grote uitgaven, welke
evenzeer noodzakelijk zijn men
denke aan de restauratie van de Nieuwe
Kerk te Amsterdam, die op 1.7 millioen
begroot is vaak niet toe. En elk werk
groot of klein, dat blijft liggpn, betekent,
dat het verval verder voortschrijdt en
het herstel kostbaarder en dus minder
gemakkelijk te realiseren wordt.
Het onbevredigende van een verhaal
als dit is, dat een daadwerkelijke reme
die tegen deze ernstige bedreiging van
ons nationale monumentenbezit niet is
aan te geven. Toch mag men niet na
laten de ontwikkeling, welke zich op dit
gebied aan het voltrekken is, Dij herha
ling te signaleren. De balans opmakend
van die gevallen, waar het dringendst ;n
moet worden voorzien, komt men tot de
volgende gegevens:
In Amsterdam behoeft behalve de
Nieuwe Kerk, die te zwakke pijlers
heeft, de Oude Kerk-met haar verrotte
balken nodig restauratie. Wat er gebeurt
in het laatste geval is een onderzoek
van het verval en verder niets. In Lei
den is de Hooglandse kerk een zorgen
kind; voor de op f 204.000 geraamde kos
ten zouden slechts de allernoodzakelijk
ste voorzieningen getroffen kunnen
worden. Te Den Haag zal de zware
spits van de St. Jacobstoren, die het
metselwerk verbrijzelt, verwijderd wor
den, maar aan de eigenlijke kwalen van
deze toren, die o.a. een „betoncorsct"
moet krijgen, is men daarmee nog niet
toe. Tenslotte heeft de monumentale
toren van Dordrecht een fundering ten
bedrage van vijf ton nodig, daar dit
bouwwerk aan het scheefzakkcn is. Dit
zijn de vijf grote projecten, die in de
eerste urgentieklasse thuishoren.
Daaraan toevoegen kan men direct
een aantal kleinere voorzieningen, die
evenmin uitstel gedogen, namelijk: de
torens of kerken van Bedum, Brieile,
He tijdens de restauratie van het stadhuis te Gouda ivacrgenomen zeer slechte
oestand, waarin de samenstellende delen van het gebouw verkeerden, maakte het
bodip. dat het herstel in versneld tempo geschiedde en dat daarin mét
mleen vloeren, balklagen e.d., maar ook de beide zijgevels en achtergevel moesten
worden betrokken. De restauratie van het Golhische bouwwerk is thans in een
vergevorderd stadium gekomen.
Er is veel te doen geweest over
het onder de vlag van Costa-Rica
varende tankschip ..Aster", waarop
Nederlandse zeebeden door bemid
deling van het Rotterdamse Ar
beidsbureau voor zeelicde'n gemon
sterd hadden. De bestemming zou
zéér geheim zijn geweest en pas na
de eerste reis. toen men reeds voor
de tweede onderweg was, zou ge
bleken zijn. dat men zo goed als
zeker vliegtuigolie ging varen, die
bestemd was voor Noord-Korea.
