DE RATTENVANGER van Haarlem
op pad door stad en streek
■HM
Kennemer Duinen,
Hertog Jan van Brabant
in Heemskerk gehuldigd
Expeditie zonder de romantiek
van een fluit
EEN GOED FIGUUR
en recreatie~o
Kruipwilg, Duindoorn en Helm
pioniers van dit paradijs
natuurreservaat
Onthulling gedenkraam op
Dinsdag 11 September
W* 'w
Maar het geheim van de fles
is 100.000 ratten te erg
«Een kwestie van!
gevoelswerk
1 DAUDEYs Bloemenmagazijn
Nadere kennismaking met een groots
geschenk van de zee
Het Huidtoneel
Iedere dame is verwend
Molendijk's Permanent
SLEUTEL WEG?
Met twee kinderen
op de fiets
HERINGA WUTHRICH
Natuurbeschermingsweek in Haarlem
Radio Moors
„DE SLEUTELSPECIALISr
Thans officieel:
ZATERDAG 8 SEPTEMBER 1951
PAGINA 6
Aan het werk
Waterstanden
De ongelooflijk goede
pasvorm van 'n WALA-
eorset, geeft U, behalve
het aangename gevoel,
ook nog de prettige
zekerheid, altijd een
„goed figuur" te slaan.
WAL A-corsetten zijn
door de lange levens
duur bovendien goed
koper.
Alleen-verkoop
Door stad en streek
S Bronsieeweg 6, Heemsiede
S 35759 - na 6 uur 10859!
Nieuwe dahlia naar
„Haarlems Bloei"
genoemd
Zomerconcert H.O.V.
Sfeer van schoonheid
en rust
fTWvoMu*. a'a-
Kennemer historie uit 1418
Gen. Cronjésiraai 52
Haarlem - Tel. 18104
t
Kalkrijke bodem
l mm
Wandeltochten Spoorweg
Wandelvereniging Haarlem
CENTRALE VERWARMD*®
1 JOHNSON OLEEBRANDE®5
Advertentie
Om kermis te maken met het leven en de roemruchte daden van een ratten
vanger hoeft men niet langer naar de West-Duitse stad Hameln te gaan. waar
in het befaamde Rattenfangerhaus de muurfresco's en opschriften vertellen van
de legendarische jongeling, die in het jaar 1284 de stad van een rattenplaag
bevrijdde.
Sinds enige j»ren heeft Haarlem in de persoon van de heer A. Goets immers
zelf een rattenvanger, die van zijn uitzonderlijk beroep geen geheim maakt en
er ons dan ook graag iets over vertelt.
Dan blijkt al direct, dat er van de ware romantiek in dit vak eigenlijk geen
sprake is. Men zal zich van het Duitse schoolboek herinneren, dat de ratten
vanger van Hameln het ongedierte met zijn fluit in het water van de Weser
lokte. Hoewel de heer Goets aan de Leidsevaart woont, is hij tot deze vreemde
methode nooit overgegaan. Hij verdelgt zijn vijanden met de fles! Hierin be
vindt zich een geheime vloeistof, waarvan alleen de rattenvanger zelf en zijn
notaris de samenstelling kennen. Gedurende zeven jaren heeft de Haarlemmer
aan zon uitvinding gewerkt en dat het niet zomaar een kwakzalverig mid-
ueitje is. blukt uit de erkenning door de Piantenziektenkundige Dienst in
W agemngen en vooral uit het succes- dat er mee geboekt wordt.
?5
Om ons hiervan te overtuigen, zijn
wij een da? met de rattenvanger op
Stap geweest. Dat wij hierbij geen en
kele levende rat aantroffen was teleur
stellend voor ons, maar wekte bij de
beer Goets en zijn cliënten tevredenheid
OP.
Het eerste verhaal hoorden wij van
een mevrouw in de Lange Lakenstraat.
De familie bewoont twee kleine kamers
en een keuken op de bovenverdieping.
Nog niet zo lang geleden renden dsar
de ratten in en uit. Met een aantal
klemmen werden op één dag niet min
der dan veertien grote ratten gevangen,
doch van uitsterven was nog geen
sprake. Daar het kleine dochtertje van
de familie reeds eerder tienmaal door
deze dieren gebeten was, vreesde men
rog meer ongelukken, om maar niet te
spreken van de schade aan inboedel en
kleding. Ten einde raad ging de heer
des huizes in het holst van de nacht
met een paar ratten in een kartonnen
doos naar het politiebureauvan waar
uit de gemeentelijke ontsmettingsdienst
werd opgebeld. Deze verscheen na twee
liur en ging aan het werk met de z.g.
vergiftigde broodjes. Aan de vuilnis
belt, die achter het huis ligt en bij een
pakhuis behoort, werd niets gedaan.
Toen kwam de Haarlemse rattenvanger
met zijn wondermiddel. Hij ging door
het huis, deed zijn geheimzinnig werk
en binnen twee dagen was de familie
voor altijd van de ratten bevrijd!
Een ander Haarlgms geval speelde zich
af in een pakhuis aan de Herensingel.
Sinds jaren wemelde het daar van de
ratten, die zowel aan de oude riolering
als aan het opgeslagen graan hun hart
konden ophalen. De eigenaar had reeds
tientallen middeltjes geprobeerd, doch
zowel op de dag als 's nachts hoorde en
zag men de beesten over de zolder ren
nen. De buren verklaarden dat zij de
ratten meermalen op het dak zagen. De
heer Goets, die van dft geval hoorde,
stelde zich met de eigenaar in verbin
ding. Deze. teleurgesteld door de vele
falende middeltjes, vond het nu welle
tjes en wees de rattenvanger de deur.
Hij hield echter vol en bood de man een
fles met de vergiftigde vloeistof aan.
Tenslotte kreeg de heer Goets toch toe
stemming en in een week tijds was het
pakhuis van ratten gezuiverd Wij heb
ben de gaten en de aangerichte schade
gezien, doch van de beesten zelf was
geen spoor meer te bekennen.
Hoe gaat de Haarlemse rattenvanger
nu te werk? Dat hebben wij nauwkeu
rig kunnen volgen op een fabriek voor
thee en pindakaas te Zaandam. Vlak
voor de oorlog woedde hier reeds een
gevaarlijke plaag, waarbij men het aan
tal ratten op honderdduizend schatte.
Ook nu richtten de beesten weer grote
schade aan. Gedeelten van vloeren kwa
men door het ondergraven los te liggen,
zakken werden stukgevreten en ontel
bare pinda's gingen verloren. De firma
had voor de verdelging reeds honderden
guldens uitgegeven, doch zonder af
doende resultaat. Daarom vond de heer
Goets het nodig dat dit varkentje ook
eens gewassen werd. Hij maakte zijn tas
open. trok het witte jasschort aan en
begon met het zoeken naar de sporen.
Alle gaten werden nauwkeurig bekeken
enr de vloer werd verder opgebroken.
t Toen de rattenvanger de situatie had
Opgenomen, zette hij voor elk g^j $n
op elke druk-bezochte plaats een scho
teltje met de vloeistof. Dat lijkt een-
UMUIDEN
Zaterdag; 8 September
Hoog water: 7.46 u. en 20.13 tl.
Laag water: 3.24 u. en 15.37 u.
Maanstand: eerste kwartier 19.16 u.
Zondag 9 September
Hoog water: 8.47 u. en 21.22 u.
Laag water: 4.10 u. en 16.31 u.
Maandag 10 September
Hoog water: 10.07 u. en 22.55 n.
Laag water: 5.14 u. en 17.30 u.
Advertentie
voudiger dan het is. Ten eerste moet
de rattenvanger weten met welke
soort rat hij te maken heeft. Dan gaat
hij bekijken, hoe hij de trekpleister
het lekkerst kan maken. Bevindt zich
in de ruimte veel vast voedsel, zodat
de ratten aan zijn product geen be
hoefte hebben, dan giet hij de vloei
stof zonder meer uit. Komt men
echter op een plek, waar de dieren
door het water naar binnen komen,
dan wordt er een pasteitje klaar ge
maakt. Meermalen treedt de ratten
vanger dan als kok op. Hij bakt bij
voorbeeld een eitje, waarin de vloei
stof verwerkt wordt. of maakt met
ander voedsel een aantrekkelijk diner
klaar. Op plaatsen waar het vergif in
verband met opgeslagen levensmidde
len kwaad kan, wordt dit vastgemaakt.
Zo zagen wij op verschillende punten
stukken vergiftigd brood met een spij
ker aan de wand geslagen. Als de rat
ten verschillende malen terugkomen
dan gebruikt de heer Goets steeds een
ander lokmiddel, waarin echter dezelfde
stof is verwerkt. ,,Dit is gevoelswerk",
zegt hij en hij vertelt ons hoe hij de
dieren dikwijls op korte afstand gade
slaat.
Binnen vier en een half uur nadat de
rat van het spul gegeten heeft, begint
hij te sterven. Eerst verlammen de ach
terpoten en dan langzaam het hele lijf.
Ook de zogenaamde rattenvlooien, die
door het overbrengen van ziekten zeer
gevaarlijk zijn. sterven af. Het middel
van de Haarlemse rattenvanger heeft
tevens nog een belangrijk voordeel. De
beesten drogen na de dood geheel uit.
Nergens vindt men stinkende cadavers,
die natuurlijk weer zeer schadelijk zou
den zijn. Gebeurt het, dat de heer Goets
een levende rat vangt dan stuurt hij
deze in een keurig kistje naar de Plan-
tenzektenkundige Dienst in Wagetiin-
gen., die er in verband mét het onder
zoek wel interesse voor heeft.
Ook in IJmuidcn heeft de Haarlemse
rattenvanger met veel succes gewerkt.
Hoewei de verleiding blijvend is, keren
de ratten na een stevige behandeling
niet terug. Er is een fabriek, die tussen
twee andere, niet gezuiverde complexen
ligt. doch niettemin nog steeds vrij van
ratten is.
Zo reist de Haarlemse rattenvanger
stad en streek af om zijn boterham te
verdienen, maar vooral ook om de men
sen te helpen. En iedereen is tevreden
over het resultaat. Van heinde en verre
komen dagelijks geschenken binnen
Iedere week krijgt de heer Goets bij
voorbeeld kilo's vis uit IJmuiden. Het
grootste gedeelte gaat naar ziekenhui
zen en andere inrichtingen, maar dat
wil hij eigenlijk niet weten. ,.Het is een
mooi werk en ik ben blij dat ik er
succes mee heb", zegt de rattenvanger
Overigens moet hij alles maar alleen
opknappen. Voor geen geld ter wereld
geeft hij zijn geheim prijs en bovendien
zal er moeilijk een medewerker te vin
den zijn, die over voldoende vakkennis
beschikt. Dagelijks gaat de heer Goets
dan ook op pad. Volgende maand houdt
hij een grote campagne in Zeeland,
waaruit het volgende verhaal komt. Er
was een boer, die in het middel weini
heil zag en er dus nogal wantrouwend
tegenover stond. De rattenvanger ver
klaarde echter dat zijn huis binnen een
week na het uitstrooien van het A.G.
product ratvrij zou zijn. Er werd een
volledig' contract opgemaakt met de be
doeling, dat wanneer het bovenbedoelde
resultaat niet bereikt werd, de boer het
volle bedrag terugbetaald kreeg. Binnen
enkele dagen was er reeds bericht uit
Zeeland, dat melding maakte van een
schitterend succes.
Na de strijd in Zeeland maakt de
Haarlemse rattenvanger een tournée
door België en dan volgt een bezoek
aan Engeland, waar hij officieel doof de
regering wordt ontvangen. De Engelsen
stuurden vorig jaar een mannetje om
het geheim te kopen, doch de heer
Goets wilde daar niet van weten. Wei
is hij bereid om zijn middel in Enge
land toe te passen en dat zal dan ook
gebeuren. In Februari volgt zijn jaar
lijks bezoek aan de mijnen in Limburg,
waar de ratten zich te goed doen aan
de houten stutpalen.
Zo heeft de rattenvanger zjjn handen
vol werk. maar gelukkig heeft hij altijd
nog wel even gelegenheid om de aar
digste belevenissen te vertellen. Zo bij
voorbeeld het tafereel dat zich afspeelde,
in de keuken van een hotel, waar de
ratten het best naar hun zin hadden
totdat de heer Goets op jacht ging. Op
een gegeven ogenblik rende een achter
volgde rat op een plafondsbalk, verloor
ztfn evenwicht en viel met een plons
in een openstaande soeppan. Die avond
heeft de Haarlemse rattenvanger thuis
gegeten
Nieuw telefoonnummer
Een bekend Haarlems amateur-bloe-
merikweker, de heer P. Kleef, die reeds
eerder zijn kennis van en volharding in
het kweken van bolbloemen beloond zag
met de erkenning van een nieuwe door
hem gekweekte soort, heeft dezer dagen
het getuigschrift van verdienste gewon
nen met een fraaie zalmrode, cérise ge
tinte chrysant-vorrnige dahlia, die onder
de naam „Haarlems Bloei" staat inge
schreven.
Reeds enkele dagen prijkt het bureau
van „Haarlems Bloei" met deze fraaie
dthlia's. ene vriendelijke attentie van de
succesvolle kweker.
Het was wel een enigszins uitzonder
lijk programma dat ons Vrijdagavond op
het voorlaatste Zomerconcert der H.O.V.
werd voorgezet. Drie pianoconcerten op
één avond treft men uit de aard der zaak
weinig op een orkest-programma aan.
Deze uitzonderlijkheid vond echter haar
oorzaak in het feit, dat er drie jonge
pianisten, leerlingen der Haarlemse Mu
ziekschool van de Mij. tot Bevordering
der Toonkunst, aan dit concert mede
werkten. Marinus Adam opende het pro
gramma met de weinig of nooit gespeel
de ouverture ..Agrippina" van Handel,
genoemd naar diens gelijknamige opera.
Dat Handel op 21-jarige leeftijd com
positorisch reeds tot brillante dingen in
staat was, bewijst dit stuk. Het werk ge
noot bij de aanwezigen volle aandacht.
De solo-hoboist Guus Grenzius blies
zijn solo-partij op waardige wijze tegen
het transparant gehouden strijkorkest.
Achtereenvolgens hoorden we hierna
Wies Burmeister in het pianoconcert in
A dur van Karl Ditters v. Dittersdorf.
Gerty Vunderink in Mozart's concert in
Bes Dur KV 595, terwijl als laatste in
deze rij optrad Leendert Huges, die het
bekende concert voor piano en orkest in
a moll van Robert Schumann vertolkte.
Men moet onverdeeld waardering heb
ben voor elk der drie executanten, die
deze avond bewezen hebben technisch
en muzikaal heel wat in hun mars te
hebben. Wies Burmeister gaf een vooral
in styiistisch opzicht mooie weergave
van het weinig gespeelde concert van
Von Dittersdorf. Mooi zangrijk van toon
en groot van overgave speelde zij spe
ciaal het tweede deel. Iets grotere dyna
mische afwisseling had het derde deel
kunnen hebben, hetgeen dan aan spiri
tualiteit zeker had gewonnen. Van Gerty
Vunderink vallen al de opgenoemde
goede eigenschappen eveneens te ver
melden. Ook hier een wel zeer boeiend
tweede deel vol van zangerigheid in
toon. Typisch was, dat ook deze soliste
in het derde deel iets te weinig strakke
rhythmische, veerkrachtige omlijning in
de weergave van het karakteristieke
rondo-thema demonstreerde. Intussen
doet dit weinig af aan de algehele waar
dering van béide prestaties, die er moch
ten zijn.
Leendert Huges zette de kroon op
het werk door een werkelijk respecta
bele, volwaardige uitvoering van Schu
mann's concert. Techniek paarde zich
aan muzikaal inzicht met een sterk poë
tisch karakter, waar dit vereist werd.
Nogmaals, een in alle opzichten bewon
derenswaardige prestatie, die terecht bij
het publiek een ware ovatie uitlokte.
Met de grootse klankuitspatting van
bet voorspel „Die Meistersinger von
Nürnberg" van Richard Wagner sloot
dit concert op waardige wijze. Na. afloop
van het concert dankte de heer Tadema
namens de Mij. tot Bevordering der
Toonkunst, respectievelijk het bestuur
der H.O.V., het orkest en dirigent Mari
nus Adam voor hun medewerking in
dezén. terwijl hij tevens de jonge solisten
nogmaals een eresaluut bracht voor hun
prestaties.
JAN LAARVELD
~\Tuinde loop van dit jaar de Kennemerduinen voor het publiek zijn open-
Y gestelden iedereen vrij en naar hartelust genieten kan van dit prachtige
duinlandschap, past ons enige bezinning op de schoonheid en de rijkdom
van dit natuurgebied.
Nadat de echte liefhebber van de duinen zich gedurende vele jaren practisch
a-lleen kon richten naar de duinterreinen van de Amsterdamse Waterleiding, is
thans een nieuw recreatieoord toegankelijk gesteld, dat de Haarlemmer gelegen
heid biedt zich te verpozen in een sfeer van schoonheid en rust.
De Kennemer duinen. Een gebied van bijna vier kilometer lengte en breedte,
doorsneden door wandel- en rijwielpaden en wel zo, dat men gemakkelijk, des
noods met de fiets, tot het centrum van het natuurreservaat kan doordringen.
In een donkere hoek van het pakhuis te» Zaandam, waar de ratten zich aan balen
pinda's te goed deden en diepe gangen onder de tegels groeven, gaat de heer
Goets zijn vijanden met de fles te lijf.
Advertentie
Van ouds bekend. Tel. 14609
Officieel Philips-reparateur
Kruisstraat 38 - Haarlem
Reeds dit jaar hebben velen gepro
fiteerd van een bezoek aan dit schitte
rend en afwisselend terrein en zij zul
len het op prijs stellen, dat de gemeente
Haarlem het initiatief genomen heeft,
om door een algemene actie de waar
dering en belangstelling van de Haar
lemmers voor hun parken, plantsoenen
en natuurgebieden te vergroten. Deze
actie zal haar culminatiepunt vinden in
een natuurbeschermingsweek in de
maand September.
Door tentoonstelling en film, door le
zingen en excursies zal de aandacht van
de jeugd, maar ook van de ouderen ge
vestigd worden op het waardevolle na-
tuurbezit in onze omgeving. Wanneer
nu een dergelijk -terrein als de Kenne
merduinen toegankelijk gesteld is, be
staat er altijd enig gevaar voor vernie
ling en beschadiging, hetzij door uit
rukken, kaalplukken of vertrappen van
planten, hetzij door het opjagen, vangen
en doden van vogels en het uithalen van
nesten Dit zou te betreuren zijn en het
is dan ook niet zonder reden, dat al
les gedaan wordt om niets van de
schoonheid der duinen verloren te la
ten gaan.
Wie, staande op het Bioemendaalse
Kopje, deze rijen van deinende heuve
len beschouwt, moet met een gevoel van
blijdschap en dankbaarheid voor dit
lieflijk geschenk van de zee vervuld
worden. De duinen bereiken hier een
breedte van bijna 5 km., enerzijds uit
lopend in een brede strook van lom
merrijke bossen, anderzijds bespoeld
door de bruisende zee.
De Noordzee. Vierduizend jaar naar
schatting heeft zij geknaagd aan de
graniet- en gneisrotsen van de Ka-
naalkust en door een sterke vloed-
Dinsdag 11 September zal in het trappenhuis van het raadhuis te Heemskerk
een glas-)n-lood-raam onthuld worden, waarop de huldiging in beeld is gebracht
van Hertog Jan van Brabant. Die huldiging geschiedde op 3 April 1418 op het
historische huidtoneel van Heemskerk. Het raam is prachtig van kleur. De ont
werper en artistieke bewerker is de veelbelovende jonge kunstschilder-glazenier
F,dief ter Haar Romeny uit Heemskerk- Het ontwerp had de goedkeuring van
een commissie, welke gevormd werd door de archivaris van het Bisschoppelijk
Museum, de directeur van het Frans Halsmuseum en de Rijksarchivaris van de
provincie Noordholland.
Deze gebeurtenis is voor onze medewerker, de heer H. van Benthem, aanlei
ding geweest om de schijnwerper ditmaal te richten op een interessant stukje
historie in Kennemerland, waarbij het Huidtoneel de centrale plaats inneemt.
het Huldtooneel te Noorddorp voor Ken
nemerland.
Inderdaad zijn op deze heuvel graven
gehuldigd. Van twee hunner staat dit
historisch vast. Genoemde Joannes a
Leydis. de geleerde prior van het Car-
melietenklooster te Haarlem, vermeldt
in zijn „Annales Egmondani", dat in het
jaar 1361, drie monniken, op last van
de abt van Egmond, naar „Scippelinger"
(Scepelenbergh) waren getogen, waar
hertog Albrecht van Beieren was aan
gekomen, om daar door de Kennemers
te worden gehuldigd. De monniken ver
zochten hem tevens om vrede te stich
ten tussen hun abt en ridder Jan van
Egmond die, in gezelschap van Wouter
van Meerestein, het de monniken meer
dan eens lastig maakte. Deze Wouter
woonde op het slot Meerestein, voorheen
te Heemskerk aan de Hoogdorperweg
gelegen. Zij moesten hem echter volgen
naar Katwijk, waar hij door de Rijn
landers zou worden gehuldigd. De mon
niken deden dit en de hertog beval de
vrede.
Ter plaatse, waar in Heemskerk de
Marquettelaan uitloopt op de Rijksstraat
weg, bevindt zich, aan de Westzijde daar
van, een met gras begroeide heuvel,
bekend onder de naam „Het Huidto
neel".
Volgens oude schrijvers, o.a. Joannes
a Leydis en Hadrianus Junius, dagte
kent genoemde plaats van zeer oude
tijden. De oudst bekende afbeelding
daarvan bevindt zich in het gemeente
archief te Haarlem. Op een kaart, van
perkament, uit het jaar 1561, staat een
stuk land aangegeven met vermelding:
„Heer Otto van Egmont, Ridder", waar
schijnlijk eigenaar. Dicht daarbij staat
een huismanswoning of boerderij afge
beeld en onmiddellijk daarnevens, in het
midden, ligt de heuvel, aangeduid met:
„Hier is een groote hoechte",
Mr. J. van Lennep verhaalt, dat de
graven van Holland na het aanvaarden
van hun regering door de edelen en
steden werden gehuldigd. Later, in de
14e eeuw, toen de steden meer zelfstan
dig waren geworden, had ook huldiging
ten plattelande plaats o.a. te Katwijk
voor Rijnland en op Scepelenbergh of
Een ander geval van huldiging van
een graaf van Holland alhier, vinden
wij vermeld in een grafelijke rekening
van 1418. In dit stuk wordt de beloning
vermeld van een bode, die op het einde
van Maart van genoemd jaar door her
tog Jan van Brabant van uit 's-Graven-
hage naar Kennemerland werd gezon
den, om aldaar zijn huldiging voor te
bereiden.
29 Maart vertrok genoemde bode, ge
naamd Neenken, met brieven voor Wil
lem van Brederode en Jan van Heem
stede, welke edelen bevolen werden, dat
men „de Kennemers eine wete doen sou-
de te wesen (dus te verwittigen) aan-
wesig te sijn tot scepelenberghe om
mijne heere van Brabant als mijn gen.
Heere op Scepelenberge van de Ker-
mers gehult wert"....
Op Zaterdag 2 April 1418 bevond de
hertog zich te Haarlem en op 3 April
1418 had onder veel vertoon van edelen
en burgers op het huldtooneel de huldi
ging plaats. Deze gebeurtenis is vastge
legd in het glas in loodraam.
Het raam stelt voor het moment, dat
Hertog Jar. II van Brabant, in bet bij
zijn van zijn gemalin, de handhaving
van de privilegiën bezweert en wordt
gehuldigd. Rechts daarvan staan de
abt van Egniond, met Bijbel in de
hand, en een van zijn kloosterlingen.
De hoofdfiguren rondom, zijn leen
mannen en leden uit de hofhouding.
Alles is op synthetische wijze voorge
steld. Ook de nog bestaande fraaie St.
Laurentiustoren ontbreekt hier niet.
Geheel boven bevinden zich de waJ
pens der hoge gasten, terwijl paarden
cn vaandels de attributen zijn tot slui
ting der compositie. Vervolgens staan
op de beide bovenhoeken, links afge
beeld het slot Heemskerk (Marquette),
met bijbehorend wapen en rechts
het slot Assumburg met het wapen
van het geslacht van Assendelft. Be
neden bevinden zich het wapen der
provincie Noord-Holland en dat der
gemeente Heemskerk.
De spreuk: „In het voetspoor der
Vaderen, getrouw aan God en Zijn Ge
zag" overwelft het geheel.
Het raam heeft een afmeting van
3 x 1.85 meter.
Of ook de gravin Jacoba van Beieren,
die 10 Maart 1418 met de hertog in het
huwelijk was getreden, bij deze huldi
ging tegenwoordig is geweest, verhaalt
de geschiedenis niet. Ongetwijfeld wel.
Immers, enkele dagen na hun huwelijk
was zij 18 Maart 1418 met haar gemaal op
reis naar Noorddorp vertrokken. Boven
dien waren de Kennemers hare getrou
we onderdanen. De toenmalige heer van
Assumburg, Bartout van Assendelft, was
een van hare voornaamste hoofdofficie
ren. Zij was een groot liefhebster van
de jacht en vertoefde daarvoor meerdere
malen in de omstreken van Rijnsburg en
Kennemerland. Nog altijd wordt het
oude „Beyerlust", weleer gelegen in de
nabijheid van Assumburg, door velen in
zijn oorsprong beschouwd als een jacht
huis voor haar. Nog later deed zij van
zich horen, toen zij in 1429 de bouw be
vorderde van een klooster der reguliere
kanunniken te Beverwijk.
Het staat dus vast, dat op genoemde
heuvel, graven van Holland zijn gehul
digd, hetgeen van twee gevallen histo
risch vast staat. Aangenomen mag wor
den, dat dit meerdere malen heeft plaats
gehad. Dr. Gosses verhaalt, hoe bij dag
vaarten voor kennemerland „op den
Scepclingerberg by Heemskerk, op de
traditioneele huldigingsplaats der Gra
ven" de graaf persoonlijk in betrekking
trad met de afgevaardigden van zijn
huisliedengemeenten.
stroom het verwervingsmateriaal naar
de Nederlandse kust gebracht. Vier
duizend jaar heeft zij al dit zand op
het strand neergelegd; de zon heeft
het gedroogd en de gestadig waaiende
Westenwind heeft het landwaarts ge
blazen. waar het zich gerangschikt
heeft tot een afwisselende reeks van
golvende duinen.
De belangstelling voor de pioniers,
die hun medewerking verleend heb
ben aan de vorming der duinen, wordt
hierdoor onmiddellijk gewekt. Betreden
wij daarom vanaf de zeezijde de Ken
nemerduinen, om nader kennis te ma
ken met deze grondleggers: de kruip
wilg, de duindoorn, de helm, het bies-
tarwegras en de zandzegge. Zij vorm
den de eerste hindernissen voor de
Westelijke winden, vingen het meege
voerde zand op, om het dan in kleine
heuveltjes achter zich neer te leggen.
Zij zijn de onverwoestbare bewoners
en vastleggers van het 'bewegende zand.
Op velerlei wijze zijn zij gewapend te
gen uitdrogen en dichtstuiven. Dik
wijls bedolven onder de zandmassa.
woekeren zij er telkens weer boven uit,
om opnieuw een halt toe te roepen aan
het aanstuivende zand. Niet zelden
losgewaaid tot aan de wortel, zodat de
bovenaardse delen afsterven, drijven
zij uit het diep verankerde en levende
wortelstelsel weer nieuwe scheuten
naar de oppervlakte.
Wanneer wij ons beperken tot de
plantenwereld, dan zien wij, hoe zich
tussen de taaie, levenskrachtige duinbe
woners vele andere soorten gevestigd
hebben.
DicHt bij het strand, in de buitenste
zeeduinen, waar de bodem nog rijk is
aan zout, vinden wij een aantal halo-
phyten, zoutminnende planten, zoals het
piekerige loogkruid, de blauwe zee
distel. de zeepostelein en de zeeraket,
die wij zelfs tot diep in de winter met
zijn dikke, vlezige blaadjes en bloeiend
met violette kruisbloemen langs de
hele kustlijn kunnen aantreffep.
Meer landwaarts strekken de jonge
duinen of buitenduinen zich uit. Het
zout is er door veelvuldige regens uit
geloogd, maar de bodem heeft er nog
een hoog kalkgehalte van (circa 3 pet.)
door de aanwezigheid van vele schelp-
resten. Kalkvliedehde planten, zoals
brem, dop- en struikheide en gaspel
doorn, die wij wei in de kalkarme dui
nen ten Noorden van Bergen aantref
fen, ontbreken in de Kennemerduinen
geheel
Hier vestigde zich daarentegen een
flora, die meer aan een kalkrijke bodem
is aangepast: de woudklaver, het mui
zenoor met zijn harige wortelrozetten,
de kegelsilene, het driekleurig viooltje,
het grappige zand,doddegras, de wilde
tijm en het kruipend stalkruid. dicht
met klierhaartjes bezet en dikwijls ge
heel bestoven met aanklevende zand
korrels. Vooral dit stalkruid met zijn
mooie, rose vlinderbloemen is in de
Kennemerduinen zeer algemeen. Scher
pe grenzen zijn hier echter niet meer
te trekken. De geregelde bezoeker van
de duinen weet met well^ een rijkdom
van bloemen zij zich tooit.
Hoe indrukwekkend zijn de uitge
breide partijen van de ruwbladige os-
setong, de hondstong en het slangen-
kruid met zijn paars-blauwe bloem-
stichten. De driedistel, deze typische
duinbewoner richt zijn bleekgele bloem
korfjes naar de zon: wijd staan zij open
op een droge, zomerse dag. om zich bij
vochtig weder weer te sluiten. Salo
monszegel en wilde asperge, duinroos,
rolklaver en reseda groeien her en der
en eindelijk ook het zeepkruid, dat eerst
laat in de zomer zijn roserode bloemen
ontplooit. Hoe verrassend is ook altijd
weer de vondst van een bleekgele
bremraap, verscholen onder een duin
doornbosje en parasiterend op het wal-
stro.
Wie hier een dag genoeglijk wil
doorbrengen, hij neme zijn flora mee
en leze toch vooral nog eens het
schitterende werkje van E Heimans en
Jac. Thysse: In de duinen.
De flora der duinen biedt afwisseling
genoeg. Op de droogste duinhellingen
V. K(V»\ oUi ÉUZ/tt It
Advertentie
mei
Santpoortcrplcüi 1 Haarlem - Tel. 19106
-
-■.'■zsmjÈÊÊ
ontwikkelt zich een vegetatie van
xerophyten: muurpeper en kandelaar
tje en daartussen statig en hoog oprij
zend uit het mollige bladrozet de ko
ninklijke toorts.
Hygrophyten vinden wij in de voch
tige duinpannen. Deze pannen, die ont
staan zijn door de uitkolkende werking
van de wind, waarbij het zand werd
weggeblazen tot aan het grondwater,
herbergen de waternavel cn de sierlijke
parnassia. penningkruid, wintergroen
en fraaie moerasorchideeën.
Onder Invloed van de mens is
natuurlijke duinlandschap sterk gewij
zigd. Door onttrekking van water ten
behoeve van de drinkwatervoorzie
ning zijn de duinen veel droger ge
worden. Anderzijds zijn vooral de
binnenduinen sterk bebost. Terwijl wij
in de buitenduinen in hoofdzaak wat
verspreide berken aantreffen, schrij
den \vij in het binnenduin door een
bosrijke streek, waar dennenbos en
gemengd bos elkaar geregeld afwisse
len.
De bodem is er veel vochtiger en
minder kalkrijk en het spreekt dan ook
vanzelf, dat wij hier in de schaduw van
de bomen een heel andere vegetatie
vinden: kruipend zenegroen. vogelmelk
en daslook, dat wij reeds van ver her
kennen aan zijri typische uiengeur,
robertskruid. valse salie, nagelkruid,
bosandoorn en ook de interessante pijp-
bloem, die met zijn gele pijpvormige
bloempjes vliegjes vangt ten behoeve
van de bestuiving. Hier strengelen ook
de hop en de kamperfoelie zich om de
takken van de vlier
Het najaar is thans weer aangebro
ken. De meeste planten hebben hun
bloemen reeds laten vallen en prijken
met rijpe vruchten. De duindoorn 's
zwaar beladen met duizenden oranje
bessen; aan de kardinaalsmuts bengelt
een overvloed van typisch gevormde,
karmijnrode vruchten. De hefigeranlc
hangt needs slap'aan Hiar ranken tus
sen de meidoorntakken; haar bladeren
zijn reeds vergeeld, maar bij de oksels
hangen als bloeddruppels de rode bes
sen. Zij bergen in zich de belofte van
nieuwe schoonheid in volgende jaren.
Drs. J. B. MELSEN.
Advertentie
LANGB VfjEK STRAAT 10 «EL. 11493
Ter gelegenheid van haar 5-jarig be
staan organiseert de Spoorweg Wandel
vereniging Haarlem op Zaterdag 22 en
Zondag 23 September wandeltochten
van 10, 20 en 30 K.M. Deze wandeltoch
ten staan onder auspiciën van de Ned.
Wandelsport Bond. Gestart wordt van
af de Theeschenkerij „De Boerderij",
Hildebrandlaan 2 te Haarlem, te berei
ken met buslijn 1 en 2 halte Vijverlaan.
Personen van 10 en 11 jaar kunnen
alleen deelnemen aan de 10 K.M., van
12 en 13 jaar aan de 10 of 20 K.M. Vanaf
14 jaar aan alle afstanden. Alle deelne
mers die de tocht volbrengen ontvangen
een originele herinnering, terwijl groe
pen bestaande uit 10 personen plus lei
der in aanmerking komen voor een
groepsprijs.
De voor-inschrijving sluit 17 Septem
ber; na deze datum wordt het inschrijf
geld verhoogd. Inlichtingen verstrekt de
beer M, Hunik, v. Oosten de Bruyn-
straat 55, alhier.
In Staatsblad 331 is opgenomen het
K. B. van 30 Juli 1951 tot wijziging van
het Wegenverkeersreglement. In ge
noemd besluit is de bepaling in het We
genverkeersreglement met betrekking
tot het verbod van het meevoeren van
twee kinderen op de fiets vervangen
door: Het is een bestuurder van een
tweewielig rijwiel verboden: meer dan
een persoon mede te voeren, tenzij hil
de leeftijd van achttien jaren heeft be
reikt, in welk geval hij ten hoogste twee
personen mag mede voeren, met dien
verstande, dat indien twee personen
worden meegevoerd, geen van deze Per"
sonen de leeftijd van tien, jaren rnad
hebben bereikt; tenzij hij de leefUl0
van achttien jaren heeft bereikt. oen
persoon mede te voeren, die ouder is dan
de bestuurder; een kind beneden de leef
tijd van tien jaren mede te voeren, dat
niet gezeten is op een doelmatige en vei
lige zitplaats met voldoende steun voor
rug. handen en voeten.
Aan deze bepaling is een nieuw
toegevoegd waarin staat, dat berij'
van tweewielige rijwielen, ingeric
voor één of meer berijders buiten a
bestuurder, niet als meegevoerde Pe
sonen worden beschouwd.
lid
ders
cht
Advertentie
Het Huidtoneel ie Heemskerk (Noorddorp)
HAARLEM
