Ontwerp Ziekenfondswet
gepubliceerd
ii/ffS
Misverstanden tussen Vlaanderen en Nederland
sjjanflavin
s isvMota
Vlaams schilderij uit 16de eeuw ontdekt
BK
Lauwerkrans aan. Van Heutz-
monument
N.C.R.V. met televisie gestart
Naar een Algemeen Beschaafd
maar hoe
H
Geen leerplicht voor kleuters
in huidige omstandigheden
Verschil tussen verplichte en
vrijwillige verzekering blijft
PUROL in huis!
Eerbiedige hulde aan het roemrijke
ontbonden Nederl.-Indische leger
Vrijheids-
aanranding
M ve/uudikefyk'
Tweede rapport van Centrum voor
Staatkundige Vorming
Contact met niet-
katholieken
Loongrens f 4000-
Licht programmer met
enkele storingen
LITERAIRE KRONIEK
10.286.250 inwoners
ZATERDAG 13 OCTOBER 1951
PAGINA 3
CHOCOLADE/
2e merkt het aan alles
Ned.Zwitserse K. v. K.
wordt stichting
Psychiatrisch-Psychologisch
Centrum geopend
VERKOUDHEID
GRIEP
KEELONTSTEKING
PRIJS 95ct^^^^_
DOOR ALEXANDRA ORME
r
-1!
Dp minister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid heeft beslopen het
Ontwerp Ziekenfondswet te publiceren
Dit besluit is gegrond op de overweging,
dat in het huidige s*adium van behan
deling kennisneming van de wijze.
Waarop de belangrijke en moeilijke ma
terie van de Ziekenfondsverzekering in
dit ontwerp wordt geregeld, van belang
>s voor brede kringen der bevolking.
Zoals in de Troonrede werd vermeld is
het advies over dit ontwerp gevraagd
aan de Sociaal-Economische Raad.
Het ontwerp heeft vooreerst ten doel
het bestaande bezettingsrecht te ver
vangen en hM Ziekenfondswezen een
nieuwe wettelijke grondslag te geven.
Volgens het ontwerp blijft het be
staande verschil tussen de verplichte
en de vrijwillige verzekering gehand
haafd. De kring der verplicht ver
zekerden wordt, behoudens enkele
kleine correcties, niet verder uitge
breid. Ten aanzien van de vraag, of de
ambtenaren in het ontwerp onder de
verplichte Ziekenfondsverzekering zul
len vallen, is nog geen beslissing ge
nomen
Uitdrukkelijk is in het ontwerp tot
biting gebracht, dat de basis van de
Ziekenfondsverzekering wordt ge
vormd door een privaat-rechtelijke
overeenkomst.
De ervaring van de laatste tien jaar
heeft aanleiding gegeven tot het voor
steilen van een aantal verbeteringen,
voornamelijk op organisatorisch en fi-
har.cieel gebied. Door bepalingen,
krachtens welke de ziekenfondsen even
tuele overschotten geheel of gedeelte-
tijk ten bate van de verzekerden kun
nen aanwenden, is aan de ziekenfonds-
besturen een prikkel tot zuinig beheer
gegeven, terwijl daardoor mede een
stap in de richting van autonomie der
ziekenfondsen is gedaan.
De loongrens, welke in het ontwerp
Voor de verplichte verzekering gelijk is
aan de thans geldende, is in de wet
opgenomen. Hierdoor komt deze in af
wijking van de thans geldende tegeling
los te staan van de loongrens in de
Ziektewet. De inkomensgrens voor de
Vrijwillige verzekering is gesteld op
S 4000.per jaar.
Nieuw is de mogelijkheid personen,
wier totale inkomen uit loon en andere
bronnen tezamen boven de loongrens
komt. doch wier loon alleen verplichte
verzekering met zich zou brengen, on
hun verzoek van die verzekering vrij
te stellen.
Het systeem, dat de ziekenfondsver
zekering wordt uitgevoerd door daartoe
erkende algemene Ziekenfondsen, blijft
gehandhaafd, met dit verschil, dat Zie-
kenfonden op commerciële basis niet
meer voor erkenning in aanmerking
zullen komen. Het dienen van de
volksgezondheid mag n.l. geen winst-
obiect zijn.
Aan de in bepaalde kringen levende
wensen Ziekenfondsen ook dan tot
werkzaamheid in bepaalde gebieden
toe te laten, wanneer een voldoende
aantal verzekerden zulks wenst, is tege
moetgekomen. Hierbij is met name ge
dacht aan de ziekenfondsen op levens
beschouwelijke basis.
Het toezicht op de uitvoering van de
wet blijft opgedragen aan de Zieken
fondsraad. De Raad. welke zes en der
tig leden telt, zal volgens het ontwerp
worden uitgebreid tot zeven en veertig
leden, in overeenstemming met de bij
belanghebbende groepen levende wen
sen.
Advertentie
Bij brand- en snijwonden, Pijnlijke
kloven, Ruwe handen en Schrale huid;
(Van onze
verslaggever)
Aan een van de muren van het Van
Heutzmonument te Amsterdam is een
groen bronzen lauwerkrans aangebracht,
waaraan een vergrote afbeelding .van de
Militaire Willemsorde hangt. Met de
bijbehorende gedenkplaat, waarop de
woorden „Eerbiedige hulde aan het
roemrijke op 26 Juli 1950 ontbonden
Kon. Ned.-Indische Leger" staan ver
meld werd deze door de Rijksbouw
meester ir. Friedhof ontworpen krans
Vrijdagmiddag op plechtige wijze ont
huld door de dochter van generaal Van
Heutz mevrouw v. d. Weyden-Van
Als derde is gisteravond de N.C.R.V.
met een televisieprogram van start ge
gaan. Deze omroepvereniging heeft haar
gehele zendtijd benut voor een licht
verteerbare kost van zang, journaal,
sneltekenen, een praatje, een demonstra
tie met de multi-voice en een praatje
van de „aartsbedelaar" Bodegraven.
Daarbij is men niet verschoond geble
ven van technische storingen, waarvan
de eerste mr. Roosjen's openingsspeech
volkomen onderbrak. Later kwam het
Onder de vele redevoeringen, die
Z. H. de Paus tijdens het Heilig
t Jaar heeft gehouden, is vooral die
van groot gewicht, die Hij
uitsprak bij de opening van de Passie-
tijd. De Paus spoorde de duizenden
pelgrims, die naar Zijn woord luisterden,
met kracht aan tot onophoudelijk gebed
en boete voor de christelijke vernieu
wing van de wereld, die in een toestand
van ongekend moreel verval verkeert.
Het kwaad als zodanig erkent men niet
meer, met het gevolg, dat alle gezonde
sociale levensregels verloren dreigen te
gaan. Onze tijd wordt gekenmerkt door
zonden, die voorbije eeuwen wellicht
hooit hebben gekend. Althans niet in
die omvang en intensiteit.
Sprekend over de oorzaken van deze
Zedelijke achteruitgang' wijst de Paus,
scherp veroordelend, op de reeks van
schaamteloze publicaties, die Hij rechtuit
hhsdadig noemt, waarin ondeugd en
diisdaad worden aangeprezen. Het
*Waad is een handelsartikel geworden,
winstgevend bedrijf, dat zich ten
°el stelt de laagheid en de lelijkheid
van de zonde te camoufleren onder het
"lom van de aesthetica, de kunst en van
vergankelijke, oppervlakkige schoon
heid, waarmee men op schandelijke
jyijze speculeert op de algemene zieke-
hjke zucht naar sensatie. In de grond is
tiit niets anders dan een opzettelijk op
dekken der hartstochten, het bewuste
degnemen van alle remmen, die, als
Postulaat der meest elementaire zede
lijkheidsbegrippen, de mens moeten be
hoeden voor zelfvernietiging.
Al wie, weldenkend, een open oog
heeft voor de zedelijke ontreddering der
huidige samenleving, zal toegeven, dat
de H. Vader hier de vinger legt op een
zeer wonde plek in de moderne levens-
oudmg. Men wijst alle gebondenheid
recht1 ™am dcr ..vrijheid" eist men het
te npme>i .Van alles ongehinderd kennis
willekeur L?lch uit te leven naar eigen
l"SJ4teratuur, toneel, film, mode
5" de,zonde voor als een nor
male uit ng der menselijke vermogens,
S f ïh fd I gKder menselijke per
soonlijkheid, en beroepen tich op de
grote waarde van het „kunstgenot" voor
de culturele verheffing van de vrije"
mens zonder te beseffen, dat het
contact met het kwaad, vaak nog aan
trekkelijk voorgesteld, die kostbare vrij
heid juisft hopeloos aan banden
legt.
Wanneer de Paus dan ook gebed om
'nzicht, versterving en zelfbeheersing
Aanwijst als de middelen bij uit
lek'tot een doeltreffend zedelijk her
tel der mensheid, dan doet de H. Va-
dat vanuit de onwrikbare zekerheid,
"at alléén daarvan de genezing
"Ier zieke wereld te verwachten is, orn
aat alleen die houding met de absolute
baarheid in overeenstemming is. Elk
ander standpunt moet worden afgewezen
a's een noodlottig zelfbedrog.
Naar katholieke overtuiging ligt de
fundamentele fout der moderne
opvattingen in een totaal ver
keerd begrip der menselijke vrijheid.
Onverschillig of men hier wil teruggrij
pen naar rationalisme, materialisme,
hberalisme of naturalistisch humanis
me, in de grond komen al deze systemen
heer op een soort vrijdenkerij, die van
®een hogere wet, waaraan de mens on
derworpen is, wil weten, en die daarom
Advertentie
Advertentie
Bchfalon speciaal al-
1 kahvrij is voor wol. Ze ziet
het aan de prachtige resul
taten. Ook na een oneindig
aantal wasbeurten behoudt
haar wol de nieuwe soepel-
hcid en de heldere kleuren.
Bchfalon doet het precies
goed, want Echfalon is spe
ciaal alkalivry voor wol.
zijn volledige autonomie propageert.
Vanuit dit gezichtspunt kan vrijheid
moeilijk iets anders betekenen dan totale
ongebondenheid. Ook al dwingt de
praktijk van het leven tot het aanvaarden
van regelende normen; zonder welke
een geordende samenleving niet denk
baar is.
Het gemis aan eensgezindheid in het
geloof, aan een absolute, metaphysische
waarheid is oorzaak van de jammer
lijke verdeeldheid op wijsgerig en gods
dienstig gebied, en zolang de mensheid
voortgaat de waarheid te verloochenen,
blijft zij dan ook gedoemd tot de onte-
rende slavernij aan haar blind instinc
tenleven, dat uiteraard elke wetmatige
ordening weerstreeft.
Hier ligt het wezenlijke uitgangspunt
van de Pauselijke rede. Ondanks zijn
gebondenheid aan de stof, aan traditie,
opvoeding, levensmilieu enz. leert de
katholieke levensbeschouwing de geeste
lijke vrijheid van de mens.
De goddelijke zelfopenbaring schenkt
ons de zekerheid over het bestaan van
de absolute Waarheid, Goedheid en
Schoonheid, het einddoel van het fhc"-
selijk leven en de menselijke ontwik
kelingsgang.
Gods opdracht aan de mens luidt.
Zich steeds meer te vervolmaken in de
richting van de enige waarheid en wer
kelijkheid betreffende zijn wezen en be
staan, steeds meer te ontgroeien aan
zijn belemmerende gebondenheid aan de
stof, en zo geheel „zichzelf", geheel
..v r ij" te worden door het verlossende
inzicht in de waarheid met betrekking
tot zijn eióddoel.
Dit is door God gegeven tezamen
met Zijn wetten, die de rechte weg
wijzen naar het bereiken van dit doel.
Eerst wanneer de mens, na verstande
lijk overleg, Gods richting kiest en
deze keuze door een krachtige wils-
daad principieel en consequent ten
uitvoer legt, is. hij volkomen vrij, vol
komen zichzelf, want los van alle
zijn einddoel weerstrevende factoren
en krachten.
Vandaar dat op de eerste plaats no
dig is het in-toom-houden van zijn van
God aftrekkende, erfzondige instincten,
die het juiste inzicht in de waarheid
vertroebelen en afhouden van het
goede. Om dezelfde reden belet elke
verkeerde beïnvloeding-van-buiten de
mens ongehinderd naar zijn doel te
streven. Wat de moderne mentaliteit
daarom in naam der „vrijheid" (lees:
ongebondenheid!) voor zich opeist, is
in feite een onverantwoordelijke aan
randing der ware menselijke vrijheid,
waaraan persoonlijkheid en maatschap
pij onvermijdelijk te gronde gaan.
L.
Door de Nederlandse leden van de
Nederlandsch-Zwitsersche Kamer van
Koophandel is op de jaarlijkse vergade
ring te Den Haag aan het bestuur mach
tiging verleend, de organisatievorm om
te zetten in een Stichting.
Bij zijn toelichting op het voorstel
wees de voorzitter er op» dat men reeds
lang de behoefte had gevoeld om rechts
persoonlijkheid voor de organisatie te
verkrijgen. Met het verkrijgen van de
koninklijke goedkeuring zou een twee
tal jaren gemoeid zijn en daarom
was besloten voor te stellen de orga
nisatievorm in een stichting te wijzi
gen. Bovendien kan in een stichting,
aldus de voorzitter, gemakkelijker ka
pitaal worden gevormd en voor de
toekomst wil men niet alleen afhanke
lijk zijn van de contributie der leden.
Daar de leden in Zwitserland niet kon
den meespreken, wilde het bestuur geen
voorstel doen aan de vergadering om
nu de stichting op te richten, maar het
wenste alleen machtiging te vragen om
demarches te mogen doen een derge
lijke stichting in het leven te roepen.
voor, dat het beeld gedurende enkele
ogenblikken volkomen zoek was, doch
vlak daarop weer gaaf te voorschijn
kwam. Aan de belichting haperde wel
het een en ander, het beeld was althans
aan de duistere kant. De N.C.R.V. heeft
zeer sporadisch gebruik gemaakt van
close-ups, waardoor enerzijds de vaak
eentonige en langdurige confrontatie
„van aangezicht tot aangezicht" met een
omroeper, spreker of zanger uitbleef,
doch anderzijds de details nimmer dui
delijk zichtbaar werden. Van de moge
lijkheid tot sterke afwisseling in beel
den, ons inziens een van de speciale
aantrekkelijkheden der televisie, heeft
de N.C.R.V. eveneens weinig gebruik
gemaakt. De overgangen van het ene
programmapunt naar het andere, kwa
men in het begin wat abrupt, later ver
viel men in een ander uiterste, n.l. dat
van een kortstondig beeldloos tijdperk.
In een rubriek onder de titel „30.000"
verscheen Pim Tholen op het scherm met
de multi-voice om daar de mogelijkhe
den van te demonstreren. Hij werd op
gevolgd door de heer Bodegraven, die
herinneringen aan de „Haak-in-Actie"
uit een grote ton grabbelde, daarbij ge
holpen door de charmante omroepster
mej. Gé Voorsteeg enFloris, een
pop die als „vaste medewerker" zal blij
ven optreden. Het journaal bracht ojn.
de begrafenis van dr. Anton Philips.
Roland Wagter met de sprekende Pop
Flop zorgde voor het specifieke amuse
ment van de avond. Roland Wagter, die
zijn beeld op het scherm met wat te
veel aan monoloog gepaard deed gaan,
haalde voor zijn sneltekenen een twee
tal Bussumers van vóór de studio op.
Luisteraars-kijkers in den lande moch
ten hem opbellen en een tekenopdracht
verstrekken, een gelegenheid waarvan
gretig gebruik werd gemaakt. Na de
pauze was het program gewijd aan zang
door een aantal N.C.R.V.-medewerkers
en medewerksters.
De voorzitter van de vereniging „Ons
Leger", gen.-maj. b.d. K. E. Oudendijk,
bood in zijn rede dit gedenkteken aan
de stad Amsterdam aan om „de schone
herinnering aan het Ned.-Indische leger
levendig te houden". Uit tweeërlei oog
punt is het gedenkteken juist op deze
plaats aangebracht, omdat volgens spre
ker gen. Van Heutz moet worden be
schouwd als de verpersoonlijking van
het Ned-Indisch leger, dat de verheven
taak heeft gehad, in alle delen van
de Archipel orde, rust en welvaart te
brengen. Op de tweede plaats heeft de
zakelijke 'overweging een rol gespeeld,
wijl het moeilijk was in een kort tijds
bestek een waardig gedenkteken op te
richten. Na de onthulling speelde de
staf muziek van het Garderegiment Gre
nadiers onder leiding van kapitein Ro-
cus van Yperen het Wilhelmus en aan
vaardde de burgemeester van Amster
dam, mr. A. d'Ailly officieel de 'auwer-
krans. Twee erepelotons van het Regi
ment Intendancetroepen uit Amsterdam
defileerden daarna voor de aanwezigp
autoriteiten, onder wie de minister van
Oorlog, ir C. Staf, de Staatssecretaris
van Uniezaken en Overzeese Rijksdelen
L. Götzen, de vice-admiraal N. A. Rost
van Tonningen namens H. M. de Konin
gin en Z.K.H. Prins Bernhard, en de oud-
gouverneur generaal van Ned. Indië jhr.
Tjarda van Starkenborgh Stachouwer,
de chef van de Generale Staf It. gen. B.
R. P. F. Hasselman en voorts ex-K.N.I.
L.-generaals, opper- en hoofdofficieren
van land- en luchtmacht, leden van
„Ons Leger", verschillende oudgedien
den van het Ned.-Indisch leger en vele
andere genodigden.
Mr. L. A. Kesper, Commissaris der
Koningin in Zuid-Holland heeft Vrij
dagmiddag geopend het Psychiatrisch-
Psychologisch Centrum, dat onderge
bracht is in een der nieuwe pavlij'oens
van de Martha-Stichting te Alphen aan
den Rijn. Tegelijkertijd met deze ge
beurtenis werd het nieuwe paviljoen
Zonnestraal" voor debiele meisjes in
gebruik genomen, welke is ingericht in
een deel van een bestaand gebouw.
Dit was een drievoudige feestdag voor
bestuur en medewerkers van de Martha-
stichting. Immers dit vond plaats pre
cies op de dag van het zestigjarig bestaan
van deze nuttige instelling ten behoeve
van de jeugd. Hiermede voltrekt zich
langzaam een reorganisatie die de lei
ding zich voorstelt om zelfs dit chari
tatief werk in andere banen te stuwen.
Advertentie
et Nederlandse taalgebied is maar klein, in vergelijking met het domein
van de wereldtalen Engels en Spaans, en met dat van de in het internatio
nale verkeer teruglopende maar in de culturele samenspraak nog altijd
voorbeeldige talen Frans, Duits en Italiaans. Maar het strekt zich toch verder uit
dan onze landsgrens schijnt te willen.
Wij denken nu niet aan Zuid-'Afrika, waar het hedendaagse Afrikaans de
expansiekracht vam het Nederlands met tenminste één aandoenlijk voorbeeld
bevestigt. Het Afrikaans, aanvankelijk een verbasterd Hollands, met een tong
val die verraadt, dat de piorliers ter Kaapkolonie van de Zuid-Hollandse eilan
den afkomstig zijn, verwierf zijn erkenning als eigen taal in 1875, toen Ss J. du
Toit, als voorzitter van het in dat jaar gestichte Genootskap van Regte Afrika
ners, in de statuten naar voren l'iet komen: „Die doel van ons Genootskap is te
staan ver ons Taal, ons N&sie en ons Land". Toen konden de Afrikaners gaan
werken aan hun eigen Bijbelvertaling, aan hun eigen Afrikaanse volkslied, aan
hun éigen literatuur en cultuur. Toen kon allengs de band met het moederland
weer worden aangehaald; kon allengs in Nederland begrip worden gewekt voor
de Afrikaanse Beweging en voor de taalstrijd, die ten grondslag ligt aan de
bewustwording vam dit jonge volk.
schrijven, dat nergens hun taalgevoel
geweld aandoet. Zij staan dan, om
één voorbeeld te geven, vooir de
vraag of zij „kuisvrouw" kunnen ge
bruiken, waar de Nederlander van
„werkster" spreekt. Kuisen is in
Vlaanderen het huis schoon maken:
maar de pure betekenis van het
woord is: een taal van ongerechtig
heden zuiveren. Wij kunnen spreken
van een gekuist boek, maar niet van
een gekuist huis. Dit laatste, hoe
charmant het een vreemdeling
misschien in de oren klinkt, blijft
dialect; niet omdat het Vlaams is,
maar omdat het een onzuiver woord
gebruik is. Moderne Vlaamse schrij
vers zullen dergelijke onzuiverheden
Beschermt
legen
Maar wij denken nu aan een Neder
lands taalgebied van ruim vijf millioen
zielen, vlak ten Zuiden van onze lands
grens gelegen: aan Vlaanderen. Ook
Vlaanderen heeft een taalstrijd ten
grondslag liggen aan zijn bewustwor
ding. Ook al is het Nederlands in Bel
gië heden officieel gelijkwaardig
aan het Frans; de taalstrijd leeft nog
latent voort. Alleen is het tactischer
thans slechts te spreken over een taal-
stréven.
Nu zijn er aan het taalstreven van
de Vlamingen twee aspecten waar te
nemen, die van groot belang zijn, zo
wel bij een bespreking van de culturele
kansen van Vlaanderen in de toekomst
als bij een pleidooi voor een beter be
grip tussen Nederlanders en Vlamin
gen.
In het ene aspect verschijnt ons de
Vlaming, die wel „officieel" de „Ne
derlandse" taal naast de Franse erkend
weet, maar die in de omgang, in het
gesproken en geschreven woord, er een
eigen „Vlaams" op na houdt, dat van
Oost- naar West-Vlaanderen, en van
Brabant naar Limburg, zo aanzienlijk
verandert, dat men slechts van een aan
tal verwante streektalen, dialecten
eigenlijk, kan spreken. Daarom heeft
de Waal, die in België op school het
„Nederlands" als verplichte tweede taal
onderwezen krijgt, weinig interesse in
dit voor hem erg moeilijke vak. Wat
heb ik er aan, zegt hij, ik versta er de
mensen in Gent en in Brugge toch niet
mee. „Officieel" worden op de Vlaamse
scholen de lessen gegeven in het Ne
derlands (met als verplichte tweede
taal het Frans), maar komt een inspec
teur bij het onderwijs onverwachts in
een klas op bezoek, dan ontstaat een
hevige spraakverwarring tussen de
Vlaams klappende leerlingen en hun
meester, die krampachtige pogirlgen
doet zijn klas in Algemeen Beschaafd
toe te spreken. Zo is de Vlaamse taal
strijd heden minder een strijd tegen
het dominante Frans, dan wel een be-
schavingsstrijd binnen het eigen, goed
zakkige, Vlaamse kamp.
De minderheidsgevoelens, waaraan
de goede Vlamingen zich tegenover
de Noord-Nederlanders enerzijds en
tegenover de Frans-talige Belgen
anderzijds ten prooi voelen, zullen
nawijsbare oorzaken behouden, zo
lang men van bepaalde zijde de Vla
ming nog tot zelfbewustzijn meent te
moeten brengen door hem een eigen
Vlaams, als ware het een eigen taal,
te laten voeren. Zo lang ook zal er
iets blijven haperen aan de literaire
betrekkingen tussen Noord en Zuid.
Curiosa van sappig dialect
Literair bekeken is de kwestie peni
bel; want waar men in het werk van
Streuvels en Timmermans, en zelfs van
Gezelle, het typisch-Vlaamse idioom
als aantrekkelijke en integrerende lite
raire waarde moet erkennen, kan men
zich als Noord-Nederlander toch moei
lijk onttrekken aan het gevoel, dat men
verleid wordt door „curiosa van sappig
dialect".
Naarmate de Vlaamse literatuur „mo
derner" wordt, wordt zij Nederlandser
van taal. Naarmate zij beide wordt,
wordt zij als literatuur warmer gewaar
deerd in Nederland.
Dit weten de Vlaamse schrijvers
van heden; althans de prozaïsten
Het brengt hen in een onzekere po
sitie. Ze willen Vlaams blijven, ten
einde hun Vlaamse lezers geen aj te
onwennige spijs voor te schotelen, en
zij willen een Algemeen Beschaafd
DE RUSSEN KOMEN
VERTALING! FRANS VAN OLDENBURG ERMKE
En Nicolas, zijn voorhoofd gefronst in
diep nadenken, staarde naar me zonder
me te zien.
„En je zou zo denken, dat een schaap
duizend keer meer waard moet zijn voor
iemand die er maar vijf heeft, dan voor
iemand die er tweehonderd bezit En
toch zijn beiden er evenzeer aan ge
hecht en vinden het even moeilijk om er
afstand van te doen. En die oude boer
bijvoorbeeld gaf er nooit een van weg,
hoewel ik er iedere dag weer over be
gon, en toen ik weg ging, had hij er nog
tweehonderd. Is het niet zonderling?
En wat heeft hij er aan?" vroeg Nico
las, en voegde er toen, met die schuwe,
gedwongen glimlach van hem, aan toe;
„Waarom?"
„Als hij er enkel maar een paar had
weggegeven," ging Nicolas verder, „wat
een plezier zou hij er niet mee gegeven
hebben! En hij zou iets aan het leven
hebben gehad. Zoveel plezier! En hijzelf
zou minder zorg, minder werk gehad
hebben. Maar de mensen houden van de
zorg, aan rijkdom verbonden; zij geven
er de voorkeur aan boven het genoegen
van een arme stakker iets cadeau te
doen. Ze verkiezen het zelfs boven hun
eigen leven Daar heb je nu de mens
heid!"
Nicolas zei, dat over die „mensheid"
als sloot hij zichzelf er van uit, alsof er
andere, hogere wezens op onze planeet
bestonden, van wie hij er zelf een was,
in tegenstelling tot de mensheid, welke
achterlijk was en onwetend omtrent het
leven en de wijze waarop het geleefd
moest worden. Hoe nodig had ik het,
dat Nicolas iedere dag kwam en me de
illusie schonk, dat er zulke wezens van
hogere orde op onze aarde bestonden!
Hij bleef daar zo een poosje zitten, zon
der te spreken, in gedachten verzonken;
toen schoof hij zijn pet naar achteren ten
teken van verbaasde verbijstering, stond
op, gaf me de hand en ging zwijgend
heen. Hij kwam nog maar een keer, en
enkel om afscheid te nemen.
Nauwelijks was de deur achter hem
dicht, of ik hoorde het gebruikelijke
geroep van „Lida! Lida?" en Ignaty
sloop de keuken binnen met een verle
gen glimlach op zijn gezicht en drie ver
fomfaaide sigaretten in zijn uitgesto
ken hand.
„Hallo, Lida!" zei hij en zijn kinder
lijke glimlach was zo ernstig en bemin
nelijk, als was hij de engel Gabriël in
eigen persoon geweest. „Ik heb een paar
sigaretten voor je meegebracht. Alsje-
blieft."
Hij legde de sigaretten op tafel en
bleef daar staan, zoals de engel, een
beetje verlegen, maar tegelijk ook ver
heugd en vereerd.
Ignaty werd gevolgd door zijn vriend,
een dikke, verwaande, oudere soldaat,
die onderzoekend om zich heen keek. Ik
stond juist op het punt om Samuel te
roepen om met Ignaty te spelen, toen
ik aan de uitdrukking op het gezicht
van die ander zag, dat er vandaag niet
gespeeld zou worden.
Als je voortdurend op je hoede bent,
voortdurend bang en bezorgd, en altijd
van alles verwacht, dan krijg je een
steeds weer scherpere blik op alles. Met
tertijd werd ik z0'n expert, dat ik in
staat was om een Kus in een bepaalde
categorie onder te brengen zo gauw ik
hem voor het eerst onder mijn ogen
kreeg en dan behandelde ik hem ook
dienovereenkomstig.
Die vriend, die de ongelukkige Ignaty
met zich mee had gebracht, was er een
van de ergste soort: dat van de stomp
zinnige, op eigen initiatief agerende agi
tator, die blind is voor alles, wgt hij
niet ziet, het soort man, dat door heel
Europa kan trekken zonder er iets van
te leren. Dat was de vriend, die de arme
Ignaty mee had gebracht, en of dat
niet genoeg was werden zij gevolgd
door een jonge Hongaar, de timmerman
van Mora, die nu met een rode band
om zijn arm rondtrok. De jonge Ignaty
zag erg tegen die twee op en wilde
klaarblijkelijk een beetje tegenover
hen opsnijden: hoe knap hij was, dat
hij zo'n huis als dat van ons had ont
dekt; want voor Ignaty was ons huis
iets uit de Duizend-en-Een-Nacht. Maar
voor zijn vrienden wqs het allesbehalve
een sprookje. De jonge timmerman was
meegekomen als tolk, en we gingen een
formele ondervraging krijgen, welke door
Ignaty's oudere vriend geleid werd. Daar
hij alles over mij gehoord had met inbe
grip natuurlijk van het feit, dat ik geen
kinderen had, begon hij met een tirade
tegen de bourgeois af te steken. Hij zei
ons recht in ons gezicht, dat we bour
geois waren, wees op Mathilde en bul
derde. dat we als een vampier haar
bloed zogen, zelfs hoewel ze oud was
en nauwelijks op haar benen meer staan
kon. En terwijl hij zo bulderde, rinkelde
de rij medailles op zijn borst en schom
melde nerveus heen en weer. Ik legde
hem uit, dat Mathilde een vriendin van
de vrouw des huizes was en helemaal
zo hard niet werkte, wat waar was.
Mathilde, die zag. dat we het over haar
hadden en daar trots op scheen, schud
de haar onzichtbare veren, als een kip,
die zijn buit verdedigt en nu met ge
weldige vleugelslagen tot de aanval
overgaat.
„Ja," schreeuwde Mathilde en sloeg
klapwiekend met de armen ze be
greep niets van wat er aan de hand was
en viel dus volkomen uit de toon met
wat ze opmerkte „ja, twintig jaar
lang ben ik nu al in dienst van mijn
meneer en mevrouw. En ik heb hen
trouw gediend. Twintig jaar lang
ben ik nu al in de familie. De
oude mevrouwneen, kwaad was ze
niet, maar het was ongelooflijk, hoe ze
je treiteren kon. Moge zij rusten in vre
de! En toch verdroeg ik het allemaal,
want ik hield van haar." Haar stem re
gistreerde een pathetische snik en er
kwamen tranen in haar ogen, die langs
haar grijs vuil gezicht rolden. Ik wist
niet, waar ze naar toe wilde; niemand
wist het. zelfs de sluwe, kleine timmer
man niet.
„En wat heb ik er bij gewonnen?"
Mathilde was goed op dreef nu. „Niets,
dank zij die vervloekte oorlog. Waarom
kunnen jullie niet ophouden met dat
vechten? Vermoord, wie je vermoorden
wilt, en ruk in! Wat moet ik doen, arme
wees, die ik ben. Twintig jaar, en mijn
goede meesteres is dood. mijn lieve,
enige! En haar zoon, zo echt haar even
beeld, precies even kieskeurig, laat me
ook geen rust. Alleen het beste is goed
genoeg voor hem!"
(Wordt vervolgd).
zo veel mogelijk trachten te vermij
den. Ze hebben ook oog voor de vele
voorzetsel-moeilijkheden, waar het
Vlaams, onder invlosd van een
slecht-verwerkt Frans, mee te kam
pen heeft.
Niettemin kost het zelfs een knap
schrijver als Raymond Brulez mo.-ite om
te schrijven „onder een ladder doorlo
pen" in plaats van „onder een ladder
passeren". Bij een ijverig correct-Neder-
lands betrachtend auteur als Johan
Daisne lijkt het er soms op, of hij een
taal wil voeren, die in alle opzichten
boven-Moerdijks is. Dit is natuurlijk ook
weer niet nodig.
Het tweede aspect van het Vlaamse
taalstreven wordt er door bepaald. Te
genover het Vlaamse taalparticularisme
staat een taaipurisme dat in zijn strijd
voor Algemeen Beschaafd, als voorwaar
de voor de culturele emancipatie van
het Vlaamse volksdeel binnen het groot-
Nederlandse taalgebied, de levende taal
geweld aan dreigt te doen. Het gevolg
hiervan is, dat een schrijver als Daisne
in Nederland breder geapprecieerd kan
worden dan in Vlaanderen; zijn moder
niteit plus zijn taalgebruik (het een
hangt met het ander samen) slaan in
Nederland beter aan. Dat zijn boeken
hier desalniettemin moeilijk doordringen
is voor een belangrijk deel te wijten
aan naoorlogse deviezenproblemen, ge
lijk het tussen de twee wereldoorlogen
aan economische oorzaken te danken
was, dat Vlaamse schrijvers in Neder
land gemakkelijk verspreiding van hun
werk vonden.
NICO VERHOEVEN
Aan het hiernaast
afgebeelde schilde
rij is een hoogst
merkwaardige ge
schiedenis verbon
den. Wat er thans
op te zien is, is
eerst te voorschijn
gekomen nadat de
kunstschilder en
■restaurateur Anto
ny de Keizer uit
Meppel het doek
had gezuiverd van
wat inderdaad „het
stof der eeuwen"
bleek te zijn.
In de staat, waar
in de eigenaar, de
heer F- J. ten Bos
uit Almelo het stuk
ter restauratie had
gegeven was er niet
veel op te onder
scheiden. Nadat het
was schoongemaakt
bleek men te ma
ken te hebben met
een paneel uit de
17e eeuw, dat alle
tekenen vertoonde
van een Vlaamse
oorsprong. Het ver
toonde een medail
lon, gevat in een
omlijsting van fris
geschilderde bloe
men. De voorstel
ling binnen het me
daillon geeft Maria
te zien met het kind
Jesus op haar schoot, terwijl het de hulde in ontvangst neemt van een kinderlijk
engeltje met libellenvleugels. De oorspronkelijke kleurencombinatie; het ivoor
witte kleed met karmozijnen schoudermantel, het diepe emeraldgroen, het ge
nuanceerde incarnaat, het rossig-blonde haar, de kleurwisseling der libellen-
vleugels wezen als vanzelf naar het atelier van P. P. Rubens, wiens Vlucht van
Loth dezelfde kleurencombinatie vertoont.
En inderdaad heeft de gevonden signatuur „D.S-" het zeker gemaakt, dat het
doek dateert uit de 17de eeuw. Men kan daarvan zo zeker zijn, omdat historisch
vaststaat, dat er maar één schilder is geweest, die op deze wijze combinaties
van bloemen wist te schilderen en die schilder heette Daniël Segers, een man
met een boeiende levensloop (opgevoed in het Calvinisme, daarna katholiek en
tenslotte Jezuïet geworden), die het grootste deel'van zijn leven in Antwerpen
neeft doorgebracht en daar gestorven is in 1661.
Het Centrum voor Staatkundige Vor
ming heeft thans uitgegeven het tweede
gedeelte van het rapport van de com-
missie-Eggermont betreffende wettelij
ke regeling van het kleuteronderwijs.
Het eerste gedeelte van het rapport werd
op 13 April van het vorige jaar gepu
bliceerd.
De commissie vangt het tweede ge
deelte van haar rapport aan met een
raming van de kosten, welke aan de
door haar aanbevolen overgangsrege
ling zijn verbonden, en besteedt spe
ciale aandacht aan de opleiding van de
leidsters. Door een goede opleiding van
de leidsters te bevorderen en zo nodig
voor het openbaar onderwijs zelf ter
hand te nemen kan de staat bewerken,
dat de scholen de beschikking krijgen
over een voldoend aantal goede leid
sters, waardoor zal kunnen worden vol
daan aan de eisen, welke een subsi-
diëringsstelsel t.a.v. het personeel van
de scholen zal moeten stellen.
Zij acht het behoudens enige beper
kingen noodzakelijk, dat slechts wette
lijk bevoegde hoofden en leidsters tot
de gesubsidieerde scholen worden toe
gelaten. Zij zou twee diploma's willen
zien ingesteld, een voor leidsters en een
voor hoofdleidsters.
Vervolgens ontvouwt de commissie
haar denkbeelden over de organisatie
van de opleidingsinrichtingen, de duur
van de opleiding, de vooropleiding en
toelating, het leerplan, de bevoegdheden
van de docenten aan de opleidingsin
richtingen en de examens. Een wette
lijke regeling zou zich t.a.v. het leer
plan kunnen beperken tot: a- het aan
geven van de verplichte en facultatieve
vakken; b. het vaststellen van een uren
tabel; c. het geven van richtlijnen voor
de practische oefening.
Tenslotte behandelt de commissie
twee bijzondere onderwerpen: de leef
tijdsgrenzen en de leerplicht. De toela
tingsleeftijd kan men stellen op onge
veer 3V2 jaar, de leeftijd voor overgang
naar de school voor gewoon lager on
derwijs op 6 a 7 jaar. De laatste be
grenzing komt- overeen met de huidi
ge practijk van de Lager-Onderwijswe
Hoewel de commissie de leerplicht
voor het kleuteronderwijs niet onder
alle omstandigheden verwerpelijk acht,
is zij eenstemmig in haar afwijzing van
een wettelijke verplichting hic et nunc.
Naar haar oordeel mag, in de huidige
omstandigheden en zolang niet vast
staat dat het algemeen belang anders
eist, geen inbreuk worden gemaakt op
het recht van de ouders om in vrijheid
te beslissen of zij hun kinderen al dan
niet naar een kleuterschool zenden.
De commissie wijst er op, dat tal van
practische bezwaren zich overigens te
gen invoering van leerplicht op dit
ogenblik en in de nabije toekomst zou
den verzetten.
Er is in een stad als Amsterdam uiter
aard een veelvuldig en veelzijdig c?n"
tact tussen katholieken en niet-katno-
lieken, door vriendschappelijke omgang
en collegiale samenwerking in en buiten
het beroep of bedrijf. Vele katholieken
zijn zich in dit contact niet alleen be
wust geworden van hun verantwoorde-
lijkheid als katholieken, maar ook van
de moeilijkheden om wederzijds elkaar
te kunnen begrijpen als het gaat ornüe
diepste overtuiging en levensopvatting.
Hieruit groeide de behoefte aan verdie
ping van eigen persoonlijke geloofsken
nis en daarnaast aan beter begrip van
de denkwijze en opvattingen van met-
katholieken, waardoor men ook over
eigen geloofsbezitop een voor anderen
verstaanbare wijze gemakkelijker kan
spreken. Voor jonge mensen tussen IS
en 30 jaar, met eindexamen gymnasium
of H B.S.; L.O.-akte e.d., wordt er in het
Reinildahuis te Amsterdam voor dat
doel een avondcursus geopend, lopende
van November tot half Mei. Iedere Dins
dagavond te beginnen 6 November a.s.
zijn er drie lesuren: van 5.459.15 uur.
De cursus omvat lessen van verschillen
de docenten over de inhoud van het ge
loof, kerkgeschiedenis, liturgisch leven,
hedendaags protestantisme, moderne
stromingen, hedendaags socialisme, hu
manisme e.d. Moderator is dr. P. Schoo-
nenberg S.J. Het cursusgeld bedraagt
f 20.te voldoen in twee termijnen.
Volledig programma en inlichtingen
zijn te verkrijgen bij: mej. ir. P. J. van
Hardenberg S.R.S. Reinildahuis, Mamix-
straat 285 tel. 30285 Amsterdam.
Nederland telde 1 September 10.286.250
inwoners, zo blijkt uit het zojuist ver
schenen statistisch bulletin van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek.
