van Engelsen
Reeds de Phcirao s beginnen
Ferdinand de Lesseps tot stand brengt
twist- en oogappel
en Egyptenaren
wat later
WAT SCH°0H
hiOBT
Nieuw observatorium
voor radio-astronomie
Belevenissen van de struisvogel Rasmus
a
Britten kopen grootste percentage
der aandelen van geruïneerde Pacha
Groten der aarde
bij de opening
vK
Bouw wordt opgedragen aan Werkspoor
Dr. L. A. Veegert
t.
rubber laarzen
gymschoenen
pantoffels
DINSDAG 23 OCTOBER 1951
PAGINA 4
m&mm
m
Richelieu: Men zou een
kanaal kunnen graven
van Suez naar Cairo
wmm
m
w
aan de
heerlijk
frisse geur
Ingenieurswerk van
hoge kwaliteit
Geen kentekens voor
bromfietsen
Nieuwe regeling in verge-
vorderd stadium
Voorzitter Wit-Gele Kruis
Werkloosheidswet in Juli
1952 in werking
Nieuw Tweede Kamerlid
WlÖMETERS
Avonturen
met
schép
Suez-kanaal
(Van onze redacteur)
Pacha Ismail van Egypte heeft het eens zo uitgedrukt: „Ik wil,
dat het Suez-kanaal aan Egypte hoort en niet Egypte aan het
Suez-kanaal." Het kanaal was nog niet voltooid, toen hij dit
zei. In zijn woorden tekent zich de strijd af, die reeds toen
men schreef 1860 gevoerd werd om de hegemonie over het
gebied tussen Rode Zee en Middellandse Zee, Suez en Port Saïd.
Het Suez-kanaal was van meet af aan de oog- en twistappel der
volkeren. Frankrijk, Turkije en Engeland hebben er menigmaal
een begerig oog op gericht. De Engelsen gingen er tenslotte
mee strijken. Zij veroverden om te beginnen het grootste per
centage der aandelen van de maatschappij, die het kanaal be
heerde en zij legerden vervolgens genoeg troepen langs het
kanaal om er de lakens uit te delen. Egypte werd daarvan het
slachtoffer. Het kanaal, dat Ferdinand de Lesseps ook in het
belang van Egypte heeft ontworpen, bracht het land der Pha-
rao's meer nadeel dan voorspoed. Een oude droom der Egyp-
naren werd ermee verwezenlijkt. De vruchten ervan plukten
zij niet. Wie de geschiedenis van het Suez-kanaal bestudeert,
raakt verzeild in een serie politieke verwikkelingen, waarvan
het eind, blijkens de jongste gebeurtenissen in Egypte, nog niet
in het zicht is.
Natuurlijk, het ljjdt geen twijfel,
dat „het kanaal van de twee
zeeën", zoals de Lesseps het bij
voorkeur noemde, van vitaal belang is
voor iedereen, die erop uit is de wereld
naar zijn inzichten te regeren. Verwon
derlijk is het dan ook niet, dat in een
tijd, waarin Engeland oppermachtig
was, de Engelsen er in geslaagd zijn zich
van de prerogatieven, die net kanaal
bood, meester te maken zonder overi
gens in de kosten van de aanleg prac-
tisch te hebben bijgedragen. Want de
kosten zijn voor een groot deel op re
kening gekomen van Frankrijk en het
Ottomaanse keizerrijk en last but not
least Egypte zelf. Alleen: toen Pacha
Ismaël dringend om geld verlegen zat
en zijn aandelen in de maatschappij
van het Suez-kanaal wilde verkopen
waren de Engelsen er als de kip
pen bij. De Engelse premier üisraëli
vond bij Rothschild het kapitaal, dat hij
nodig had. Frankrijk kon het zo gauw-
niet opbrengen en de zaak was beklon
ken- Dat alles gebeurde zes jaar na de
opening van het kanaal in 1875. Zeven
jaar later bezetten de Engelse troepen
wanneer een opstand in Egypte is uit
gebroken en buitenlanders worden ver
moord, Cairo. Ze verlaten Egypte niet
meer- Turkije, dat de souvereine rech
ten over Egypte heeft, kiest in de eerste
wereldoorlog de zijde van Duitsland.
Egypte wordt dan Brits protectoraat.
Altijd blijven op Egyptische bodem En
gelse troepen. Alle nationalistische stre
vingen ten spijt zijn ze er nog- Het
Suez-kanaal is voor de Britten te be
langrijk en de Egyptische aspiraties
moeten daarvoor wijken.
Wat zou Egypte zijn zonder het Suez-
kanaal? De geschiedenis van Egypte
leert, dat het Suez-kanaal er feitelijk
al is voor Let gegraven wordt. Wanneet-
wij een forse sprong maken in het ver
leden, blijkt, dat al van ver voor Chris
tus plannen in de maak zijn om Egypte
een kanaal te schenken. Pharao Ramses
de Tweede (1303-1237 v. Chr.) verwe
zenlijkt een idee, waarmee zijn voor
gangers reeds hadden rondgelopen: Hij
laat een kanaal graven tussen de Rode
Zee en de delta van de NijL Het kanaal
verzandt- Pharao Raches (600 jaar v.
Chr.) begint er opnieuw aan- Honderd
twintig duizen arbeiders komen, vol
gens Herodotus, bij het uitvoeren van
de werkzaamheden om het leven.
Voltooid is het kanaal dan nog niet.
De Perzenkoning Darius I zet het werk
voort. Pas onder Ptolemeus II (265-
247 v. Chr is het kanaal bevaarbaar.
Wanneer Cleopatra aan de regering is
blijkt het opnieuw zo verzand, dat de
oorlogsschepen van de Egyptenaren,
betrokken bij deze zeeslag van Actium,
in het slib biijven steken. Men heeft er
niet aan gedacht het te onderhouden.
De vaargeul wordt smaller en smaller.
Ten laatste neemt de natuur terug wat
men haar had ontnomen en de handels
weg naar de Rode Zee loopt voortaan
weer over land.
Maar daarmee is niet gezegd, dat
het belang van een verbinding te
water van Middellandse naar Rode
Zee nu voorgoed de gedach
ten is- Het duurt wel een hele tijd
eer er pogingen worden onderno
men het project opnieuw uit te
voeren. De kruistochten geven de
eerste stoot. Men ziet Egypte weer,
men ontdekt het Nabije-Oosten, de
betekenis voor het handelsverkeer
van een snelle en directe verbin
ding met het Westen gaat een ge
ducht woord meespreken. Tot con
crete resultaten leiden de overwe
gingen niet. Eerst wanneer Frank
rijk tot bloei komt en zijn over
heersende rol op het Europese
continent gaat spelen, komt Egypte
in het middelpunt van de belang
stelling en zal er, getuige de ge
schiedenis, niet meer uit verdwij
nen.
Dat de Franse interesse niet eerst in
de negentiende eeuw begint, bewijzen
Zestig schepen met vorstelijke gas
ten varen bij de officiële opening
van het Suez-kanaal op 17 Novem
ber 1869 de landengte binnen.
wel de woorden, die Richelieu in 1629
aan Egypte wijdt. De Portugezen en
Spanjaarden drijven een levendige
handel met het Oosten om de Kaap. Ze
zijn Frankrijks zwaarste concurrenten-
Hoe graag zouden de Fransen die han
del aan banden leggen 1 Richelieu te
kent aan: „Men zou een kanaal kunnen
graven van Suez naar Cairo, zoals ge
beurd is onder de vroegere koningen
van Egypte, en misschien onder Salo
mon. Turkije mag hopen zijn land er
mee te verrijken, Venetië zou weer tot
bloei komen, Marseille zou machtig
worden en men zou de handel met
Abessinië kunnen doen opleven. Door
deze verbinding der zeeën zouden de
Spanjaarden in het Middellandse Zee
gebied en overal elders, waar hun voor
naamste steunpunten zijn, worden ver
zwakt".
Ook uit de nagelaten documenten van
Lodewijk XIV. Lodewijk XV en Lode-
wijk XVI blijkt, hoezeer dit probleem
de Fransen bezig houdt. Zo schrijft
Leibnitz aan de Zonnekoning, die zich
juist uitrust voor een oorlog tegen de
Nederlanden op de 18e Maart 1672:
„Ik zou u graag over de verovering
var. Egypte willen spreken. Sire. Van
alle landen der aarde is Egypte het
gunstigst gelegen om de heerschappij
over de wereld en de zeeën te ver
krijgen. Door zijn ligging is Egypte een
prachtige verbindingsweg met de rijke
landen van het Oosten. Ik ben er zeker
van dat u de Nederlanden gemakkelijker
klein krijgt door Egypte dan door een
aanval gericht op de lage landen zelf.
Want men ontneemt hen zonder moeite
wat hen zo doet bloeien: de schatten
van het Oosten."
De Franse koningen gaan er echter
niet op in. De revolutie moet komen om
de Fransen in de schaduw der Fyrami-
den te brengen. Napoleon ziet echter
zijn plannen om via Egypte door te
dringen tot het rijke Oosten mislukken.
Een van de argumenten, die de te
genstanders van De Lesseps tegen
zijn plannen aanvoerden argumen
ten. die ook in de oudheid al opgeld
deden was, dat het peil van de
Rode Zee 9.908 meter hoger zou zijn
dan dat van de Middellandse Zee.
Het bleek niet het geval. Evenmin
hebben de getijden invloed op de
waterstand. De meren, die het kanaal
doorsnijdt, nemen de periodieke toe
vloeiing van het water gemakke
lijk op.
vaart in het Suez-kanaal garanderen zo
wel in tijd van oorlog als van vrede.
De eerste onderzoekingen naar de
mogelijkheden van een kanaal tussen
in 1851 verricht. In opdracht van de
Oostenrijkse premier Metternich
sticht de Oostenrijkse ingenieur Ne-
relli de „Société- d'études pour le
Suez en Cairo, onderzoekingen, die
een nuttig effect sorteren, worden
percement de risthme de Suez".
Deze Oostenrijkse interventie
heeft alleen tot gevolg, dat
een jonge Franse ingenieur,
Ferdinand de Lesseps, zich
voor de plannen gaat interesseren.
Het blijft niet bij interesse alleen
In 1854 bestijgt pacha Said de troon
van Egypte. Ferdinand de Lesseps is
in 1822 te Alexandrië als consul
werkzaam geweest en heeft zijn
aandeel gehad bij de vorming van
de toen nog jonge pacha. Hij schrijft
hem en krijgt de uitnodiging naar
Alexandrië te komen. De 15e Nov.
1854 ontmoet de Franse ingenieur
pacha Said. Hij legt hem zijn plan
nen voor. De pacha is meteen
enthousiast. Vijftien dagen later krijgt
De Lesseps toestemming een maat
schappij te stichten, die het werk
ter hand zal nemen. Nu begint de
werving van het benodigde kapitaal.
En nu beginnen meteen ook de ver
wikkelingen. Engeland, bij monde van
eerste minister Palmerston, gaat de on
derneming tegenwerken. Het tracht
Turkije er toe te bewegen zijn toestem
ming niet te verlenen. Ofschoon Turkije
niet zijn goedkeuring aan de concessies
van Pacha Said verleent, begint men
toch met de uitvoering van het werk.
De Engelsen steken dan een spaak in
het wiel door zoveel pressie op Turkije
en Egypte uit te oefenen, dat de Pacha
besluit het werk te doen staken. Napo
leon III bewerkt echter Oostenrijk
waarmee hij juist vrede heeft gesloten
en Rusland. Nu wordt Turkije van de
andere kant onder druk gezet. In 1866
bekrachtigt de sultan de concessies. De
Lesseps is intussen toch doorgegaan en
reeds voor twee derden gereed. Twintig
duizend man graven de landengte van
Suez door. En kentering van het getij
wanneer op 17 November 1869 het
kanaal plechtig geopend wordt zijn zelfs
de Prins en Prinses van Wales aanwe
zig. De Engelse politiek neemt een
andere koers!
De opening
- t> ?v
Feesten te Ismailia aan de vooravond der opening in de Oosterse sprookjessfeer.
Ferdinand de Lesseps, onitwerper en uitvoerder, volhardend
ondanks alle tegenwerking.
Wat later, in 1837, schrijft de roman
cier Balzac:
„Als Frankrijk en Rusland de rol be
grijpen, die de Zwarte Zee en de Mid
dellandse Zee spelen, dan zal op een
goede dag de weg naar Azië via Egypte
of via de Euphraat, die door nieuwe
vindingen gekanaliseerd is, Engeland de
doodsteek geven, zoals eertijds de ont
dekking van Kaap de Goede Hoop de
doodsteek betekende voor Venetie." En
Flaubert voorziet: „Het is bijna onmo
gelijk, dat Engeland niet te zijner tijd
meester over Egypte wordt. Reeds is
Aaan vol troepen. Als de vaart naar
Suez mogelijk is, zullen op een kwade
dag de rode uniformen in Cairo ver
schijnen
Tenslotte de Fransman Zaraye, die
tussen 1789 en 1800 een militaire functie
vervulde in de missie. welke Bonaparte
had gezonden om de mogelijkheden van
een Suez-kanaal te onderzoeken. Hij
geeft een advies, dat bijna een eeuw
later door de grote mogendheden inder
daad is opgevolgd: „De landengte van
Suez moet neutraal gebied blijven, open
voor alle volkeren. Men mag er geen
versterkingen aanleggen noch kazernes
bouwen." In 1880 komt een verdrag tot
stand, waarbij Engeland, Duitsland, Ne
derland, Frankrijk, Oostenrijk-Honga-
rjje, Italië, Rusland en Turkije de vyije
Op 12 Maart 1869 stroomt het water
van de Middellandse Zee het kanaal
binnen, op 15 Augustus komt de ver
binding met de Rode Zee tot stand. De
doorvaart is op de 17e November al
niets nieuws meer, nochtans wordt zij
dan eerst met alle luister gevierd. Pacha
Ismail, die intussen Said is opgevolgd,
verkwist er goud en goed aan. Keizerin
Eugénie van Frankrijk is er bij aanwe
zig, de Keizer van Oostenrijk, de Kei
zerlijke Prins van Duitsland, de Prins
der Nederlanden, de latere Willem III,
geleerden, kunstenaars en zij worden
onthaald met een pracht en praal, die
het verklaarbaar maken waarom Pacha
Ismail later zijn aandelen moet verko
pen. Verdi componeert ter gelegenheid
van de opening zijn opera Aïda. Zestig
schepen met vorstelijke gasten varen
het kanaal op. Als een sprookje uit dui
zend en een nacht zo vol pracht en
praal zijn de feestelijkheden. De groten
der aarde vieren de triomf der schep
ping van Ferdinand de Lesseps.
En daarmee is dan de droom der
Pharao's verwezeplijkt. Pacha Ismail
verkoopt echter zijn aandelen aan de
Engelsen. Bezorgd als zij daarvoor zijn
grijpen de Engelsen in 1882 de eerste de
beste gelegenheid aan om de toegan
gen tot het Suez-
kanaal te bezetten,
wanneer de Britse
belangen in gevaar
komen. Frankrijk,
aanvankelijk van
hetzelfde voorne
men bezield, zet
niet door. Verdra
gen hebben het En
geland toegestaan
zijn troepen in
Egypte te blijven
legeren al is dan
ook het Suez-kanaal
neutraal gebied. Die
troepen wisten van
geen wijken, ook al
zijn zij gedurende
de laatste oorlog
danig in gevaar ge
weest. De Egyptena
ren proberen thans
waar te maken wat
Pacha Ismail zeide:
„Het Suez-kanaal
hoort aan Egypte
en Egypte niet aan
het Suez-kanaal."
Maar of zij er in
zullen slagen de
Engelse troepen van
de landengte van
Suez te verwijde
ren, is een zaak, die
met nieuwe ver
dragen wel niet op
gelost zal worden.
aF
aan net
milde, dik
schuimende
aan Uw
stralend
wasgoed
Naar wij vernemen heeft de Neder
landse organisatie voor Zuiver-Weten-
schappeljjk Onderzoek (Z.W.O.) be
sloten een aanzienlijk bedrag beschik
baar te stellen voor de constructie
van een observatorium voor radio-
astronomie.
Deze nieuwe tak van wetenschap is
mogelijk geworden door de ontwikkeling
van de korte-golftechniek (radar). Zij
houdt zich bezig met de studie van de
electromagnetische straling met golf
lengten van enkele centimeters tot en
kele meters, die uit de hemelruimte de
aarde bereikt. Op dit terrein waarop
Nederland een vooraanstaande plaats
inneemt, zijn reeds zeer belangrijke
waarnemingen verricht en ontdekkingen
gedaan, die van invloed zijn op de we
tenschappelijke inzichten over samen
stelling en structuur van een melkweg
stelsel. Ook over de processen die zich
op de zon afspelen, kan de radio-astro
nomie belangrijke gegevens verschaffen.
Deze verschillende soorten straling, wel
ke de zon uitzendt, hebben grote in
vloed op de aard-atmosfeer, in het bij-
Naar aanleiding van een door de
K-N.A.C. ingediend adres, heeft de mi
nister van Verkeer en Waterstaat mee
gedeeld, dat van de invoering van de
kentekcnregeling voor bromfietsen, zo
als thans in het Wegenverkeersregle-
meist is bepaald, wegens de daaraan
verbonden hoge kosten zal moeten wor
den afgezien. Een nieuwe regeling voor
de bromfietsen is thans in een gevor
derd stadium van voorbereiding.
zonder de zogenaamde ionosfeer, die
een grote rol speelt bij de radiocommu
nicatie over lange afstand.
Reeds enige jaren heeft Z.W.O.
krachtige steun verleend aan de door
samenwerking van de Leidse en
Utrechtse sterrenwachten, de P.T.T..
het K.N.M.Ï. en het Philips laborato
rium ontstane stichting Radiostraling
van zon en melkweg, die o.a. in Koot
wijk waarnemingen verricht met n ra
darapparaat. dat nog van de Duitse
bezetters afkomstig is. In plaats van
deze „spiegel" met een middellijn van
1% meter zal de stichting, waarvan
prof. dr. J. H. Oort de voorzitter is,
nu. daartoe door Z.W.O. in staat ge
steld, een parabolische reflector gaan
oprichten met een middellijn van 25
meter. Daar deze „spiegel" in alle
richtingen draaibaar moet zijn ep de
beweging van zon, maan en sterren
langs de hemel nauwkeurig moet kun
nen volgen, vereist de constructie in
genieurswerk van hoge kwaliteit. De
bouw zal worden opgedragen aan
Werkspoor, dat reeds lange tijd de
zorgvuldig opgestelde plannen heeft
helpen voorbereiden. Het nieuwe ob
servatorium zal het grootste ter we
reld worden.
De plaats waar het observatorium zal
worden gevestigd is nog niet bepaald.
De eisen, die aan de omgeving moeten
worden gesteld, zijn vrij streng. Storin
gen in de ontvangst zijn bijvoorbeeld
reeds te verwachten indien op enkele
kilometers afstand auto's met hun voort
durend vonkende motoren de reflector
passeren.
Verwacht mag worden, dat met a
bouw van het metalen gevaarte en
verdere voorbereiding en inrichting
het radio-observatorium verschelde
jaren gemoeid zullen zijn.
Dr. L. A. Veeger, de voorzitter van de
Nationale Federatie „Het Wit Gele
Kruis", is in de afgelopen nacht te Nij
megen overleden.
Dr. Veeger, 30 Augustus 1880 te Gro
ningen geboren, heeft in zijn geboorte
stad gestudeerd en is vervolgens lange
tijd huisarts geweest te Schalkhaar. Na
dien is hij geneeskundig inspecteur ge-
weest, de laatste jaren, tot hij in 1946
die functie neerlegde, ook waarnemend
hoofd-inspecteur van de Volksgezond
heid.
Hij heeft zich zijn leven lang op een
zeer uitgebreid gebied van de medische
zorg bewogen en daar veel stimulerende
arbeid verricht. Zo behoorde hij tot de
oprichters van het Wit-Gele Kruis
van de Nationale Federatie was hij sify
1846 voorzitter en van de R.K. Art'
senvereniging, waarvan hij erelid was-
Hij heeft ook het initiatief genomen tot
de oprichting van het Paedologisch In
stituut en van de MaartenskUn.iek te
Nijmegen Hij maakte ook deel uit van
het regentencollege van het St. Cani-
siusziekenhuis te Nijmegen.
De regering beeft besloten de Werk
loosheidswet 1 Juli 1952 in werking te
doen treden. Over een aantal uitvoe
ringsmaatregelen zal nog het advies van
de sociaal-Economische Raad worden
gevraagd.
TweArffV Vacature-Tuin (Arb.) in de
m ,w Kamer (de heer Tuin is burge
meester van Groningen geworden) heeft
üe voorzitter van het centraal stembu-
u benoemd verklaard tot lid van dat
college de heer J. Roorda te Ter Apel.
De heer Roorda is bestuurslid van de
Nederlandse Onderwijzersvereniging.
Advertentie
5. Zij besloten aan boord van dat schip te gaan. Zij
moesten daar een heleboel gangetiet door en overal j
stonden er theepotten. Tenslotte kwamen zij bij de i
chef van de havenpolitie ia hoogst eigen persoon.
Die wilde hen direct in dienst nemen, want hij
het erg gemakkelijk, dat zij een eigen boot hadden-
