Nieuwe Haarlemsche Courant | 1951 | 8 november 1951 | pagina 7

Sedert de bevrijding zijn reeds zeven
nieuwe stations in Nederland gebouwd

Vier bouwwerken nog in de steigers

Minister Lieftinck verdedigt zijn
rentepolitiek

Consortium neemt aandelen
A.K. U over van de Staat

bij Fokker

Het slechte financiële klimaat
remt de Spoorwegen

H.G.J. Schelling

„Een station is het visitekaartje van de stad"

Westerse Grote
Drie over Egypte

Grote veldmuizen-
plaag dreigt

Interview met ir.

Ook hogere rente zou geen groter

kapitaalaanbod uitlokken

DONDERDAG 8 NOVEMBER 1951

PAGINA 7

Aanbod aan aandeelhouders van
f. 20 mill, a 132H pet.

Ook converteerbare
obl igati el ent ng

Vragen van Kamerleden
aan regering

Examens

Zaterdag verklaring

Gen. Eisenhower weer
in Frankrijk terug

N.-Koreaans voorstel
afgewezen

Zware tankslag in Korea

De hal

Vlottende schuld thans
f 4878 millioen

Naar wij vernemen is overeenstem
ming bereikt tussen een consortium en
de Staat der Nederlanden inzake het
overnemen van een pakket aandelen
waarover de staat overeenkom
stig de bepalingen van het Besluit Her
stel Rechtsverkeer onderscheidenlijk
het Besluit Vijandelijk Vermogen, thans
de beschikking heeft- Reeds kan wor
den medegedeeld, dat het in de bedoe
ling ligt terzake van de over te nemen
aandelen een aanbod aan aandeelhou
ders te doen. Een publicatie hieromtrent
zal zo spoedig mogelijk volgen.

In aansluiting op dit bericht, kan na
der worden medegedeeld, dat, aaar wü
uit betrouwbare bron vernemen, het in
de bedoeling ligt binnenkort door een
bankensyndicaat, onder leiding van de
Nederlandsche Handel Maatschappij,
waarvan verder deel uitmaken de heren
Pierson en Co., de heren Hope en Co.,
de Amsterdamsche Bank en de Incasso
Bank, aan de aandeelhoud. A.K.U. aan te
bieden nominaal f 20.000.000 gewone aan
delen A.K.U. in de verhouding vrn 1:3
tegen een koers van 132 y, pet., recht ge
vende op het halve dividend over 1931.

In het kader van deze hele transactie
zal tevens door de A.K.U. een 4 J4 pet.
converteerbare obligatielening worden
uitgegeven.

Het betreft hier dus reeds uitstaande
aandelen van de A.K.U., welke in het
bezit van de Nederlandse Staat waren,
thans worden afgestoten en. daarna aan
aandeelhouders aangeboden. Het ge
plaatste Maatsch. Kapitaal der Mij. blijft
dus onveranderd, n.L f 102.5 min.

Het is zeer waarschijnlijk, dat de
converteerbare obligatielening eveneens
f 20 millioen groot zal zijn. Zoals bekend
immers viel aan de Staat als vijandelijk
vermogen een aandelenpakket van f 40
millioen toe, gehouden door de Vereinig-
te Glanzstoff, welk pakket thans blijk
baar door de Agent van Financiën aan
het bankconsortium is overgedragen.

Bovendien heeft de AKU, zoals be
kend, een vordering van ca. 30 miln. op
de Ned. Staat wegens schadevergoeding.
De AKU werd n.l. na de oorlog ver
plicht ingevolge ^en overeenkomst tus
sen de Amerikaanse en de Ned. regering
haar bezit aan aandelen Am.. Bemberg
en North Am. Rayon af te staan, daar
de Ver. Staten i.v.m. de Duitse belangen
van de AKU aanspraak maakten op deze
dochterondernemingen.

De uitgiftekoers der converteerbare
obligaties zal zeer waarschijnlijk 101 pet.
bedragen.

Koning Talal, die onlangs zijn
vader is opgevolgd op de troon van
Jordanië, heeft zijn eerste officiële
bezoek aan Jeruzalem gebracht.
Gekleed in Bedoeïenen-ornaat in
spect eert hij een eregarde van het
Arabisch Legioen.

In het Voorlopig Verslag der Tweede
Kamer over de begroting van Oorlog
vragen verscheidene leden, welke mo
tieven er toe hebben geleid, dat blijkens
berichten in de pers. de regering bezwa
ren had om aanwezig te zijn bij de ope
ning van de nieuwe fabrieksgebouwen
bij de N.V. Fokker.

In dit verband zouden zij gaarne ant
woord ontvangen op de volgende vragen:
Is het de minister ook mogelijk een
exposé te geven van de gang van zaken
bij die N.V., waardoor kennelijk de pro
ductie zeer wordt belemmerd? Zou in
verband daarmede ook kunnen worden
overgelegd het contract, door de Staat
gesloten met de N.V. met betrekking tot
de aanbouw van Gloster-Meteors? Hoe
veel van deze vliegtuigen zijn tot dus
verre afgeleverd? Hoeveel boete moet
wegens achterstand in de levering door
deze N.V. worden betaald? Zijn deze
gelden reeds gestort? Is het Beheers
instituut nog steeds het lichaam dat be
paalt welke bestuursleiding de N.V. zal
hebben? Zo ja, kan daarin geen wijzin
ging worden gebracht?

Met betrekking tot <je artillerie-
inrichtingen worden de volgende vragen
gesteld: Kan de regering mededelen
hoeveel ambtenaren en hoeveel werk
lieden van de Hembrug nog steeds op
wachtgeld zijn? Welke rechtszekerheid
bestaat er voor het bij de artillerie
inrichtingen thans werkzame personeel?

DELFT Civiel-ing.: J. Hofman, Woer
den; cand. civ.-ing.: L. Welling, Didam;
cand. werktuigk.-ing.G. v. d. Beeg. Rot
terdam; J. Boesveld. Harskamp; H. Colijn,
Haarlem; M. Getreuer, Steenwijk; J van
Haastert. Arnhem; M. de Lange, Rijswijk;
P. van Meel, Den Haag; P. Visser, Bever
wijk; H. Werthauer, Amsterdam; cand.
scheepsbouwk.-ing.: R. de Bock. Den Haag;
C. van Dam. Voorburg: H. Janssen Zeve
naar: J van Monsjou. Santpoort: G NvHand.
Driebergen; G. Sorgdrager, Heemstede: cand
eivcü o echn -ing.H. Bakker, De»ft M.
Bergsma, Leiden; J. de Bie, Den Haag; R.
Bosch, Leiden; H. Brooshooft, Dirksland; A.
de la Court, Delft; Z. Doetjes, Brussel; C.
Eversdijk, Rotterdam: A. Foppes, Den Haag;
K Hoefnagel, Hoogeveen; W. Hoekstra, Bus-
sum; B. Krediet. Enschede; C. van Leeuwen,
Den Haag; J. Matthijssen, Halsteren; R.
Meijer, Emmen; W. Moll, Middelburg; W.
Nagelkerke, Rotterdam; T. Nordlohne, Hil
versum; R. van Ommering, Amersfoort; G.
Rodenhuis, Wassenaar; J. de Rooij, Nieuwer-
kerk a. d. IJsel; L. Schiethart, Den Haag;
G Seip, Schiedam; J. Sluiter, Hilversum;
Tan Gwan An, Delft; T. Tielens, Den Haag;
Tjiong Joe Bing. Delft; F. Valster, (met lof)
Rotterdam; J. Veldstra, Assen; J. v. d. Vorm
Lucardie. Delft; E. Vroegop, Eindhoven;
cand. natuurlj.-ing.S. v. d. Broek, Delft;
W. v d. Bussche, Den Haag; C. Etienne,
Delft; B. v. cl Heijden, Amsterdam; J
Houtman, Schiedam; S. de Meij, Rotterdam;

E. Schepers, Den Haag; R. Smit, Heemstede;
H. Voorrips, Rotterdam; J. de Vries, Sche-
veningen; E. Waller, Delft; H. Zijlstra, De
venter; ing.-ex. civiel-ing.: A. de Haas,
Borculo; B. Pais, Den Haag; ing.-ex.
scheepsbouwk.-ing.: D. Boterenbrood, Schie
dam; T. de Jooden, Slikkerveer; ing.-ex.
electrotechn.-ing.: A. Bakhuizen, Dor
drecht; P. Bekkers, Schilde bij Antwerpen;
P. Broekman, Den Haag; J. Hoepelman,
Amsterdam; J. v. d. Hoogenband, Delft;
R. Koolhof, Coevorden; J. Lccas, Heerlen;

F. Neubauer, Rotterdam; J. Nieuwenhuizen,
Amsterdam; M. Pot, Utrecht; R. Relnders,
Groningen; O. la Roi, Leeuwarden; F.
Schijff, Amsterdam; Tan Boen Gwan, Delft;
C. Versfeit, Den Haag; J. Wildeboer, Eind
hoven; S. Woldringh Eindhoven; ing.-ex.
natuurk.-ing.: G. Alberda, Schipluiden;
mej. T. Bos. Assen; G. Brouwer, Den Haag;
J. van Dam. Rotterdam; H. Gerlach, Am
sterdam; F. Harm, Amsterdam; J. van Hen
gel, Abcoude; J. Manintveld, Delft; J. Pel
ser. Dordrecht; P. Peters, Venlo; G. Prast,
Amsterdam; A. de Rooij, Houten; J. Schenk,
Krimpen a. d. Lek; H. Wieringa, Dordrecht;
ing.-ex. geodetisch-ing.: G. Bruins, Delft:
W. Claessen, Dordrecht; M. Haarsma, Leeu
warden; C. Krombeen, Arnhem; W. v. d.
Vegt, Voorburg; P. de With, Heerenveen;
A. Wytema, Den Haag.

AMERIKA Op de ..George Walton"
een Libertyschip der Amerikaanse regering,i.
dat met graan op weg was naar India;"
heeft zich een ontploffing voorgedaan,
waardoor drie der 39 leden van de beman
ning om het leven zijn gekomen.

De Ver. Staten, Groot Brittannië en
Frankrijk zullen deze week een gezamen
lijke verklaring afleggen over het Engels-
Egyptische geschil, aldus is gisteren, vol
gens A.P., in Franse kringen beweerd.
Waarschijnlijk zal de verklaring nogmaals
de nadruk leggen op de solidariteit van de
drie landen ten opzichte van dit vraagstuk.

Ook zal gesproken worden over de ver
dedigingsproblemen van het Midden-Oosten.
Men deelde in deze kringen voorts mede,
dat ook een verzoek was gericht aan Tur
kije. Zuid-Afrika. Australië en Nieuw-Zee-
land om de verklaring mede te onderteke
nen en dat deze landen dat waarschijnlijk
zullen doen.

Tijdens besprekingen tussen de Ameri
kaanse minister van Buitenlands^ Zaken.
Dean Acheson en zijn Britse en Franse
collega's Anthony Eden en Robert Schu-
man. werden dezen het eens over de ver
klaring. De verklaring zal vermoedelijk
Zaterdag afgelegd worden, en aldus samen
vallen met. een bijeenkomst van de Ara
bische Liga.

Semyon Tsarapkin. Sovjet-afgevaar
digde bij de V.N. heeft Woensdag te Pa
rijs voor de tweede maal deze week een
onderhoud gehad met Magmoed Fawri
Bey, Egypte's permanente vertegen
woordiger hij de V.N.

Een woordvoerder van de Egyptische
delegatie sprak de persberichten tegen,
dat Egypte een speciale afgezant naar
Moskou zendt, maar hij deelde mee, dat
Ahmed Bindary Pasja, voormalig am
bassadeur te Moskou, wellicht spoedig
als particulier een bezoek aan Moskou
zal brengen.

Generaal Eisenhower is gistermiddag uit
de V.S. per vliegtuig in Parijs aangekomen.
Hij verklaarde tegenover de pers zeer te
vreden te zijn over liet resultaat van zijn
reis en bevestigde, dat hij president -Tru
man verzocht had, hem niet te lang in
Europa aan het hoofd van de West-Euro-
pese strijdkrachten te handhaven Deze
wens had hij echter reeds bij zijn benoe
ming uitgesproken. Generaal Eisenhower
verklaarde tenslotte, dat hij de republikeinse
gouverneur van Pennsylvanië, James
Duff, die de beweging ..Eisenhower als
president" leidt, verzocht had, hem bij zijn
volgend bezoek in Parijs te komen bezoeken.

De „New York Times" berichtte van
daag, dat president Truman aangebo
den heeft de candidatuur van Eisenho
wer voor de presidentsverkiezingen van
1952 te zullen steunen, maar dat de ge
neraal het aanbod niet aanvaard had.

Het aanbod betrof een democratische
candidatuur, welke Truman Eisenhower
ook voor 1948 aangeboden had aldus
het blad.

De onderhandelaars van de Verenigde
Naties hebben Donderdagmorgen twee
uur en twintig minuten lang getracht de
verborgen bedoelingen te achterhalen
van de jongste communistische voorstel
len voor een bestandsllnie. De voorstel
len werden door de verbondenen afge
wezen.

Van het front in Korea kwamen be
richten binnen over een nieuwe zware
communistische aanval in het Westen.
Op een modderig slagveld woedt een
zwaar tankgevecht.

Van geallieerde zijde zijn Shermann-,
Patton- en Engelse Centurion-tanks in
actie gekomen, terwijl de communisten
zich bedienen van de T-34 tanks, die in
de tweede wereldoorlog gebruikt wer
den door de Russen.

De eerste berichten over de slag zijn
verward.

De plaag van veldmuizen, die reeds
enige jaren de Nederlandse oogst teis
tert zal. indien de komende winter
zacht zal zijn, aanzienlijk in omvang
toenemen. Reeds thans zijn tekenen
aanwezig, dat de muizen „een goed jaar"
hebben gehad. Onder winterkoren en
koolzaadplanten wordt reeds danig
huisgehouden.

Enige brandpunten van de muizen
plaag zijn de Éommelerwaard, sommige
delen van Brabant en de Noord-Oost-
polder.

Steeds wordt bij de boeren aange
drongen op doelmatige vernietiging van
veldmuizen. Ook tegen ratten wordt
voortdurend gewaarschuwd. Beide soor
ten knaagdieren brengen Nederland
voor millioenen guldens schade per* jaar
toe.

Aan het begin van deze winter zal
een uitgebreide actie worden gevoerd
om alle Nederlanders tot verdelging van
ratten aan te sporen. Kleurige affiches
zullen tot die propaganda bijdragen.

OOSTENRIJK In een resolutie, welke
op de slotzitting van de te Wenen bijeenge
komen communistisch georiënteerde We-
reldvredesraad eenstemmig is aangenomen,
wordt op de vijf grote mogendheden een
beroep^ gedaan een overeenkomst over ont
wapening te sluiten, welke zou voorzien in
de geleidelijke, gecontroleerde vermindering
van alle wapens en het absolute verbod
van wapens voor massale vernietiging. De
overeenkomst zou moeten worden gevolgd
door een algemene telling van alle typen
wapens en strijdkrachten.

(Van onze speciale verslaggever)

Voor de vele buiterianders. die sedert 1945 ons land hébben bezocht, is de
snelheid, waarmede de Nederlandse Spoorwegen hun tengevolge van de
oorlog totaal verminkte bedrijf weer hebben opgebouwd, symbolisch voor
de werkkracht waarmede ons gehele volk na de bevrijding het herstel van
dit zwaar verwoeste Lage Land aan de Zee heeft aangepakt. Na vijf jaren zijn
de Spoorwegen He hun aan bedrijf toegebrachte oorlogsschade geheel te boven,
°P de bouw van vier stations na, die van Leiden, Arnhem, Nijmegen en Den
Bosch. Reeds kon de uitbreiding van het electrische bedrijf met voortvarendheid
ter hand worden genomen. Eet* formidabele ontwikkeling is op deze wijze tot
stand gebracht. Een ontwikkeling, waarin Nederland zijn buurstaten verre voor-
Uit is gekomen en die de grootste bewondering van het buitenland afdwingt,
laten wij ons in dit relaas tot de bouw van nieuwe stations bepalen. Reeds wer
den zeven nieuwe stations gebouwd, t w. te VHssingen, Roosendaal, Lage Zwa-
tuwe, Hoek van Holland. Gouda, Enschede en Hengelo. In aanbouw zijn nieuwe
complexen te Arnhem, Leiden, Eindhoven, Zutphen en Den Bosch, terwijl bo
vendien belangrijke verbouwingen en uitbreidingen werden aangebracht aan
het Hollands Spoor te Den Haag, en het Centraal Station te Amsterdam. Drin-
gend_ voorziening behoeven de stations te Nijmegen, Venlo en Rotterdam. Even-
's be' financieel klimaat vandaag van dien aard, dat er met geen mogelijk
heid te zeggen valt, wanneer met de bouw ven deze laatste drie begonnen zal
ivorden.

In Rotterdam heeft men ..de tijd ver-
Praat.". Enige jaren geleden, toen de
®®i'ste plannen voor de bouw van nieu
we stationscomplexen ter tafel kwamen,
^'aren er nog middelen voldoende om
e2e plannen te verwezenlijken. De ve-
moeilijkheden evenwel, die rond deze
Plannen zijn gerezen, hebben 'n zodanig
P'tstel bewerkt, dat voorlopig van afstel
gesproken moet worden. Nijmegen heeft
Pet ongeluk gehad, dat de voorlopige
voorzieningen die aan het verwoeste sta-
~°n zijn getroffen, van dien aard zijn
Put een def'nitieve oplossing niet on
middellijk geboden is. Uit architectonisch
migpunt is deze oplossing miserabel,
?aar in de praktijk voldoet het noodge-
°°uw aan redelijke eisen.

Voor de eerstkomende jaren is nieuw
bouw hier van de baan. In Venlo staat
een station en de Spoorwegen zijn
,vat deze Midden-Limburgse halteplaats
betreft diligent, omdat het hier een oud
Seval betreft, dat ten enenmale niet re
presentatief is en slechts voldoet, omdat
e tijden van dien aard zijn, dat nieuw-
uw alleen in de allernoodzakelijkste
gevallen kan worden toegepast.

Sedert Cuypers tegen het einde van
o» vonge eeuw het Centraal Station te
^histerdam bouwde en niet veel later
te Den Bosch, heeft de stationsbouw
n ons land een grote ontwikkeling
^brgemaakt. Mezeneerste gebouwen

worden, met de stations

zijn gebouwd.

die daaraan

als massale kathedralen.

p„, - --7--—Cu, waarbij

C1 hi eer aan de eisen der architectuur
aesthetica is toegegeven dan aan die
de moderne techniek. Staande voor
ongetwijfeld imposante en majestei-
p'hjke voorgevel van het Amsterdamse
:-entraai Station, kan men zich moeilijk
v horstellen dat daarachter een slagader
u bpt van een der modernste Spoorweg-
«drijven ter wereld. Uitgebreide ver
keringen in het interieur en aan de
ehnische outillage zijn dan ook nodig
«®Weest om het C.S. geschikt je hou-
„eh als belangrijkste station in den lan-
u Thans dient de stationshal een be-
jjvërijke verbetering te ondergaan.
jVertoe zijn reeds in 1944 uitgebreide
H ahnen ontworpen. Maar helaas maakt
ij nood der tijden het onmogelijk om
v*®. plannen, die ongetwijfeld veel
rjbiensten hebben, voorlopig althans te
'•seren.

Binnenkort zal een der belangrijk-
,le figuren op het gebied der stations-
„°uw de dienst van de Nederlandse
SPnorwegen verlaten. Ir. H. G. W.

«helling, chef architectuur Noord; o.a.
"hwer van het Amstelstation, Muider-
£,°°rt en de stations te Bussum en
jj.hschede, zal op 31 October de pen-
^bengerechtigde leeftijd bereiken en
v e[' aan de vooravond daarvan ons
aa'cl hoe de ontwikkeling van de
l9l«Ts.bouw 's geweest, sedert hij in
bij de Spoorwegen in dienst trad.

Principe, dat in het begin bij de
v.'eit egei? Werd gehuldigd en volgens
Partlculiere architecten bij de
nieuw« stations werden in-
stellincvf TTleidde allengs tot teleur-
^e<j f\^e} was de toenmalige chef
Werken, dr. ir. G. W. van
betrnt j e„de gehele stationsbouw
?.p][ Ai® sfeer van de Spoorwegen
bet'honfrf t i mgeniei'r kwam hij aan

bureau van6rfi"!" V3n het eigen bPuw"

d°ende i P°°rwegen en was zo-

öie technisch ^L ons te ontwerpen.
2onder dat beter yerantwoor-d waren,

k«d verwaariooTd Vde architector

Pische met het f \wHlJ wist het tech"
ebigen ÏÏ,t ee ®?sth.etische te ver
arm Een «ppri3, zins aanvaardbare.

«fe spoorhJn F?erih° eeld hlervan mag
Poorlyn Eindhoven-Weert genoemd

Mede door de ervaringen, sedert de
oorlog opgedaan, zijn er voor de sta
tionsbouw enkele normen ontstaan, die
vrijwel bij elk bouwwerk kunnen wor
den doorgevoerd. Een van die normen
is. dat in de nieuwe stations de reizi
gers die vertrekken en ook die aanko
men in dezelfde hal worden ontvan
gen. De aankomenden worden niet
meer door een zijdeurtje naar buiten
geloosd, maar verlaten het station door
een representatieve ruimte.

„Het station is het visitekaartje
van de stad". Naar de mening van
ir. Schelling is de eerste indruk, die
de mensen van een. stad krijgen,
meestal die van het station en dan
mag het niet meer voorkomen dat zij
door een smal bn schamel controle-
gangetje het station moeten verlaten.
Als een van zijn best geslaagde voor
beelden noemt de heer Schelling dan
het Amstelstation, waar licht en ruim
te met elkaar wedijveren om een im
posante indruk te geven. In het nieu
we station in Enschede heeft hij die
hal niet zo hoog gemaakt als in Am-
stel. Hij heeft daar evenwel een
prachtige ruimtewerking verkregen
door gebruik te maken van openge
werkt beton, waardoor het licht vrij
baan krijgt.

Een tweede vaststaande norm is die

Het in aanbouw zijnde stations
complex te Leiden vanuit de lucht
gezien. Voor het oude stationsge
bouw verrijst reeds de toren, die
het nieuwe hoofdgebouw zal sie
ren. Op de voorgrond de beide
grote viaducten, waardoor het
stadsverkeer geleid zal worden en
daarbij geen hinder meer zal on
dervinden van gesloten spoorbo
men.

Ir. H. G. J. Schelling kwam in
1913 op het bouwbureau van de
Spoorwegen in dienst. In de 38
jaar die hij daar doorbracht,
bouwde hij o.m. de stations te
Bussum, Putten, in. de plaatsen
langs de lijn AmsterdamUitgeest,
het Muiderpoortstation, het Am
stelstation en de nieuwe stations
te Enschede en Hengelo. Hij is de
ontwerper van de gebouwen die
eerlang zullen verrijzen te Zut
phen, Arnhem en Leiden. Afge
zien van al zijn andere werk
zaamheden kan men uit deze sta
tions zijn betekenis voor de Ne
derlandsche Spoorwegen en voor
ons land afleiden. Hoewel hij op
31 October, wegens het bereiken
van de pensioengerechtigde leef
tijd officieel de dienst heeft ver
laten. zal hij zijn functie blijven
vervullen totdat de stations te-
Arnhem, Zutphen en Leiden ge
reed zullen zijn.

van de hoogteligging. Het stations-em
placement wordt tegenwoordig altijd
hoger-gebouwd dan de,straat, opdat het
stadsverkeer ongehinderd onder de
spoorbaan door kan rijden. Bij de nieuw
bouw in Leiden en het nieuwe station
in Hengelo spreekt dit heel duidelijk.
Wanneer het stationsgebouw zelf op
pleinhoogte wordt gebouwd dan hoeft
het publiek bovendien slechts een trap
te bestijgen om de perrons te bereiken.

Kleinere stations

Naarmate 't spoorwegverkeer frequen
ter wordt, kan met kleinere stations wor
den volstaan. Een halve eeuw geleden
werden de stations gebouwd met uitge
breide wachtgelegenheden voor reizi
gers. Maar wanneer eerlangb.v. op
de lijn AmsterdamDen Haag de trei
nen met tussenpozen van slechts één
kwartier gaan rijden, hoeft niemand
langer dan veertien minuten te wach
ten en daarvoor zijn geen luxueuze
wachtkamers nodig.

Het moderne electrische bedrijf is
veel minder gecompliceerd dan het
stoombedrjjf. Ook dit is bij de bouw van
nieuwe stations uiterst goed te merken.
Er zijn op het emplacement geen kolen-
parken meer nodig en geen waterkolom
men. Het rangeren met een stoomloco
motief is veel moeilijker dan met een
electrische trein. Hiervoor is slechts een
eenvoudig emplacement voldoende. Wes
telijk Nederland wordt tenslotte „Rand
stad Holland" genoemd. En het is dan
ook de bedoeling van ir. Den Hollander,
dat de treinen daar gaan rijden als trams,

bijna met eenzelfde frequentie. En daar
voor zijn geen grote stations meer nodig.

Verlegen lokettisies

Op vrijwel alle stations, behalve op de
allernieuwste, vindt men op de plaats-
kaartenbureaux de z.g. „Müllerkasten".
het verticale opbergsysteem voor de
kaartjes. In de praktijk is gebleken, dal
deze kasten niet helemaal voldoen. Wan-
naar de iokettist(e). die een dergelijke
kast beheert, een dag door welke om
standigheid dan ook niet aanwezig kan
zijn. moet het loket, waar deze kast is
opgesteld, gesloten blijven, daar het on
mogelijk is het zware geval te ver
plaatsen en te vervangen door een an
der en men evenmin verschillende per
sonen uit een en dezelfde kast kan laten
verkopen, daar anders de afrekening in
de war zou lopen.

Voor de Nederlanders, die zozeer op
hun gemak zijn gesteld en liever zittend
dan staande door het leven gaan. is nu
naar een Zwitsers systeem een andere
oplossing gevonden, waarbij een een
voudiger zittende bediening en een
gemakkelijker verplaatsing mogelijk is.
Enige jaren geleden is voor het eerst in
de verbouwde hal van Hollands Spoor
tc Den Haag een proef genomen met de
z.g. ..Bollrrrannkast". Hierin zijn de
kaartjes horizontaal opgeborgen en de
kast zelf verdwijnt in speciaal daarvoor
uitgespaarde ruimten in het tafelblad
voor de lokettist. In Den Haag. waar in
tegenstelling tot hetgeen men in een stad
als deze zou verwachten, betrekkelijk
weinig bestemmingen worden verkocht,
kon een dergelijke proefneming gemak
kelijk genomen worden, daar men slechts
48 bestemmingen in voorraad behoefde
u n' 'n Enschede, waar naar

300 bestemmingen wordt gevraagd, was
dat moeilijker. Hier zijn zes „bollraan-
kesten waaiervormig voor de lokettist
aa"gfTariU. hetgeen bijzonder goed
blijkt te voldoen.

FubïjVC Semak en de overzichte
lijkheid, is een ander voordeel van deze
vorm van opbergen der plaatskaarten
het feit dat men thans voor de loketten
een ononderbroken glaswand kan ma
ken. die met meer gestoord wordt door
de verticale kasten. Hierdoor verkrijgt
men een prachtig overzichtelijk kantoor,
dat voor de reiziger prettig aandoet.

De lokettistes vonden dat aanvanke-
lijk met zo prettig. Zij kregen de in-
druk alsoi zij in een etalage zaten en
zich door eenieder moesten laten aan
gapen. Zij werden er verlegen onder.
Maar aliengs begonnen zij eraan te
wennen en van lieverlee lieten zij de
gele stofjas, die zij gewoon waren te
dragen, thuis en kwamen in een fleurige
jurk naar hun werk en thans is het
voor de vroege reiziger een verkwikking
de dag te kunnen beginnen met het ko-

Als een slak kruipt een bulldozer tegen de nieuwe spoor
dijk, die in Leiden wordt aangelegd.

pen van een kaartje voor de glaswand
van een der nieuwe stations.

Geert normalisatie

Het feit. dat behalve de stations van
Enschede en. Hengelo, ook die van Lei
den, Zutphen en Arnhem in gewapend
beton en volgens dezelfde principes
zullen worden gebouwd, kan voor ve
len aanleiding zijn tot de vraag: of de
spoorwegen van plan zijn bij de mo
derne stationsgebouw tot normalisatie
en uniformiteit over te gaan. Dit is
échter geenszins de bedoeling. Utillity-
bouw wordt niet gewenst en evenmin
willen de Spoorwegen een vast grond
plan aanpassen aan de verschillende
stedelijke omstandigheden. Voor elke
stad afzonderlijk, wordt een geheel
nieuw plan gemaakt, dat in overeen
stemming is met de toevallige plaat
selijke omstandigheden. Hoogstens zal
in kleine onderdelen naar uniformiteit
worden gestreefd.

Indien de Spoorwegen overal dezelfde
stations zouden bouwen, zou het kunnen
voorkomen, dat de reizigers niet meer
wisten waar zij waren. Zij zouden dan
in Zutphen menen in Anrhem te zijn,
terwijl het hun bedoeling was naar
Enschede te reizen, hetgeen de rpisère
die men nu reeds heeft met reizigers die
de weg niet weten, alleen maar zou ver
groten.

De frein rijdt door

Ondanks de nieuwbouw, verbouwing
en uitbreiding van de stations, moet de
trein blijven doorrijden. Nu hebben de
Spoorwegen zich de laatste jaren op dit
gebied bijzonder inventief getoond.
Spoorbruggen worden op hun plaats
gebracht zonder dat het treinverkeer
er noemenswaardige hinder van onder
vindt en ook bij de stationsbouw draait
de zaak normaal door. alleen kan net
voorkomen dat de reizigers zo nu en
dan over een hoop zand moeten stap
pen. Maar dat is dan zowat alles. In
Leiden moet gebruik gemaakt worden
van een hulpbaan en een hulpviaduct,
waarover het treinverkeer voorlopig zal
worden geleid. In Mei 1952, wanneer
het nieuwe stationsgebouw aldaar ge
reed zal zijn, wordt het tunnelcomplex
dat daar is aangelegd nog in tv\ü>«ën
gesneden door de
hulpbaan, die eerst
kan worden afge
broken, wanneer de
treinen over de
nieuwe hoge baan
zullen gaan rij.den
Dan zullen de ont
brekende delen in
de tunnels moeten
worden bijgebouwd,
zodat tegen het
eincle van 1953 in
Leiden de werken
pas gereed zijn.
Dan zal er in Lei
den een millioen
m.3 zand zijn ver
zet, zal 12.500 m 3
cement zijn ge
bruikt en 2200 ton
wapeningsstaal zal
de kracht van het
nieuwe bouwwerk
bepalen.

Dit alles tekent
de voortvarend
heid van de Spoor
wegen. die ondanks
het slechte finan
ciële klimaat, niet
zullen rusten voor
dat alle stations ir.
ons land geheel
voldoen aan de ei
sen die door het
moderïie bedrijf
worden gesteld en
aan die van aes-
thetica die door de
stedebouw van de
verschillende ste
den van ons land
wordt bepaald.

In de financiële beschouwingen van
de Regering over de begroting 1952 in
antwoord op het voorlopig verslag van
de Tweede Kamer merkt dP minister
over de gevoerde rentepolitiek op, dat
de leden, die van mening zijn, dat zijn
rentepolitiek volkomen gefaald heeft,
üitgaan van een onjuiste praemisse, n.l.
dat de overheid de rente heeft willen
dicteren.

Na de bevrijding werden normen ge
steld voor 't aangaan van leningen door
de lagere overheidsorganen, het „rente
gamma". De diepere overweging, welke
leidde tot deze rentevoorschriften, was
de wens om de technische marktpositie
van de vele honderden lagere overheids
organen te versterken tegenover de klei
ne groep van grote geldgevers. Het stre
ven om kunstmatig een bepaalde markt-
rente te dicteren 2at daarbij niet voor.
De minister betoogt, dat hij steeds een
realistische politiek heeft gevolgd door
de rentenormen van tijd tot tijd aan te
passen in overeenstemming met de ont
wikkeling van het koerspeil ter beurze,
waaruit de tendenz in het verloop van
de rentestand tot uiting komt.

Het volgen van deze politiek heeft er
in hoge mate toe bijgedragen, dat de
lagere overheden en de centrale over
heid in de jaren na de bevrijding mt
zeer grote bedragen tegen matige rente
nieuw geld hebben kunnen lenen en
hoog rentende Schulden hebben kunnen
converteren in lager rentende schuld.

Zouden de vele overheidsorganen zich
elk met hun eigen vraagprijs hebben ge
steld tegenover de kleine groep van
nauw met elkaar voeling houdende geld
gevers, dan zouden die geldgevers wel
licht in staat zijn geweest van hun semi-
monopolistische marktpositie te profite
ren. Door de overheidsorganen in een

soortgelijke positie te brengen kon zulks
niet. Aangezien daarnaast op de kapi
taalmarkt zowel aan de vraag- als aan
de aanbodzijde nog vele kleinere markt
partijen optreden, kon nimmer sprake
zijn van een fixering vap de rentestand,
noch door de grote geldgevers, noch
door de overheidsorganen. De prijsvor
ming bleef onderworpen aan de werking
van het marktmechanisme, dat zich over
de gehele kapitaalmarkt, waarvan de
markt in overheidsleningen slechts een
deel uitmaakt, uitstrekte. De rentestand,
zoals deze zich in de loop der laatste zes
jaren heeft gemanifesteerd, is de resul
tante geweest van de prijsvorming op
de kapitaalmarkt in zijn volle omvang.
Het komt de minister van Financiën
dan ook geheel onjuist voor, om het ge
voerde rentebeieid te zien ais een po
litiek tot het kunstmatig laag houden
van de rente.

Onredelijk en als voorstelling van
zaken beneden de maat acht de minis
ter de conclusie, dat dit beleid er intus
sen toe heeft geleid, dat de vlottende
schuld buiten alle proporties is opge
lopen. Van 31 Dec. 1945 af tot eind 1950
is de vlottende schuld van het rijk ge
daald van 11.222 mill, tot 6.312 mill., een
vermindering dus met bijna 5 milliard.
Daarenboven werd nog 350 millioen af
gelost op het schatkistpapier, onderge
bracht bij de Ned. Bank uit hoofde van
de overneming van de rijksmarkenvor-
deringen dezer bank.

In de eerste 6 maanden van 1951 baal
de de vlottende schuld van de staat met
434 millioen, terwijl nog 150 millioen op
het zoéven genoemde schatkistpapier
werd afgelost, zodat de totale vermin
dering in het eerste halfjaar 584 millioen
bedroeg. Sindsdien is de vlottende schuld
nog weer verder met ruim een half mil
liard gulden teruggelopen, aldus dé mi
nister.

De bruto vlottende schuld van de ge
zamenlijke gemeenten beliep op 1 Juli

1950 513 mill, tegen 535 mill, op 1 Jan
1950, 472 mill, op 1 Jan. 1949, 467 mill,
op 1 Jan. 1948, 571 mill, op 1 Jan. 1947
en 509 mill, op 1 Jan. 1946. Zij was dus
medio 1950 niet ongebruikelijk hoog. Zij
steeg tot 1 Jan. 1951 met 139 mill, tot
652 mill., om daarna snel op te lopen
tot 918 millioen op 1 Juli 1951.

Deze stijging valt alleen toe te schrij
ven aan het in absolute zin sterk geslon
ken kapitaalaanbod. Niet het rente
gamma, doch de sterke ontsparing is de
oorzaak van de onvoldoende gelegen
heid. welke dit jaar heeft bestaan om
langlopende leningen aan te gaan.

Het staat voor de regering vast, dat
de belastingdruk hier te lande geenszins
tot onnodige hoogte is opgevoerd.

Fundamenteel wordt de toestand op de
kapitaalmarkt beheerst door het tekort
aan kapitaalaanbod in verhouding tot de
vraag naar kapitaal. Dit schaarstcvcr-
schijnsel houdt als zodanig geen verband
met de gevoerde rentepolitiek. Het kan
uitgesloten worden geacht, dat een ho
gere rente een aanmerkelijk groter aan
bod van nieuwe besparingen zou uit
lokken, aldus de minister.

Het is nog te vroeg om te zeggen in
hoeverre de genomen economische maat
regelen, gegeven ook de loop der inter
nationale ontwikkeling, die wij niet in
de hand hebben, doeltreffend en afdoen
de zullen blijken. Er zijn echter moed
gevende aanwijzingen. Hoewel de toe
stand ernstig blijft, is enig vertrouwen
in de ontwikkeling gewettigd, mits ook
verder een voorzichtig beleid wordt ge
voerd. Voor het behoud van een zo groot
mogelijke werkgelegenheid is het inder
daad van veel belang, dat de afzet der
Nederlandse industrie in het binnenland
zoveel mogelijk Wordt gestimuleerd.

Dat de koopkracht van de gulden in
de afgelopen jaren is gedaald, wordt
door de regering geenszins ontkend. Het
gaat echter niet aan, dit verschijnsel op
rekening te stellen van het hier 'te lande
gevolgde financiële en economische be
leid. Het is onvermijdelijk, dat in een
wereld, waarin alom de prijzen een stij
gende tendentie vertonen, ook ons land
de invloed daarvan ondervindt en daar
door de koopkracht van de gulden
daalt.

Uit de cijfers blijkt bovendien, dat se
dert 1946 de koopkracht van de gulden
nauwelijks meer is gedaald dan die van
de dollar, aldus de minister.