Nieuwe Haarlemsche Courant | 1952 | 2 februari 1952 | pagina 3

Dwars door de Sahara naar
Afrika's Goudkust

s°ese en liefde

VAN DEYSSEL: de volstrekte Tachtiger

Een

geweldenaar, aangedaan
door de Schoonheid

„Alle zien is visioen"

inMota

r

4

GESLAAGD.

0

Van dierentuin naar aquarium

V Algiers, de stad vol enorme
contrasten Mohammedanen
met kinderbijslag
„Casbah -verhaal

v

Rijkdom van
ac kleuren

- -JÜ"

Medisch conflict
te Apeldoorn

wm

a

LITERAIRE KRONIEK

ZATERDAG 2 FEBRUARI 1952

PAGINA 3

0

Uit het dagboek van de Van Houten-filmexpeditie, geschreven door
Louis van Gasteren Jr. en Theo van Haren No man

"'"V

J

Cf

JRH

t#

S'A'ah <,b"Cht

DANK ZIJ

HILVERSUM

V1'

K\ rfzóJ?t- hoewal

,«t s

KVX,. "se'e vemoKns

DE VAN GALEN OP
THUISREIS

Regenten van het Juliana-
ziekenhuis voor rechtbank

Provinciaal subsidie voor
Concertgebouworkest

Audiënties

DOOR ALEXANDRA ORME

Het Aquarium

Voor onze

amateurfotografen

Glazenier Gerard Temme
overleden

Liturgische weekkalender

"^sssaa

een stad vol tegenstellingen. Je hebt er de Boulevard Michelet en de
W* d'Isly met enorme flats en luxueuze winkels, gestroomlijnde auto's en
mensen, die men terecht de „chic" kan noemen. Tussen al die luxe
;s>e\ en wriemelt de Mohammedaan, in onbeschrijflijke armoede, in
v 't( e en versleten kleren, vervuild, ziek, althans velen. De tegenstellingen zijn
l Oosj°,rn.' de prachtige Westerse luxe vindt zijn tegenhanger in de Casbah,
M»( 'J'Sc wijk. Wij hebben er foto's gemaakt onder begeleiding van een in-
t'rd >tuPOlitie-agent, ofschoon je er gewoon doorheen kunt lopen. Wel wordt je
■cU ,\,i. kan'en aangestaard, maar de mensen doen je niets en je went aan de
K s en donderbussen, die voortdurend rond je heen ontploffen; een
iÖ'; hinderen, die er de hele dag mee spelen. De armoede is hier af-

(3»

Hj 'fietsa?sh is de alleroudste wijk van
's bevolkt, of liever

.«ris,„; l.11 On^ dooi: Muzelmannen. Het is
aai1 V v^e °01'grondelijke doolhof van stin
ts cf.i 1 een traatjes en vervuilde steegjes
ha1'1'1!: 1> hliiZo twee meter breed, waarvan
int'M ..%i J] aan de bovenkant tegen elkaar
"et begrip Mens houdt hier

'<1 ltr°0r

'"vfi t? ?ttpPt 's avon(is in het hol, dat hij
„sd"'®: ftvf'! en doeken en vooral van

|""l (j0'" °P te bestaan, maar wat er
V fcriiit,.,rn.oet gaan leeft op straat, zit,

'fV'iï' S>t)ienb''.kjes heeft gemaakt en dat
s it .1 Bi -bidon ville". de blikjes-stad,

n hi" if tn°emd. Hoe de mensen hier
ni 5 Ai taal onbegrijpelijk; sommigen
f er' k 'ign ten. handeltje in zoetigheid of
aapjes of vuurwerk, maar de

hangen de hele dag rond in de
Zij -

ZO'

'Jljs.Wachten, tot hem de kinder-

.i(§ i 'lïiw 1J teven van de steun. Er zijn

irlV hijj. z°veel kinderen, dat de heer

l ki'ijft er vustig hij kan gaan zitten

,.?,a§en

is een wijk. waarin men

C' en vermoedelijk maanden

Vii telfl en' men kan er *n verdwa-
L' Alp; 'n verdwijnen. De reputatie
V.tijh ®rs ls niet zo bijzonder best, en
1™' »- v°ora] de films, die daar niet

V Eist aan hebben gedaan. Het pu-
<iat0heei 1111 eenmaal zijn story, die sen-
1),'Öéc0l.rn°et zijn en die het liefst in
lis, Ap .ni°et spelen, dat op de ver-
t, s A'®rkt. Zonder twijfel heeft Al-
°tis cor- maar wat de Amerika
an °Pib Voorschotelen met hun films
S se f*"bandel' blanke slavinnen en
Uche verhalen, is niet in
>v Vijj,errirning met de werkelijkheid.
iA jn men heeft ons afgeraden des
Casbah te gaan. omdat be-
IW%I Vsri"e van uitgesloten zijn; in-
'1 7.Ze z'-'n vr"j normaal. De bouw,
Sn 1 nauwe straatjes, werkt dit
d en de weg is er voor een
*1)1 Si>tUet gemakkelijk te vinden.

'e 5 de kans met een mes gesto-
SS"'"den en de dader kan altijd
"e of Jn buit ontkomen in een
VW; 0p een trap, die naar een an-
*,0^G leidt. Wij zullen dat dus ook

i

Sommigen van hen hebben een handel
tje 'in ganzen

De Casbah is een soort openlucht
museum. waarin alles zijn gangetje
gaat, zoals in de tijd van Dey Hus
sein, de Berber vorst. Ezeltjes lopen
door nauwe straatjes, véél te zwaar
beladen, de daken van de huizen
raken elkaar en zullen 's zomers, als
het gloeiend heet is, een maximum
aan schaduwplekjes opleveren De
winkels zijn open, zonder deur, het
vlees hangt aan haken, direct in het
bereik van de kooplustigen; schaaps
koppen, nieren en ingewanden. Win
kels met groenten en sinaasappelen.
De bevolking is in wit of in helle
kleuren gekleed, de vrouwen zijn
gesluierd; een rijkdom van kleuren
die fascineert. Het is een wonder
lijke wereld Een gegons van dui
zenden stemmen, van kreten, van
zachte gesprekken van bij elkaar zit
tende Muzelmannen, van een bal
kende ezel, die onophoudelijk slagen
krijgt met een stok, van een vrou-

eer wij het doel van al het

C^'hapene 'n enkele duidelijke
ti. ln "orden zouden moeten samen-

v v zou het aldus kunnen gefor-
H, Woorden: op een of andere ma-
l\- 4 ere» tot zijn Schepper. De
A Patuur, de planten- en die
ft, verkondigen door het blote
7r °o» Un bestaan de lof van hun
A'V(h(>,, en zijn zodoende met heel

1 °P Hem gericht.

X efts Verstand en vrije wil begaaf-
(W echter moet zelf een keuze
l 'ke eVo z 11 eindbestemming is de
fV.hjj terugkeer tot zijn Schepper,
t it Ev®nwel uit hoofde van zijn

gaven verwezenlijken most
"o0 r ij w i 11 i g e vereniging met
,e de liefde. En liefde is de
„..Jfoe.'i wezenlijke stuwkracht in

Zk heilsplan,
j). ii)\p mens bezit hier op aarde
J,\?t haar bewust te beleven
L,V'4 ."Oor haar zijn hoogste volko-
«l I'mbereiken. Maar de abso-
«,;(ie. rt,Ij gaktheid ligt om klaarblij-
h -i Mij.; "ben buiten ons bereik. Toch

Advertentie

Bekend*

Schriftelijke cursus

M.B.A. en S.P.D.

;rft, ons de volmaaktheid als

i'Vt bi- leven voorgehouden,

liftj 1 °ns in de praktijk niets
O fi''bn han aanhoudend naar ver-
N s dn ite streven, om op die ma-
zo dicht mogelijk te bena-

°nze gevallen natuur zich
streven verzet, en
rnaamste taak be-

t\ '5 jP,"26 voornae

in b],^<loSheiliging' 1

y». biftecio^neiiigir.g. is ons leven op
Sjb'H iv6|1 mei een voortdurende strijd
'3. i^om Maar daar deze strijd ge-
i.' -bi,, Worden met de hulp van
zelf de Verrijzenis en

f t 'e 7 V

'«hl Th"6ven' i?h zeu oe v errr
V^V^Ui Vu eft genoemd, is ondanks
b n het vertrouwen ge-

|lA|.fSchijl ®ls overwinnaar-s daamit
VH "hfp he treden, zo wij ons maar.
t-.h; hefde aan God hechten. Dit

9iet we§- dat de katho
f. U'ei-. Zirh oopn maak

Sta.

JsJSj?®' Ohf1"*haar van God zelf af-
li,i Tig, vat.ting tussen enerzijds het
So»,, tt%gp. het bereiken van de
fel v01b ac'ht door alle instinc-
'it fiO(C?bcip,, n. omdat wij van nature
"bi. bi 5 ze, zi-in en uit ons zelf naar
V t>test D-den streven, en anderzijds
h h- Vonv pessimisme, dat onze
.V;*' i> 16ts „„radicaal bedorven houdt

e^L-* 2ich geen illusies maakt
lng tot de menselijke na-

Staat

pen leert ons de geest der
onze natuur.

spcAVerstand zowel als de er-
?.en deze beide uitersten

H 5-1 tonv in wezen goed is ge-
Ntiilbp? en K-als -gevallen natuur"
'biftTiv de hijgevolg niet bekwaam
s<! steun van de genade de

haar geheel en op de

V- uai'd.Uür!ijk.

onderhouden

t'ei

e zwakheid van onze
un geneigdheid tot het
{J da.iTva,.;1® een onloochenbaar feit
b2Cln jhlstn? van elke dag- Van
gst DVt, e ve,ne denkers altijd hebben
1®^ °nz6 ,n suprematie van de

K'Jh é'p"1 h0p ng' versterving, ont-
Hl1;- W0or,pen het verder noemen
v bi!' h 'n so ascese is daarom een
in61 g)nven enkele zedeleer on-t-
hn ehshp; *,e moraalprobleem van
b,S> dpeid bestaat dan ook in de
lh°dpVri)d van het vlees kan

Mentaliteit moge nu nóg

zo afkerig zijn van zelfdiscipline, haar
belachelijk noemen en zelfs menson
waardig, zij verzet zich daarmee tegen
niet te ontkennen feiten en de
ondervinding bewijst overtuigend, dat
elke poging om van de mens iets goeds
te maken, zonder rekening te houden
met zijn gevallen natuur, op ontaarding
uitloopt.

Tussen de uitersten van optimisme en
pessimisme bewandelt de katholieke
leer de gulden middenweg.

Onze natuur is in wezen goed,
maar de erfzonde heeft de oorspronke
lijke harmonie, het door God bedoelde
evenwicht tussen geest en vlees, ver
stoord en verzwakt.

Dit moet hersteld worden: onze ver
mogens aan de onbeïnvloede
rede onderworpen, en de wil dient sterk
genoeg te zijn om de hartstochten in
bedwang te houden. Dit is de taak van
de ascese een woord, dat oefening,
training betekent die daarom een
wezenlijke plaats in de katholieke zede-
leer inneemt.

In wezen is de ascese niets anders dan
een oefening van de wil door verster
ving en/of onthechting. Men ontzegt
zich vrijwillig een geoorloofd goed oni
zijn wil te sterken en tot volkomen
heerschappij over de hartstochten te
brengen, met het doel zodoende zijn
geestelijke vrijheid te verwerven. Wij
tekenen hierbij aan zonder er ver
der op in te gaan dat de bedoeling
niet is een „geïsoleerde wilscultuur"
aan te bevelen. De verworvenheden der
moderne psychologie hebben te duide
lijk aangetoond, dat een dergelijke
methode weinig aanbevelenswaardig is.
Hoofdzaak blijft altijd de liefde!

Hieruit voigt, dat de ascese nooit
doel-in-zich kan noch mag zijn! Zij is
alleen maar middel tot de onbelem
merde vereniging met God. Zonder de
liefde heeft zij zelfs totaal geen zin en
ontaardt dan zo goed als vanzelf in een
stoïcijns „doden" van alle natuurlijke
strevingen.

Een ascese, die de natuur onderdrukt
of verzwakt is beslist onchristelijk.
Haar doel is juist de mens tot volko
men ontplooiing van zijn in wezen
goede natuur te brengen door de ver
stoorde orde te herstellen. Dit herstel
len van het verloren evenwicht kan
alleen maar met goed gevolg onder
nomen worden door de christelijke
liefde.

Heeft deze eenhiaal ons hart in vlam
gezet, dan duldt zij daarin niets, wat
haar van God kan afhouden. Ascese is
onontbeerlijk, maar zij wordt eerst
zuiver en succesvol, wanneer haar stuw
kracht de liefde is. L.

De Nederlandse torpedobootjager
Van Galen is op thuisreis, na tien
maanden dienst in de Koreaanse wa
i teren.

western uit een getralied venster,
vanuit een kamer, waarvan de in
gang niet te vinden is, van de men
sen, die uit de Turkse baden komen,
van de armsten der armen, die een
maaltijd gaan halen bij de ..Bouchée
de pain" een Franse liefdadig
heidsinstelling van spelende kin
deren, die slechts wat vuil-witte
lappen om hun bruine lijfjes heb
ben, kortom een overrompèlende
hoeveelheid van auditieve en visuele
indrukken.

De wijze, waarop de huizen zijn ge
bouwd, met hun kleine binnenplaatsjes,
de kleine kamertjes, die soms van ta
pijten zijn voorzien en waarin de vrou
wen leven, die zich op straat weinig of
nooit vertonen, de balconnetjes, gestut
met houten balken, de poortjes en de
trappen; dat alles vormt een onderdeel
van de grilligheid en kleurenrijkdom,
die samen met het leven op straat de
Casbah vormt.

Als woonwijk is de Casbah niet aan
vaardbaar, Het ligt in de bedoeling van
de Franse regering de wijk in de toe
komst te doen verdwijnen. Dc bevolking
verwisselt echter niet gaarhe haar le
venswijze voor een meer moderne, die
gepropageerd wordt door de autoritei
ten. Teneinde de bevolking over te he
velen heeft de regering flat-complexen
laten bouwen. Het resultaat was, dat het
hout uit de huizen werd gesloopt, de
flats in een minimum van tijd waren
vernield en men er weer uit trok, om
honderd meter verder een „bidon-ville"
te bouwen. Van de gesloopte onderdelen!

Ja, het is een groot probleem, dat pas
over geslachten zal kunnen worden op
gelost, als de jeugd haar scholen heeft
doorlopen, de jeugd van komende gene
raties. Want er is wel een tendens merk
baar van aanpassen van de Arabieren
aan het comfort van deze tijd en een
streven om dit comfort te bereiken. Of
er dan geen bedelaar meer op straat zal
zijn? Het geloof erkent zijn bestaan' als
realiteit en het is de
plicht van een ge
lovige hem te steu
nen. Voor ons met
onze bescheiden de
viezen, is daar geen
beginnen aan. want
het aantal bedelaars
is ontelbaar. Het is
trouwens onze plicht
niet. maar een aan
gelegenheid van
medelijden en dit
laatste is iets, waar
mee wij bijzonder
voorzichtig moeten
zijn. Het medelijden
met het ezeltje, dat
afgeranseld wordt,
het medelijden met
de blinden, met de
bedelaars met oog
ziekten, met de
misvormden en met
het grote aantal ge
zonde bedelaars, die
hun vaste plaats
hebben in de stad;
het is te veel me
delijden om in
munten te kunnen
omzetten.

Er is veel te zien
in de wereld, veel
schoons en veel
slechts en niemand
zal het ons kwalijk
nemen als wij er
ons in Amsterdam
geen rekenschap
van geven, wat er
vcrweg in Afrika
gebeurt. Het is
heerlijk, dat wij het
allemaal kunnen
zien, en leerrijk!

Een medisch conflict, dat reeds ruim één
jaar geleden in Apeldoorn is ontstaan,
dreigt binnenkort ook in de gerechtelijke
sfeer te zullen komen. Het gaat tussen
het college van regenten van het semi-
gemeentelijke Juliana-ziekenhuis en de arts
J. Mooy, die jarenlang als patholoog-ana
toom in dit ziekenhuis werkzaam is ge
weest.

Zonder van te voren overleg te plegen,
vaardigde het college begin Januari van
het vorige jaar een zgn. staf reglement uit,
waaraan alle twintig specialisten, die met
de geneesheer-directeur de staf zouden
vormen, zich moesten onderwerpen Acht
hunner weigerden dit en na verschillende
strubbelingen werd met ingang van 15 Oc
tober j.l. aan dokter Mooy d'e toegang tot
zijn in het ziekenhuis gevestigde laborato
rium ontzegd, zodat hij dit elders moest
onderbrengen. Nu heeft het regentencol
lege hem per aangetekende brief doen we
ten, dat het ziekenhuis in den vervolge
zelf de pathologie-anatomie zal verzorgen,
omdat het in dokter Mooy geen vertrouwen
meer stelt. Thans overweegt laatstgenoem
de de regenten voor de rechtbank te
Zutphen te doen cJagvaarden wegens aan
tasting van eijn goede naam en wegens
broodroof.

Gedep. Staten van Noord-Holland
stellen de Provinciale Staten voor het
jaarlijkse subsidie voor het Concertge
bouworkest te verhogen van f 25.000.
tot f 40.000.—. In de toelichting wordt
o.m. gezegd, dat het orkest sinds Sep
tember 1951 los van de N.V. het Con
certgebouworkest wordt geëxploiteerd,
in afwachting van de totstandkoming
van een definitieve beheersvorm, die,
naar men verwacht, op 31 Augustus vaD
dit jaar haar beslag zal hebben ge
kregen. Deze nieuwe beheersvorm, zo
wordt verder gezegd, zal de exploitatie
van het orkest nadelig beïnvloeden, o.a.
omdat diverse huren aan de N.V.
moeten worden betaald jn de baten van
de exploitatie van het gebouw niet
meer aan het orkest ten goede komen,
aangezien aan het gebouw belangrijke
herstelwerkzaamheden moeten worden
uitgevoerd.

Ged. Staten leggen er tenslotte wei
de nadruk op, dat de belangstelling van
de Provinciale overheid niet kan lei
den tot. een blijvende verhoging van
het subsidie.

De aartsbisschop-coadjutor van Utrecht,
Z.H. Exc. mgr. dr. B. J. Alfrink. zal in de
komende week alleen na afspraak audiëntie

verlenen.

Pater drs R. Dijker, Montfortaan op
de H. Landstichting, vertrekt binnen
kort als missionaris naar Borneo.

Jyr lassieke meesters wortelen i-n een onherroepelijk verleden. Hun optreden
stempelde een tijd tot tijdperk. Toen Lodewijk van Deyssel op 22 September
1924 zestig jaar werd, huldigde de Nederlandse critiek hem als de grote
revolutionnair der Tachtiger Beweging. Reeds toen was hij eep, monument, een
der klassieken; d.w.z. een man die zich onsterfelijke roem had verworven, een
naam die door iedere middelbare scholier onthouden moest worden, een erflater
van de Schoonheid als opperste levensuiting.

Zo kon men in de hooggestemde hul-
riigingsartikelen ter gelegenheid van Van
Deyssels zestigste verjaardag reeds de
weemoedige In-memoriamtoon beluiste-
ïen. die heden, nu op 26 Januari j.l. de
87-jarige Karei Jan Lodewijk Alberdingk
Thiim te Haarlem ontsliep en de laatste
Tachtiger dus definitief van ons is heen
gegaan, iedere herdenkingsbijdrage moet
kenmerken.

Niihoff schreef bij Van Deyssels zestig
ste verjaardag;

„Van Deyssel is naast Couperus de
grootste kans van onze literatuur ge
weest. Couperus werd door een geeste
lijke luiheid, zoals hij het zelf noemde,
een traag en slopend heimwee, over
mand. Van Deyssel. door een geestelijke
Superbia, werd van zijn grote waar
heidsmogelijkheden naar een persoons
verbeelding ten onder gebracht.''

En Bernard Verhoeven schreef bij die
gelegenheid in zijn opstel ,.De apotheose
van het ik" (opgenomen in zijn in 1931
verschenen bundel „De zilveren spiegel")'

„Er zijn gedenkdagen, waar een tra
gische glimp van vergankelijkheid, een
schamplicht van de eeuwigheid op neer
valt. Van Deyssels zestigste verjaardag
is er een van. De titan van het toorn-
proza, de schitterende bliksemzwaaier
van een jonge oproerige garde, de beeld
stormer van een maatschappelijke con
ventie: eerst waardiglijk geridderd en
nu officieel als zestiger gevierd en ge-

De Casbah is de alleroudste wijk van Algiers, waari"
men ureri en dagen en vermoedelijk maanden kan rond
lopen; men kan er in verdwalen, zelfs in verdwijnen.

banketteerd. De tijd heeft zoveel ontem-
baren klein gekregen. We mogen de
gelegenheid niet laten voorbijgaan, zon
der in 't kort de betekenis te overwegen
van die merkwaardige figuur voor let
teren en geestesleven. Vooraf moet wor
den vastgesteld, dat Vdn Deyssel in de
hedendaagse literatuur als leidsman
heeft afgedaan. De grandioze heirvoerder
van vroeger vervult geen actuele rol van
enig gewicht meer, omdat hij zichzelf
buiten de strijdbare gelederen heeft ge
steld. Tegenover zijn werk staande,
kan je de spijtige indruk overvallen, dat
je staat voor het ontzaglijk karkas van
een uitgedoofde vulkaan".

De eerste Van Deyssel-hulde met
weemoedige ondertoon dateert reeds van
1896, toen J. M. Acket in het October-
nummer van De Gids van dat jaar een
studie aan Van Deyssel wijdde, door
hemzelf „een buste" genoemd. Van
Deyssel was toen 32 jaar; een leeftijd
waarop men gewoonlijk nog niet in een
monument vereeuwigd wordt. Al vol
trok zich in Van Deyssel op latere leef
tijd een proces dat van de concrete zin
tuiglijke waarneming naar de ervaring
van onzintuiglijk, eeuwig of algemeen
te noemen leven leidde (gelijk door dr.
P. H. Ritter Jr. in 1921 werd opgemerkt),
in werkwijze bleef hij toch altijd dezelfde:
de aartsindividualist, de impressionist, die
van het leven niets anders wilde zien,
dan wat hij schoon vond. Hij schiep
niet naar het leven; hij schiep louter uit
aandoeningen. Hier ligt zijn roem. hier
ligt zijn beperktheid. Hij was, sinds hij.
nog geen zeventien jaar oud, zijn eerste
polemisch artikel publiceerde, een rijp
kunstenaar naar de maatstaven der Jonge
Gidsers van 1880. Hij bleef een rijp kun
stenaar naar die maatstaven, maar toen
de jongeren tegen het einde van de
negentiende eeuw tot de ontdekking
kwamen, dat „de kunst om de kunst"
een steriel principe was en de toekomst
open kwam te liggen voor een nieuwe
„levenskunst, kon Van Deyssel niet met
hen meegaan. Zijn betekenis voor ons
blijft voornamelijk beperkt tot de eer
ste jaren van zijn letterkundige loop
baan. Toen was hij de woordkunstenaar
uii uitstek. Hij schreef twee romans.
„Een liefde" (1887) en „De kleine Re
publiek" (1889); in de pers is daar nogal
wat over te doen geweest, hetwelk, on-

DE RUSSEN KOMEN

VERTALING) FRANS VAN OLDENBURG ERMKE

Fifi zei dat we op een dag als van- Na het eten gingen we zitten, om een zen leden van de gemeeuteiaad waren

daag viooltjes moesten gaan plukken; kaartje te leggen ter viering van de ver- weerloos en hmverden als ze aan de

dSs gingen we met ons tweeën naar het kiezingsuitslag toen van uit de keuken burgerwacht dachten^

park van het Herenhuis. We zeiden het bericht kwam dat er twee Russen Ik v'a.sbenieuwdeenszelftezieirhoe

niets tegen de anderen, want we wilden waren en dat ik komen moest om een het met het dorp stond sinds deverKie

alleen zijn. Hoeveel weken was het ge- beetje vriendelijk tegen hen te doen. Ze zingen maar op weg naar de kprk k'da

leden, dat we voor het laatst in het waren brutaal, omdat ze wisten dat ze lk Jack tegen die ongeacht de

park waren? Wat zag het er uit! Be- de enige in het hele dorp waren, die water was wezén halen. De ais m

zaaid met papieren, oude, onschatbare wapens hadden. Ze vroegen sigaretten, Bijbelse tijden^was de voorna^ste^ron

uit

de "familie-archieven maar we hadden er geen, dus^ moesten van ««^■•ju^engde ^In^une'"

had. die naai' de keuken gekomen was was naar het dichtstbijzijnd bestuursbu

om niet de Zwijger over de verkiezingen reau van de Russen om de verkiezing

te spreken. Het gesprek kwam op de ongeldig te laten verklaren De Russen
lonen van fabrieksarbeiders. Het schijnt, hadden nu vertegenwoordigende bu-

dat er in Rusland een grote oneven- reaux van het burgerlijk bestuur van

redisheid bestaat tussen de verschillen- het bezettingsleger in alle steden en gro-

de loonklassen. Het verschil tussen het tere dorpen.

salaris van een ingenieur en het loon Na de Mis leek het voor de kerk wel

van een gewone arbeider doet denken een bijenkorf. De zwakkeren waren te

aan de tijden, toen de pyramiden ge- bang om iets te ondernemen, maar de

iverzamelden zich

zineen van de vogels na en onze voeten ingenieur of fabrieksdirecteur in de nieuwe gemeentebestuur bood de Zw«-

zonken diep weg in de dode blaren, die Sovjet-Unie. Toch hadden verschillende ger en Rudi een wageri en Padden aan

daar sinds de herfst waren blijven lig- andere Russen op dezelfde manier, op- als zij er in ^ld„Tan^fs STevaardigden

gesneden. Ze schenen niet te begrijpen, de Russen te gaan ais aigevaaraigaeu

gen.

en waardeloze, oude rekeningen. Je kon we met hen praten en praten. Ze maak- de Jack- dat dc „ev eze^ cori^

nauwelijks het gras nog zien. ten het zich gemakkelijk en rookten wat met het oude dorpshoofdI voorop ais ee

De marmeren leeuwen lagen in stuk- van de tabak, die een boer hun gegeven man. vroeg .i^de W)i^ °chn.

ken. Waarom? Het bronzen beeld van
Marietta's broer, die in de oorlog ge
sneuveld was, lag op de grond, dicht bij
de ingang. Een atmosfeer van verwaar
lozing vernieling en triestheid. Het laat
ste hoofdstuk uit het Oost- en Midden
europees adelsboek.

„Zie je", zei Fifi tegen me, „.Mariet
ta's broer is voor de tweede keer geval-

leWe zwierven dieper het park in. Daar böüwd" werdén.' Of misschien logen die Sterkere karakte* -

was do vernieling minder goed merk- soldaten slechts en sneden ze enkel maar rond de pnestei, Rudi en de Zwijger om

baïr. Het was èr vdkomen stil op het ?_p ove^het geweldige inkomen van een verdere maatregelen te bespreken.^Het

E

n.

Er waren nu geen Russen meer in het wat voor een zonderlinge propaganda van het dorp.

dom en plotseling krioelde het van die- dat was voor hun systeem. Waarom. Daar de Ciusoe s. na de neie nacnt

ren? honden, katten, ganzen, kippen, tot vroeg ik me af, noemen ze zich niet het vergaderd te hebben, teKendemorgen

aan de nek vol van hun eigen vuil. en land van hoge ambtenaren en technici, te voet heel stiekem verdwenen waren

een paai- eenden. Pas nu hadden de boe- inplaats van het rijk van arbeiders en om geen aandacht te trekken, was het

ren het gewaagd om ze vrij te laten in boeren? plan om hen met een wagen in te ha-

de zon. Toen ze weg waren, begon het druk ien. Binnen een paar minuten reden

Het middagmaal verliep in een atmos- te worden in huis. Boeren kwamen, (je paarden voor. De Zwijger klom op

feer van spanning en afwachting, want stoutmoedig geworden door het resul- de wagen, grommend en mopperend,

de plaatselijke verkiezingen waren aan taat van de verkiezingen; toen de mole- omt}at ze hem dat baantje op de hals

de gang. We'waren juist klaar met eten. naar, die hoopte, dat hij nu weer m gegch0ven hadden. Toen sprong Rudi

toen het bericht kwam. dat al de voor- staat zou zijn om zijn molen op gang te de wagen met een koppig gezicht

naamste Crusoë's verslagen waren. Het brengen, en de priester om over de toe- gn jets kinderlijk vastberadens over

nieuw gekozen dorpshoofd was een boer standen in het d°rP te praten. Het zjcj1 toen kwam er ook nog de

van de partij van de kleine landeige- bleek, dat het wel heel aardig was, dat dorpsschoolmeester bij, een sluwe, glib-

naars, en het hele dorp jubelde, met de verkiezingen zo verlopen waren, ^eri opportunist, wiens enige zorg

inbegrip van de Hongaren. We zeioen maar dat de Crusoe s hun „burgerwacht om daar hij de toekomst niet

hun. dat ze te vroeg juichten, Want dat in eigen handen wensten te houden en telkens nijdig van politieke

de Crusoë's op gemene manier wraak met van plan waren om de rode arm- veranderen. Ze zouden eerst

zouden nemen, vooral omdat ze de steun banden af te geven, welke zij van de burgemeester van de naburige

hadden van hét Russische bewind. Sovjets gekregen hadden D,t was ver- naai de burgemeesterjan

„Maar waarom?" protesteerden de ontrustend, omdat de burgerwachters stad gaan.

Hongaren. Het verliezen van een verkie- tot het uitschot van het dorp behoorden, gekomen was. voma.it t c ."TT,

zing was toch geen reden voor een oer- Ook de identiteitsbewijzen, door de Rus- dorp onafhankelijk verklaard hadden,

soonliike wraakneming! Het was moei- sen aan de burgerwachters verleend, en wilden hem vragen om mee naar de

lijk om daarover met hen te redeneren, bleven in hun bezit, en de nieuwgeko- Ruseen te gaan. wordt vervoigaj.

Deze week Woensdag is Lo
dewijk van Deyssel ten grave gedra
gen. Nadat wij reeds zowel een be
knopt levensbericht als, in een
deel var, de oplage van ons blad, een
persoonlijk „In memoriam" door een
medewerkei hebben geplaatst, laten
wij hiernaast Nico Verhoeven in zijn
Literaire Kroniek aan het woord tot
het geven van een karakterisering
van Van Deyssels oeuvre en tot een
nadere plaatsbepaling in de historie
onzer vaderlandse letteren van de
geweldenaar, die deze laatste der
tachtigers eens is geweest. Van
Deyssel was de vertegenwoordiger
van een der belangrijkste tijdper
ken uit onze cultuurgeschiedenis.
Wij menen dat het, met het oog
daarop en tot voorlichting onzer
daarin geïnteresseerde lezers, alle
zin heeft aan dit alles nog eens een
indringende beschouwing te doen
wijden.

Foto van Lodewijk van Deyssel, hem
voorstellend zoals hij zal blijven voort
leven in de herinnering van hen. die
hem in zijn laatste levensjaren hebben
gekend.

willekeurig heeft bijgedragen tot de be
werkstelliging van zijn roem.

Meester der subjectieve critiek

Zijn grootste kracht lag echter in zijn
opstellen over literatuur. Hij maakte
van de critiek een kunst apart Critiek
was voor hem niet op de eerste plaats
analyse en doorschouwing van een
kunstwerk, maar ..temperamentsuitstor
ting". Hij wilde de gemoedservaringen
die hem tijdens het lezen van een boek
waren overkomen, rechtstreeks in woor
den weergeven. Was het een mooi boek.
dan ging hij zich te buiten aan bewon
dering. aan weergave van bewondering.
Was het een lelijk boek, dan wist hij de
zeldzaamste woorden te vinden om zijn
afkeer lucht te geven; het enige wat
hij dan mooi vond was de manier waar
op hij zijn eigen afkeer inkleedde. Hij
was onze eerste experimentator met de
expressiemogelijkheden van het proza.
Om te weten hoe grandioos hij kon spot
ten, leze men eens zijn ontboezeming
..Aeolie of de wind door den Gulden
Winckel" (in de Vérz. Opstellen, zevende
bundel. 19041. Van het inzicht in zijn
eigen beperktheid als kunstenaar getuigt
buitengewoon aangrijpend zijn prozastuk
..Caesar". En wie meevoelen wil, hoe hij
door zijn eigen schoonheidsidealen in
vervoering werd gebracht, leze eens zijn
derde roman „Uit het leven van Frank
Rozelaar'' (1911). „Het zijn deelen van
het gemoedsverhaal van een gevoelig
mensch, die ik heb samengesteld. Ik heb
mij een jongen man gedacht in zekere
omstandigheden levend en wiens inborst
is aangedaan zóó, dat hij zich min of

meer bewust mag worden van de
Schoonheid, te midden van welke wij
leven". Aldus Van Deyssel in zijn voor
woord. De roman begint met een puur
en kleurig stuk impressionisme: vrij
schools:

..Eer-gisteren heb ik in den tuin naar
boven gekeken en voor 't eerst weer
iets moois gezien; lucht, van een bizonder
licht blaauw en bleek groen, met heel
mooye blank-roode wolkjes er bij. Daar
onder verhief zich het goudbronzen eik
gewas.

Ik stond aan den voorkant van mijn
witte huis. onder de warande met zijn
purper-rooden wingerd".

Als kenmerkend voor het persoonlijke
standpunt van de auteur kan men de
volgende uitspraak van de jonge Frank
Rozelaar beschouwen:

„De v raag is niet of een afgrij
selijke samenleving leelijk is of niet,
maar de vraag is of gezegd kan worden,
dat iets in zich zelf leelijk is en of wij
ons van het denken aan iets leelijks mo
gen onthouden.

En d,e leer is, dat niet iets in zichzelf
leelijk is en dat wij ons, dien ten gevolge,
van het denken aan iets leelijks moeten
onthouden, omdat het denken aan iets
leelijks niet anders is dan iets leelijks
denken."

En typerend voor Van Deyssels
schoonheidsleer op z'n best is tenslotte
de dagboekpassage, genummerd CCLIII:

,.Er is niet Werkelijkheid en Verbeel
ding. Er is alleen Verbeelding en die is
Werkelijkheid. Iemant, die in een boom
een engel ziet, heeft alleen in sterke
re mate een visioen dan iemant die
in een boom een boom ziet.

Alle zien is visioen.

Iemant, die een boom mooi als een
boom ziet, ziet echter meer engelachtigs
in den boom dan iemant, die een boom
leelijk als een engel ziet. En iemant die
waarachtig een boom ziet, maar beweert
dat hij een engel ziet, is óf krankzinnig,
óf althands zo gebrekkig, dat hij zich
geen rekenschap weet te geven van wat
hij ziet of niet ziet.

Misschien is echter het aller-mooiste
om in een boom een boom te zien, maar
zóo als een engel een boom ziet."

NICO VERHOEVEN.

In het vorige artikel behandelden we
de dierentuin als een der plaatsen,
waar veel gefotografeerd wordt.
Naast de besproken diersoorten vinden
we er nog vele andere; vooral de pin-
guins. deftig stappend in hun smoking,
mogen wij niet vergeten Deze diertjes
moeten wij iets langer belichten dan
normaal om ook de zwarte partijen
goed te krijgen. Speuren we verder
rond. dan komen wij bij de afdeling
reptielen, hagedissen enz. Deze. evenals
de kleurige papegaaien, zijn bij uitstek
geschikt voor kleuren-opnamen; hier
voor kan men bij minder gunstig licht
in het reptielenhuis een flitslampje ge
bruiken, n.l. voor de daglicht-kleuren
film een blauwe flitslamp en voor de
kunstlicht-kleurenfilm een gele flits
lamp.

Ook in de botanische afdeling. die
vaak aan een dierentuin verbonden is.
vindt men prachtige motieven voor
kleurenfilm. Hierbij natuurlijk een
voorzetlens gebruiken, of wanneer men
hierover de beschikking heeft een stel
tussenringen, die voor bloemen ideaal
zijn.

Verder zijn de steltlopers bijzonder
geschikt om te fotograferen.

Vooral in Avifauna is een prachtige
vogelcollectie, maar bij het binnenko
men van het park wordt door een groot
bord de aandacht van de bezoekers er
op gevestigd, dat er in het park niet
gefotografeerd mag worden Wij heb
ben ons hierover met de directie in
verbinding gesteld, en mochten daar
vernemen, dat dit verbod niet geldt
voor de gewone amateur-fotograaf, mits
de gemaakte opnamen in geen enkele
vorm worden gepubliceerd Dus u kunt
zonder verdere vergunning daar gerust
gaan fotograferen.

Fotograferen in het Aquarium van
Artis is zeer moeilijk- Wanneer u door
het aquarium wandelt, met zijn verlich
te vitrines, lijkt het of hier heel ge
makkelijk gefotografeerd kan worden,
maar van de duizenden foto's, die hier
jaarlijks gemaakt wmrden, komen
slechts enkele goed terecht. Een belich
tingstijd van 1 25 sec. is beslist onvol
doende. zelfs bij een grote lensopening.
Wanneer u er iets van wilt maken, moet
de belichtingstijd tenminste 36 sec.
zijn. Dus zonder een degelijk statief is
dit onbegonnen werk.

En dan de foto van deze keer. Gere
geld krijgt uw schrijver diverse foto's
ter beoordeling ingezonden, maar bijna
altijd is de verlichting slecht. Men is
nl- gewend om bij het maken van een
opname de zon in de rug te hebben,
zoals vroeger vaak werd onderwezen.
Wij krijgen hierdoor echter een vlakke
verlichting, die allerminst plastisch
werkt. Alle diepte en vorm verdwijnen
hierdoor en daarom hebben wij twee
opnamen gemaakt: de linkse als voor-

beeld hoe het wél moet, en de rechter
zoals het meestal gedaan wordt. Beide
opnamen zijn van dezelfde berkeboom
gemaakt. Wij zien duidelijk dat de
tweede opname lang niet zo mooi is als
de eerste, want bij de tweede kan men
maar nauwelijks zien wat voor een
soort boom het is. En zo is het met
practisch elk voorwerp. Hieruit volgt,
dat vlak licht absoluut vermeden moet
worden, wil me' een behoorlijk plas
tische vormgeving hebben.

Te Arnhem is in óe leeftijd van 48
jaar nog onverwacht, na een zwaar ziek
bed, overleden de glazenier Gerard
Temme. Temme heeft zich op velerlei
gebied bewogen. Het meest bekend werd
hij door de organisatie van beginnende
kunstenaarsmanifestaties en door zijn
werkzaamheden o.a. als secretaris van
W.A.K. (Werkgemeenschap Arnhemse
Kunstenaars). Hij had een groot aandeel
in de artistieke organisatie van de beeld-
houwtentoonstelling in Sonsbeek in
1949 en ook voor dit jaar was hij weder
om secretaris van het comité. Zijn werk
was al enige tijd geleden in verband met
zijn ziekte overgenomen door de heer
Vet, directeur van de Arnhemse V.V.V..
Temme behoorde tot de oprichters van
de vereniging „Vrienden van het Gei-
ders Orkest" en ook werkte hij indertijd
voor het project Wonderland in Den
Haag.

ZONDAG 3 Februari. 4de Zondag na
Driekoningen; Mis v. d. dag; 2 H. Blasius;
3 tot alle heiligen; Credo, prefatie v. d.
H. Drievuldigheid; groen.

MAANDAG: H. Andreas Corsini. bis
schop, belijder; Mis Statuit; gewone pre
fatie: wit.

DINSDAG: H. Agatha, maagd, marte
lares; eigen Mis; Roermond, 2 voor de
Bisschop: gewone prefatie; rood.

WOENSDAG: H. Titus. bisschop, belij
der; eigen Mis; 2 H. Dorothea: gewone
prefatie: wit. Breda: H. Amandus, bis
schop, belijder: Mis Sacerdotes tui; 2 H.
Titus; 3 H. Dorothea; gewone prefatie;
wit.

DONDERDAG: H. Romualdus, abt.; Mis
Os justi; gewone prefatie; wit.

VRIJDAG: H. Joannes de Matha. belij
der; Mis Os justi; gewone prefatie: wit.

ZATERDAG: Mis v. d. 5de Zondag na
Driekoningen: 2. H. CyriUus; 3 H. Apollo-
nia; Credo; prefatie v. d. H Drievuldig
heid: groen.

ZONDAG 10 FebruariSeptuagesima;
Mis v. d. dag; 2 H. Scholast!ca; Credo;
prefatie v. d. H. Drievuldigheid; paars.

•'ny~i fffliïï ij i uW<ffl¥n"fi 1111 ri r