FILMS IN HAARLEM
i
Van Dirk van Bakenes tot
Nicolaas van Beresteijn
SPORT IN HAARLEM
SST
[ipuldenbergspoort verdwijnt
Haarlems schouwburg mag
niet over belangstelling klagen
De gravin en het schilderij
H
üatste herinnering aan Karmelieten
klooster in Grote Houtstraat
Sf,
si/
*Jr.
f
4\
(til
Tijdsomstandigheden werken niet mee
maar 1939 trok minder publiek
Rondom de Spaarnestad
fe'ERLINGEN VAN
Ir' ^enricus-u.l.o.
4
m
ÜERINGA WUTHRICH
}INA
ZATERDAG 2 FEBRUARI 1952
PAGINA 7
n
R.K. OPENB. LEESZAAL
EN BIBLIOTHEEK
Rembrandt
Frans Hals
Palace
n tweedaagse trip
- naar België
•/j I
'4\ VVIv
A, ^STE RABARBER
°°nstelling „Boek
en Jeugjd"
<NSt0,|tsPanniVat ee" keur Va"
in°ïehdfpfe ^eugd van alle êe
een
Sch-«k
"ijl?,',,
Minerva
City
Spaarne
Onderhoud met de
heer Herm. Deinum
Luxor
H. F. BOOT 75 JAAR
In Mei ere-tentoon-
stelling
STAD VAN HOFJES
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
Geen gevoelige
teruggang
Basketball
NEDERL.—LUXEMB.
VOLLEYBAL
R.K.S.V. „Leonidas"
afd- handbal
Verenigde Kath. Dammers
Biljarten
stijf
,en
■(j«#
'Me r
't je p?°te Houtstraat, recht tegen-
n' Panrl aar'aarsteeg, steunt tussen
JSi en een oud poortje, dat velen
it? Vrrbij gaan> maar dat toch
„!<kt u e herinnering is aan een uitge-
Aj.'^'"ctenklooster, in 1249 ge-
f staande aan de Grote Hout-
Penstraat, deels aan de War-
To cn Anegang.
ie ,s a' 'an£e 'Üd böuwval-
Sj e,genaar ziet er geen heil in
(r restaureren. Ook het gemeen-
t(.),Kni0e' thans geen bezwaar
0j en tegen afbraak.
\.Nl inehbergspoort was vroeger be-
jat K u'.Hie), 664 woonde er o.a- ds. Ed-
0 /A t ^5b ,ordson' die in de Haarl. Cou-
zal JS v" Juni id®4 annonceerde dat
mC !t?'ièti ®''krijgbaar waren „twee prae-
de f'I v^kta^L®1' de innerlijke liefde en
de'% Aei,, bi.i hem gedaan".
d8r,yi it .if^dijk en Van der Keilen
jed|/; V^edpen in Nederland) geraakte
ige J? ï|;h. j ®r Karmelieten nooit tot enige
J0PJ M®Selend en fantasierijk was
ee" tiA 0 berekend voor de practische
WÏÈm landgenoten. Waar zij zich
va"H*\ en- waakten de parochie-
lii!i J V fc.11',evenals zij bij andere orden
je jtf V k ^j. dit was ook te Haarlem zeer
.e#V~ klVj'i^.het geval) over eigen rech-
f V te l id het begraven op de kerk-
en wel grotendeels
h 'he maatregelen. Bovendien
maSistraat, dat de orde niet
L^aa
nering deed, opdat zij de
«jdHjj le.t tot last waren. Overigens
!tien r eigen kerken of de monniken
de parochiekerken.
v'ijL s n°dig was. dat zowel de
?^s de wereldlijke overheid
noe hield oo de orde
miners
zouaen
er en^e bijzonderheden van, waarvan nu
naamste, dat het binnenkort zal verdwijnen.
deze nu en dan vermanen moest zich
geen vrijheden of handelingen te ver
oorloven. waartoe zij niet gerechtigd
was, blijkt o.a. uit het geval van Gerrit
van Wezel, ridder van het Duitse Huis.
Hij had zijn orde verlaten en was in die
der Karmelieten te Haarlem getreden,
waarom de landcommandeur zich tot de
Kardinaal-legaat, Nicolaas de Cosa,
wendde, die de monniken in 1451 aan
schreef, de afvallige ridder niet in zijn
verkeerde zin te stijven, maar hem uit
hun midden te doen vertrekken.
In 1423 en 1424 moest Hertog Jan de
Prioren der Karmelieten bij herhaling
verbieden doodslagers en ballingen toe
te laten op hun kerkhoven en in hun
kloosters, die dikwijls (toevluchtsoorden
waren voor vervolgden, zoals o.a. blijkt
uit de geschiedenis van Nicolaas van
Adrichem, abt van Egmond, die door de
Heer van Egmond werd vervolgd.
Onder de verschillende geestelijke in
stellingen. die de orde der Karmelieten
in ons land bezat, nam het klooster te
Haarlem om zijn hoge ouderdom een
eerste plaats in. Het kan worden be
schouwd als een der merkwaardigste
zusterstichtingen van de Orde. Dit
klooster, ook wel het klooster der Ge
schoeide Karmelieten genoemd, werd in
1249 door ridder Simon Van Haarlem
aan de monniken van de Karmelieten
orde geschonken of wel voor hen ge
sticht. Het was zijn eigen huis. Behalve
dit huis schonk hij de orde aanzienlijke
inkomsten.
Het klooster besloeg een vrij groot ge
bied; het strekte zich uit van de Spek-
straat tot de Anegang en van de Grote
Houtstraat tot de Warmoesstraat. Aan
de zijde van de Anegang stond de kerk,
omgeven door een kerkhof en versierd
t p»i Wii. die twee omgangen had,
de ene halverwege
de toren, de andere
rondom de appel.
Het kruis bereikte
ongeveer de hoogte
van de voorgevel
der Grote Kerk. De
kerk had zes alta
ren, waarvan het
mooiste aan Onze
Lieve Vrouw He
melvaart was ge
wijd. Vóór dit al
taar werd de stich
ter van het kloos
ter, Simon van
Haarlem, in 1280
begraven.
De St. Joseph
Broederschap had
aan de Zuidzijde
van de kloosterkerk
een altaar.
Na de reformatie
is het gehele kloos
ter tot burger
woonhuizen ver
bouwd. waarna een
der uitgangen, de
Ghulde-Berghs-
poort. aan de Grote
Houtstraat, en een
kleine uitgang in de
Anegang overble
ven.
Meer dan een
Haarlems Karme
liet, en onder hen
vooral Johannes
Gerbrandsz. heeft
zich door zijn liefde
tot de wetenschap
en zijn arbeidzaam
heid verdienstelijk
gemaakt.
Advertentie
Aanwinsten van deze week: D. van
den Berg. Cornelis Jacobus Snijders
(18521939). Een leven in dienst van
zijn land en zijn volk. K. BizketSmith.
De weg der beschaving. Inleiding tot
de etnologie. Algemene Geschiedenis der
Nederlanden, dl. 3 De late Middeleeuwen
13051477. Met medewerking van dr. J.
Bartier, dr. P. C. Boeren, prof. dr. T.
S. Jansma, e,a, A. G. van Hamel, De
tuin der goden. Dl. 2. Mythen der Chi
nezen, Japanners, volken van Indonesië
en Oceanië, volken van Midden- en
Noord-Amerika en de volken van
Afrikta. Gerda H. Kuatz. Geschiedenis en
beschrijving der Haarlemse hofjes. C. B.
Posthumus Meyjes, Wat is het Schuman-
plan? Elizabeth Seeger, Rusland. Ge
schiedenis van land en volk. Hertog
van Windsor, Een koning vertelt. Me
moires.
Het is alles muziek, zang. show en
kleur in de film „Show-Boat" en er
zou dus weinig verschil met soortge
lijke producten zijn, indien het met
om de melodieën van Jerome ging,
met als zwaartepunt het bekende ne
gerlied „Old men River*". Een aardige
liefdesgeschiedenis is natuurlijk in het
verhaal verwerkt en al leek het even
mis te gaan, een gelukkig slot is bij
voorbaat gegarandeerd.
Ondanks de grootse reclame is deze
film echter niet wat men er van mocht
verwachten. Aardig amusement en
'n flinke lik sentiment Waarom ech
ter de teksten van de liedjes allemaal
vertaald zijn, mag een raadsel heten.
Ze irriteren zodanig, dat men lust
krijgt om met appelen naar het witte
doek te gooien. Flauwe kul behoeft
geen vertaling en de vertaling is nog
grotere flauwe kul. (Alle leeftijden).
„De vrouw van Mr. Graig" is de hoofd
persoon van een huwelijkstragedie,
waarin de vrouw er heilig van overtuigd
is, dat haar egoïsme de meest volmaakte
liefde is. Dat haar man, een eerlijk,
arbeidzaam, en serieus mens, daar het
slachtoffer van wordt is begrijpelijk, en
de toeschouwer zou hem groot gelijk
geven, dat hij het niet verder „neemt".
De vrouw voelt haar kwaad dan ook als
een boemerang werken en ziet zichzelf
gestraft. Geen verheffend verhaal; of
een normale vrouw nu werkelijk zoveel
kan leren van die ziekelijke mrs. Graig,
wagen wij te betwijfelen; maar gezegd
moet worden, dat de regisseur het ver
haal goed in handen heeft gehouden,
dat de camera vaak prachtig werk heeft
gedaan, en dat Joan Crawford niet veel
kans heeft gghad haar melodramatische
„talenten" uit te leven. Achttien Jaar-
vreemdeling met kunnen
L W?a,r het Guldenberpspoortje 'W4- Het bijgaande
?)n w-t 67* 671*106 hÜ 7.C)n.(i P.rh.pH on nnn ntfinnrgmm in ai
"kp
■p v cui uc oi. nenri-
5 Heemstede zullen 2 en 3
v- en 3e Pinksterdag) in ge-
i* n een aantal Broeders, een
naar België. De Broe-
1 t|eïlinSen van de St. Henri-
i
a
een prachtig plan uïtge
S^an,6!1 "mek uitstapje voor de
'vyh afb 'l'êt dan ook in het ver-
Jof t? s gaat de heenreis via
WiA Hrussel) naar Namen, en
S!Cstitii, ?cht wordt doorgebracht
rV re rt St' Berthuin te Malonne
V-isV t reis terug wordt onder-
Maastricht en Roer-
u v°or dit buitenlandse
i\ v '50 t incl. logies en maaltij-
u.'v') *ndien men niet in het be-
-ï"Novl PapPoert of bewijs van
)'(i j"ft0o hap, wordt dit bedrag met
-ItOhÜ?b)eZe uitnodiging geldt
Per voor de „veteranen"
cus, die bij deze gelegen-
banden van vriendschap
MHiSPB u11 schoolkameraden weer
ïtó, hen,ieuwe„- In verband
Si's .ring van plaatsen voor
■V'bsA ri' d'ent men zich vóór 15
i
j'
l'i
ering van plaatsen
d'
$_us - selnemer op te geven aan
i A Huize „De La Salie"
Heemstede.
He-
M
lngen te Beverwijk werd
t^erste rabarber aangevoerd
v«ftig cent per bosje voor
•het 17 Februari a.s. komt
„Boek en Jeugd" ook
ui de Raadzaal, ingang
Prinsenhof 7.
i *?deHik congres „Boek en
t"0or hVember vorig jaar te
ifSkfla» ®Steiu 1 eerst gehouden, trok
t'iSh a g zoveel belangstel-
bOekp„liuhting voor Jeugd-
S-Nit te„t nschat nu als reizende
Zij°?.nsteUing distribueert
Ak Haant wordt deze tentoon-
!*i h^ie aaugevuld met een
kiVi Ha^Ül kinderboeken en
kaHetnsIe?A-er tevens een klas
%lt h Zip., Montessorischool aan
ln een fictieve school
ings- en ontwikke-
-1 -Hi.
i ke y
,'l,V tl» 6erd enige partijen werd
voi«. uitslag van HSG 3—
HWP
Uit,
ys-iA
ft—1
0—1
y,—<4
1—0
0—1
0—1
1—0
0—1
0-1
Totaal 3—7
Nujieeit HWP thans in
5B met Holland 2 de
In de maand Januari is bij de Nuts-
Spaarbank ingelegd een bedrag van
980.830.53. waaronder via de Ophaal
dienst f46.945.77 en bij de afdeling
Jeugdspaarbank f 4.152.35.
Terugbetaald werd f 1.013.117.49.
Het aantal nieuw uitgegeven boekjes
bedroeg 498. Daarnaast hebben zich 91
nieuwe deelnemers bij de Jeugdspaar
bank aangemeld.
Op 31 Januari 1952 bedroeg het totaal
aantal inleggers 64286 met een tegoed
van f23.788.984.65.
Voor de 4 pCt. woninbouwleningi Haar
lem per 1 Februari is in Januari pl.m.
f40.000.— en op 1 Febr. nog f 40.000.—
uitbetaald.
De rolprent „Tarzan en de slavin"
brengt weer spannende momenten in
Cinema Palace. Ergens in het oerwoud
leeft e€n prins, die zich gaarne om
ringd ziet door mooie slavinnen. Steeds
weer worden meisjes uit de diverse
nederzettingen geroofd. Dat gaat net
zo lang goed, totdat Tarzan er zich
mee gaat bemoeien. Intussen breekt
er een ziekte uit, die de enige dokter
in de buurt bergen werk bezorgt.
Samen met Tarzan reist hij de zieken
af. Onderweg maken zij allerlei avon
turen mee. Tenslotte komen ze ook bij
het ziekbed van de zoon van de sla
vinnen-verzamelaar.
De dokter geneest de zoon en Tarzan
neemt krachtdadige maatregelen om
de opgesloten meisjes te bevrijden. De
onafscheidelijke aap, die overal mee
trekt, zorgt voor komische momenten
en helpt mee het verhaal vreugdevol
te doen eindigen.
„You're in the Navy Now" is een
aardige Amerikaanse film, welke men
het best de Hollandse titel kan geven
van „de zoetwatermatrozen". Gary Coo
per én Jane Green hebben de hoofdrol
len, de eerste als een kersverse zeeka
pitein in oorlogstijd de film speelt
in de laatste oorlogsperiode en de
tweede als zijn vrouw, die tijdens de
oorlog op een bureau van de Marine
werkt. De voornaamste rol wordt ech
ter vervuld door een schip, dat als
proefkonijn moet dienen voor een nieuw
model stoommachine, dat de boot snel
ler laat varen dan ieder ander schip en
dus geacht wordt een goede duikboot
jager te zijn. Gary Cooper krijgt het
bevel over deze schuit en zijn beman
ning is op het stuk van zeevaartken
nis al even groen als hij zelf.
Dat als gevolg daarvan de gekste
capriolen worden uitgehaald, ligt voor
de hand en vooral het laatste deel is
zeer spannend, omdat dan de smoor-
kleppen van de stoommachine zijn
vastgelopen en de „Theeketel", zoals de
bemanning het schip noemt, herhaalde
lijk aanvaringen weet te vermijden,
maar eindelijk op een ander oorlogs
schip vastloopt, terwijl notabene de
admiraal zelf aan boord is, om deze
tweede proefvaart, de eerste was hele
maal een mislukking te controleren.
Wonder boven wonder krijgt de kapi
tein nog een complimentje voor zijn
optreden, de bemanning eveneens en
iedereen is tevreden, wanneer de stoom
machine uit het schip wordt gehesen
en er een Dieselmotor voor in de plaats
komt, zodat het schip, behoorlijk bewa
pend, aan de oorlog deel kan nemen.
Een alleraardigste film, die met een ge
rust hart ieder kan worden aanbevolen.
Een titel als „De verloren vulkaan"
doet reeds vermoeden, dat men iets vre
selijk te wachten is. En regisseur Beebe
zorgt en met grote nauwgezetheid voor,
dat deze vermoedens in alle opzichten
bewaarheid worden. De Afrikaanse
jungle herbergt een kleine blanke fami
lie en met behulp van Bombo, een aap
achtige jongen, een vulkaan-compleet-
rtiet-verborgen-schatten en de stereotiepe
schurken wordt weer eens een „gevecht
op leven en dood" gebrouwen, waarin
de schurken gelijk aan des makers'
fatsoen verplicht een verdiende
dood sterven. Het geval is voor boven
de veertien.
Roy Rogers is weer eens de held in
„Robin Hood van de Pecos". De „Nacht
ruiter", die alle bandieten schrik aan
jaagt en hun verraderlijke plannen
weet te voorkomen. Hij wordt gevan
gen genomen en ter dood veroordeeld,
omdat het hoofd van de bende dezelf
de is als cle commandant van de troe
pen. Roy Rogers nu stelt alles in het
werk om de leider van de bandieten
te ontmaskeren vóór het vonnis kan
worden voltrokken. Hoe hij dat precies
doet willen we niet verklappen.
Als tweede film wordt „Tumult in
de Slangenput" vertoond. De hoofdper
soon is Gerry Vail, een meisje dat te
veel van sensatie houdt en daarom door
haar oom onder behandeling van een
psychiater wordt gesteld. Deze wordt
op zijn patiënte verliefd. Dan verschijnt
de 'ontsnapte bankrover Martin met
zijn meisje ten tonele en het rustige
buitenhuisje, waar Gerry verpleegd
wordt, verandert in een waar strijd
toneel. De twee vrouwen zitten elkaar
in de haren en Martin brengt allen in
groot gevaar. Hoe het eindigt willen
we in het midden laten. Een ding moet
gezegd: Gerry is voor goed van haar
sensatiezucht genezen. Veertien jaar.
Duur, duur, duur.het is tegenwoordig helaas een bekend liedje, met
stijgende prijzen als thema en de knijpende belastingen als refrein. De spaar
banken worden leeggehaald, de ouders zuchten onder de zorgen, de leveranciers
klagen, de klanten klagen. Neen. dan vroeger....
Het is prettig eens van iemand te horen, dpt het vroeger toch niet.in alle
opzichten beter «as dan nu. Dat is de heer Herm. Deinum. de directeur vam onze
Stadsschouwburg. Deze titel, waaronder iedereen hem kent, is, tussen haakjes,
niet helemaal juistDe heer Deinum is niet vanwege de gemeente aangesteld ais
directeur, hij is evenmin pachterdie elk jaar een vastgestelde pachtsom moet
opbrengen, ongeacht hoe de inkomsten en uitgaven zijn. Het gemeentebestuur
heeft hem opdracht tot exploitatie van het theater gegeven. „Laat ik er bij zeg
gen", vertelde hij ons dezer dagen tijdens een onderhoud over de gang van
zaken in de Stadsschouwburg, „dat ik deze figuur beter vind dan de verhou
ding van pachter tot gemeente".
Ik heb deze regeling dan ook zelf
voorgesteld. Ik ben namelijk van me
ning, dat men van een particulier niet
kan verlangen, dat hij steeds bedacht is
op stipte betaling van de pacht, terwijl
men tegelijk van hem eist dat hij het
culturele element van het toneel toch
vooral niet uit het oog verliest. De ge
dachte aan zijn financiële verplichtin
gen zou hem kunnen verleiden, zijn heil
vooral te zoeken in banale kas-program-
ma's, al weet hij heel goed, dat een
schouwburgdirecteur geen spullebaas is.
Het is overigens geen slechte rege
ling gebleken. Ik, als exploitant, betaal
allesonderhoud van het gebouw, af
schrijving. aanvulling van decors, sala
rissen. enzovoort, plus een vast bedrag
per jaar Jan de gemeente. Sluiten we
nu met een tekort dan past de gemeen
te dit bij; is er winst, dan wordt deze
verdeeld. En nu de uitkomsten. In 1950,
toen de eerste driejarige periode van
deze regeling was verlopen, zijn er be
richten verschenen, dat de gemeente
moest opkomen voor een tekort van
13000. Dat klopte niet precies met de
feitelijke toestand. De situatie was
eigenlijk zó. na betaling van alle on
kosten aan exploitatie en onderhoud,
én na betaling van genoemd bedrag
aan de gemeente was er inderdaad
f 3000 te kort. Maar de gemeente had
toen al aan, laten we het maar huur
noemen, over drie jaar f36.000 ontvan
gen. Er moest f 3000 af, de gemeente
had dus in feite een winst van f 33.000
gemaakt."
Wat nu het feit betreft, dat op het
Wilsonsplein niet met volle kracht be
hoeft te worden meegezongen in het al
gemene klaagkoor over de duurte en
verminderde koopkracht van het pu
bliek. wijzen wij erop. dat de toestand
niet ideaal is, en dat het bezoek aan de
schouwburg wel voor verbetering vat
baar zou zijn.
„Maar", aldus de heer Deinum, „la-
Voor de zesde maal wordt
is te laat" geprolongeerd.
„Morgen
De Haarlemse kunstschilder H. F. Boot
wordt 8 Februari vijf en zeventig jaar.
Daarom is het plan opgevat om in Mei
in het Huis van Looy een tentoonstelling
van de werken van deze grootste onder
de Haarlemse schilders te organiseren.
Henri Frederic Boot werd te Maas
tricht geboren. Na zijn gymnasiale studie
in Rotterdam, verkwikte hij zich aan de
Leidse Universiteit aan de klassieken,
maar de schilderkunst beheerste zijn le
ven, zodat hij na drie jaar de klassieken
liet rusten en lessen nam bij J. H. Wijt-
kamp ep Van Maasdijk. Verscheidene
zomers bracht hij op Ameland door en
graag verbleef hij ook in het rustieke
Spaarndam. Als lid van de tekenclub
„De Vijfhoek" ging hij met veel Haar
lemmers om en het was dan ook begrij
pelijk, dat hij in 1914. na enig rond
zwerven, het huis aan bet Klein Heilig
land betrok, waar hij nu al bijna vijftig
jaar woont. Zeer lange tijd was hij voor
zitter van het tekencollege „Kunst zij
ons doel" en secretaris van de Ned. Fede
ratie van Beeldende Kunstenaars-ver
enigingen.
eeft de tocht naar kasteel Brederode ons buiten de veilige wallen van
het Middeleeuwse Haarlem geleid, kwamen we op deze wandeling in
contact met de groten van die bewogen tijd van de geschiedenis,
wanneer we nu binnen de stad blijven zal het zijn om in de omgeving van
de eenvoudige lieden te vertoeven, de armen van stad en omgeving.
Onze feilloze sociale verzorging zou ons licht doen geloven, dat twintig
eeuwen nodig zijn geweest om te komen tot een wereld, waarin de naasten
liefde grotendeels vervangen is door wat men sociaal recht noemt. Armen
van de Middeleeuwen kan men zich slechts voorstellen als bedelaars in
lompen aan de kerkingang, verstotenen. Misschien heeft de werkelijke
naastenliefde echter nooit zo gebloeid als in de katholieke middeleeuwen,
toen niet alleen de Staat, maar ook de particulieren opkwamen voor de
armen. Haarlem was in die dagen al een van ouds gevestigde stad, een der
oudste en meest eerbiedwaardige steden van Holland, waar het goed was
te leven. Iets vond men daarvan terug in de levensbeschrijving, van Maarten
van Heemskerk, die op de drempel van de nieuwe tijd stond, het de ge
woonste zaak van de wereld achtte, dat hjj van zijn, betrekkelijke, rijkdom
meedeelde met de armen. Men herinnert zich zijn contact met de Heilige
Geestmeesters eerste vorm van officiële armenzorg en zijn stichting
ten voordele van behoeftige bruidjes. Eeuwen tevoren reeds werd te Haarlem
veel voor de armen gedaan. Een bewijs vormen de vele Hofjes in de stad.
deleeuwse verenigingen weg. In de
twaalfde eeuw is reeds sprake van de
Begijnen, die een gemengd leven had
den actief en contemplatief
De Begijnhoven, die in vrijwel alle
grotere Nederlandse steden, ook te
Haarlem, bestonden, zijn tijdens de Her
vorming verdwenen. De hofjes bleven.
Kwamen de Begijnhoven ook veel in het
buitenland voor; hofjes trof men vrij
wel alleen in ons eigen land aan. en
dan vooral in Noord- en Zuid-Holland.
De steden Leiden. Amsterdam en Alk
maar zijn naast Haarlem de bekendste
plaatsen, waar hofjes voorkwamen.
De hofjes waren katholieke instellin
gen. De woorden van Christus: „Wat gij
aan de minste der mijnen hebt ge
daan...." waren voor menige bon-vi-
veur met veel geld de aanleiding door
het stichten van een hofje voor de ar
men een flink brok vagevuur, zo niet
erger, te ontwijken. Hetgeen niet wil
zeggen, dat enkel dezulken hofjes heb
ben gesticht.
Het oudst bekende Nederlandse hofje
stond te Haarlem. Het is het Hofje „de
Bakenesser Kamer", uit particulier ini
tiatief in 1395 door Dirk van Bakenes
gesticht ten behoeve van oude vrouwen.
Drie hofjes uit de 15e eeuw zijn voorts
in Haarlem nog herinneringen aan het
feit, dat hoewel Amsterdam meer hof
jes kende, de Spaarnestad als eerste de
ze vorm van zorg voor de armen heeft
toegepast.
Deze oude hofjes bestaan uit huisjes,
die zijn gebouwd rondom een binnen
plein. Een poort aan de straatzijde ver
leende toegang en binnen de omheining
stond meestal een kapel, waarin de
oudjes de H. Diensten konden bijwonen,
zonder dat zij de weg naar een parochie
kerk in de buurt behoefden af te leggen.
De vorm zowel als de naam van de hof
jes zijn ontleend aan de Begijnhoven,
die van zeer oude datum zijn. De Begij
nen vormden de oudste wereldlijke
vrouwenvereniging, die zich geheel aan
het geestelijke wijdden. Voor ons gevoel
hebben de moderne stichtingen voor
vrouwen Augustinessen van St. Mo
nica, Juliaantjes, Vrouwen van Betha-
nië en meerderen veel van deze mid-
Aantal hofjes nam toe
Het is dus eigenlÜk vreemd, dat na
de Hervorming men denkè aan Cal-
vijn's onvermijdelijke praedestinatie
hef aantal hofjes eerder toenam, dan
dat het verminderde. De opheffing van
de Begijnhoven, waardoor meerdere be
hoeftige vrouwen op straat kwamen,
was daarvan een der oorzaken en de
fantastische welvaart van de zeventien
de eeuw, waardoor niet alleen het bou
wen van buitenverblijven aan de duin
rand Velsen—Beverwijk en langs de
Vecht mode werd, maar ook de be
oefening van de liefdadigheid in een de
schenker verheerlijkende vorm, tot de
bon ton ging behoren. De naam van de
stichter werd immers meestentijds voor
eeuwig aan zon hofje verbonden. Dat
streelde de ijdelheid van onze zeven
tiende eeuwse parvenu s met weinig.
De armen intussen voeren er wel bij.
Het wordt tijd, dat we een wande
ling gaan maken langs de Haarlemse
hofjes, die volgens, kenners waar de
Amsterdamse hofjes opvallen door
fraaie architectuur, op de eerste plaats
gekenmerkt werden en worden door
de sfeer en de intimiteit, die het er
knus maakten en gezellig, vooral ook
rustig en gemakkelijk.
Eerst echter moeten we nog op en
kele andere Middeleeuwse vormen van
liefdadigheid wijzen. De Haarlemse
stedelijke overheid had reeds zeer
vroegtijdig een gasthuis opgericht,
waarin niet alleen zieken werden ver-
pleegd maar ook behoeftige ouden van
dagen een onderdak vonden en bede
laars iedere dag een warme maaltijd
konden krijgen. De kosten van deze
maaitijd, waarop de allerarmsten een
zeker recht hadden, werden door het
gasthuis gedekt, ofwel door particulie
ren door schenkingen, bekostigd. Het
stadsbestuur behield de leiding, even
als van het op dezelfde voet gestichte
leprooshuis, waarin de lepra-lijders, in
afzondering werden bijeengebracht
De gelden door burgers voor liefda
dige doeleinden bestemd werden van
wege het stadsbestuur door de Heilige
Geestmeesters beheerd, die een broeder-
schap vormden. Soms stichtten de
lige Geestmeesters een hofje, hoe wei de
meeste hofjes door particuliern zijn ge
bouwd.
Nu zijn we er. We gaan de stad door,
die in ons land de stad bij uitnemend
heid van de hofjes mag worden ge
noemd: Haarlem.
Craandijk noemt in „Haarlemsche
hofjes" (1904) vijf en twintig Haarlemse
hofjes op. Verschillende zijn verdwe
nen. Ze waren zeer verscheiden.
Van kleine om een binnenplaats ge
bouwde hofjes, zoals-het reeds genoem
de Bakenesserhofje tot de indrukwek
kende vorm van het Teylershofje en
het Hofje van Staats. Van zeer oude
hofjes, het eerste werd in 1395 ge
bouwd, tot de meer moderne hofjes, die
in de zeventiende en achttiende eeuw
werden gesticht Hofje van Beresteyn
Omtrent dit laatste hofje valt nog iets
bijzonder te vertellen. Het werd in
1885 herbouwd, nadat het in 1684 was
gesticht door Nicolaas van Beresteyn.
Omstreeks 1880 opperden de regenten
de plannen tot herbouw, waarbij ze, om
dat het geld ontbrak, voorstelden een
aantal portretten van de familie van
Beresteyn, sommige geschilderd door
Frans Hals, te verkopen.
In 1883 is men, ondanks de reactie en
de spotprenten, o.m. in de Spectator,
tot de verkoop van de schilderijen aan
Het Louvre te Parijs en aan Baronesse
van Rothschild (die betaalde f 100.000
voor een portret van Emmerentiana van
Beresteyn) overgegaan. De regenten
behoorden natuurlijk niet meer tot de
familie van Beresteyn, anders was men
nooit tot verkoop van de schilderijen
overgegaan.
Tegenover dit hofje in de Lange He
renstraat. juist in de Jansweg, treft men
het Hofje van Staats. In de nabijheid
daarvan het Hofje van Noblet. Aan de
Koudenhorn. het Teylershofje, in de
Kruisstraat het Hofje van Oorschot.
We wandelen te snel. Er is over deze
hofjes nog veel aardigs te vertellen,
dat we voor een volgend artikel bewa
ren. Hetzelfde is het geval met ,,'t Co-
mans Hof, Ao. 1659", het Frans Loenen-
hofje, het Lutherse hofje, 't Hofje van
Guurtje de Waal. het Brouwershofje
(St. Maartenshofje) en andere.
Volgende week willen we de wandeling
langs de Haarlemse hofjes voortzetten,
zo men er smaak in heeft gekregen.
Jan B.
ten we dit seizoen nu eens vergelijken
met bijvoorbeeld 1939. Buiten de abon
nementsvoorstellingen kon je toen zo
goed als nooit een zaal gevuld krij
gen. En tegenwoordig? Het publiek
weet zelf wel dat een vrije voorstel
ling, buiten de abonnementen dus.
niet noodzakelijk een lege of zeer
schaars bezette zaal betekent. Vooral
in het weekend, en speciaal op Zater
dagavond. hebben we gewoonlijk aar
dig bezoek: we kunnen zelfs spreken
van een apart Zaterdagavond-publiek,
dat eigen smaak en eigen oordeel
volgt. en vooral een première niet
wil missen. Voor de rest geldt ook nu
dat een goed stuk en een goeie voor
stelling altijd nog trekken.
De abonnementen lopen trouwens
ook beter dan vroeger Kijkt u maar
eens naar de personeelsabonnementen.
die in samenwerking met verschillende
ondernemingen en bedrijven worden ge
plaatst. Ze zijn iets lager in prijs dan
de andere abonnementen, en er is. door
de bedrijven zelf. een soort afbetalings
systeem voor ontworpen: betaling ineens
zou natuurlijk voor velen te bezwaarlijk
zijn. Welnu, we hebben de voldoening,
dat wij deze abonnementen in tijd van
vier jaar van vrijwel niets tot drie en
een halve serie hebben opgevoerd. En
vergeet u niet. onder deze abonné's zijn
velen, die vroeger nooit naar de come-
die gingen.
Dat alles wil niet zeggen, dat wij geen
last van de tijdsomstandigheden zouden
hebben. Het publiek moet nu eenmaal
bezuinigen, daaraan kunnen wij niet
ontkomen en dat voelt het toneel na
tuurlijk ook. Het publiek moet tegen
woordig ondêrscheid maken tussen „het
is nodig" en „ik zou wel willen". Want
als de prijs van de grondstoffen stijgt
en het brood bijvoorbeeld twee centen
duurder wordt, zullen we daarover de
nodige en gerechte klaagliederen aan
heffenmaar het brood kopen we
toch wel. omdat we het nu eenmaal
nodig hebben; met de bestellingen bij
de banketbakker zullen we echter wat
voorzichtiger worden. Het publiek van
de schouwburg is ook voorzichtiger ge
worden; het is begrijpelijk, dat het zich
afvraagt, in welke mate het zal genie
ten of zich zal amuseren, wanneer het a
raison van drie, vijf of zeven gulden
twee kaartjes koopt. Wordt 'n stuk min
der gunstig ontvangen, dan zal 't publiek
Advertentie
HAARLEM
vlugger dan vroeger van bezoek afzien;
wordt het gunstig beoordeeld dan gaat
menigeen nog eerst bii vrienden en bu
ren informeren, of zij het hebben ge
zien en hoe zij erover oordelen.
Dat betekent overigens, dat de critiek
in de krant meer invloed uitoefent
dan vroeger, en dat de verantwoordelijk
heid van de criticus groter is gewor
den.
Desondanks valt een vergelijking
met vroeger, met 1939. dat ik als voor
beeld heb genomen, gunstig uit voor de
tegenwoordige situatie. Vele schouw
burgdirecteuren hadden voor dit sei
zoen een gevoelige teruggang verwacht,
die evenwel nog niet is opgetreden. Bij
ons was de Gysbreght bij voorbeeld be
ter bezocht dan verleden jaar. Het pu
bliek is zich meer de waarde en func
tie van het toneel bewust geworden,
aanvoelingsvermogen er. gave des onder
scheids zijn gegroeid. Ik hoor dan ook
regelmatig, dat de gezelschappen graag
in Haarlem optreden, omdat de reacties
van de zaal prettig en gezond zijn. Een
dergelijk winstpunt mogen we niet on
derschatten.
Al behoef ik dus niet alleen klaaglie
deren te zingen, we moeten natuurlijk
niet vergeten, dat de uitkomsten van de
exploitatie ook door andere factoren be
heerst worden. De onkosten spreken
ook een hartig woordje mee. en deze
zijn ontstellend gestegen, zoals elke
onderneming en elke particulier maar
al te goed weet. Na de oorlog moest
dringend het een en ander aan onder
houd van het gebouw worden gedaan.
En als we dan bedenken, dat decor en
meubilering geregeld vernieuwd en
aangevuld worden (hetgeen vooral de
dilettanten ten goede komt); dat we
een en ander verbouwd hebben; dat
ogenschijnlijk onbelangrijke uitgaven
voor bijvoorbeeld nieuwe lopers al
gauw enkele duizenden guldens vra
gen: dat de loonpost voor het vaste per
soneel drie maal zo hoog is als vóór de
oorlog en dat we voor de verwarming
ruim viermaal zoveel moeten uitgeven
als vroegerdan is het iedereen wel
duidelijk, dat er heel wat aan entrées
ontvangen moet worden om deze
schrikbarende stijging van onkosten op
te vangen."
Het kan niet ontkend worden, he
laas. dat de noodzakelijke levensbehoef
ten zo duur zijn geworden, dat schouw
burgbezoek voor zeer velen luxe is
geworden; voor menigeen is dat een bit
tere pil, omdat deze luxe naar verhou
ding veel goedkoper is gebleven dan de
noodzakelijkheden des dageli.iksen le
vens. De prijs voor het cultuurgoed, dat
het toneel nog steeds is, is in vergelij
king met levensmiddelen. textiel,
brandstof, meubelen. rookartikelen,
bouwmaterialen, fietsen en tientallen
andere artikelen veel minder gestegen.
De oude prijs van de stalles in de
Stadsschouwburg is b.v. nog geen 25
pet verhoogd. Het publiek zou dolblij
zijn indien dit van andere artikelen ook
gezegd kon worden
In tegenstelling tot een reeds eerder
geplaatst bericht, kunnen wij thans me
dedelen dat op Zaterdag 22 Maart a.s. in
de grote zaal van het Krelagehuis aan
de Leidsevaart te Haarlem zal worden
gespeeld de wedstrijd Nederland
Luxemburg.
Het gezelschap uit Luxemburg zal be
staan uit ongeveer 15 personen en zal
worden ondergebracht in het prachtig ge
legen huis van het Centraal Instituut
voor de Opleiding van Sportleiders te
Overveen.
Tevens zal aan deze interland-ontmoe
ting een wedstrijd voorafgaan tussen een
team van Haarlem en een Nederland|
jeugdteam.
Op 26 Maart a.s. zullen een dames- en
herenteam van Haarlem naar Rotterdam
trekken voor het spelen van een return
ontmoeting.
Voor deze teams zijn thans (voorlopig)
de volgende dames en heren uitgenodigd
aan de training deel te nemen:
Dames: J. Huigen. C. Kors (HOC); T.
Jore (OKi; F. v. Veen (Schoten); R. de
Haas. E. Heeres <HHC>; T. Bok (SC
Haarl.); M. Schrama Antilopen)Heren:
C. Jonker, J. Swart (Antilopen): B. Hop
man. J. Hofman (HHC); F. Hooijveld, M.
Dinkelberg (OKi; O. Olsen (HGA)P.
Molenkamp (HOC).
In principe is besloten met een jeugd-
ploeg (tot 20 jaar) deel te nemen aan
de komende sportuitwisseling met Der
by. welke sportuitwisseling vermoede
lijk zal plaatsvinden in begin Augustus.
Een dezer dagen werd in de afdeling
Haarlem van de Nederlandse Volleybal
Bond het 600ste lid ingeschreven. Dit
bewijst wel dat de volleybalsport in
Haarlem en omgeving bezig is om zich
in alle bevolkingsgroepen in te werken
en zich daarin een goede plaats te ver
overen. Doch ook voor toeschouwers is
volleybal een sportieve ontspanning, ge
tuige de grote getallen kijklustigen. die
elke Woensdagavond in het Krelagehuis
de verrichtingen van de diverse vereni
gingen gadeslaan.
Dames le klasse A; De spannendste
wedstrijd was hier ongetwijfeld die tus
sen Die Raeckse en VCK, die bovenaan
de ranglijst staan. De stand aan de kop
is nu: 1. Die Raeckse; 2. VCK. Hier zal
nog geducht om de eerste plaats gestre
den moeten worden.
Heren le klasse: Het is al enige tijd
duidelijk dat de strijd om de bovenste
plaats hier zal gaan tussen HVS en CIOS.
Donderdagavond waren we getuige van
,,'t Hofken van Wilhelm van Heythuy-
zen, 1651", in de Haarlemmerhout. De
stichter kwam uit het land van Weert
in Limburg. Frans Hals schilderde
voor het hofje zijn portret, dat in IS69
door de regenten is verkocht en zich
thans in het Kon. Museum to Brussel
bevindt
een zeer spannende wedstrijd tussen
twee technisch goed spelende ploegen,
waarin uiteindelijk CIOS overwinnaar
werd De tussenstanden waren: 1115,
1513, 9—15. 15—17. Nog is de span
ning in deze klasse niet geweken en een
sportieve doch felle strijd kan verwacht
worden.
De uitslagen van de wedstrijden op 30
Jan zijn: Dames, le kl. A: PWNIHJ
31; Die RaeckseVCK 40; PSVH
VCR 2—2; 2e kl. B: BVG 2—VCR 2 0—4;
Heren le kl.: OSSDie Raeckse 31;
HVSCIOS 1—3; Velox—VCR 04; 2e
kl. A: Brandweer 2PSVH 22; MSO
BGV 3—1; VCR 2—HBC 3—1; 2e kl. B:
PSVH 2—Kl. Houtstraat 3—0; Velox 2—
Rapiditas 2 31; MSO 2HVS 3b 31;
2e kl. C: PWN—2 HVS 3a 0—4; Brand
weer 3Haarlem 31.
Het programma voor 6 Febr. luidt:
Dames, le kl. A; BGVVelox; PWN
VCK; IHJ—HVS; 2e kl. B: BGV 2—
Haarlem; Kl. Houtstr.—Velox 2; OSS—
VCR 2. Heren, le kl.: Brandweer—PSCB;
CIOS—Velox; NHJ—VCR; 2e kl. A:
HVS 2—HBC; OVRA—VCR 2; CIOS—
BGV; 2e kl. B: PWN—MSO 2; Ramp
laan—PSVH 2; Boru—HVS 3b; Boru—
HVS 3b; 2e kl C: OVRA 2—Brandweer
3; VCR 3—Haarlem; Rapiditas 3Groen
tjes.
Zondag as. om 2 uur speelt het eerst®
herenelftal van Leonidas op het Noor
dersportpark een competitieweóAnjd
tegen de K-D.Q.-re6erves, welke wed
strijd beslissend kan zijn voor het kam
pioenschap van de le klasse R K N.H.B.
De Haarlemmers zijn belust op revanche,
want in het begin van de competitie
werden zij door de Amsterdammers met
64 verslagen, sindsdien echter is het
spelpeil van Leonidas belangrijk ver
beterd. Indien Zondag gewonnen wordt,
hebben de Haarlemmers stevig de lei
ding in hun afd. en kunnen zij niet meer
gepasseerd worden, hun rivalen mogen
dan geen enkel punt verspelen, want
dan kan Leonidas zich kampioen noe
men, wat een prachtige prestatie zou
zijn, daar de heren-handbalafóeling pas
vorig jaar is opgericht. De meisjes jun. a
spelen om 3.15 uur tegen Geel Wit, ter-
wel ook de jongens jun., welke afd. pas
in het leven is geroepen, een oefenwed
strijd zullen spelen.
Verder heeft het handbalbestuur het
plan opgevat om hun afd. met Volleyball
te gaan uitbreiden. Eventuele liefheb
bers van deze reeds populaire sport kun
nen zich aanmelden bij het secretariaat
H. A. Vosse, Junoplantsoen 51, waar ook
inlichtingen verstrekt worden.
De uitslagen van de partijen voor de
onderlinge competitie luiden:
Groep A.
A. MasselingR. Kok afg-
Th. Kok—R. Kok afg.
A. MasselingH. G. Rump 20
G. FaaijP. N. Mul afg.
D. A. Rump—Th. van Wort afg.
Groep B.
P BeelenH. van Gastel 0—2
H. Lindeman—P. Spanjaart 0—2
Groep C.
Jos. P. Groen—W. J. Sweijen 0—2
J. GoossensJ. Heijne 20
J. Heijne—M. Vogelsang 0—2
F. Dorren—M. Vogelsang 0—2
De wedstrijden om het kampioenschap
libre 2e klas afd. Haarlem, gehouden in
het clublokaal Frans Hals, geven na vier
series de volgende stand:
C. Schermerhorn
G. v. Velsen
T. Copini
P. v. d. Berg
J. Handgraaf
H. Sengers
N. Broes
Tob. Kroon
Zondag zijn da tinffiartijen.
600
Ï28
4.69
8
571
117
4.88
6
568
110
5.16
4
494
102
4.84
4
540
121
4.46
4
554
126
4.42
2
509
134
3-79
2
457
112
4.06
0
