Nieuwe Haarlemsche Courant | 1952 | 15 maart 1952 | pagina 5

aanpassing

bedachtzaam

moet men zeer
te werk gaan

crlijke
voorlichting

n

ft

Eric de Noorman: Hef land der duisternis

MEKKA"

Min. LIEFTINCK laat licht schijnen
over Polynorm-kwestie

Omvang der verwachte verliezen
thans evenwel niet te bepalen

Uitvoer
sterker

in Febr. daalde
dan de invoer

Kazemekolder

I'

r

„Smijten met geld in buitenland

verzwakt de V.S."

Mensen op reis

tweede kamer over internationale rechtsorde

Subtiel betoog vari prof. Romme
voor toetsing door de rechter

1'

Deviezenbesluit
overtreden?

Angst voor de
tandarts

Harriman het niet
met hem eens

if

Afwijking Grondwet is
Saterdaga vondp ussle

ÏSjjgi.

Geen protectie van
plaatselijke venters

2

Financiering voortgezet
ondanks toenemende
aarzeling

Dekkingsperc. 89 (93)

Een klap helpt, maar...

INSTALLATIE

CONALLY OVER DE HULPVERLENING

Acheson: Doel is „ver
warring te slichten"

ZATERDAG 15 MAART 1952

PAGINA 5

■w. die

Slechts lichte boete tegen
winkelierster geëist

Liturgische weekkalender

Pater dr. A. Van Leeuwen

Econ. conferentie te Moskou

„Stalinprijzen" voor
vliegtuigontwerpers

'van d'
•angf»
delif

ffit ves

S'Centi®'

•onge

en. de
et
hatfe'

)elto«'
sy va'
Win
hani

A&1 l|(

t communisten niets moeten hebben van een „openmaken" der Grondwet
zich ontwikkelende internationale verhoudingen is zo vanzelfsprekend,

Voldaan kan worden met de vermelding van het feit en de mededeling,
l, heer Gortzak aan rte Reeerinc heeft gevraagd de Grondwetsherziening
IS eve'1 L* te nemen.

'Èget»e Sr

^envunr heeft gegeven op het stuk van het toetsingsrecht voor de rechter, dan
voor de wetgever.

1, heer Gortzak aan de Regering heeft gevraagd de Grondwetsherziening
te

én Hangr^^er en het belangrijkst by de voortzetting van het Tweede-Kamer-
'fa' C 0ver de nieuwvoorgestelde Grondwetsbepalingen terzake van de buiten-
■fjL.tei I, Se betrekkingen was gisteren de redevoering van prof. Romme, die mr. Oud

'.'ICO ftfiVlli,- 1«x1- .i. irnA» dn ronlltor Han

*ba"cr
ziR'-f
M ku'L
ct*<?

«ffit
ij» A!
anóe

ir

«»11*

lii'

vr»r<

3',' Probleem, aldus de heer Romme,
ijj'er met slagzinnen op 'te lossen en
r moet men zich hoeden voor de

Mlr ng a^s zou ket er om §aan aan

v r«cht getoetst moet worden; de
jj is; wie toetst er.

men deze kwestie vanuit de
:,i(j btshoek der nationale rechtszeker-
j, dan komt prof. Romme in het
tjj 'le van mr. Oud. Deze rechtszeker-
•■L}s meer gediend wanneer het
v'd van de wetgever bepalend is, dan
v"eer de toetsing bij de rechter ligt:
V^eet na de keuze van de wetgever
jO, itjetl waar men aan toe is.

r moest de katholieke woordvoer-
42, ;vJyjjzen op een zwakke stee in de
Jung der regering. Deze betoogt:
ui*1' 'i s 1 k'er een meningsverschil, Iaat
oril Waus het geVal maar open laten. De
'Os k!auentie daarvan is echter, dat de
[yt V6r' dde meent, dat hij wel het toet-
'Ie u°ht heeft, dan ook verder zijn
K kan gaan en dus wordt er in feite
k. deze onthouding wèl een keuze

3,1' inpn ander aspect van de zaak is de
fcrnationale rechtszekerheid. Het is
din? w1 Uitgesloten, dat de wetgever, be-
lii k onbewust, een wetsvoorstel
d, behandeling neemt, datstrijdig is

è-r*' hot intoi,na inrtalA rAf»V>t Gc-

8Cl": uex internationale recht,
jg 'edt zulks door een verzuim, dan
Itye internationale rechtszekerheid
I 3* gediend met een mogelijkheid
V,b toetsing door de rechter, dan
(Tineer men het er verder maar bij
j.laten. Gebeurt het welbewust,
i ee? ls het beste, dat men er dan ook
jj.' Punt achter zet, doch met de con-
dat het dan ook overal ter we-
1(3 Waar de internationale overeen-
wgeldt, eerlijk toegaat. En op dit
8etUst buni was prof. Romme niet

V^eer Serrarens had verkondigd,
«der land zo'n goede naam heeft
<0«onaal. Met alle voorzichtigheid
3 ®'e de katholieke fractieleider hier
t, dat er dan toch blijkbaar

N&V ziin met een iets minder s°ede

'ie. Met het oog op die omstandig-

(Vervolg van pag. 1)
et Verbondsbestuur van de Ned.
Kath. Arbeiders Beweging heeft
V: z'ch deze week in een zeer uit
sla ackt Pa8ina's tellende circulaire
Sti tot de besturen van de aange-
'4j afdelingen, teneinde een verkla
pt! te leggen over het bestuurs-
;0J™ht inzake lonen en prijzen.
'Psh d ket eind te beginnen: het Ver-
li' u, stuur concludeert, dat het op
P a„tment' niet verantwoord zou zijn
Jt te ondernemen om de vorig
ju - aanvaarde consumptiebeperking
?ttLPct' on8edaan te maken of in te
,'t<3 omdat eerst zekerheid moet
verkregen, dat de werkloosheid

S*al,kunnen wor(ien gedrongen tot

proporties en garanties zijn
kNén dat °°k bij een eventuele we-
i'ihl}Tressie een effectieve werkgele-
uspolitiek zal kunnen worden ge-

,1 (j® alle reden het Verbondsbestuur
KAB erkentelijk te zijn voor de
i Waarop het hier honderdduizen-

V.N,

ederlandse werknemers voorlicht
■fi huidige situatie. Er is en wordt
(Ij Js gemopperd op die machtige
*n we geven toe, dat er wel eens

V dat*1 Uit die hoek hebben geklonken,
J mopperen minstens verklaar-
v' 0aa^ten- Maar men lette nu eens
A jVP deze voorlichting en trekke
f K,'a"c' met vroegere uitingen.

aarzelt datzelfde Verbonds-
J hjmmer nadrukkelijk te stellen,
V.bti Zlc'1 de eerst verantwoordelijke
Cf'delkWeet voor het behartigen der
vJik elangen. Het is dat ook we-
V'ïlRen getui8t «daarvan in Stichting
\- Jj.j en in het departementaal over-

V eC0o Wéét dat duizenden zijner le-
Is det. hnmische grensgangers zijn, dat
IV di 6en loonpolitiek wordt toege-
l,d(%j6 We niet aarzelen een millime-
0?t Jh te noemen. Dagelijks ont-

bestuur tientallen brieven,
(J?d '^«elegrammen, waarin wordt ge-
likdiiB». de besliste armoede in vele
vooral van hen, die met vele

3ch ,zlJn gezegend.
V op 1 datzelfde bestuur het nu

£frrm/4 nnM i-

ijk

u.dh.i^.jgrond van concrete
1:

,^e!

door

PpgiT verzameld

«tv, voorlichtingsdienst, w ,ai-
VboiitT'A-?- beschikt, een matig-
t dinJ h- tegenover de leden te

gegevens
de weten-
waar-

l'angrijke conclusie leidden wij
'C j en °P Pagina 6 wordt ge-
r de in de Tweede Kamer ge-
V't gf> Politiek ten aanzien van het
fth d«ze We zullen de verleiding

Wegrg®hele tekst hier weer te ge-
heen
'st"rde

waarin uitdrukkelijk werd
...c da.t als gevolg van nood-
Pr'jsverhogende maatregelen
'«I v^t 3 gezin niet onevenredig zwaar
'33M „rden getroffen. Toen evenwel
et vXn APril '51 juist de artikelen,
K 8ebrufiffSt in grote gezinnen wor-
X- Jorv,beduidend in prijs wer-
d 8 üet de Tweede Kamer,
't '0, l niet-Katholieke groepering
Sr e«k gr°te gezin eenvoudig in
S,,Uit '.daarmede de betroffen pas-
hiti3. regeringsverklaring tot een
-i VR,.J makende. De circulaire van
Jt toofjpdndsbestupr constateert dit
!\i8*techt maar we geloven dat
Si. te Vp aai'digd is hieraan de con-
kk Sezim!" werknemers met

kVJteile,, n neen, Nederlanders, die
.iikheri 0p een gezond volk, op
'tt "iftor en voor gezonde huwelijks
waar de belangen van

S\>ebefaa?- «et komt kort gezegd
tliSojj Pr-_ In de regeringsverklaring
S^terip aNveede Kamer het huidige
hv°>he aanvaardde, was een passage

►i'41 S.A Rndi!e volk veilig zijn.
gests'ij'"°estuur heeft een

«-uur neett een goede
S(j3ite S- Jhet deze voorlichtende
in li. toont verantwoordelijk-
eik opzicht te bezitten.

heid was prof. Romme er meer voor
geporteerd, dat de .verschillende natio
nale rechters zouden toetsen, dan de
nationale wetgevers. De vraag bleef hier
wel open of, als wij dan inderdaad een
uitzondering zijn, de anderen ons niet
rustig met toetsing door de rechter ons
gang zullen gaan en het zelf bij de wet
gever zullen houden!

Doch er was meer, dat prof. Romme's
voorkeur voor de rechter bepaalde. Wij
leven in een overgangsphase van natio
nale naar internationale wetgeving en
evenzo van de nationale naar de inter
nationale rechter. Het laatste instituut
nu zal eerder uitgroeien dan het eerste
en dus is het onlogisch nu nationaal
voor de wetgever en niet voor de rech
ter te kiezen.

Op grond van deze subtiele redenering

het behoeft nauwelijks meer gezegd

opteerde prof. Romme voor toetsing
door de rechter.

Minister Beel heeft in zijn beantwoor
ding aan dit betoog geen recht gedaan.
IJit het ingediende wijzigingsvoorstel
van de Grondwet moge een actieve bui
tenlandse politiek spreken, doch ten
dezen hield de bewindsman het toch
maar op de neutraliteit. Hij volstond
met het constateren van een strijdvraag,
welke het de regering niet wenselijk
doet voorkomen in de Grondwet een
toetsingsrecht, waar een toetsingsplichi
aan vast zit, op te nemen. Waarmee
evenwel het argument van prof. Rom
me gepasseerd werd, dat men door niet
te kiezen in feite toch kiest.

Prof. Romme heeft verder in zijn be
toog instemming betuigd met de zin van
het nieuwe grondwetsartikel, dat in het
belang der internationale rechtsorde
afwijking van de Grondwet mogelijk
maakt (met twee-derde goedkeuring der
Staten-Generaal)

Bezwaren had prof. Romme, bij in
stemming met de bedoeling, echter wel
tegen de voorgestelde redactie van het
desbetreffende artikel. Hij erkende, dat
het vinden van een goede formulering
zoiets is als de Zaterdagavond-puzzle
van de krant en was zelf al piekerend
tot niet minder dan 23 casus-posities ge
komen. Hij zelf verkoos een formule,
waarbij de goedkeuringswet verklaart,
dat de internationale overeenkomst „ge
acht wordt" af te wijken van de Grond
wet; men kan het er dan wel of niet
mee eens zijn of er inderdaad een afwij
king is. Hier verloochende zich prof
Romme zeker niet

Niet eens was de heer Romme het
inmiddels met mr. Oud, die in de nogal
forse tekst een vrijbrief voor de Rege
ring gezien had om overeenkomsten te
sluiten in strijd met de Grondwet. De-
gehele bepaling mondt namelijk uit in
het voorschrift, dat er een twee-derde
goedkeuring van de Staten-Generaal
vereist is.

Minister Beel heeft In zijn weder
woord voorop gesteld, dat de ontwik
keling der internationale - rechtsorde
het onvermijdelijk maakt, dat wij veel,
waar wij ons leven lang vertrouwd mee

Overtreding van het Deviezenbesluit
1945 was de 40-jarige winkelierster Y.
S.-F. uit Rotterdam, die Vrijdag voor
de economische strafkamer terecht
stond, ten laste gelegd. Ingevolge dit
besluit zou zij een 64-tal gouden tien
tjes, 36 gouden Duitse markstukken, 13
Italiaanse twintig lire stukken, alsmede
gouden Engelse en Zuid-Afrikaanse
ponden, Amerikaanse tien dollarstuk
ken, een doosje snippers goud en vier
baren goud drie k g. hebben moe
ten inleveren, doch zij zou dit niet heb
ben gedaan.

Ook zou zij in haar- juwelierszaak
ontvangen buitenlandse betaalmiddelen
niet binnen twee dagen aan een devie-
zenbank hebben verkocht.

Ter terechtzitting werd verteld, dat
alles bij een huiszoeking was gevonden
in een geldkistje. De waarde zou in
1942 op f 59.761 en eind 1945 op f147.621
zijn getaxeerd- Daarbij waren ook sie
raden inbegrepen, doch deze waren
haar teruggegeven.

Mr. A. Klein, de Officier van Justitie,
merkte op, dat het dressoir verzet
moest worden, als men bij het geld
kistje wilde. Hij achtte beide tenlaste-
gelegde feiten bewezen, doch meende,
dat er bij het tweede feit niet van op
zet gesproken kon worden. Voor het
eerste feit requireerde hij een boete
van f 25, subs- tien dagen hechtenis
met verbeurdverklaring van het goud,
doch met de bepaling, dat de
helft van de opbrengst aan de vrouw
moet worden teruggegeven. Voor het
tweede feit eiste hij f 10 boete subs,
vijf dagen hechtenis met verbeurdver
klaring van het geld.

(Eigen bericht)

De minister van Binnenlandse Zaken
heeft aan de gemeentebesturen een cir
culaire gericht waarin bezwaar wordt
gemaakt tegen plaatselijke protectie bij
het verlenen van ventvergunningen.
Het komt voor, dat ventverboden in
plaatselijke politieverordeningen worden
gehanteerd om de plaatselijke midden
stand te beschermen of om plaatselijke
straathandelaren 4e begunstigen ten na
dele van uit andere gemeenten komende
venters.

De minister wijst er op, dat in het al
gemeen een venter zijn werkterrein niet
beperkt tot een bepaalde gemeente; aan
de venters moet voldoende armslag wor
den gelaten om hun, niet aan een be
paalde plaats gebonden, bedrijf behoor
lijk uit te oefenen.

De minister wijst in dit verband ook
op het belang van de consumenten, dat
door de prijsregelende invloed van de
markt- en de straathandel in hoge mat»
wordt gediend.

zjjn geraakt, vaarwel moeten zeggen.
Het is niet gemakkelijk vooraf in con
crete punten aan te geven, waar het
nationale recht zal moeten wijken. Bij
de groei der internationale rechtsorde
is er nog veel zoeken en tasten; daar
om is het zaak, dat wij bedachtzaam
te werk gaan.

De kwestie is er echter niet meer een
uitsluitend van de studeerkamer en
daarom dit aan het adres van de
heer Weiter neemt Nederland met
deze Grondwetsherziening een actief
aandeel in de ontwikkeling. Tegen de
meeste der ingediende amendementen
wij komen hier bij de behandeling
zelf nader op terug had de bewinds
man geen bezwaar.

Minister Stikker heeft daarop aan
sluitend nog eens met name verduide
lijkt waarom een artikel over mogelijke
afwijking van de Grondwet is voorge
steld. Blijft een voorziening op dit
punt achterwege, dan kan men voor de
moeilijkheid komen te staan, dat bij de
vraag of een nieuw verdrag in strijd
zou zijn met de Grondwet een Grond
wetswijziging met nieuwe verkiezingen
en alles wat daar aan vast zit nood
zakelijk zou zijn.

Van verschillende zijden uit de Ka
mer was gevraagd de oude term „ver
dragen" aan te houden in plaats van
de nieuwe formulering .overeen
komsten". Van rechts is een amende
ment ingediend, dat teruggrijpt op een
redactie, welke ook al eerder in de
stukken voorkomt, namelijk „verdragen,
onverschillig in welke vorm en onder
welke benaming". De bewindsman heeft
nog eens gesteld, dat de Regering meer
voor de term „overeenkomsten" voelt.
Men schijnt te duchten, dat bij de
stringente formulering in het bedoelde
amendement-Oud alle routine-regeer-
daden, zoals simpele schriftelijke of
telefonische afspraken in principe ook
onder de goedkeuring der Volksver
tegenwoordiging zouden vallen. Niet
onaardig is evenwel, dat prof. Beel
abusievelijk een keer de oude formu
lering „tractaten" hanteerde.

A.s. Dinsdag zullen de replieken
worden gehouden.

44. De tocht schijnt eindeloos. Omringd door zijn wolven leidt Scorr de karavaan
steeds dieper het binnenland in. Vermoeidheid maakt zich van paarden en mensen
meester. Alleen de voerman Alhabar zingt onverdroten zijn spookachtige liederen en
giechelt gesmoord als de gevangenen in de huifkar hun nood klagen. Vooral Togir,
de jonge hoofdman, is bezeten door een diepe wanhoop. De dood van de Noorman
heeft hem de laatste zekerheid ontnomen en thans glijdt hij weg in de zwartste
droefgeestigheid.

Wat duivel, man!" tracht Haifa hem briesend moed in te spreken. „Eenmaal moet
er toch een kans komen voor ons om ons te bevrijden. Eenmaal komt deze afzich
telijke reis tot een eind en dan

„Gij kent Scorr niet, mijn vriend!" prevelt het jonge opperhoofd met een droevige

glimlach. „Wie eenmaal in zijn handen valt komt nimmer meer vrij. Wie zal zeggen
of hij ons niet naar de Verboden Stad voert, de hoofdplaats van de tJ>riester van
de Beer", waaruit geen ontsnappen mogelijk is."

„De Verboden Stad? Wel ja, waarom niet!" jammert Orm. ,JViets ls deze wilde
mannen te dol of te dwaas als het er om gaat een eerlijk zeeman wreedaardig om
hals te helpen. Als de Noorman er nu nog was om ons te reddenzou ik me geen
zorgen maken. Maar sinds die door Scorr's honden over de planken is gejaagd, vrees
ik dat er geen redden meer aan is

Maar misschien zou de morsige roerganger minder somber zijn geweest, als hij
de lenige gestalte had kunnen zien, die op dat ogenblik de karavaan bedaard van
achter de rotsen bespiedde.

Advertentie

ttCen maaltijd voor slechts 50 et*

Volgens de voorlopige gegevens van
het C.B.S. bedroeg de waarde van de
invoer in Februari 1952 f725 millioen
(v.m. f800 millioen). terwjjl voor een
waarde van f 643 millioen (v.m. 746 mil
lioen) werd uitgevoerd. Het dekkings
percentage over Febr. bedraagt 89 (In
Jan. 93).

In 1951 was het dekkingspercentage
voor Februari 74 (66 in Jan.). Het in-
voersaido bedroeg sedert het begin van
1952 f 136 millioen (Jan.Febr. 1951
f 467 millioen)

De daling van de invoerwaarde in
Februari 1952 t.o.v. Januari 1952 moet in

(Van onze correspondent)

„Heel vaak komen vaders en moe
ders bij me met de mededeling dat het
hun om het even is hoe ik het 'm
lever, als ik de kies maar uit de mond
van hun huilend kind trek. Die ouders
hebben geen zin om nog eens een sla
peloze nacht met zo'n kiespijnkind in
te gaan en als ik me van dergelijke ge
vallen nu eens met een Jantje van Lei
den afmaakte?" vroeg een Arnhemse
tandarts aan de politierechter in die
stad. toen hij zich daar gisteren te ver
antwoorden had omdat hij een 4-jarig
jongetje, dat zijn mond pal gesloten
hield toen de tandarts met een tang
manoeuvrerend voor hem stond, een
klap op de linkerwang gaf. Zelfs de
assistente van de arts gaf als getuige
toe dat de klap raak was geweest- Van
de schrik bij zo'n kind maakte de dok
ter dan gebruik om de tang in de mond
van het patiëntje te brengen. „U moogt
geen eigen rechter spelen", was het ant
woord van de Officier van Justitie op
de vraag van deze dokter. De Officier
kon zich best de angst van de kinderen
voor de tandarts indenken. Groteren
hebben die ook maar al te vaak. De po
litierechter dacht er net zo over als de
Officier van Justitie en veroordeelde
de tandars conform de eis tot tien gul
den boete subs, vijf dagen hechtenis-

hoofdzaak worden toegeschreven aan
een verminderde invoer van oliehouden
de zaden (f34 millioen), ertsen, slakken,
assen (f 20 millioen) en hout en hout
waren (f26 millioen). De invoer van
katoen, katoenen weefsels en garens
onderging een belangrijke stijging (£16
millioen).

De afneming van de uitvoer is onder
meer het gevolg van een daling van de
uitvoer van minerale brandstoffen (f20
millioen), karton en papier f6 millioen).
katoen, katoenen weefsels «n garens (f 7
millioen), tin en werken daarvan (fll
millioen) en electrische machines en
toestellen (f8 millioen).

ZONDAG 16 Mrt. 3de Zondag v. d. Vas
ten; Mis v. d. dag; 2 tot alle heiligen: 3
voor levenden en doden; Credo; Vasten-
prefatie; paars.

MAANDAG: H. Gertrudis, maagd: Mis
Vultum tuum; 2 H. Patricius; 3 van de
dag: Vastenprefatie: laatste evangelie v. d.
dag; wit. Of: Mis v. d. dag; 2 H. Ger
trudis; 3 H. Patricius; Vastenprefatie;
paars.

DINSDAG: H. Cyrillus v. Jerusalem, bis
schop, belijder, kerkleraar; eigen Mis; 2 v.
d. dag; Credo; Vastenprefatie; laatste evan
gelie v. d. dag; wit. Of: Mis v. d. dag;

2. H. Cyrillus; Vastenprefatie; paars.

WOENSDAG: H. Joseph, bruidegom v. d.

H. Maagd; Eigen Mis; 2 v. d. dag; Credo;
pref. v. d. H. Joseph; laatste evangelie v.
d. dag; wit. Haarlem: 2 H. Sacrament
v Mirakel; 3 v. d. dag.

DONDERDAG: Utrecht, Haarlem: H. Wul-
frannus, bisschop, belijder; Mis Statuit; 2
v. d. dag; Vastenprefatie; laatste evangelie
v. d. dag; wit. Roermond; H.H. Landoal-
aus en gezellen, belijders; eigen Mis; 2 v.
d. dag; 3 voor den Bisschop; Vastenpref.;
laatste evangelie v. d. dag; wit. Den
Bosch, Breda; Mis v. d. dag; 2 tot alle
heiligen; 3 voor levenden en doden; Vasten
pref.; paars.

VRIJDAG: H. Benedictus, abt; Mis Os
justi; 2 v. d. dag; Vastenprefatie: laatste
evangelie V. d. dag; wit. Of: Mis v. d
dag 2 H. Benedictus; Vastenprefatie;
paars.

ZATERDAG: Mis v. d. dag; 2 tot alle hei
ligen; 3. voor levenden en doden; Vasten
prefatie; paars.

ZONDAG 23 Maart; 4de Zondag v. d.
Vasten; Mis v. d. dag; 2 tot alle heiligen;

3. voor levenden en doden; Credo; Vasten
prefatie; paars.

In verband met zijn benoeming tot
algemeen secretaris van de hogere stu
dies in de Orde van de Minderbroeders
te Rome zal pater dr. A. van Leeuwen
tegen 1 September als provinciaal af
treden.

Op vragen uit de Tweede Kamer over
de door de N.V. Polynorm geleden ver
liezen. heeft de minister van Financiën
het volgende geantwoord. Allereerst
heeft hij het karakter van de bijzondere
financiering nog eens kprt gememo
reerd. De Herstelbank ontvangt soms
aanvragen tot credietverlening, waar
aan een zodanig risico is verbonden, dat
zuiver banktechnisch gezien tot af
wijzing zou moeten worden overgegaan.
In gevallen echter waarvan de perspec
tieven bij welslagen zodanig zijn, dat het
in het algemeen belang verantwoord is
de hieraan verbonden risico's op bijzon
dere wijze te dekken kan de staat aan
de Herstelbank een garantie verlenen
en aanvaardt de daaraan verbonden ri
sico's dus bewust.

Deze credietverlening onder staatsga
rantie, hoewel de laatste tijd niet meer
zo sterk groeiende, heeft een respecta
bele omvang aangenomen. Per uit. 1951
bedroeg het opgenomen bedrag van de
ze bij de Herstelbank uitstaande credie-
ten f 61.9 milln. Hiervan had de staat
46.8 milln. gegarandeerd. Sinds het mo
ment, waarop de regeling van de bijzon
dere financiering in werking trad, tot
31 Dec. 1951 werd voor f 140,6 mill, aan
nominale garanties goedgekeurd.

Er is thans een crediet van f 25.9 milln.
door de Herstelbank aan Polynorm ver
leend. Hiervan komt f 24,3 milln. voor
rekening van het Rijk. De algemene
gronden voor deze garantie lagen aller
eerst in het belang van de woningbouw.
Een tweede oogmerk was de industria
lisatie met het onderhavige project te
steunen, terwijl voorts werd gemeend,
dat Polynorm door exportmogelijkheden
een waardevolle steun aan de betalings
balans zou kunnen bieden.

Ongeveer 1949 kwam Poïynorm In een
moeilijke situatie te verkeren. De kos
ten, aan de ontwikkeling van het sys
teem verbonden, bleken belangrijk ho
ger te worden dan aanvankelijk was
verwacht. Door de deskundigen werd
er echter met nadruk op gewezen, dat
Polynorm er in geslaagd was een bui
tengewoon goed en doordacht systeem
van montagebouw te ontwikkelen, het
welk, zoal niet voor de woningbouw,
dan toch voor andere bouwwerken van
grote waarde zou blijken te zijn. Mede
op grond van gebleken buitenlandse be
langstelling werd toen besloten het on
der garantie van de staat verleende cre
diet te verhogen.

Een jaar later verzocht Polynorm op
nieuw om een verhoging van het cre
diet. Dit was nodig, omdat de directie
meende de productie van velerlei spe
ciale onderdelen zelf ter hand te moeten
nemen. Op advies van de minister van
Economische Zaken werd deze crediet-
verhoging niet toegestaan voordat het
aannemelijk was gemaakt, dat het be
drijf belangrijke opdrachten zou ver
krijgen. welke met winst zouden kun
nen worden uitgevoerd. Een toezegging
voor een order van f8 millioen van de
minister van Oorlog heeft alstoen de
doorslag gegeven.

In het laatste kwartaal van 1951 ver-

CZ

"k had het werkelijk erg nodig;
daarom vulde ik enige formulie
ren in drievoud in. „Hebt U wel
het recht, om een Installatie ter Ver
breking van een Electrische Stroom-
Keten aan te vragen?" vroeg de ma
gazijnbeheerder wantrouwig. Ik zei
dat ik beslist niet kón zonder een
LV.E.S.K.; daarop schudde hij het
hoofd en gaf de order door. Prompt
moest ik die middag bij de kapitein
komen. Hoe hij zo snel achter mijn
aanvraag kwam, was mii aanvankelijk
een raadsel; later vernam ik, dat hij
haar op het toilet gevonden had en
uit verveling helemaal doorgelezen.

„Je moet er uit zien te haien wat er
in zit," had hij gezegd; maar hij was
niet van zins dit ook op de militaire
dienst toe te passen. Op scherpe toon
vroeg hij me dan ook, of ik niet wist
dat hij geen geld meer had; zeker
niet voor de aankoop van een in....

insEen I.V.E.S.K.", hielp ik

hem. „Juist!" riep hij. „Of moet ik er
soms de Marshall-pot voor openbre
ken? Wat denk je wel, Roland?" Ik
zei hem, dat ik zelden dacht, en wan
neer wèl, dan nog alleen aan een mo
gelijke demobilisatie. De kapitein
lachte honend, gunde me een blik in
het demobilisatieschema, zodat ik ver
bleekte, en zegde dan toe de aanvraag
goed te keuren, mits elf officieren of
andere kapitaalkrachtige lieden zich
borg wilden stellen. Dat gelukte won
derwel; zelfs de minister van Econo
mische Zaken kwam over de brug, in
het vooruitzicht stellend dat een der
gelijke grote aankoop het persoonlijk
initiatief weer zou prikkelen en het

geld aan het rollen te brengen, het
geen een gunstig economisch ver
schijnsel blijkt te zijn.

De I.V.E.S.K. werd aangekocht. -De
kapitein had beslist, dat het zo maar
niet bij de eerste de beste zou gebeu-

ren; zo'n klein ploeterbaasje kon wel
eens in de opdracht stikken en dat
gaf maar stof tot kletsen. Nee, slechts
de grootste fabrieken konden in staat
geacht worden het project uit te wer
ken. Zij zouden niet over de kop gaan
als de machine bij het vervoer
kantelen en vermorzeld worden. De
fabriek in kwestie nam onmiddellijk
nieuwe arbeiders aan en voerde de
werkweek op tot zestig uur met drie
dubbel loon. En alle werklieden lie
pen uit alle andere fabrieken weg naar
de I.V.E.S.K.-industrie met haar hoge
lonen, en zij werden al schatrijk door
een klein voorschot op te nemen. Voor
de ingang stond Botte Nelis van de
M.P. en sloeg alle te nieuwsgierige

rode jongens in het ziekenhuis, zodat
Paul de Groot kwaad naar Ome Jozef
vloog en deze zei, dat de Nederlan
ders allemaal vieze kapitalisten wa
ren. en Roland vooral met zijn ander
halve gulden per dag. Het aanzien van
de Staat zakte natuurlijk zienderogen
en alle fabrieken en bedrijven lagen
stil, behalve de I.V.E.S.K.-industrie
met haar millioenen arbeiders en de
driedubbele lonen, die dag en nacht
klaar stonden om aan het werk te
gaan. Maar de minister kneep een oog
je dicht en zijn moncr ook en verkon
digde dat hij zich door niets van de
wijs zou laten brengen. „Kom maar
op", zei de directeur tegen de kapi
tein. wiens foto op alle dagbladvoor-
pagina's prijkte. „Waar blijf je met je
ontwerp?"

„Roland!" zei die, en ik kwam en
liet de tekening zien; en een staf van
honderd ingenieurs wierp zich er op,
at en sliep er op en bestudeerde het
ontwerp met grote nauwgezetheid.
Tot tenslotte een der vijfhonderd as
sistenten (diploma Ambachtsschool)
ontdekte, wat het eigenlijk was en het
stilletjes aan de directeur vertelde.

En deze werd bleek, en ontsloeg de
staf van ingenieurs en assistenten, en
zond de arbeiders zonder loon naar
hun baas terug. Toen trok hij zich in
zijn badkamer terug en zei de slimme
assistent, dat hij voortaan directeur
zou ziin en of hij de kraan maar wijd
open wilde draaien. Maar nog voor de
waterspiegel de rand bereikte, was de
directeur al in zijn verdriet verdron
ken.

Met een bloedrood hoofd riep de ka
pitein me bij zich. „Wat is eigenlijk
een Installatie ter Verbreking van een
Electrische Stroomketen?" vroeg hij
zwak. „Een lichtschakelaar", zei ik
evenzo. „Zo staat dat genoemd in het
militair register." „Dan treft je geen
schuld," zei de kapitein kranig, en
gaf orders voor een versnelde herbe
wapening.

FRANK ROLAND

zocht Polynorm wederom een verhoging
van crediet. Aangezien inmiddels was
gebleken, dat de verschillende door de
directie gemaakte begrotingen van kapi
taalbehoefte aanzienlijk waren over
schreden, ontstond bij het ministerie van
Financiën een toenemende aarzeling,
welke vooral groot werd, toen het mi
nisterie van Oorlog zijn magazijnplan.
waarvan verwacht werd. dat Polynorm
een gedeelte zou kunnen uitvoeren, be
perkte. Desalniettemin is ook toen
weder tot verdere financiering besloten.

Bij die beslissing heeft de Herstelbank
mede op verzoek van de regering
vergaande eisen aan het bedrijf gesteld.
Aan al deze eisen kon echter niet ter
stond worden voldaan, omdat voor de
vervulling hiervan tijd nodig was. In
tussen kon de financiering niet worden
stopgezet, hetgeen bij deze grote onder
neming. welke zich merendeels nog in
een ontwikkelingsstadium bevond, een
kostbare aangelegenheid was. Tot onge
veer Augustus 1951 bestond naast de
gebruikelijke credietbewaking van de
Herstelbank geen bijzonder toezicht van

het ministerie van Financiën. Daarna is
het college van commissarissen met twee
personen uitgebreid, één als gedelegeerd
commissaris namens de Herstelbank en
één als vertegenwoordiger van het mi
nisterie.

Hoewel niet ontkend wordt, dat in
het bedrijf soms ernstige fouten zijn
gemaakt, welke de geleden verhezen
mede hebben veroorzaakt, mag toch
niet over het hoofd worden gezien, dat
tal van zeer bijzondere moeilijkheden
moesten worden overwonnen (o.m.
sterke stijging van de staalprijzen en
stopzetting van de Duitse staalaanvoer
in het voorjaar van 1951). De laatste
maanden is getracht door inkrimping
van personeel (er werden meer dan
500 personen ontslagen) en stopzetting
van alle activiteiten, welke niet strikt
onontbeerlijk zijn. de financiering zo
krap mogelijk te houden. Het is niet
juist, dat de directie van de Herstel
bank steeds tegenstandster is geweest
van het project-Polynorm.

Wat de omvang van het verwachte
verlies aangaat, kan worden medege
deeld, dat hiervan in beginsel een be
langrijk gedeelte voor rekening van de
staat komt. De grootte van deze verlie
zen is thans niet aan te geven, aldus
min. Lieftinck, want zij hangt ten nauw
ste samen met de toekomst van het be
drijf. Het is duidelijk, dat de vooruit
zichten voor Polynorm geheel veran
deren. als het lukt om opdrachten van
buitenlandse militaire autoriteiten te
verwerven.

De Amerikaanse Senaatscommissie
voor buitenlandse betrekkingen heeft
gisteren een begin gemaakt met de be
handeling van de boodschap, waarin
Truman 7,9 milliard dollar voor hulp
verlening aan het buitenland vraagt.
AverellHarriman, directeur van het
bureau voor wederzijdse beveiliging
(M.S.A.), heeft naar aanleiding van
vragen verklaard, dat van het gevraag
de bedrag bijna twee en een half mil
liard dollar zal worden gestort In
„fondsen ter bevordering van de mili
taire paraatheid van met de V.S- ver
bonden staten". Frankrijk en Groot-
Brittannië ontvangen hiervan verreweg
het meeste.

Tom Conally, voorzitter der Se
naatscommissie, antwoordde: „Hoe u
het noemen wilt, het blijft economi
sche steun, en de regering heeft ons
verzekerd dat de economische hulp
verlening dit jaar zou aflopen".

„Wij kunnen niet aan de gang blij
ven met het schenken van grote be
dragen aan Groot-Brittannië, Frank
rijk en andere landen, indien deze
niet tot zelfverdediging bereid zijn",
zo riep hij geprikkeld uit.

Conally oefende ook critiek op de
kortgeleden aan Groot-Brittannië tot
een bedrag van 300 millioen dollar ver
leende economische hulp, onder meer
zeggend dat de regering „misbruik heeft
gemaakt van bepalingen van de wet,
waarin de uitgaven voor Amerikaanse
hulpverlening in het afgelopen belas
tingjaar waren goedgekeurd. „Het eer
ste wat de Britse premier zei toen hij
hier kwam, was dat hij niet om geld
kwam vragen. Moeten wij hem dan ach
terna lopen om het hem te geven?"
zo vroeg Conally.

Conally zei, dat het smijten met geld
in het buitenland de V S. verzwakt en
de Sovjet-Unie krachtiger maakt. Har
riman was net hiermee niet eens- Vol
gens hem geven de N.AT.O.-landen
meer geld uit voor defensie dan al het
geld, dat zij door het plan-Marshall
hebben ontvangen.

Gevraagd naar hulp aan West-
Duitsland antwoordde Harriman dat
er enige fondsen aangewezen zijn
voor het begin van een Duits pro-

De Amerikaanse minister van Buiten
landse Zaken, Dean Acheson. heeft gis
teren in een schriftelijke verklaring aan
de pers als zijn mening te kennen gege
ven, dat de aanstaande economische con
ferentie te Moskou uitsluitend ten doel
heeft „verwarring te stichten" onder de
Westerse mogendheden en deze te „ver
zwakken" Het was de bedoeling „per
sonen van goede reputatie te bewegen
aan de conferentie deel te nemen met het
oogmerk gebruik te kunnen maken van
hun naam en faam".

Volgens Acheson zou de Sovjet-Unie,
indien zij werkelijk het handelsverkeer
in de wereld wilde bevorderen, zich
kunnen bedienen van reeds bestaande
organen van de V.K

Een groep Indonesische waarnemers
zal de economische conferentie, die in
April in Moskou wordt gehouden, bij
wonen. Zij zullen als particulieren gaan.
maar faciliteiten van regeringszijde
ontvangen. Dit heeft de vice-voorzitter
van de Indonesische Economische Raad.
Suchjar Tedjasukmana, medegedeeld.

gram. De -v oorgestelde fondsen zouden
aanschaffing van uitrusting voor de
Duitse bijdrage, waaraan volgens de
plannen in het komende belastingjaar
zou worden begonnen, mogelijk ma
ken.

Hij deelde mede te hopen, dat voor
het eind van dit jaar een beslissing
zal zijn genomen over de besteding van
de honderd millioen dollar, die het
Congress verleden jaar ter beschikking
heeft gesteld voor hulp aan Spanje.

Harriman deelde nog mede, dat de
toewijzingen onder het hoofd „defensie-
steun" zouden omvatten: 600 millioen
dollar voor Engeland, 400 millioen voor
Frankrijk, 400 millioen voor de andere
landen van de oorspronkelijke N.A.V.O-
en 400 millioen voor Griekenland, Tur
kije, Oostenrijk en Joegoslavië, in to
taal 1. 800 millioen.

Maandag zal de Senaatscommissie
achter gesloten deuren bijeen komen
om de kwestie te behandelen of Eisen
hower naar Washington moet komen
om over het hulpprogram gehoord te
worden.

De drie voornaamste Russische vlieg
tuigontwerpers hebben gisteren „Stalin
prijzen" gekregen voor ,Jiun werk op
het gebied van de vliegtuigconstructie".
Onder hen bevindt zich Artem Mibojan,
de ontwerper van de „Mig"-straaljager.
Michael Garewitsj, een collega van Mi
bojan, heeft ook een prijs gekregen,
evenals zestien andere leden van Mibo-
jan's constructiebureau.

,,'t Wordt lente", lacht de heer so
noor en hij zwiept zijn wollen sjaal
jolig in het bagagenet.

„Ja, 't wordt lentebeaamt het
meisje-in-bontjag lispelend, „weg met
die nare winter".

De sonoor rekent de coupé voor,
hoeveel hij deze winter op brand-
stofjen bespaard heeft en glundert:

„En nu ga ik naar de Veluwe, onze
vacantie vast bespreken."

„Aha. vacantie", mijmert Bontjasje,
„vacantie: geen naar kantoor, geen
telefoongeen mopperende chef, va
cantie, ha, alleen maar niets doen".

Onze coupé davert langs de dennen
in het zonovergoten Veluwg land
schap. Bij Harderwijk glinstergolft
het IJselmeer.

„Bent u voor plezier op rets?"
wil de sonore van Bontjasje weten.

„Niet bepaald. Mijn baa$ stuurt
mij met een kwitantie naar een
klant, die maar niet betaalt. Ik voel
me zo'n soort deurwaarder", moppert
Bontjasje.

In Nunspeet maken beiden aan
stalten om uit te stappen.

„Zo, nou nog een stuk met de
bus", verzucht Bontjasje.

„Ja, ik ook. Don ga ik de vacan
tie-ruil eens bekijken".

Als de trein st.il staat, blijken
beiden aan hetzelfde adres te moe
ten zijn.

,JDan mij met pezien in dat huis
van de man, die alsmaar beren aan

de deur krijgt. Ik go terug", zegt de
Sonore.

„Ik ook, ik ga ook terug", neemt
Bontjasje opeens een besluit.

„Gaat dat zo maar? En die kwitan
tie dan?"

„De baas moet zelf dat karweitje
maar opknappen. lie zeg, dat die
klant dit jaar vroeg op vacantie
was. Vacantierull".