Ml
Ziekenhuis „Sint Joannes de Deo
groeiend met Haarlem-Noord
wntal opnamen sedert 1939met
160 pet. toegenomen
è&tleend aan Sursum Corda)
2' 12nraa' st- Bavo (Leidsevaart)
If 'Hoogmis) en 11 uur.
In het land van
GROENENBAAL
Te weinig katholieken kennen
de weg naar „hun
Verslag over 1951
boekerij
Hak om de Houtriep brouwer Kies
I
'hqa
0V
Broeders van Barmhartigheid 65 jaar in Haarlem
hijgende behoefte aan ziekenhuis-
ruimte vraagt oplossing
Üelft der patiënten
katholiek
WAVE??
taDIJK'S KAPSALONS
-Madame sans
STEUNZOLEN
De Staat gegadigde
voor Hartekamp
Naar een Katholiek Cultureel Centrum
in Heemstede
Toneel in Haarlem
COMMENTAAR IN DE MARGE
STRIJD ROND DE ZWANENDRIFT
Poorten van de stad
itde
JSS
ifï
4S?
GêNE"
Rotterdammers in
Stadsschouwburg
^wt,Van. Dijk was een stoere, in.
H.h. missen op
,oV
WUTHRICH
verwarming
Kath. Openb. bibliotheek en leeszaal in Haarlem
RONDOM EN IN DE STAD AAN HET SPAARNE
ZATERDAG 15 MAART 1952
PAGINA 7
rei'
'iü
S^de
V
ij»
■?'«e
ZONDAG
en
I* y
Haarlem
°N OLIEBRANDERS
50 pet. uit Haarlem-Noord
P. J. NACHTEGELLER
Gouden jubileum
R.K. Openbare Leeszaal
en Bibliotheek
Een landjuweel
Zwanendrift
De jeugd
Kring van Beeldende
Kunstenaars
Zondagsdiensten
R.K. Verenigingsgebouw
116 verschillende soorten....
BAKKER voor beter behang
Gen. Cronjéstraat 135
^Toch
«•af"
f&tuux
r .j hè'
Soege*
E.
n
Bic*
lier»
lit n»'
jorc1'
J va»
we^r
i een
rach*
S er te
Éuide'
F eeh»
1 ee#
*i.
Bi"1
t ee"
\V»
ie sa'
li f
rnie"'
Vssa»1'
proe-
|cünen
ippe".
$iiyf
"hij <tf
va"
de
jtie';
t'C"
lies 01
K 37Ó
.95.
Maar»-
'«B 'i morSen vüf en zestig jaar ge-
'iil öat de Broeders van Barmhartig-
'ij ,.an Sint Joannes de Deo hun werk
(»art'r:frtadigheid en naastenliefde in
Slf? begonnen. Zjj waren toen reeds
Ij., taar in Nederland werkzaam,
li(,(°D,.t'e tSe Maart 1887 begonnen zij
(ja. Sint Nicolaasgesticht in de Jans-
iti "iet de verpleging van twee ouden
_agen. Van een ziekenhuis was dan
gevankelijk geen sprake, al kregen
'ii 0r°efers door hun wijkverpleging
'i| j"<'e,'e mannen een goede populari-
'I j ('e Spaarnestad. Al spoedig werd
rt''rrein aan de Maerten van Heems-
Sh gekocht met het doel op deze
Ven 'n 'iefdesgesticht te bouwen ten
V?e van de verzorging van bejaarde
"de en de verpleging van zieken
r verschil van godsdienst te maken
riJ'.geschiedde het, dat 1 Januari 1892
,'Jde inkomste der ouden van dagen
nieuwe gebouw gevierd kon wor-
in 1899 werd besloten tot uit-
i(leng van het bestaande complex ten-
een scheiding te kunnen maken
patiënten van verschillende
"baardig is, dat toen besloten werd
Advertentie
L Ja, maar van
ÏPüOKTEKVLEIN 1. Tel. 19706
op jaren over
Nt Mtoneelliefhebbers
pgpt^ken, die het p
,*8oir spreken, dan hoort daarbij
tsthkken, die het publiek wild be-
hevj-Es „Madame Sans Gêne", waarin
rote f MannBouwmeester en de
»er jtpuis samenspeelden, fin wanneer
ÏOfri, Nederlandse films gedebatteerd
'"'Hu, dan Koml „Pygmalion" met Lily
•heester in de titelrol er nogal goed
;;his we nu eens Liiy de Madame
E1 spelpn, overdacht de directie
E"et Kotterdams Toneel, zou daar-
geen kansje voor een kasstuk
;v eb? Het bevestigend antwoord op
Ba" werd gisteravond in de Haar-
U Stadsschouwburg gegeven, al was
:V°erin8' met vaart en als een ïn-
'"H. "bt kijkspel begonnen, teleurstel-
'iju regisseur Frits van Dijk kon de
,jbiet in toom houden, hoewel aan
tl "ontering en de costuums vooral
Isd>5?rS was besteed. Nu en dan was
<t °'oog beslist niet meer te verteren,
Ej een voor deel ook veroorzaakt
h; boor te weinig vrijheid in het
J1 de soms nare ernst, waarmede
6rd diets gemaakt, dat het in de
,fu Van Napoleon allemaal niet zo
Hebrig Was binnen de muren van
bouwmeester veroorzaakte wel de
jE vrolijkheid als de wasvrouw,
"•I 1'°gin geworden is en een gouden
'<t .Of'aagt onder een ruwe bolster,
t^'J.kon het niveau veelal niet b'
dat het oude beestje moest red-
Ep kende, maar wat lawaaiige
.boot, Frits van Dijk 'n Napoleon
Je -.Plaatje, Richard Flink de baar-
:V°Uché en Adolf Rijkens 'n vrij
.'i)0Aenende Graaf van Neipperg. En
Es ""een ruim twintig andere ac-
'Etj .actrices, veelal met klinkende
4. in prachtige technicolor-gewa-
bien had wel pret, kreeg wat
fsieue naar Pygmalion en nam dé
d l)pbbeid van de intrigues met een
"art.
v. W.
°zef
(Jansstraat); 6.45, 8, 9.15
Abto
1(E)-r'us van Padua (Nwe Groen-
A2 UUr30, 7 3°- 8 3° 'Hoogmis), 10, 11
Cannes de Doper (Amsterdam-
A ;,.b-30. 7.30 8.45, 9.30 (Hoogmis)
V^h Uur
'fk f," Habt van Jezus (Kleverpark-
fkr. 7.45. 9. 10.30 (Hoogmis) en
^'isabeth en Barbara (Paul Kru-
6.30.
N.
"at);
7.45, 9 (Hoogmis)
q- yj
0 9.0ft Rozenkrans (Spaarne); 6.15.
w k,dlllö30 (Hoogmis) en 12 uur
st5,r,a (Rijksstraatweg): 6.30,7.30.
I. ^Hoogmis) en 11.30 uur.
'5 "Vo w van Zeven Smarten en
'Rijksstraatweg): 6.30, 7.30,
gIBls). 10.15 en 11.30 uur.
(P rieëenheid. (Bloemendaal);
'|S S^bogmis) 10.15 en 11.30 uur
Uur 'bent (Bloemendaal): 7.30 u.
'Hoogmis)
°iw Onbevlekt Ontvangen
Jj 7, 8, 9 (Hoogmis), 10.30
1 ^btoi,, Jur-
t) 8 (."'Us van Padua (Aerdenhout):
Sjhav °ogmiS) en 11 uur.
,0 W 'Heemstede): 7.15 8.45, 10 en
*1 8 •!„°lIW Hemelvaart (Heemste-
f ?ath« 1815 en 11.30 uur.
^deik 'Zandvoort): 7. 8.30 en 10 u.
b. (jJ'-'ns (Spaarndam); 7.30 en
Hoogmis).
Advertenttt
een minder kostbaar gebouw te doen op
richten van meer tijdelijke aard bestemd
voor de derde klasse, verbonden met het
oorspronkelijke gebouw. Dat gebouw
van tijdelijke aard. dat in 1899 tot stand
kwam, staat er thans nog!
Vooral de laatste decennia heeft de
stichting, het gerechtvaardigde aanzien
gekregen van een ziekenhuis voor man
nen met een capaciteit van 150 bedden.
dat aan alle eisen van de moderne tijd
voldoet en een vergelijking met de an
dere ziekenhuizen ter plaatse glansrijk
kan doorstaan.
In 1939 hadden er 819 opnamen plaats
met 38245 verpleegdagen. In 1949 1674
opnamen met 52391 verpleegden en ver
leden jaar 2126 opnamen met 54088 ver
pleegdagen. Uit de indices van het aantal
opnamen blijkt, dat de stijging in 1951
bijna 160% bedroeg ten opzichte van
1939 Deze abnormale stijging is te ver
klaren uit het feit. dat in 1939 nog een
groot aantal chronische zieken aanwezig
was met een lange verpleegduur. Na het
vertrek of overlijden van deze patiënten
werden deze bedden echter uitsluitend
of bij voorkeur ter beschikking gesteld
aan specialistische hulp behoevende pa
tiënten. Het aantal verpleegdagen steeg
met 40%, waardoor de aanspraak op kli
nische verpleging ook sterk toenam.
Uit een statistiek, samengesteld door
drs. F. A. Vissers, oeconoom van het zie
kenhuis, die tevens enkele andere be
schouwingen in een rapport heeft sa
mengesteld komt ook duidelijk naar
voren de vermindering van de verpleeg
duur der patiënten in verband met nieu
we medische opvattingen. Bedroeg het
verblijf van een patient tot 1946 nog tus
sen 40 en 49 dagen, sinds dat jaar is een
daling te constateren van 34.3 dagen tot
23.93 m 1951. De gemiddelde verpleeg
duur van een patiënt daalde derhalve
met circa 40% in een periode van twaalf
jaar.
Bij deze statistiek moet in aanmerking
genomen worden, dat tot 1946 nog di
verse verpleegden aanwezig waren als
pensionnaires en dat er tevens een t.b.c.-
afd. was van 28 bedden, hetgeen veel is
voor 'n ziekenhuis van 150 bedden. Een en
der staat in verband met de longohirur-
gie. die in het ziekenhuis intensief beoe
fend wordt. Nu zijn er nog slechts twee
pensionnaires.
Door de abnormaal hoge bezettings
graad kon de capaciteit Van het zie
kenhuis vergroot worden tot 95.50
terwijl normaal tot 80 a 85% gegaan
wordt. Dit houdt verband met het feit,
dat de individuele welstand van de
bevolking geen maatstaf meer is voor
ziekenhuisopname. De sociale groei is
nog niet ten einde, waaruit volgt, dat
met nog groter stijging aan zieken
huisbehoefte rekening moet worden
gehouden, hetgeen voor „St. Jan de
Deo" des te klemmender wordt als
men diverse factoren, waaronder de
centrale ligging, mede in aanmerking
neemt.
In de laatste jaren zijn de opnamen
voor alle specialisten en speciaal
voor de longchirurgie sterk vooruit
gegaan. Er is dan ook behoefte aan
meer dan één operatiekamer, omdat
de chirurgische polikliniek overbelast
is. Het aantal operaties bedroeg in het
afgelopen jaar 1666 (in 1946 nog maar
940).
De nieuwe röntgenafdeling kan op
een zeer intensief gebruik bogen en het
aantal patiënten voor de polikliniek
neemt jaarlijks belangrijk toe. Over het
algemeen blijkt, dat het aantal katho
lieken ongeveer de helft uitmaakt van
het totaal. Bij de opname wordt echter
niet gevraagd, of de patiënt al of niet
practiserend is.
Interessant is ook de statistiek over
het aantal verpleegden naar klasse. Deze
wijst uit, dat 90% in de derde klasse
gerubriceerd moet worden. De oeconoom
heeft ook een onderzoek ingesteld naar
de plaats van herkomst van de patiënten.
Ruim 76% is uit Haarlem-zelf afkomstig,
11% uit de randgemeenten en het res
tant van elders.
Belangrijk is echter, dat een onder
zoek over de laatste vjjf jaren heeft
uitgewezen, dat ongeveer dc helft van
de opgenomen patiënten woonachtig Is
in het stadsgedeelte, gelegen ten Noor
den van het station, met de Schotersingel
als scheidingslijn. Dit is begrijpelijk,
want geheel Haarlem-Noord heeft theo
retisch de beschikking over één zieken
huis, en dan tot nu toe alleen nog maar
voor mannen, namelijk het ziekenhuis
Sint Joannes de Deo, daar de overige
drie ziekenhuizen in Zuid gelegen zijn.
Welk een groot vraagstuk dit feit op
roept, spreekt nog meer uit de omstan
digheid. dat steeds meer woonwijken in
het Noordelijke gedeelte der gemeente
verrijzen.
Drs. Vissers heeft berekend, dat in
Haarlem thans een dringend tekort is
aan 105 bedden, teneinde het percentage
op 4.5% per duizend inwoners te be
reiken. De veronderstelde bevolkings
aanwas in de komende tien jaren ver
hoogt dit aantal echter tot 245 bedden,
en in twintig jaren tot 500.
Vijf en zestig jaar geleden zijn de
Broeders van Barmhartigheid van Sint
Joannes de Deo dan in Haarlem begon
nen. Zij hebben een vooruitziende blik
gehad door een zeer groot terrein aan
te kopen, waarop belangrijke uitbrei
dingen kunnen geschieden. Zij hopen
daartoe in staat gesteld te worden en
achten zich daartoe ook in staat, zelfs
in de volwaardige betekenis, welke men
aan een all-round ziekenhuis moet ge
ven.
Advertentie
Plastic, roestvrij metaal, aluminium,
volgens gipsmodel.
ATELIER VOOR ORTHOPAEDIE
EN KUNSTLEDEMATEN.
Gasthuisvest 17a Telefoon 18505
Door H.H. Doktoren als vakkundig
orthop. instrumentmaker erkend.
Ziekenfondsleden korting.
Aan onze zaak is een PEDICURE-afdeling
verbonden, onder gediplomeerde leiding.
Zaterdag 22 Maart hoopt de heer J,
Nooy, wonende aan de Houtmarkt no. 3.
alhier, de dag te herdenken, waarop hij
50 jaar geleden in dienst trad bij de
kaashandel van de firma Gebroeders
Stuijt te Haarlem. HeU zal de jubilaris,
die meer dan 30 jaar de leiding in de
kaasfabriek heeft gehad, op die dag zeker
niet aan belangstelling ontbreken.
Het bestuur van DWS deelt ons mede
dat voor de voetbalwedstrijd DWS
Haarlem op a.s. Zondag geen plaats
bewijzen meer verkrijgbaar zijn. Het
heeft dus geen zin om Zondag zonder
kaartje naar de Spaarndammerdijk te
gaan.
Van officiële zijde is een berient ge
lanceerd, waarin er de aandacht op
wordt gevestigd, dat de buitenplaats
„De Hartekamp" te Heemstede, welke
thans geveild wordt en waarop in eerste
instantie een bod is gedaan van ruim
drie ton, evenals alle buitenplaatsen aan
de duinvoet valt onder de bepalingen
van het nationale plan. Dit verplicht,
zo wordt medegedeeld, tot kennisge
ving van alle op de Hartekamp voorge
nomen werken, ook al zouden deze in
overeenstemming zijn met het bestaande
uitbreidingsplan.
Van de zijde der makelaars deelde
men ons mede door dit bericht ten hoog
ste verrast te zijn. Het is hun namelijk
bekend, dat ook de Staat zelf gegadigde
is voor de Hartekamp, en wel voor de
fensiedoeleinden, maar dat zijn bod
veel te laag bleef. Zij achten zich dan
ook ernstig benadeeld door de wijze,
waarop aldus een veiling tussen inzet
en toeslag wordt gekruist met alle scha
delijke gevolgen van dien. De belang
hebbenden zouden zich hedenmorgen
beraden over het protest, dat tegen een
dergelijke gedragslijn zou moeten uit
gaan.
Enige jaren geleden werd een poging
ondernomen om de belangstelling voor
meer cultureel begrip bij het gehele
katholieke deel der Heemsteedse bevol
king los te slaan eri daartoe werd de
Raad van Overleg gevormd, bestaande
uit de voorzitters der standsorganisa
ties en de presidente van de Katholie
ke Vrouwenbeweging. De Raad van
Overleg bracht het tot enige vergade
ringen, waarvan we ons vooral her
inneren de Zondagochtendbijeenkomst
waarin een Vastenbrief over de sociale
rechtvaardigheid werd behandeld. Deze
bijeenkomst vormde tevens cfe slotcli-
max van deze Raad van Overleg, want
nadien heeft hij maar weinig meer van
zich laten horen.
De resultaten van de plaatselijke
K.A.B. omtrent het brengen van meer
Bij de huldiging van Jan Musch,
Maandag in de Stadsschouwburg,
heeft één spreker ontbroken. J.
B. Schuil heeft wel het woord gevoerd
als secretaris van het erecomité, en dit
comité is de vertegenwoordiging van
de burgerij, maar toch was het naar
onze mening goed geweest, indien ook
N.N. had gesproken, een onbekende uit
de vele onbekenden, waaruit tenslotte
het publiek voor een toneelspeler be
staat. En deze N.N. had ongeveer het
volgende kunnen zeggen:
Tot u, Jan Musch, getekend door een
groot talent en geadeld door zestigjarige
dienst van de Muze, had ik eigenlijk
een paar woorden moeten zeggen né
uw eigen toespraak. Want ik sta hier
als N.N., iemand uit het u onbekende
publiek (al zijn dat uw meest onmis
bare medewerkers), en het publiek
heeft altiid het laatste woord met ziin
applaus.
En dat is goed. Want het applaus
moet de toneelkunstenaar bijblijven als
de laatste indruk van bewondering en
dankbaarheid voor een kunst, die nog
steeds dè meest universele van alle
kunsten is.
Dat laatste woord hoort u dus van
N.N... de man die overal in het land,
van "Wildervank tot Stad aan 't Haring
vliet. in het parket zit en in zijn ivo
ren toren van het schellinkje, en
wacht op de opening van het doek als
de uitnodiging tot het schone avon
tuur. Het avontuur, dat hij met geluk
kige verwaching tegemoet ziet. omdat
hij weet dat Jan Musch meespeelt en
Jan Musch nooit teleurstelt. Want Jan
Musch is een groot comediant. Dat wil
zeggen een artist, die de Muze naast
zijn wieg had staan, al wou de Toneel
school hem niet hebben; een artist, die
het talent in zijn vingertoppen heeft,
de zwier in zijn stem en zijn gebaar, en
de gelukkige allure voor alle situaties.
Die N.N. is een van de tienduizenden,
die zestig jaar lang gelukkig en tevre
den op zijn pluche stoel en harde ker-
misbankje gezeten heeft en naar Jan
Musch gekeken heeft, die hem alle le
lijke en harde zorgen van het leven
deed vergeten voor het gekristallis-
seerde leven op het toneel. Wat 'n mu
ziek in die stem, wat 'n klokken in
dat prachtige, diepe geluid, wat 'n
rijkdom aan sfeer en uitdrukking! V/at
Nieuwe aanwinsten: C. Bruyn, De
zwerftocht van Egge Jan Korse; B.
Graafland, Fokker. Zijn leven en car
rière; W. G. van de Hulst. Het nieuwe
voorleesboek. Moedervertellingen; R. E.
Pool Een nieuw lied voor Amerika. Het
leven van George Gershwin; A. Schro
der, Muzikant van Esterhazy. Het leven
fan Jozef Haydn; E. Uyldert, Avontuur
lijke reizen van Bontekoe; E. Uyldert,
Het eenzame hart. Het leven van Robert
Schumann; H. J. de Water, Amundsen.
Een leven in het poolijs; P. de Zeeuw J.
G. zn., Robin Hood.
'n breed register voor alle genres! NJJ.
ziét Jan Musch als Jago. het afschuwe
lijke web van vunze verdachtmakingen
spinnen rondom de argeloze Othello;
hij vóélt de beminnelijke verge
noegdheid en de naïeve trots van de
pantoffelheld (De baas in huis) in dat
ene zinnetje „Ik heb een sigaartje van
de baag gekregen": hij ziét Jan Musch
verpletterd worden onder de verwijten
van het gehele komende mensdom,
wanneer hij als Adam 'in Laudy's „De
Paradijsvloek" zijn befaamde alleen
spraak houdt:
En uit de kerkhofgraven zie ik rijzen
De knook- en knekeloptocht der ge
raamten,
Der honderdduizend honderdduizen
den.
De straten vol, de wereld vol een
heir
Vermoorden achter vader Moordenaar!
En Satan pijpt: Vooruit!.... en Adam
gaat voorop.
Voor dat alles huldigt N.N. u niet,
Jan Musch. Hij is alleen dankbaar, om
dat hij door die grote comediant keer
op keer getuige is geweest van het
wondere mysterie van een mens, die in
een ander mens verandert. jan jvjusch als de „Spaansche Braban-
En hij vindt het erg jammer, dat u der". Op de achtergrond Jo Walhaim
nu afscheid neemt Hk. A.
als Robbeknol.
Chirurgische polikliniek in het ziekenhuis Sint Joannes de Deo te Haarlem.
De heer Jansen, die jarenlang z'n wo
ninginrichting had op de hoek van de
Warmoesstraat en Anegang, is thans
een welverdiende rust gaan genieten. Er
is nu nieuw bloed in de zaak gekomen
met de komst van de heer H. Kühling,
die er nu een speciaalzaak in bedden,
tapijten en gordijnen in heeft geves
tigd.
Vele katholieke Haarlemmers moeten
toch nog de weg leren naar hun eigen
Katholieke Openbare Leeszaal en Bi
bliotheek. Dat is ons wel duidelijk ge
worden uit de cijfers, die ons van het
jaar 1951 onder ogen kwamen. Niet, dat
hier een „cri de coeur" gegeven moet
worden, maar de buitenstaander, die
deze cijfers eens nauwkeurig onder de
loupe neemt, mag zich toch wel met
enige bezorgdheid afvragen, of de katho
lieke Haarlemmer zich wel bewust Is
van het kostbaar goed, dat hij in deze
bibliotheek bezit.
Spreekt het geen boekdelen om in
de termen te blijven dat van de 61000
katholieken in Haarlem er eind 1951
985 als lid van deze instelling geboekt
stonden, namelijk 796 volwassenen en
189 jeugdleden. (Gelukkig mag worden
vastgesteld, dat het ledental dit jaar de
duizend is gepasseerd.)
Nu moet men wel rekening houden
met het feit, dat onze stad b.v. vijf
Vincentiusbibliotheken telt en dat ook
verschillende- parochies een eigen „boe
kerij" er op na houden, maar de eerlijk
heid gebiedt toch te erkennen, dat déze
niet op hetzelfde peil staan als de grote
bibliotheek aan de Nieuwe Gracht. Die
bibliotheekjes hebben trouwens ook niet
die pretentie en hun streven is er voor
namelijk op gericht aan een bepaalde
kring van leeslustigen (moreel) goede
zij het dan alledaagse lectuur te
De achtste Maart van het jaar 1573 heerste grote bedrijvigheid aan de zuidzijde
van de stad. Het voorjaar kwam traag met een nog krachtloze zon, de knop
pen zwollen aan de takken. De Haarlemmers, angstig teruggeschrokken voor
het geweld der aanrukkende Spanjaarden, hadden in het najaar van 1572 de
Grote Houtbrug afgebroken, een bolwerk gemaakt van de eens zo statige Hout
poort. Nu echter zouden de Engelse en Waalse haakschutters. de Haarlemmers
te hulp komen, van deze zijde een uitval op de vijand ondernemen. Met man en
macht werd gewerkt om de poort weer vry te maken en een noodbrug te slaan.
De negende Maart trokken de vierhonderd vijftig haakschutters naar buiten, sloe
gen op de vijand in, maar werden met zware verliezen teruggeslagen. De onder
neming was op niets uitgelopen. De grote Houtpoort bleek waardeloos, verviel
geheel tot ze in 1590 groots werd herbouwd: een statig hoofdgebouw met vier
kleine torens op de hoeken en twee achtkante torens spits boven het geheel ge
heven. s s
In vorige artikelen hebben we verteld van de verschillende uitbreidingen, die de
stad in de loop der tijden onderging, we moeten nu toch even stilstaan bij enkele*
opmerkelijke gebouwen, die in deze perioden ontstonden, en meermalen reeds
verdwenen zijn. De grote Houtpoort is een daarvan.
stig toe: „De Hout moet weg". Hij sprak
met zoveel vuur en overtuiging, dat een
legertje Haarlemmers de Hout in trok,
een voor een vielen de statige bomen,
die 'de vijand een prachtige kans zou
den hebben geboden zich te verschui
len, de stad tot dichtbij te benaderen.
Duizenden bomen vielen. Het welzijn
en de veiligheid van de stad eisten het!
De Grote Houtpoort zag spoedig uit op
een kale vlakte, waar eens honderden
hun wandelingen hadden gemaakt on
der lommerrijk geboomte! Eiste het
welzijn van de stad deze maatregel, de
koude en de schaarste aan brandstof
fen vroegen eveneens hun tol. Belege
raars en belegerden hebben menige
bopm tot brandhout gehakt.
Het deed de Haarlemmers pijn dat
deze maatregelen genomen moesten
worden. Zo spoedig mogelijk, reeds in
1585, werd dan ook op bevel van de
stadsregering overgegaan tot nieuwe
aanplant, terwijl nog in de vorige
eeuw, in 1861, tot uitbreiding van de
aanplant werd overgegaan. Toen wer
den zelfs op het Plein bomen gezet. Ook
andere taferelen, van prettiger aard,
heeft de Grote Houtpoort meegemaakt.
Plechtig en statig, in deftige en feeste
lijke stoet, heeft in 1560 de eerste bis-
Deze zeer fraaie poort is tot het na
jaar van 1824 een sieraad van de stad
geweest. Op 1 October van dat jaar
werd de poort voor afbraak verkocht
aan de heren Loman, Bergman en Co.
voor f 3-500. In December 1824 werd
het leggen van twee stenen bruggen
aanbesteed en bouwen van twee ge
bouwen voor de belastingen. In het na
jaar van 1826 was een en ander vol
tooid. Later zijn weer vele veranderin
gen aangebracht- Zo werd in 1869 het
ijzeren hek gesloopt, dat in 1829 was
aangebracht op de brug.
Maar, we keren terug tot de tijd, dat
de Grote Houtpoort nog bestond. Een
indrukwekkend beeld bood deze, wan
neer men op het Plein stond en de stad
inkeek, en hoe mooi moet het geweest
zijn, wanneer men komend uit de stad
door deze poort de schoonheid van de
Hout voor zich zag. Een schoonheid, die
echter niet altijd is geweest. Daarvoor
moeten we nog iets verhalen uit de ja
ren 15721573, toen de stad werd be-
legèrd- De vurige patriot brouwer Kies
stond op de hoeken van de straten,
sprak de belegerde Haarlemmers ern-
schop van Haarlem, Monseigneur Nico-
laas de Nova Terra (Nieuwland) door
deze poort zijn intocht gehouden in de
stad, afgehaald door de stadsregering,
priesters en schooljeugd. Enkele tien
tallen jaren later, in 1585, kwam de
Graaf van Leicester, even indrukwek
kend, door de Grote Houtpoort de stad
binnen.
In het begin van de zeventiende
eeuw. toen de rederijkerskamers
bloeiden, heeft de Haarlemse Kamer
„Trouw moet blijken", een landjuweel
uitgeschreven. Twaalf Hollandse rede
rijkerskamers, uit Amsterdam, Bever
wijk, Leiden en andere steden, kwa
men in 1606 naar Haarlem, speelden
voor duizenden op een toneel, dat
vlak bij deze historische Grote Hout
poort stond opgesteld.
Het landjuweel maakte een overwel
digende indruk. Ongetwijfeld werd het
nieuw vermakelijc Bruijlofts-spel ge
speeld van de onbekende Haarlemse re
derijker. die lid was in die dagen van
„De Wijngaerdranck". Een jongeling
„inwendigh swaer en pinkelend ge
pijnd" wordt door Wulps Leven aange
spoord zich op te tooien en te zorgen
bij allerlei publieke vermakelijkheden
aanwezig te zijn om de aandacht der
meisjes te trekken. Hij moet z'n „gene
zing" zoeken bij „de vrouwkens vande
gildt". Dan komt Reden hem echter
waarschuwen. Een lang dispuut tussen
Wulps Leven en Reden komt tenslotte
tot een goed eind: de jongeling besluit te
trouwen en het spel eindigt met een
wens aan bruid en bruidegom en een
lofrede op het huwelijk. (Het spel is in
1932 door dr. N. v. d. Laan bij Martinus
Nijhoff heruitgegeven).
Enkele eeuwen lang heeft naast de
Grote Houtbrug, onder de koepel van
burgemeester D. Hoeufft, een hok de
aandacht getrokken. De Haarlemmers
noemden het populair de Zwanendrift,
omdat in dat hok de zwanen van de
Gildebord van de meest bekende rede
rijkerskamer, die aan het landjuweel
bij de Grote Houtpoort deelnam, D'Rg-
lantier van Amsterdam. Iedere rede
rijkerskamer had haar eigen wapen en
zinspreuk.
stad de wintermaanden doorbrachten.
De stad Haarlem had het recht van
Zwanendrift, een oud middeleeuws
recht tot het houden van zwanen. Het
was door de grafelijkheid aan enkele
steden en edelen geschonken, maar
Haarlem kreeg de eerste zwanendriften
pas in 1608, toen deze voor f 900 werden
gekocht van „Jufvrouw" Josina van
Groeneven. In 1596 was dé stad reeds
in een proces gewikkeld met Dirk Nuis-
zenburch. Dit werd de aanleiding zelf
een zwanendrift te kopen en een
„pluimgraaf" aan te stellen, die voor de
dieren moest zorgen.
Het publiek werkte niet erg mee om
deze kostbare en sierlijke vogels te be
waren en te beschermen tot sieraad van
grachten en waterpartijen, evenmin als
het andere vogels ontzag. Daarom wer
den maatregelen genomen. Zo werd 30
Mei 1749 een strafbepaling uitgevaar
digd tegen het beschadigen en doden
van zwanen, het weghalen van eieren en
het vangen van nachtegalen „aldus een
yder berovende van derselver aange
naam geluijt en gezang"
Zes gulden boete kreeg men voor het
doden van een zwaan.
Hebben we ons vandaag wat op en rond
de Grote Houtpoort bewogen, een vol
gende maal willen we de andere stads
poorten bezoeken, om dan de geschiede
nis na de grote stadsuitbreiding voort
te zetten. Jan B.
verschaffen. Daarmede wordt voor een
groot deel cc- ongezonde invloed, die
van een neptfale winkelbibiiotheek kan
uitgaan, ondervangen.
Maar wie zich op een hoger plan wil
bewegen, zal toen aangewezen zijn op
de bibliotheek aan de Nieuwe Gracht.
En daarom kan het slechts worden be
treurd, dat nog zo weinigen daar ge
bruik van maken. Vastgesteld mag ove
rigens worden, dat er een goed contact
bestaat tussen de grote bibliotheek en
die van de St. Vincentiusvereniging. Op
1 Januari van dit jaar bestond het boe
kenbezit uit 21.464 banden. Het vorig
jaar werden er 1342 nieuwe banden in
geschreven en 463 afgeschreven. In to
taal werden 34.978 boeken uitgeleend en
het is interessant na te gaan, waarvoor
de grootste belangstelling bestond.
Uit het jaarverslag van de Heem-
steedse Openbare Leeszaal en Biblio
theek, dat wij Maandag publiceerden,
bleek, dat op de katholieke afdeling
3325 studieboeken en 12.153 romans
werden uitgeleend. Een opvallend ver
schil dus, dat zich in Haarlem in ge
heel andere verhouding manifesteerde.
De volwassenen betrokken in Haar
lem namelijk 10.354 studieboeken en
17.640 romana Werd dus te Heemstede
aan studieboeken slechts 23 pet. van
het totaal aan romanlectuur uitge
leend. in Haarlem bedroeg dit percen
tage liefst 60 pet.
Wij zullen van de studieboeken met
alle cijfers gedetailleerd geven, maar
vermeldenswaard is toch, dat in de gods
dienstige rubriek (uiteraard een specia
liteit) 1996 boeken werden uitgeleend.
Aardrijkskunde, land- en volkenkunde
volgen' met 1592, geschiedenis en letter
kunde resp. met 1260 en 929.
De Nederlandse romans geven het
respectabele cijfer te zien van 1493 en
bij de romans in vreemde talen gaan de
Engelse weer aan de kop met 1440. 594
Duitse en 39 romans in andere talen
uitgeleend.
Het bezoek aan de leeszaal mag niet
onbevredigend worden genoemd; deze
werd bezocht door 4236. de studiezaal
door 816 personen, een totaal dus van
5052 bezoekers.
In een onderhoud, dat wij gisteren
mochten hebben met de directrice van
de bibliotheek, mevrouw Boeren-Ver-
steegh, werd getuigd van een bijzondere
belangstelling voor de leeslievende
jeugd. Men kent op verschillende scho
len het „instituut" van de schoolbiblio
theek, een in vele opzichten lofwaardige
instelling. Maar het zal toch noodzake
lijk zijn, dat de kinderen in hun school
jaren de weg leren naar hun eigen afde
ling op de Nieuwe Gracht. Wanneer zij
ae school hebben verlaten, zal het moei
lijk zijn een vaste band met de biblio
theek te leggen.
Bij een vorige gelegenheid schreven
wij reeds over de jeugdleeszaal, waarvan
toen zo'n druk gebruik werd gemaakt.
En met een zekere voldoening kon me
vrouw Boeren verklaren, dat die be
langstelling nog steeds toeneemt. Uit
alle delen van de stad komen de kin
deren naar hun leeszaal en op sommige
Woensdagmiddagen tel! men er wei een
zeventig. Het gebrek aan ruimte doet
zich hier helaas gelden, want het zaaltje
is berekend op ten hoogste veertig kin
deren. Een plaatsje op de vloer is voor
sommigen blijkbaar geen bezwaar, maar
het ongestoord lezen kan natuurlijk wei
eens in het gedrang komen. Het vorige
jaar werd de jeugdleeszaal door 1460
kinderen bezocht.
Bij de uitgeleende boeken nam de
jeugd er 6984 voor haar rekening, t»
weten 1640 ontwikkehngs- en 5344 ont-
spanningsboeken. Letterkunde had bij
de ontwikkelingsboeken de grootste be
langstelling (377) en van de andere ru
brieken noemen wij techniek (241),
sport en spel (195) en geschiedenis (128'
Het bovenstaande moge intussen de
zekerheid hebben gegeven, dat de toege
wijde staf van onze Katholieke Open
bare Leeszaal en Bibliotheek alies in het
werk stelt om de bezoekers ie bieden
wat mogelijk is.
cultuur aan -de leden, kunnen evenmin
daverend worden genoemd.
Slechts bij enkelen leeft een bepaal
de intéresse voor zaken die schoon en
goed zijn en waarmede men wel de
geest maar niet de portemonnaie ver
rijkt en dat zijn dan ook de idealisten
die vol wilian houden, desnoods tot het
bittere einde toe.
Een troost, zij het dan ook een
schrale, is het dat het bij de rest van
de bevolking uit het land van Groenen-
daal niet zo heel veel beter is gesteld.
Voor de oorlog bestond hier een kwij
nende Heemsteedse Kunstkring, die ten
slotte door gebrek aan levenskracht de
geest heeft gegeven, nadat hij geduren
de een aantal jaren zeer goed werk
had verricht. Welke oorzaken daartoe
hebben geleid, is thans niet meer te
achterhalen; waarschijnlijk heeft de
aanwezigheid van een voor dit doel
geschikte zaal deze ondergang in de
hand gewerkt.
Nu wij echter het Minerva-theater
rijk zijn geworden, hebben enige inge
zetenen wederom met elkaar beraad
slaagd, teneinde te komen tot de vor
ming van een nieuwe kunstkring, die
waarschijnlijk een andere naam zal
krijgen. Daarmede is ook voor de ka
tholieken de tijd aangebroken, over te
gaan tot de vorming van een katho
liek cultureel centrum, dat zich voor
stelt ten nauwste met de organisatoren
van de nieuwe kunstkring samen te
werken, waarbij de verhouding tussen
de Openbare en de Katholieke Leeszaal
als voorbeeld wordt gesteld.
Een groot winstpunt is wel het feit,
dat de organisatoren van de nieuwe
Kunstkring ervan overtuigd zijn, dat
voor de Katholieken ten aanzien van
kunst en kunstwaardering andere nor
men gelden dan voor niet-katholieken.
Daarnaast blijven er nog voldoende
terreinen over om samen te werken,
waarbij als voorbeeld het terrein van
de muziek kan worden genoemd.
Met grote voldoening kan hier wor
den medegedeeld, dat tussen enige Ka
tholieke ingezetenen en de hierboven
bedoelde organisatoren reeds contact
is gelegd over een mogelijke samen
werking. Zeer spoedig zal een circu
laire aan de ingezetenen worden ge
richt, mede ondertekend door en;ge
Katholieke ingezetenen, waarin mede
delingen worden gedaan omtrent de
plannen voor de naaste toekomst en
waarin van alle ingezetenen de steun
wordt gevraagd. Het is daarbij de be
doeling, dat de Katholieke ingezetenen
zich organiseren in een Katholiek Cul
tureel Centrum, dat weer een onder
deel zal worden, met natuurlijk gelijke
rechten, van ac algemene kunstkring.
Er worden daarbij geen speciale eisen
gesteld; slechts is het wenselijk dat
men bereid is met de verschillende
kunstuitingen kennis te maken en, wat
wel zeer belangrijk is, de jaarlijkse
contributie te betalen, die vermoede
lijk ongeveer f 5.zal bedragen.
Wellicht ten overvloede kan bet
goed zijn te weten, dat de Katholieke
ingezetenen, dia öe komende circulaire
mede ondertekend hebben, slechts zeer
vorlopig als zodanig wensen op te tre
den. Mocht mer, in onze kringen van
mening zijn. dat zij beter door anderen
vervangen kunnen worden, dan is
daartegen niet hei minste bezwaar. Het
Katholiek Cultureel Centrum moet
trouwens nog worden gevormd. Nu
kan men de vraag stellen, waarom deze
mede-ondertekenaars geen contact
hebben gezocht met de reeds genoem
de Raad van Overleg en met de di
verse standsorganisaties. Het antwoord
luidt, dat daarvoor de tijd heeft ontbio-
ken.Bovendien leek het de mede
ondertekenaars bepaald ongewenst
eerst de algemene Kunstkring te laten
vormen en dan met een Katholiek Cul
tureel Centrum te verschijnen.
Wat wordt nu van de Katholieke
ingezetenen in de allereerste plaats
verwacht? Dat allen, die in staat zijn
per jaar de som van f 5.te kunnen
en willen missen, zich onverwijld op
geven als I'd van bet Katholiek Cultu
reel Centrum. Evenals bij de Katho
lieke Leeszaal gaat het er om zo goed
mogelijk voor de dag te komen met
een groot aantal leden. Laat men zich
nu geen zorgen maken om het te kie
zen bestuur, want dat komt later wel
Een bij uitstek klemmend argument is
ongetwijfeld het nog niet aan iedereen
bekende feit, dat het gemeentebestuur
des te eerder en wellicht ook iets roya
ler met een subsidie het werk van de
algemene Kunstkring, gecombineerd
met het Katholiek Cultureel Centrum,
zal steunen, wanneer ook op het ge
bied van de kunstwaardering tussen
twee voorname bevolkingsgroepen een
harmonische samenwerking ontstaan is.
Ter gelegenheid van de onlangs ge
houden expositie van beeldende kunst,
georganiseerd door de Heemsteedse
kring van beeldende kunstenaars, werd
een loterij georganiseerd om de kosten
daarvan zoveel mogelijk te dekken. Vrij
dagavond vond in „Het Wapen van
Heemstede" onder politietoezicht en veel
belangstelling de trekking plaats met als
inzet de eerste en enige prijs, n.l. een
schilderij, hetwelk door de gelukkige
winnaar gekozen mag worden uit zeven
verschillende werken, vervaardigd door
leden van de Kring.
De prijs is gevallen op no. 290 en de
eigenaar daarvan is nog niet bekend. Hij
of zij zal, wanneer men eenmaal weet
wie het is, in de gelegenheid worden ge
steld, zijn keus te maken en de geluk
kige winnaar althans zal geen spijt heb
ben, dat hij een lot heeft gekocht.
De Zondagsdiensten voor artsen wor
den op 16 Maart waargenomen door dr.
P. M. v. d. Gugten Heemsteedse Dreef
37, tel. 39903 en dr. A. L. C. v. Lier,
Pieter Aertszlaan 6, tel. 39875.
Wijkverpleging: zuster G. E. v. d.
Hoek, Lankhorstlaan 117, tel. 38573.
Geopende apotheek: Apotheek Schots
man, Binnenweg 208-208, teL 38320
Maandag. 8 uur: vergadering gezel
schap van de Stille Omgang. 8 uur Mis
sie Naaikrans.
Dinsdag. 8 uur: repetitie R.K Harmo
nie St. Michaël, 8 uur: repetitie Kath.
Gemengd Koor
Woensdag: 2.30 uur: Kath. Kinder
koor: 7.30 uur: Damclub „St. Bavo".
Donderdag; „Viva Maria", Volksdans
groep, St. Vincentius
Vrijdag: Repetitie HAT.
Advertentie
behang, die alle goedkoper zijn dan 1.—
per rol, vindt U bij BAKKER in de Cronjé-
straat. Randjes worden afgesneden voor 5 ct.
per rol. Vakkundige behangers beschikbaar.
