DE RIVIER, een film van
Jean Renoir
C. J. v. d. Broek
HBC-tafeltennis tégen „niet al te best
voor de dag komen"
September-Kermis
aan Duin
Vuur op de Maartjesberg
in Heemskerk
Van
poorten, rondelen en slimme
stadsbewoners
De Spanjaard op Overveenseweg
COMMENTAAR IN DE MARGE
r
DUINKANT-BESTKANT
SLEUTEL WEG?
HERINGA &WUTHRICH
Loodgietersgereedschap
Oude bewoners
Hadio Moors
RONDOM EN IN DE STAD AAN HET SPAARNE
DAGEN VAN STRIJD
ZATERDAG 22 MAART 1952
PAGINA 7
Deze week in Luxor
Palace
Rembrandt
Frans Hals
to
i.to
Spaarne
Minerva
litot City
„EXTRA EDITIE"
MET SNIP EN SNAP
Revue in Rembrandt-
theater
„DE SLEUTELSPECIALIST
Toneel in Haarlem
Onze Gezellen a.s. Zondag
kampioen?
BLOEMENDAAL
Inzameling voor carillon
Men zij op zijn hoede
J eugd-V redesf estival'
Communistische
manifestatie
Kath. Kinderuitzending
ÉiMI<
W -
T
Vijfjarenplan tot goed
einde gebracht
De witte mannen
Katknuppelen
HEEMSKERK
DOORGRAVING
ZEEDUIN
Weer schoorsteenbrand
mm m
y
I Wie Jean. Renoir kent als de maker
van La béte humaine en La grande II-
i 'Usion, mag zich wel verbazen over
fijn jongste film De Rivier, waarin
hoegenaamd niets van zijn oude stijl
I Je herkennen valt. Nochtans heeft Re-
I "oir, die voor een Amerikaanse maat
schappij een opdracht uitvoerde, geen
ehkele poging gedaan Hollywoods
mor de dag te komen, wat men onge-
1 W'ijfeid verwachten zou. Hij heeft
jjheen maai zeer kennelijk afstand ge-
®aan van zijn vroegere houding jegens
him en mensen, naar men moet aan
nemen, en eerlijk zijn stof behandeld.
,^'e stof is in genen dele schokkend van
rr6. Veeleer is het een vage en aarze
lde wereld, die hij filmisch wil intep-
u^eren. Het gaat hier namelijk om drie
6"ie meisjes, die verliefd worden op
L11 jongeman en geen van drieën aan
Ja,r trekken komen. De verliefdheid, de
C'he jaloersigheidjes, de lichte emoties,
(j droefheidjes en een vleugje tragiek.
tj6daar ongeveer alle motieven waarmee
('hoir heeft gewerkt. De jongeman is
jh oorlogsverminkte met één been, en
ij y'ege een held in de ogen van de
K^'he dwëepstertjes. En het drSma
(jj6lt zich af in India, waarmede maar
L?egd wil zijn, dat er stilte en rust in
k* fhythme is en dat alles overschenen
(t hit door een milde zon of zich terug-
'Vd in de schaduw van een Indiase
jj"' De held zelf is een ongelukkige
ij Sen, die naar India is gekomen om
tj"s te doen. maar in dat niets doen z.fjn
!j?®h leven niet kan ontlopen. Ook daar
A hij de liefde of wat er op lijkt, de
t6|°d en de vergankelijkheid. En de drie
mislukking gedoemde verliefdheden.
.Set is wel duidelijk, dat Renoir dit
:j'es bedoeld heeft. En dat hij er in
j'oagt dit duidelijk te maken mag een
mmpliment voor zijn film heten. Toch
1alt er wel een en ander tegen in te
langen. Renoir heeft misschien te na-
wil-
<Jo,
Oy.
rUkkelijk de stilte en de kalmte
?h treffen en wordt nu en dan be
laid vervelend. Men" vraagt zich wel
vehs af. of hij niet zo maar luk-raak
eft gefilmd in de veronderstelling,
V?1 het allemaal wel goed zou komen.
a!>r dan ineens wordt men getroffen
!°t een fijn tafereeltje, waaraan geen
I erdr-ijving te pas komt en dat niet-
miin heldere taal sDreekt. En de ma-
«ler. waarop Renoir de drie prille
Reisjes dirigeert en in een natuurlijke
.'aat weet te houden, is uiterst ver
dienstelijk.
Ook in de kleur staat men voor een
p'eevoudig verschijnsel. Van één kant
?.®lpt de kleur van het landschap de
"uatie bepalen, van de andere kant
t,Pe film „Paradijsvogel" neemt de
LSchouwer mee naar een eiland vol
i.v. evering. Een jonge Fransman zet er
tA aan wal en wordt met een oog-
ttjmig verliefd op de eilandprinses. Hij
djechter ervaren dat men in dit
tij^hijs van zon en palmen andere me-
«fen over de liefde heeft dan in
ijh" beschaafde wereld. De talloze
f,j emde gebruiken willen er bij hem
i, direct in. Als hij eenmaal getrouwd
>.A" zijn vrouw moet offeren terwille
'v de goden, betekent dat het einde
k' zijn illusie en tevens van het ver-
t *1 (18 iaarJ
Vfx
V°°r zover „Snip en Snap" niet op
LPknken staan, kan de liefhebber zijn
hh', Weer ophalen aan „Annie get your
'IV Deze film bespraken wij reeds
Ser. Alle leeftijden.
V® liefhebbers van show komen deze
V* in „Frühling auf dem Eis" in zo-
(ijje aan hun trek, dat kosten noch
Vj ?.e gespaard zijn om een technico-
lit sbsch geval met veel pracht en praal
V,'e stallen. De Weense IJsrevue le-
daarin een groot aandeel en zo zal
V Wel duidelijk zijn, dat het verhaal
V 0p en rond de ijsbaan afspeelt,
's,. r'gens doet het verhaal niet zoveel
hAake. Het draait in hoofdzaak om de
Vvan de revue-directeur, die niet
lt Uitstaan, dat zij dreigt verdrongen
fj>rden door een knappe en vaardige
Jitt r- Hond deze tragedie, die natuur-
k#u ®h gunste van het lieve meisje uit-
,a't.
'V' 's een langdurige ijs-show geen
w6rd, die soms te veel van het goede
hiaar waarvan de liefhebbers naar
v-*ust kunnen smullen. Iedereen kan
deetl.
>rtde „Karavaan der gedoemden" ope-
,\f een stelletje rovers. Het gebied,
fijt wagens van een expeditiebe-
door heen moeten, is zeer onveilig
ije6epr°m worden soldaten te hulp ge-
De
°m voor escorte te zorgen.
,'l(je~.9ende lokt de militairen in een
."iflat g en neemt de plaats in van de
De niets vermoedende vracht-
.'n s Worden door de pseudo-militai-
(Mejerrompeid. Tenslotte komen er
b 'egermensen aan te pas om aan
iwrei§ing door de rovers een einde
Als ,en- jaar).
liVraa'eede film draait „Gezworen
V den". Deze kameraden zijn Stan
A. ®n Oliver Hardy en u begrijpt
°nti,„ zij voor de nodige vrolijke
ren zorgen.
i%k "-^avid en Bathsheba" hebben wij
V, "itvoerig besproken. Achttien
wordt „Bittere Rijst" gepro-
Commentaar overbodig. Str.
Advertentie
ouds bekend. Tel. 14B09
Officieel Philips-reparateur
kruisstraat 38 - Haarlem
schijnt de maker tevreden te zijn ge
weest met de zoetelijkheden, die een
onbezielde technicolor pleegt af te
leveren.
Zo is De Rivier dus een tweeslachtig
geval geworden, dat voor de filmvrien
den, die Renoir kennen, interessant is
en als ernstig werk zal worden gewaar
deerd, terwijl de eenvoudige bioscoop-
ganger er op zijn beurt wellicht ook iets
ongewoons in zal ontdekken, n.l. de af
wezigheid van ostentatie. Iets waarlijk
ongewoons in de bioscoop.
De film loopt in Luxor en is voor alle
leeftijden.
Bijna aan het eind van het jaartour
nee is de Snip en Snap Revue „Extra
Editie" nog in het Rembrandt-theater te
Haarlem te zien. Daardoor is natuurlijk
veel van de frisheid' verloren, hetgeen
ook wel merkbaar is, hoewel zeer velen
zich toch wel zullen amuseren. De re
vue geft weer elck wat wils: veel hu
mor, voornameliik van het altijd inte
ressante duo Willy Walden en Piet
Muyselaar. goede dansen van „The Dan
cing Lovelies" en van het Spaanse trio
„Paco Reyes", aantrekkelijke décors en
een aardig muziekje. De finales en de
mi-finales brengen het gehele gezelschap
op de planken in behoorlijke costuums,
maar „Vliegende Vleugels" is meer een
flits dan evi brilliant slot. Het komt
ons voor dat al te veel over deze re
vue bekend is dan dat wij er nog iets
van bekend kunnen maken. Bovendien
is het jammer dat een grote stad als
Haarlem pas maanden na Amsterdam
aan de beurt komt. Kunnen we de al
tijd veel publiek trekkende Snip en
Snap-creaties niet wat eerder zien? En
dan niet in de Vastentijd, als de kaart-
potten al opgemaakt zijn?
Met een inaugurele rede „Uit het spel
der klanken enige beschouwingen uit
de Friese klankleer" heeft dr. K. Fokke-
ma Vrijdagmiddag in het groot-audito
rium van de Leidse Universiteit het
ambt aanvaard van bijzonder hoogle
raar in de Friese Taal- en Letterkunde.
Advertentie
LANGE VEERSTRAAT 10
TEL. 11493
De uitdrukking over de goeie ouwe
tijd heeft de gevoelsbetekenis, dat
het vroeger gezelliger, aardiger,
leuker, beter was dan nu. Begrijpelijk.
Een oud krotje wordt op enige afstand
al gauw een schilderachtig geval, de
tijd verzacht alles, herinneringen worden
gemakkelijk weemoedig heimwee. Bij
objectieve vergelijking maakt echter ook
de tegenwoordige tijd nog wel kans op
een paar goede punten. Ten opzicht van
het toneel hebben we daartoe in de
afgelopen week een interessante gele
genheid gekregen in de levendige voor
stelling door het Amsterdams Toneel
Gezelschap van „De liefde van vier ko
lonels" door Peter Ustinov. Hij laat
daarin de kolonels vier korte stukjes
spelen in vier stijlopvattingen, vier tijd
vakken, vier hoofdstukken van de to
neelgeschiedenis sinds de zestiende
eeuw. Het zou nog interessanter geweest
zijn, bij het publiek na de voorstelling
een soort opinie-onderzoek te houden
over de vraag, waaraan men de voor
keur geeft. Aan het tegenwoordige to
neel. met al z'n zwakheden en vreugden.
Of aan de comedies uit de tijd, toen het
Parijse publiek kon luisteren naar de
spelers 'van het „Hotel de Bourgogne",
waar de heen en weer wiegende vrou
welijke hoofdrol de hoorders vergastte
op bekentenissen: „Hij zegt, dat hij me
haat, dus hij houdt van mij", en soort
gelijke „terzijde's".
Of aan de liefdesdrama's, zeer zwakke
nabootsingen van de klassiekè tragedies,
toen zowel hij als zij hun „geprangd"
gemoed alleen in zeer wijdlopige be
schouwingen konden lozen. In de rijke,
immer gevarieerde taal van Shakespeare
wordt dat een genot van hoog gehalte,
bij schrijvers, die gebrek aan emotie
verbergen achter breedsprakigheid,
wordt het alleen vervelend.
En wat zou onze reactie zijn, indien
wij twee of drie seizoenen moesten luis
teren naar de luxueuze leegheid en
moordende verveling van Tsjechow's
toneelfiguren, die zelf niets doen en
niettemin dromen over een betere we
reld voor komende generaties?
En laten we eens de programma's
van de vorige eeuw nakijken. Zou U
sterk aangetrokken worden door De
Zwarte Jager, met tweegevechten boven
woelende watervallen, of De Schipbreuk
van De Medusa, met „beweeglijk golf-
gespeel en een echt vlot"? Zou men toen
niet meer dan nu reden gehad hebben
tot klachten over het onbelangrijke re
pertoire? In de tijd, dat Vondel schreef
voor de schouwburg op de Keizersgracht,
was daartoe geen aanleiding, maar toen
was het ook weer niet goed. en na de
verheven poëzie van vader Joost waren
de kijkers wat blij met lichtere kost
van balletten en een soort variétévoor
stellingen. Vondel zelf had trouwens
geen bezwaar, dat zijn treurspelen wer
den „verfraaid" met allerlei vertoningen.
Trok hij na de opening van de schouw
burg, in 1638, het ubliek, na enkele
jaren ging de voorkeur al gauw meer
naar de bombarie-Stukken van de rij-
Advertentie
HAARLEM
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
Zondag a.s- 12 uur wordt op het
Heemsteeds Sportpark de belangrijke
wedstrijd gespeeld tussen Onze Gezel
len en RCH 4. De Gezellen hebben
aan een gelijkspel voldoende om het
kampioenschap van de le klas HVB te
behalen en het bestuur van de club
rekent er op, dat een groot aantal sup
porters de zwart-witten deze Zondag
naar Heemstede zal vergezellen. Indien
Onze Gezellen er in mag slagen het
kampioenschap te behalen, zal het be
stuur Zondagavond a.s. om acht uur
receptie houden in hotel Lion d'Or aan
de Kruisstraat.
Aan de spelers van O. G. is thans
het antwoord.
De inzamelingsactie voor het carillon
voor Amerika is in Bloemendaal ge
ëindigd. Er is bijna drieduizend: gulden
geofferd, hetgeen ongeveer vijftien cent
per hoofd der bevolking betekent, voor
zover bekend het hoogste bedrag in Ne
derland. Het succes van deze inzame
lingsactie is voornamelijk te danken
aan de onvermoeide ijver waarmede
een viertal dames en een zestal collec
tanten hun taak hebben opgevat.
mende glazenmaker Jan Vos dan naar
het klassieke werk van Vondel.
Waarmee wij maar zeggen willen, dat
het tegenwoordig toch niet zo slecht zal
zijn als wij het soms willen voorstellen.
Ook in deze overweging is het prettig
kijken en luisteren naar de boeiende en
genoeglijke les in toneelliteratuur, welke
Ustinov heeft ingelast in zijn viervou
dige verliefde kolonel.
Wij kunnen er tevens bij bedenken,
dat wij één voordeel hebben op voor
gaande geslachten: wij kunnen gaan
kijken naar het nieuwste geestige blij
spel uit Nederland. Londen en New
York, èn naar Shakespeare, Vondel, Cal-
deron, Beaumarchais en alle andere
weelde sinds de Griekse Oudheid.
Hk. A.
Advertentie
Er bestaat hier in Nederland een
jegdorganisatie, wélke zich ..Alge
meen Nederlands Jeugd Verbond"
(A.N.J.V.) durft te noemen. Zij is ech
ter slechts in zoverre „algemeen" als
dit woord moet dienen tot een bedrieg
lijke dekmantel voor haar communis
tisch karakter.
Deze vereniging schijnt van plan te
zijn een „Pinksterfestival voor de vre
de" te organiseren in Amsterdam op 31
Mei en 1 Juni. Zij heeft daartoe een
oproep samengesteld, welke in gesten
cilde vorm aan alle mogelijke jeugd-
en culturele verenigingen wordt toege
zonden. Uit een bijgaand schrijven
blijkt de bedoeling: met welke midde
len dan ook zoveel mógelijk jonge men
sen bije.en te trommelen naar deze zui
ver communistische manifestatie waar
voor voor de zoveelste keer het vredes-
ideaal als lokmiddel wordt misbruikt.
De communistische jeugdvereniging
moge zich al „algemeen" noemen, haar
schrijven aan de jeugdverenigingen
moge al onschuldig zijn gesteld, de aap
komt voldoende duidelijk uit de mouw
door de navolgende passage uit de rond
gestuurde oproep: „De welvaart van
ons gehele volk wordt opgeofferd aan
de voorbereiding van een nieuwe on
menselijke wereldoorlog. Hiervoor zijn
verantwoordelijk de Nederlandse re
geerders en fabrikanten, die slaafs de
bevelen van de naar oorlog dorstende
Amerikaanse wapenkoningen navol
gen."
Duidelijker kan het niet. Men weet nu
precies met welk soort lieden men te
doen heeft. De weldenkende jeugd zij
op haar hoede!
In de parochiekerk van de H. Joannes
de Doper aan de Amsterdamstraat zal
pater Louwes M.S.C., onder alle H.H.
Missen, een predikatie houden ten be
hoeve van de uitzending van zwakke
kinderen in Haarlem. Velen uit deze pa
rochie profiteren van de vereniging Ka
tholieke kinderuitzending en daarom
wordt erop vertrouwd, dat de huismoe
ders de collecte extra zullen gedenken,
als de vaders die nacht de Stille Omgang
zullen doen.
De Franse (Johan Schmltzde
Amerikaanse (Lo van Heilsber
gen), de Russische (Rob de Vries),
en de Engelse kolonel (Ben Groe-
nier).
X "W -
mm
Xv
i e activiteit van een vereniging
als HBC uit Heemstede wordt
reeds voor een groot deel
weergegeven met de vermelding, dat
deze R.K. club niet minder dan vijf
verschillende takken van sport be
oefent. J5n naast de voetballerij, die
zoals in vele andere clubs de boven
toon voert en dan ook het leeuwen
aandeel van de Heemsteedse belang
stelling voor zich opeist, zijn de
andere afdelingen van HBC geen on
beduidende groepjes jongelui, die
„het er voor hun plezier bij doen".
Handbal, tafeltennis, volleybal en
gymnastiek worden in Haarlems
voorportaal-van-stand, om een ietwat
gewaagde benaming te gebruiken,
druk beoefend.
Tafeltennissen schijnt wel bijzonder
tot de Heemstedenaren en -naressen
te spreken, want met een vijftigtal
leden kan HBC er op bogen een van
de grootste tafeltennisafdelingen uit
de omgeving te hebben. Wij zijn
daarom naar secretaris J. Leuven ge
togen, die ons alles over deze bloei
ende afdeling kon vertellen. Uit een
paar cijfers blijkt, hoe snel deze
jonge loot aan de stam van HBC. die
in Juni a.s. vijf jaar „oud" is. kans
heeft gezien uit te groeien. In 1947
begonnen twee teams in de competitie
van de NTTB te spelen. Het pioniers
werk van zeven enthousiaste sport
liefhebbers vond reeds bekroning in
een tweede plaats van het eerste
team en een behoorlijke positie van
de andere groep. Nu zijn er tien
teams. De fine fleur van de heren
afdeling komt in de overgangsklasse
uit, met de sterke wil zich in de
hoofdklasse te werken. In de volgen
de klassen zijn de andere HBC-ers
ondergebracht. De dames hebben het
nog niet verder dan de derde klasse
gebracht, doch daarbij moet men niet
vergeten, dat zij in 1948 pas met hun
manoeuvres achter de groene tafel
begonnen zijn. Over de prestaties
hoeft niemand dus te klagen, dat
staat buiten kijf.
Voor een dusdanig groot ledenaan
tal is natuurlijk veel ruimte nodig.
Doch, het verbaast ons bijna. HBC
heeft hier geen gebrek aan. Maandag
en Woensdagavond zijn de leden in
de gymnastiekzaal van de Jacobus-
school aan de Lanckhorstlaan te vin
den, waar zes tafels staan. Maandag
spelen de dames en heren hun vier
a vijf competitiewedstrijden „thuis"
en Woensdag kan iedereen naar har
telust trainen. In de Jacobusschoo!
vinden de leden dus hun tafeltennis-
bedje gespreid, bij wijze van spreken.
Dit is natuurlijk niet altijd zo ge
weest. want indertijd moesten de
eerste benodigdheden door de voet
balafdeling betaald worden, zo ver
telt de secretaris ons. Maar van batje
tot „bedje", het is er toch allemaal
gekomen
Wanneer wij het over de leden
hebben, mogen we beslist de juni
oren, 25 in getal, niet vergeten. Zij
spelen, onderverdeeld in zeven
teams, in de competitie van de
NKS en krijgen derhalve gelegen
heid te over om aan hun jeugdige
en dus vrij uitgebreide sportieve
behoeften tegemoet te komen.
Het bestuur van HBC is perfect
georganiseerd. Boven de verschillen
de afdelingen regeert de „Sportraad",
waarvan de heer P. Kemp president
is. Deze instelling is wel nodig, want
in een grote vereniging als deze ge
meenschap van Heemsteedse en
Haarlemse sportliefhebbers gebeuren
uiteraard onverwachte dingen. Van
de tafeltennisafdeling zal de „Sport
raad" echter niet veel last meer heb
ben, want secretaris Leuven kan met
trots zeggen geen leentjebuur meer
te hoeven spelen en het beheer in
eigen hand te hebben, d.w.z. in de
hand van de tafeltennissers natuur
lijk. Hij komt er eerlijk voor uit, dat
deze toestand zonder de hulp van
penningmeester H. Fokker, die een
soort geperfectionneerde Lieftinck
schijnt te zijn. niet mogelijk was. En
min of meer ook niet zonder de hulp
van commissaris J. de Kok, die „de
as is, waar heel tafeltennissend HBC
om draait" aldus onze zegsman.
HBC kweekt zelf zijn spelers op
volgens een speciaal trainingsschema.
Daarom mogen de bestuursleden met
de bereikte resultaten dubbel bevre
digd zijn, vooral als men bedenkt, dat
ziekte en vertrek naar het buitenland
veje moeilijkheden hebben opgele
verd. „Doch ons vijfjarenplan is ge
lukt" zegt de secretaris, die hieraan
toevoegt: „Over het algemeen geldt
de gedachte, dat de R.K verenigin
gen niet al te best voor de dag
komen. Hier willen wij een eind aan
maken". Wij geven toe, dat het be
stuur er „werk" van maakt. Met een
training, die goede vruchten afwerpt,
met het door voorzitter Willemse
prima geredigeerde clubblad „Shot"
en aanstond in September met een
groot invitatie-tournooi ter gelegen
heid van het vijftigjarig bestaan der
voetbalafdeling. Over „niet al te best
voor de aag komen" gesproken....
Ad. Z.
Het snelle leven heeft ons overrompeld. Telkens valt dit op, wanneer we oude
streekverhalen lezen, die herinnering wekken aan perioden van rust. Een arca
dia, verhaal van landelijke eenvoud en geluk, heeft voor ons de bekoring van
een sprookje bijna. Deze bekoring komt over ons, wanneer we. naar gegevens
van „meester" J. Tromp van Heemskerk, een wandeling maken door Heemskerk
aan Duin in de jaren omstreeks 1885 en de namen lezen van de bewoners van
die tijd.
In die dagen gold nog de spreuk: Oostkant-Westkant-Duinkant-Bestkant. We
gaan op stap naar dit Heemskerk aan Duin van 1885.
Gemoedelijke en gastvrije mensen
zijn de veehouders en tuinders van de
duinkant. Ze zijn bijna allen katho
liek en welvarend. Tussen de Geilweg
en tot voorbij de Oude Dijk is alles
weiland, ter weerszijden, begrensd tus
sen het Kloekenbos tot aan de Molen
beek en Kleine Houtweg, halverwege
de Luttikcie en tegenover de Bavenlaan
beginnen de eerste tuinen. Weiland en
tuinen zijn zeer vruchtbaar en lijden
niet spoedig van de droogte, omdat de
duinen altijd water afgeven en de
stroombeekjes, die in de duinen hun
oorsprong vinden, bijna altijd vloeien.
Het is een schilderachtig plekje grond.
Op de achtergrond de duinenrij van
jhr. Boreel, in de laagte de grazende
koeien, hier en daar een tuin.
De veeboeren maken kaas en boter
van de melk, markten op Vrijdag in
Alkmaar, terwijl de tuinders twee- of
driemaal per week met de boot van
Beverwijk naar Amsterdam gaan met
Het voorjaar lokt. De wind voert de verrukkelijke geuren van de lente mee,
terwijl de zon knoppen doet openbersten aan de ontwakende takken der
bomen in de Hout, Een wandeling door de Hout wordt een feest, zoals het
prettig is langs de singels te gaan, waar de beklemming van de wintertijd weg
valt. Op onze tocht door het verleden willen we dicht bij deze natuur blijven.
Er gingen vele lentes open boven de Hout, zoals vele malen het voorjaar passeer
de langs de singels en grachten. De schoonheid van de natuur bleef, werd telkens
genoten door andere mensen maar op eendere wijs, vouwde zich open, telkens
voor een veranderende stad. Zo was het toen de Grote Houtpoort naar het Zuiden
de weg wees en poorten en rondelen Haarlem tot een machtige vesting maakten,
waarbinnen het leven zich veilig voltrok. Van poorten en rondelen willen we
ditmaal nog verhalen, het keurslijf van de stad, die uit de wallen groeide en deze
historische herinneringen grotendeels offerde aan eisen van moderner tijden.
Ja, en nu moeten we hier toch nog
even een slimmigheidje van de oude
Haarlemmers vertellen. Schippers die
door de Singelgracht voeren, werden ter
hoogte van de Raamgracht tegengehou
den door een dam, die hun verhinderde
om de stad heen te varen. Ze moesten
door de stad heen, opdatde brug-
en havengelden door Haarlem geïnd
konden worden. Hoe lang deze dam er
gelegen heeft is niet bekend.
Ook in de nabijheid van de Raam
poort heeft een toren gestaan, de Schut-
terstoren, afwel „toren bij de Doelen
van de oude Schuts" de Doel was de
naam van de korenmolen, die in 1870 is
gesloopt. Het was een zwaar en hoog
gebouw, waarschijnlijk rond 1550 opge
richt.
Niet ver van de Grote Houtpoort is
rond 1590 de Kleine Houtpoort ge
bouwd, een zeer fraai bouwwerk, dat
door sommige geschiedschrijvers wordt
toegeschreven aan Maarten van Heems-
kerek, de beroemde schilder, terwijl an
deren voldoende gronden aanwezig ach
ten Pieter Jansen Berkhout de bouw
meester te noemen. Maarten van Heems-
kerek zou reeds vóór de belegering van
de stad, in 1571, zijn ontwerp .gemaakt
hebben. Hoe mooi de poort was leest
men bij Ampzing, die rijmde:
„De poorten in het Suijd en na den
Hout gelegen,
Die daerom van den Hout den name
billijk kregen,
Hoe heerlijk sijn se wel, so groot, als
klcijn genaamd?
De kleijne maekt ze al, ja overal
beschaemd."
De poort lag zeer schilderachtig in de
omgeving van de Kleine Houtstraat.
TTissen deze beide poorten in heeft
tot 1858 een van de voornaamste verde
digingswerken van deze zijde van de
stad gelegen, de Kalistoren, later kruit
magazijn en afgebroken, toen de stads
wallen werden gesloopt, in 1858, zoals
we reeds opmerkten.
We gaan verder, passeren nog even dé
Grote Houtpoort, volgen de Singel langs
de Ramen om stil te blijven Staan bij
de Raampoort, die in 1610 werd ge
bouwd. in 1849 is gesloopt, vervangen
werd door een ijzeren hek over de
Raambrug, dat in 1870 terwille van het
verkeer werd weggenomen. Lange tijd
stond in de nabijheid van deze poort
buiten de wallen een korenmolen.
Wanneer we van de Raampoort naar
de Zijlpoort wandelen, waar de wal
len hoog ziin en stei'k. zien we naast
de Schutterstorên ook nog de Peli
kaanstoren. de Oranjeboomtoren en
de beide Raakstorens, bovendien nog
twee andere torens van mindere im
portantie.
Enkele van deze torens, de Raaksto
rens tegenover de Brouwersvaart zijn
pas in 1866, naar Allan mededeelt, voor
f 585 tot amotie verkocht aan de Spaarn-
dammer Pieter Kuyper. De torens waren
verenigd tot een boog, waaronder de
Raaks doorstroomde, die uit de Brou
wersvaart aftakte de Raaks is in 1866
gedempt-
De Zijlpoort, ook wel Westerpoort ge
heten, was niet een zo fraai bouwwerk
als de andere poorten, meer een uit
bouw in de wallen, een versterkt ron
deel. Deze poort was er reeds tijdens het
beleg in de jaren 1572-1573.
Een geduchte versterking! Vanuit de
toren werd geweldig op de Spanjaarden
gevuurd. Menige uitval werd door deze
poort naar de duinstrook, op hen onder
nomen. Zo in de Oudejaarsnacht van
1573 toen zeshonderd in het wit geklede
mannen als angsaanjagende fantomen
door de Zijlpoort aanstormden op het
grof geschut van de Spanjaarden om dit
te vernagelen. De dappere poging mis
lukte omdat de Duitsers onder de witte
mannen de benen namen. Maar veertien
dagen later lukte het beter, werd schrik
en verwarring gebracht onder de Span
jaarden aan de Overveenseweg, die ge
decimeerd werden. Met flinke buit trok
ken de mannen 15 Januari 1573 triom
fantelijk te Zijlpoort binnen. Een van de
oudste poorten van de stad dus. die in
1628 geheel werd vernieuwd volgens het
plan van architect S. de Bray. Tegelijk
met de Grote Houtpoort is deze aan
historie zo rijke poort in 1825 gesloopt.
Een ijzeren afsluithek kwam ervoor in
de plaats, twee stenen gebouwen voor de
stadsbelasting werden ter weerszijde ge
zet, maar deze zijn in 1866 weer ver
dwenen, toen dit deel van de stad werd
verfraaid.
We trekken verder naar het Noorden,
steeds langs de muren van de stad, pas
seren de Pijntoren en komen bij de
Kruispoort, die zeer oud is, maar ook
vroeg verdween, namelijk reeds in
1672. het gedenkwaardige jaar van een
der vorige artikelen, waarin eindelijk
werd besloten tot uitbreiding van de
stad. De Kruispoort stond iets Noorde
lijker dan de Nieuwe Gracht, had een
brug over de in 1672 gedempte Ring
vaart van de stad (in dat jaar vervan
gen door de Nieuwe Gracht).
Even Oostelijker dan deze poort heeft
de St. Janspoort gestaan, die tijdens
hel beleg der Spanjaarden vrijwel ge
heel werd vernield. Om de invaart van
het Spaarne te besehermen stonden twee
torens bij de Catrijnebrug. Dit deel van
de stadsverdediging heeft in 15721573
het zwaarst van de aanvallen der Span
jaarden te lijden gehad.
Maar kom, nog hebben we de wande
ling rond de stad niet voltooid. Ook het
Oostelijk gedeelte, naar Amsterdam ge
richt, is van betekenis geweest, zag
veel strijd. Op het Spaarne zien we ech
ter het prettige beweeg var, vele sche
pen. Hier is het voorjaar jolig en fris.
We blijven wat toeven om volgende
keer de wandeling voort te zetten en
te beëindigen. De damiaatjes strooien
opgewekte klanken over Haarlem, de
stad schoon in verleden en heden, rijk
aan herinneringen, die boeien.
Jan B.
aardbeien, aalbessen, frambozen, dop
erwten en andere producten. Bovendien
liggen in het eigenlijke duin de
bouwlanden, die de fijnste duinzand
aardappelen opleveren.
Vanaf de Rijksweg bereikt men
Heemskerkerduin langs een smalle
straatweg, de Streng. De Voorweg, de
Oude Dijk en de Luttikcie zijn zand
wegen. Ook vanaf Wijk aan Zee is
HeeAskerkerdum te bereiken over de
zandweg door de duinen, een particu
liere weg, eigendom van Jhr. Boreel,
die het verkeer echter goedgunstig toe
laat.
Nabij het Kloekenbos is in het Heems
kerkerduin een vrij hoge duin-heuvel,
de Maartjesberg. Hier vermaakt zich de
jeugd van de nabije omgeving. Eens per
jaar, op St. Matthijs (24 Februari)
wordt op deze berg een groot vuur ge
stookt. Op die dag gaan de kinderen in
groepjes langs de boerderijen om te
zingen. Ze krijgen dan enige bossen
stro voor het vuur des avond. Ze zin
gen het volgende liedje:
Tikkie. takkie, too
Boer geef me een bosje stro
Boer geef me een bosje tarwe,
Daar kunnen we ons bij warmen.
Op de Maartjesberg
Daar slepen wij de schoven
Als je 't dan niet geven wil,
Dan zullen we jou beroven
Ik roof er ien.
Ik roof er tien,
Ik roof er elf,
Ik roof de boer z'n hele schelf.
Na dit dreigement gaf de boer. graag
en gul, zijn bosjes stro. die door de
kinderen onder groot plezier de berg
werden opgesjouwd. Des avonds, wan
neer de duisternis valt. wordt het vuur,
onder toezicht van de ouders, ontstoken.
Ver in de omtrek is het te zien, tot
vreugde van elke rechtgeaarde „duin
der".
Eens per jaar, de laatste Maandag in
September, is het „aan Duin" kermis.
Dan is er in de enige herberg van de
buurtschap muziek en wbrdt er gèdanst.
Dan komen de familieleden van andere
dorpen te gast. Schijfschieten en kat
knuppelen zijn de grote volksvermaken.
Bij de herberg staat een koekkraam.
Kortom ieder is in echte feeststemming.
Men zingt: „Komt vriendenschaar,
komt bij elkaar, de kermis komt maar
eens in 't jaar". Flink wordt gegeten
engedronken. Maar zelden hoort
men een wanklank.
De mensen van de buurtschap zijn el
kaar bij voorkomende gelegenheden be
langeloos behulpzaam, zoals bij geboor
te, ziekte en dood. Bij een begrafenis
fungeren tien naaste buren als drager,
terwijl de dichtstbijwonende de lijkwa
gen rijdt een gewone boerenkar.
Het stukje land van een behoeftige
weduwe wordt keurig onderhouden
door de buren. die het werk bij toer
beurt doen.
Is er èen bruidspaar dan worden het
tuig van het paard en de zweep met
bloemen gesierd. Zo leven de mensen
van Heemskerk-aan-Duin ver van het
gewoel van de wereld, rustig, tevre
den en gezellig. Vandaar hun lijfspreuk
t Oostkant
Westkant
Duinkant
Bestkant
Laten we nu nog even beginnen met
ons bezoek aan de bewoners van de
buurtschap. We gaan eerst naar 't'Zuid-
eind. Daar staan tussen mooie oude bo
mend aan de voet van de Ruttenberg
twee hofsteden, de eerste bewoond
door Willem Mientjes, zijn vrouw Mie
tje de Wit en hun zoons Jan en Ruth,
de tweede door Klaas Limmen. zijn
vrouw Neeltje Mientjes en hun kinde
ren Klaas. Jannetje, Guurtje. Piet, Ger-
rit en Maartje. Het is goed hier even te
rusten en het leven op de boerderij te
bezien. Maar we moeten verder, trekken
door het Kloekenland en komen langs
een klein pad bij de boerderij van Teun
Zonneveld. Zijn vrouw Jansje Gooyer
laat ons binnen. Drie kinderen spelen
op de vloer Jan. Teun en Jansje. Ze
wijst ons hoe we verder moeten gaan
door een prachtige laan naar de Voor
weg. waar op de hoek van de Streng, de
tuinder Teun Beentjes ons door zijn
vrouw Pietje Durge een schaal heer
lijke aardbeien laat aanreiken. „Zoete
ruigstelen" noemt Neeltje Beentjes, de
dochter, deze soort en ze wijst ons het
verschil met de „Platkoppen", de „Ana
nas" en de „Zoete Franse". De aardbeien
smaken ons zo best, dat we de wande
ling hier afbreken om een volgende
keer verder te gaan. Jan B.
Tot nu toe kon men het Heemskerker-
strand vanuit de Heemskerkerduinen
alleen bereiken via een trap over het
zeeduin. Wü vernemen, dat de betref
fende instanties nu aan de gemeente
toestemming hebben verleend een toe
gangsweg te graven. Een zeer belang
rijke verbetering dus.
Vrijdagmorgen werd de brandweer
weer geroepen voor een schoorsteen
brand bij de weduwe B. san de Kleine
Houtweg.
Dit is de vierde maal dat er binnen
korte tijd een schoorsteenbrand is ge
weest. De brandweer behoefde in geen
enkel geval dienst te doen.
De politie zal voortaan procesverbaal
opmaken tegen hendie schoorsteenbrand
krijgen, daar het in de meeste gevallen
verstopte schoorstenen zijn en boven
dien zullen de eigenaars de brandweer
moeten betalen.
Een arkadia, landschap van rust en vredevormde Heemskerk-aan-Duin, de
kleine buurtschap benoorden Beverwijk. Het was, zoals op deze schilaertng van
Jacob van Ruysdael, een schildering, die een landschap benoorden het stadje
Beverwijk voorstelt.
