Collectief organisatie
onderzoek noodzakelijk
Stichter van de Kaapkolonie
Joseph Haydn
Ti
Ijspaleis op de maan
Gunstig 1951 voor Van Gelder
Opnieuw een bedreiging voor
West-Brabants natuurschoon
1
KARl MAY schepper van Winnetou,
Jaarlijkse productiviteitsstijging van
14^2 pet. mogelijk
Concertgebouw
orkest in Parijs
Plannen Woensdrechtse Hei bij het
vliegveld Woensdrechtte trekken
Old Shatterhand en anderen
VOLKSPREDIKER
Achilleshiel
EKEN cursus
ZH. de Paus richt
zich tot Roemenen
VRIJDAG 28 MAART 1952
PAGINA 7
Min. Albregts meent:
Opening I.O.Y. in
Den Bosch
Militair oefenterrein in
de Achterhoek
Massaconcert in Sportpaleis
Gouden priesterfeest
Dr. W. J. Geerts M.S.C.
Examens
Hoge opbrengst boedel
van Mengelberg
Meer dan een ton voor
rusthuis voor musici
GOUVERNEURS BIJ
KONINGIN
Nederl. vertegenwoordiging
Raad van Europa
'Weer vrijwilligers
naar Korea
Goederentreinen in
botsing
Met ingang van 1 April
Electriciteitsbedri] ven
mogen tarieven verhogen
Jongeman, die met pistool
dreigde, veroordeeld
Inbraak in belasting
kantoor berecht
(Van onze Brabantse redactie)
In aanwezigheid van Z. Exc. minister
prof. dr. A. H. M. Albregts, van de bij
na voltallige Commissie van Beheer,
van tal van Brabantse burgemeesters en
van zeer vele vertegenwoordigers uit
het zakenleven is gistermiddag in Den
Bosch het bijkantoor Noord-Brabant van
het Instituut voor Oonderzoek en Voor
lichting op het gebied van bedrijfs- en
bestuursefficiency I.O.V. officieel ge
opend.
Na een kort openingswoord van de
voorzitter van het Provinciaal Bureau
van de Kamers van Koophandel en Fa
brieken in N.-Brabant, dr. G. de Gruy-
ter, hield prof. dr. A. Albregts een in
leiding.
Spr. zei, dat voor de jaarlijkse groei
van de beroepsbevolking in Noord-
Brabant, getaxeerd op 6000 a 8000, over
wegend emplooi zal moeten worden ge
zocht in de industriële sector, waarin
thans reeds een beroepsbevolking van
240.000 werkzaam is. Een zodanige op
gave te vervullen prikkelt de energie,
aldus spr.
Door haar werkgelegenheidspolitiek
wil de regering de vrees van werkloos
heid wegnemen, die ook het productivi-
teitsstreven zou kunnen schaden. Daar
bij sluit aan het zo sterk mogelijk ori
ënteren van het actuele beleid op ex
portbevordering. Het is zeker dat onze
economische positie in wijdere verban
den zoals die van de Benelux, van West-
Europese staten,' en van de landen van
het Atlantisch Pact in sterke mate be
paald wordt door het peil van de pro
ductiviteit onzer volkshuishouding.
Zonder aarzeling kan worden gezegd,
dat de Nederlandse bedrijven over het
algemeen bekwaam worden geleid en
dat de scholing en het verantwoordelijk
heidsgevoel van het personeel de toets
van de critiek kunnen doorstaan.
Niettemin zijn in de meeste onderne
mingen nog belangrijke productiviteits-
reserves aanwezig. In het merendeel
onzer bedrijven zijn tal van factoren
aan te wijzen, waarin soms niet onaan
zienlijke verliespercentages zijn verdis
conteerd. Spr. denkt aan nodeloos tijds-
verlies tengevolge van storingen, wacht
tijden, looptijden e.d., aan overbodige, te
ingewikkelde en vermoeiende bewegin
gen van de arbeiders, enz.
Het is geen hersenschim wanneer
wordt gesteld, dat de productiviteit in
Nederland boven een voor de naoorlogse
periode als „normaal" beschouwde jaar
lijkse stijging van 414% in enige jaren
tijds met circa 10% extra kan toenemen.
Het zijn vooral de organisatiedeskun
digen, die bij het opsporen van de ver
liespercentages een voorname rol kun
nen spelen.
Niet alleen de grote bedrijven, ook de
middelgrote èn kleine ondernemingen
kunnen van de organisatie-deskundigen
profiteren en wel door middel van een
Het ministerie van Oorlog heeft het
plan een complex bos- en heidegronden
bij het snijpunt van de wegen Almen--
Vorden en ZutphenLochem als mili
tair oefenterrein te vorderen. Het be
treft hier een complex ter grootte van
in totaal driehonderd hectare, ten Zui
den van de weg ZutphenLochem,
hoofdzakelijk gelegen in de gemeente
Vorden. Aangrenzende gedeelten van
gronden in de gemeenten Warnsveld,
Lochem en Laren zouden er eveneens
onder vallen.
Van de zijde van de L. V. D. verne
men wij, dat dit oefenterrein nodig is
voor infanterie-onderdelen in het Oos
ten van ons land, die op het ogenblik
niet over voldoende oefeningsruimte
voor de opleiding van dienstplichtigen
beschikken.
organisatie-onderzoek op collectieve ba
sis. De gedachte van een collectief on
derzoek steunt op de ervaring, dat indien
men in tien bedrijven een onderzoek
instelt, ongeveer 80% van hetgeen men
heeft onderzocht aan alle bedrijven ge
meenschappelijk is en slechts 20% eigen
aan de individuele ondernemingen.
Dat het collectieve organisatie-onder
zoek vooral in Noord-Brabant een grote
rol kan spelen, wordt volgens spreker
onmiddellijk duidelijk, wanneer men let
op de industriële structuur van deze
provincie, waar het kleine en middel
grote bedrijf kwantitatief overheerst.
Vervolgens sprak de Commissaris dei-
Koningin in N.-Brabant, prof. dr. J. E.
de Quay, die ook deel uitmaakt van de
Commissie van Beheer, zijn waardering
uit voor het initiatief. Spr. wees er op,
dat de werkzaamheden van het Insti
tuut allereerst gericht zullen zijn op de
vele kleine en middelgrote bedrijven,
die deze provincie telt. De ondernemer
in het groot-bedrijf immers verkeert in
de bevoorrechte positie, dat hij deskun
digen op alle gebied kan aantrekken. De
kleine ondernemer kan dit niet, daarom
is er voor hem t.a.v. dat werk een zeke
re collectiviteit nodig. De wetenschap
der psychologie en organisatie is in de
laatste jaren zo ontwikkeld, dat door de
toepassing daarvan de productiviteit kan
worden opgevoerd. Met behulp van het
I.O.V. kan men de vraagstukken in
collectieve zin te lijf gaan. Na een
korte pauze gaf de directeur van het
I.O.V. een uiteenzetting over het effi-
ciencyprobleem en de taak van het
I.O.V.
(Telefonisch van onze Parijse
correspondent)
PAKIJS, hedenmorgen.
Het Concertgebouworkest heeft gister
avond in het meer door de Zesdaagse
dan door kunstmanifestaties bekende
Palais des Sports voor een kleine tien
duizend Parijzenaars een groot succes
beleefd met een programma dat rijk aan
effecten genoemd kan worden. Coriolan
met zijn pathos, de melodieuze en inge
togen vierde van Brahms, het tintelend
speelse Rosamunde en het rijk geor
kestreerde Romeo et Juliette van
Tsjaikowsky. Het rommelige decor met
schreeuwende reclameplaten, de zwakke
nagalm in de verte en een fris briesje
contrasteerden wel een weinig met het
verfijnde artistieke musiceren, maar het
publiek stapte over deze uiterlijke moei
lijkheden gemakkelijk heen en beloonde
het orkest en zijn dirigent Van Beinum
met een bijna ovationeel applaus.
Het is wat spijtig dat onze officiële
cultuurbevorderende instanties geèn
kans gezien hebben dit orkest nog wat
langer in Parijs te houden om het in
een behoorlijke concertzaal de gelegen
heid te geven de Parijse fijnproevers na
zes jaar afwezigheid een nieuwe kennis
making te gunnen.
In ieder geval heeft het orkest een
waardevolle bijdrage geleverd aan een
Parijs experiment. Het is namelijk voor
het eerst dat 'n orkest in deze zaal speel
de voor een groot publiek in een soort
massaconcert. De bijzondere aandacht,
waarmee het gevolgd werd, mag wel als
bewijs gelden hoezeer dit experiment
van de kant van het publiek gewaar
deerd werd. Het concert werd georgani
seerd door de Société des Concerts Sym-
phoniques de Paris.
Het boekjaar 1951 sloot voor Van
Gelder Zonen te Amsterdam met een
bruto winst van 20.245.079 (v. j.
14.521.010). Na afschrijvingen ad 8 min.
(4,7 min.), toevoeging res. div. belangen
ƒ7,5 (6) min. resteert een netto winst
van ƒ4.244.389 (3.570.159). Zoals wij
reeds eerder meldden, werd voor
gesteld hieruit uit tè keren een dividend
van 9 (9) pet. op de preferente, 9 (9)
pet op de gewone en onveranderd 5
pet. op de prioriteitsaandelen.
De directie merkt in haar verslag op,
dat alle papiermachines het g'ehele jaar
volledig in bedrijf zijn geweest. Het
productievermogen werd bovendien
nog verhoogd door het aanbrengen van
verbeteringen aan enkele machines. De
productie kon zodoende worden opge
voerd van 156.000 ton in 1950 tot 177.000
ton in 1951. Verwacht wordt, dat de
nieuwe pakpapiermachine te Wormer
binnenkort in bedrijf zal kunnen wor
den gesteld.
De pogingen om de productie verder
te vergroten door verlenging van de
werktijd hebben geen resultaat gehad.
De grotere behoefte aan cellulose en
houtslijp leidde tot een vrijwel volledige
bezetting van de grondstoffenbedrijven.
De gunstige bedrijfstoestand was het
gevolg van de in het vorig jaar nog
steeds aanhoudende vraag naar de pro
ducten der Mjj. De leveringen naar het
buitenland konden tegen zeer lonende
prijzen aanzienlijk worden verhoogd.
Ook de afzet in het binnenland bleef
zeer bevredigend.
De stijging van de prijzen öp de
grondstoffenmarkten kwam ook in '51.
nog niet tot een eind. Deze ontwikke
ling heeft geleid tot een volkomen
overspannen marktsituatie, welke onge
twijfeld niet gehandhaafd kan blijven
en grote risico's met zich medebrengt.
Een uiterst conservatieve bedrijfspoli-
tiek is derhalve zeer noodzakelijk. Door
een en ander zijn in 1951 zeer grote
schijnwinsten ontstaan, welke geschei
den zijn van de reële bedrijfsresultaten.
Met deze bedragen, inbegrepen de
vorig jaar onder Crediteuren gereser
veerde schijn-winsten, is de boekwaar
de der vooraden grondstoffen vermin
derd.
Tengevolge van het zeer hoge prijs
niveau en de opnieuw verhoogde belas
tingen blijft de liquiditeitspositie de
volle aandacht vragen. In het bijzonder
de financiering van de houtcontracten,
welke voor het grootste gedeelte in het
Nauwelijks is het rumoer, dat vooral
in West-Brabant was ontstaan over de
bouw van een nieuwe kazerne te Os-
sendrecht, een weinig geluwd, of op
nieuw is deze streek opgeschrikt door
defensieplannen. Zoals men zich zal
herinneren, hebben de plannen voor de
kazernebouw langs de Belgische grens
en de daarmee gepaard gaande ont
eigeningen vooral in België veel op
schudding verwekt, omdat men daarin
een bedreiging zag van het Belgische
natuurreservaat, de Kalmthoutse Hei
de. Men vreesde, dat de militaire oefe
ningen zeker niet bevorderlijk zouden
zijn voor de rust in dit ongerepte land
schap. De protesten hebben niet mogen
baten. De eerste werkzaamheden voor
de kazerne zijn inmiddels reeds ver
richt. Wel mocht men de toezegging
ontvangen, dat niet nog meer gronden
in dit gebied zouden worden onteigend
ten behoeve van de defensie.
Inmiddels is echter bekend gewor
den, dat Luchtvaart ernstige plannen
koestert om het vliegveld Woensdrecht
uit te breiden en van nieuwe startba
nen te voorzien. Hiertoe heeft men zijn
Oog laten vallen op de op het vliegveld
aansluitende Woensdrechtse Hei, die
thans als oefenterrein door de land
macht wordt gebruikt. Als deze plan
nen inderdaad verwerkelijkt zouden
Worden, betekent dit, dat dit oefenter
rein als recreatie-oora zal hebben af-
Bedaan en ook landschappelijk zijn
karakteristiek zat verliezen. Volgens
deze plannen zou bovendien het bij
zonder fraaie, zomer en winter druk
Gebruikte rijwielpad van Bergen op
Zoom naar Huybergen worden door
kneden en aan het normale gebruik
onttrokken. Dit fietspaddat in de zo
mer zeer m trek is bij toeristen en
kampeerders, vormt tevens de kortste
verbindingsweg van Huybergen naar
Bergen op Zoom en is als zodanig in
druk gebruik bij arbeiders, die van en
haar hun werk gaan.
Uit oogpunt van landschapsbescher-
*mg aou de uitvoering van deze plan
nen een onherstelbare schade beteke
nen. Dit gebied immers vormt de ver
binding van de Wouwse Plantage met
de grote Belgische bossen, die dus zo,
landschappelijk bezien, een aaneenge
sloten complex vormen. Het is duide
lijk, dat het versnipperen van zo'n
aaneengesloten gebied de eerste stap is
naar het volledig verdwijnen van het
natuurschoon. Dat dit gebied inder
daad een geheel vormt, blijkt wel uit
het feit, dat het geen zeldzaamheid is,
wanneer in de Wouwse Plantage groot
wild worrit aangetroffen, dat overgelo
pen is uit de Belgische wouden. Het is
te begrijpen, dat de stichting „Ons
Landschap", die zich speciaal bekom
mert om het behoud en de bevordering
van het landschapsschoon in Westelijk
Noord-Brabant, zich na het vernemen
van de alarmerende plannen, gewend
heeft tot de afd. Landschapsbescher
ming van Staatsbosbeheer, tot de Pla
nologische Dienst en contact
heeft opgenomen met de Ver
eniging tot Behoud van Natuurmonu
menten. Niet alleen zuiver als land
schap en als natuurschoon bezien is dit
gebied van betekenis, maar ook als
recreatieterrein voor een groot deel
van het Nederlandse volk. De Zeeuwse
bevolking, die in haar provincie vrij
wel van alle bos en hei is verstoken,
vindt deze hier op bereikbare afstand.
Jiaar na jaar neemt ook het aantal kam
peerders hier in aantal toe. Bovendien
neemt met het voortschrijden van de
industrialisatie en de daarmee gepaard
gaande concentratie van grote bevol
kingsgroepen de behoefte aan recrea
tieterrein eer toe dan af. Mede op
grond van deze overwegingen is „Ons
Landschap" van mening, dat alles in
het werk moet worden gesteld om te
voorkomen, dat deze vliegveldplannen
worden uitgevoerd. West-Brabant
heeft reeds te veel van zijn natuur
schoon moeten offeren. Men meent,
dat de grens thans is bereikt. ,Ons
Landschap" te Roosendaal zal gaarne
betuigingen van adhaesie met haar
streven ontvangen.
begin van het lopende boekjaar zijn
geschied, stelt zware eisen aan de liqui
de middelen. Een en ander is voor de
directie aanleiding geweest gebruik te
gaan van de mogelijkheid, over te gaan
tot wijziging van de fiscale waar
dering der voorraden.
De belastingreserve ten bedrage van
f 27 millioen, nadat hieraan ten laste
der exploitatierekening f 17,4 millioen
is toegevoegd, is niet alleen toereikend
voor de nog verschuldigde belastingen
over de verstreken boekjaren, doch
ook toekomstige belastingverplichtingen
kunnen hieruit gedeeltelijk worden ge
dekt. De afschrijvingen op de vaste ac
tiva zijn opnieuw in belangrijke mate
verhoogd.
De reserve diverse belangen is met
f 7,5 millioen verhoogd, mede omdat
zich sedert kort de eerste verschijnse
len voordoen van een kentering in de
marktsituatie.
Op de balans per 31 December 1951
paraisserén de voorraden met een be
drag van f 36,5 milln. tegen f 24,7 milln.
in 1950; de debiteuren met f 23,5 milln.
(f 16,5 milln) en crediteuren met f 12,6
milln. (f 11,2 milln.).
Zaterdag herdenkt pater dr. Willem
Geerts de dag, waarop hij voor vijftig
iaar het H. Priesterschap' ontving. Ge
boren te Sprundel (N.B.) in 1875, ver
trok hij als twaalfjarige naar Frankrijk
om daar aan de Apostolische school van
de Missionarissen van het H. Hart zijn
gymnasiale studiën te doen. In 1894
legde hij zijn geloften af in bovenge
noemde congregatie. De theologische
studies volbracht hij aan het Gregoria-
num te Rome, waar hij de priesterwij
ding ontving en de doctorstitel in de
godgeleerdheid behaalde.
In het vaderland teruggekeerd, was
hij eerst enkele jaren leraar in de klas
sieke talen aan de Apostolische school
te Tilburg, en daarna achtereenvolgens
directeur en overste aan het Scholas-
ticaat (of Theologicum) te Heverlee
Leuven, Arnhem en Stein.
Sinds 1920, in welk jaar hij gedwon
gen was een rustkuur te ondergaan,
heeft de jubilaris zijn verzwakte krach
ten moeten ontzien. Wat hem evenwel
niet heeft belet, deze jaren door predi-
caties, leiding van retraites, wetenschap
pelijke voordrachten, medewerking aan
„Ons Geestelijk Leven" en andere tijd
schriften, zeer vruchtbaar te maken.
Vooral de studie van ascetiek en op
voedkunde, die hij bij voorkeur put uit
de geschriften van H.H. Vaders en
St. Thomas, heeft zijn bijzondere aan
dacht.
Bekend is zijn van grote eruditie ge
tuigend werk „Dienende Pedagogiek".
In de „Opvoedkundige Brochurenreeks"
publiceerde hij twee nummers over
Kloosterroepingen, terwijl ook een
tweetal gebedenboekjes van zijn hand
het licht zagen.
De laatste jaren vertoeft pater Geerts
in het Missiehuis te Stein, waar hij als
pater spiritualis der theologanten fun
geert en arbeidt aan verschillende
eventueel later uit te geven werken.
De viering van zijn gouden feest
wordt tot na Pasen uitgesteld.
AMSTERDAM. Bevorderd tot doctor
in de wis- en natuurkunde op proefschrift
getiteld: „Mathematical models of demo
graphic analysis" L. Yntema, geb. te
's-Gravenhafje. Doctorssl scn.ciKun.cic met
lof de heer J. Kooi, Amsterdam. Cand.
wis- en natuurkunde J. Keyman, Alkmaar.
ROTTERDAM (Klinisch Hoger Onder
wijs). Semi-arts Ghogin Twong, Rotter
dam; E. Gillissen, Beverwijk; W. Hirdes,
Amsterdam; M. Santink, Amsterdam en G.
Schep, Den Haag Artsexamen J. Nater,
Rotterdam; M. Smits, Rotterdam en F.
Vaas, Rotterdam.
ROTTERDAM. Doctoraal econ. weten-
schappen: W. de Róos, Leeuwarden, G
Schuth, Assen, B. Bartelings, R dam, J.
Noorlandt, Leiden. Bevorderd tot accoun
tant F Zandstra, Amsterdam. Gepromo
veerd tot doctor in de econ. wetensch
J. Ratté, op proefschrift „De Nederlandse
doorvoerpolitiek (tot 1850)".
LEIDEN. Cand. geschiedenis J. Ver-
degaal, Leiden.
Gepromoveerd tot doctor in de rechts
geleerdheid op proefschrift „De totstand
koming van het ministerie Ruijs de Bee-
renbrouck" J. Verhagen geb. te Eindhoven
en wonende aldaar.
NIJMEGEN. Cand. wijsbegeerte pater
P. van Breemen O. P., Zwolle.
TILBURG. Cand. econ. wetensch.: L.
Horbach, Gulpen; Th. Stevers, Beemster:
p. Veuger, pr., Tilburg; H. van de Ven,
Breda; G, Linssen, Swalmen. Prop econ.
wet<Asch.: L. van Straaten, Oldenzaal; A.
Jansfcn, Kaatsheuvel; L. Jansen S.J., Til
burg; G. Okkerse, Waddinxveen; W. van
Roy, Hintham; J. Snijders, Echt; J. Wie-
rema, Bolsward. Doet. soc. wetensch: mej.
H. Meyer, Groningen. Cand. soc. weten
schappen: A. Jansen, Esch: L. Brouns, Ze
venaar. Cand. econ. wetensch.: A. de Lee-
de, Schiedam. Doet. econ. wetensch.: J.
Neerinx, de Bilt: H. Theeuwes, Rijen; J.
Gribnau, Dordrecht.
(Tilb. Stud. corr.).
UTRECHT. Op het proefschrift „de
jeugddienst, zijn geschiedenis, principe en
opzet" promoveerde tot doctor in de god
geleerdheid J. Beerekamp, geb. te Pae-
sens (Fr.).
.•.WLMAVA
■'.•'Js'SSSSSSX
Hebben jullie ooit de span
nende Indianen-avonturen ge
lezen van Winnetou, het op
perhoofd der apachen; over de
heldhaftige Old Shatterhand;
over Kara Ben Nemsi, de held
van het Avondland? Dat zijn
hoofdpersonen uit de bekende
jeugdboeken, geschreven door
Karl May. 30 Maart is het
veertig jaar geleden, dat deze
schrijver, wiens boeken in
vrijwel alle bekende talen zijn
verschenen, is overleden. Men
zegt, dat meer dan twee hon
derd millioen boeken van zijn
hand in de loop van de jaren
zijn gedrukt. Velen zullen deze
De zilverbuks van Winnetou
is te bezichtigen in het Karl
May-museum te Dresden. De
beroemde berendoder moge in
werkelijkheid een olifanten
buks zijn geweest, het wapen
bestond en bestaat nog altijd.
De Henry-buks, waarmee de
schrijver in zijn boeken zulke
wonderlijke schietproeven
placht af te leggen, mag in
werkelijkheid nooit zulke sen
sationele dingen verricht heb
ben, van haar bestaan kan nog
steeds elkeen zich overtuigen!
30 Maart 1912 overleed Karl
May in zijn villa „Shatter
hand" bij Dresden. Hij is ge
weldig populair (bekend) ge
worden
Winnetou, het opperhoofd
Apachen-Indianen
der
Karl May, de schrijver van
lndianeri-avonturen.
schrijver, die een boeiend ver
teller is, dankbaar blijven voor
de vele uren, waarin hij hen in
de verbeelding haeft meege
voerd op zijn tochten door de
Wild-West en de Afrikaanse
en Arabische woestijnen en
hen tot deelgenoot heeft ge
maakt van onnoemelijk vele
avonturen, waarin steeds en
onveranderlijk het recht, de
waarheid en de liefde triom
feren over het onrecht, de leu
gen en de haat.
Het merkwaardige van Karl
May is, dat hij weliswaar ooit
een reis gemaakt heeft door
enkele Oosterse landen, doch
nimmer de landen heeft be
zocht, waar het Indianenleven
zich afspeelde, zoals dit in zijn
boeken wordt beschreven.
Karl May was een Duitser en
in zijn jonge jaren was hij o.a.
muziekkapelmeester van 'n rei
zend muziekgezelschap. Door
enige kleine onrechtmatige
vergrijpen aan geld kwam hij
in de gevangenis terecht en
kreeg daar voor het eerst ge
legenheid om verhalen te
schrijven van bewoners en ge
woonten uit vreemde landen,
vooral over Indianen. Karl
May was onuitputtelijk in het
schrijven van Indianenavon-
turen. Hij raakte zo verdiept
in de belevenissen van Winne
tou. Old Shattered en ande
ren, dat men moet aannemen,
dat hij tenslotte zelf van hun
bestaan overtuigd is geraakt.
Hij ontving duizenden brieven
van lezers, die nadere bijzon
derheden verlangden te ver
nemen over het leven en be
drijf van zijn figuren en hun
allen antwoordde hij op een
wijze, die bij hen slechts de
indruk kon versterken, dat
deze gestalten uit zijn boeken
werkelijk geleefd hebben.
Bovendien verzamelde hij al
lerlei zegetekens, die volgens
zijn zeggen afkomstig waren
van de figuren in zijn boeken
en die voor hem langzamer
hand inderdaad de waarde ge
kregen hadden van stille ge
tuigen van nooit volvoerde
heldendaden. Winnetou, het
edele opperhoofd der Apachen,
was slechts een aan de ver
beelding van zijn schepper
ontsprongen figuur
Vorige week hebben wij
enige bijzonderheden verteld
over Jan van Riebeeck, de
stichter van de Kaapkolonie in
Zuid-Afrika. Thans willen wij
nog iets mededelen over Kaap
stad zelf, een der mooiste ste
den van dat werelddeel. De
hoofdstad van de Kaapkolonie
is aan de voet van de Tafel
berg gelegen en is regelmatig
gebouwd, dat wil zeggen:
rechte en brede straten met
veel pleinen. De ligging, om
geving en natuur zijn van on
overtroffen schoonheid. De
stad lijkt in alles een moderne
Europese stad en het Neder
landse karakter is duidelijk
kenbaar in taal en levens
wijze, in bouwstijl en aanleg
van de binnenstad. Want zoals
wij vorige week reeds vertel
den, is de stad door Neder
landse kolonisten onder lei
ding van Jan van Riebeeck ge
sticht die daar een begin
maakte met de bouw van de
nederzetting of aanlegplaats,
welke thans een wereldstad
met havenaanleg is geworden.
Maar het oudste stadsgedeelte
is echt Nederlands van in
deling en bouwwijze. Er zijn
ook mooie openbare gebouwen
en kerken, o.a. de katholieke
bevolking, vier- a vijfhonderd
duizend, bestaat voor de helft
uit blanken, de andere helft
uit negers, Maleiers, hotten-
totten, bosjesmannen en kleur
lingen (gemengd ras).
31 Maart is het 220 jaar ge
leden. dat de beroemde Oos
tenrijkse musicus Joseph
Haydn te Rohrau werd gebo
ren. Toen Haydn nog een
kleine jongen was zong hij al
de liedjes van zijn vader na.
Een neef van de familie
Haydn, de schoolmeester Ma-
thias Frank, nam de kleine
Joseph mee om hem een mu
zikale opvoeding te %even. Van
hem leerde Haydn viool en
piano spelen. Toen Haydn acht
jaar was haalde de kapelmees
ter van de Sint Stephanusdom
hem, om zijn prachtige so-
praanstem, als zanger naar
Wenen. Lang hield Haydn het
hier echter niet uit, want on
deugend als hij was knipte hij
op zekere dag een stuk staart
af van de pruik (die droeg
men in die tijd) van een van
de zangers. Hij werd toen par
does op straat gezet Door het
geven van lessen en het spe
len op feestjes moest Haydn
zorgen aan de kost te ko
men. Hij werd echter hoe
langer hoe meer bekend en in
1761 werd hij aangesteld als
kapelmeester bij vorst Ester-
hazy. Tot 1790 heeft hij zijn
betrekking als dirigent van de
vorstelijke muziekkapel waar
genomen. Toen echter werd
de muziekkapel opgeheven,
maar Haydn behield zijn titel
van kapelmeester en kreeg
bovendien een goed pensioen.
Hij kocht toen een groot huis
in Wenen. Van hieruit onder-
Gezicht op Kaapstad.
Joseph Haydn.
nam hij twee grote reizqp naar
Londen, die een groot succes
zijn geworden. In 1795 werd
de vorstelijke kapel weer her
steld met Haydn als dirigent.
In stille afzondering bracht
Haydn zijn laatste levensjaren
door. Het was in 1809, toen tic
Fransen voor de tweede maal
Wenen binnenrukten, dat de
grijsaard zich op een morgen
temidden van het kanonge
bulder naar zijn clavecimbel
(soort piano) liet dragen en
daar, terwijl hij zichzelf be
geleidde, met gebroken stem
zong het door hem gecompo
neerde Oostenrijkse volkslied
..Gott erbalte Franz, den
Kaiser" (God behoede Frans
de keizer). Na deze bede zak
te hij in een leunstoel en stierf,
31 Mei 1809. Haydn is zeven en
zeventig jaar geworden. Er is
geen musicus die meer gecom
poneerd heeft dan Haydn. Hij
heeft meer dan achthonderd
werken geschreven, waaronder
negentien missen Bovendien
schreef Haydn niet minder
dan vier en twintig opera's.
In Zuid-Afrika worden tijdens de
Jan van Riebeeckfeesten speciale
postzegels uitgegeven, welke be
trekking hebben op Van Riebeeck.
kathedraal. Het is een handels
stad. Voornaamste uitvoer-
producten zijn: goud, diamant,
wol, wijn, struisvogelveren. De
De vijftiende eeuw kent nog
een groot volksprediker. Het
is de H. Vincentius Ferrerius.
Zijn arbeidsgebied lag in
Frankrijk en vooral in Span
je. Zijn woord had zoveel
kracht, dat niet alleen het ge
wone volk, maar ook hoog
geplaatste personen, koningen,
bisschoppen en andere geeste
lijken naar hem luisterden en
onder zijn invloed kwamen.
Men vertelt, dat alleen in
Spanje door de prediking van
deze heilige Vincentius en
door de wonderen, die zijn
woorden vergezelden, met
minder dan vijf en twintig
duizend Joden en achtduizend
Moren tot de H. Kerk zijn
toegetreden.
Geweldig is dan ook het
werk, dat deze Dominicaner
monnik verricht heeft. Heel
zijn leven had hij in de dienst
van God gesteld.
Hij stond vroeg op. om iede
re morgen een H. Mis met ge
zang op te dragen. Iedere dag
opnieuw preekte hij. nu hier.
dan daar. In totaal moet hij
niet minder dan twintigduizend
preken gehouden heDben. In
derdaad geen kleinigheid. Zich
zelf ontzegde hij alles: zijn le
ven was één lange vastentijd
Naast het gebed en de predi
king stond hij steeds voor
iedereen klaar om te helpen.
Het is te begrijpen, dat iemand,
die zo leefde en bovendien
van God de gave om zo te
spreken ontvangen had een ge.
weldige indruk op het vol
maakte.
De H. Vincentius stierf in
het jaar 1419 en werd begraven
in de domkerk te Vannes. een
plaatsje in Bretagne.
De 5de April viert de H. Kerk
het feest van deze grote rede
naar.
De landing van Van Riebeeck
de Kaap de Goede Hoop.
Groepje Sioux Indianen.
De aankomst van Van Riebeeck's
kleine vloot in de Tafelbaai.
Een der dappersten uit de
Trojaanse oorlog was Achilles.
Hij gold voor onkwetsbaar, uit
gezonderd een kleine plek, die
zich bevond aan de onderkant
van de dikke pees, welke in het
menselijk lichaam van de kuit
naar de hiel loopt. Deze plek
wist een van zijn tegenstanders
met zijn pijl te raken, wat het
einde van de Griekse held bete
kende. Vandaar dat men wel
van een achilleshiel spreekt, als
de kwetsbare of zwakke plek
van een bepaalde zaak wordt
bedoeld. De pees wordt achilles
pees genoemd.
En waar zijn al die mannetjes
gebleven? Ze zijn weg. hele
maal weg. Een kleine witte ijs
berg staat er, anders niet."
„Zeker allemaal dood van de
kou?" roept Jan ineens uit.
„Dat zou wel erg jammer
zijn!" gaat vader verder. „Maar
stil, daar komt de fee al weer
aan. Ze heeft een witte ijsstaf
in haar hand. En daar tikt ze
even mee tegen de ijsberg aan.
Pang, pang! Daar springt de hele
ijsberg uit elkaar. En meteen
zijn alle ijsmannetjes er weer.
Ze springen en zingen nog even
vrolijk als tevoren. Ja, die kun
nen zo nog een hele poos door
gaan. Maar de lieve ijsfee vindt,
dat het nu mooi genoeg ge
weest is. Kijk, daar zweeft ze
weer door de zaal. Waar gaat ze
nu heen? Ha. ik zie het al. Daar
hangt ook nog een prachtige
klok, ook helemaal van glas.
Wat schitteren die twee wijzers.
En die ene wijzer staat vlak bij
de witte ijszeven. De fee wijst
er naar. Nog even en ja hoor,
daar slaat die ijsklok zeven
uur. En meteen gaat er naast de
klok weer een deur open. Wie
komt daar nu te voorschijn?
Neen, dat is geen ijskereltje.
Dat is een grote, donkere man.
En hij heeft een zak op zij
hangen. Wat zou daar nu in
zitten? Kijk. daar haalt hij zijn
ene hand uit de zak. Ja, nu zie
ik het. Daar zit zand in. Zand.*
niets dan zand. O, maar dan
moet die man de zandman we
zen. Natuurlijk. Kijk maar, hij
strooit dat zand uit. Daar komt
het al aanzweven. Voel je het.
Jan, het komt zo maar in je
ogen. Neen. neen. niet wrijven,
jongen. Doe je ogen maar dicht
en laat mams je maar gauw
naar bed brengen."
Een watermolen is een geheel
ander model dan een koren
molen (je ziet ze helaas niet
zoveel meer). Het onderste
gedeelte is pvramidevormig
(schuin toelopend) en is veelal
met riet bedekt. Het bovenste
gedeelte is rechthoekig van
vorm met rijen planken
bedekt. Ook het onderste stuk
(bij de deur) is met planken
bekleed. Rechts staat het hou
ten waterrad. Denk aan de
richting van de wieken!
Naar wij vernemen, heeft de veiling
van de Amsterdamse inboedel van
wijlen Willem Mengelberg bij de firma
S. J. Mak van Waay te Amsterdam,
waarvan het vandaag de laatste dag
v/as, naar verhouding opmerkelijk hoge
prijzen opgebracht. Men verwachtte, dat
ir. totaal meer dan f 100.000 als gevolg
hiervan ten goede zal komen aan het
door Mengelberg bij laatste wilsbeschik
king gestichte rusthuis voor musici te
Zuort in Zwitserland.
De gouverneurs van Suriname en de
Nederlandse Antillen, mr. J. Klaasesz en
mr. A. A. M. Struycken, zijn Donderdag
op het paleis Soestdijk door de Konin
gin in audiëntie ontvangen.
Bij besluit van de voorzitters van de
Eerste en Tweede Kamer zijn aangewezen
als vertegenwoordigers voor de raad
gevende vergadering van de Raad van
Europa: prof. Beaufort (K.V.P.) en de
heren Serrarens (K.V.P.), v. d. Goes
van Naters (Arb.), v. d. Kieft (Arb.),
Schmal (C.H.), Korthals (V.V.D.) en
Bruins Slot (A.R.).
Binnenkort zullen opnieuw Neder
landse vrijwilligers naar Korea ver
trekken. 8 April zullen van Schiphol
vertrekken 25 man. 15 April gaat op
nieuw een detachement per vliegtuig
naar Korea, eveneens groot 25 man-
Met deze beide aanvullingsdetachemen
ten wordt de totale sterkte van het
N.D.V.N. op 750 man gebracht. In de
tweede helft van Mei zal een aflossings
detachement ter sterkte van ongeveer
250 man met bestemming Korea te
Rotterdam worden ingescheept.
23 Maart is een detachement van het
N.D.V.N. per schip uit Japan naar
Europa vertrokken. Het detachement is
168 man sterk, onder wie een 12-tal
patiënten. Het 's in hoofdzaak samen
gesteld uit personeel, dat 31 Maart 1951
uit Nederland naar Korea is vertrok
ken. Het schip wordt eind April op
zijn bestemming verwacht.
Gisternacht zijn bij de Waalhaven te
Rotterdam twee treinstellen van de
Spoorwegen, die uit tegengestelde rich
ting kwamen, op elkaar gebotst. Van
het eerste stel, dat uit de richting IJs-
selmonde kwam en uit 32 lege wagons
bestond, ontspoorden er 14, waarvan er
een geheel werd verspinterd. De wa
gons kwamen gedeeltelijk op de rijweg
te liggen. Van het tweede treinstel,
bestaande uit '30 wagons met kolen,
raakte een der wagons uit de rails, ter
wijl een andere zwaar beschadigd werd.
Er deden zich geen persoonlijke onge-
lukken voor.
Reeds eerder werd aangekondigd, dat
voor de electriciteitsbedrijven de moge
lijkheid zou worden geopend tot verho
ging van de tarieven over te gaan.
waarbij het oorspronkelijk in de bedoe
ling lag de betreffende beschikking
eerder in werking te doen treden In de
Staatscourant van 27 Maart is thans ge
publiceerd de Prijzenbeschikking Elec-
trische Energie 1952. Deze beschikking
opent voor de electriciteitsbedrijven de
mogelijkheid met ingang van 1 April a.s.
haar tarieven voor kleinverbruikers,
zowel wat betreft het vastrecht als de
prijs per kwh met ten hoogste 25 procent
te verhogen. Voor het verbruik tot 240
kwh per jaar blijft de huidige prijs fier
kwh gehandhaafd.
Voorts worden met ingang van 1 April
de prijzen voor grootverbruikers vrijge
laten.
De 24-jarige los-werkman J- H. van
D. uit Rotterdam is door de Rotterdam
se rechtbank veroordeeld tot een ge
vangenisstraf van zeven maanden met
aftrek, waarvan drie maanden voor
waardelijk met een proeftijd van drie
jaar.
Hij zou een 23-jarig meisje met een
imitatiepistool hebben bedreigde
De eis was een gevangenisstraf van
negen maanden met aftrek, waarvan
i drie voorwaardelijk.
Over de grote inbraak die in de nacht
van 27 op 28 September van het vorig
jaar gepleegd werd in het kantoor van
de ontvanger der directe belastingen aan
de Breestraat te Leiden, heeft de recht
bank thans haar oordeel uitgesproken.
Veertien dagen geleden werd deze zaak
uitvoerig voor de rechtbank behandeld.
De drie min of meer geroutineerde in
brekers W. A. P. v. d. V.. Chr. S. en J. K..
die gedrieën met deze inbraak een buit
van f 53.909 hadden weten te bemach
tigen, hoorden toen resp. 1 jaar en 6
maanden. 3 jaar en 2 jaar en 6 maanden,
allen met aftrek, tegen zich eisen.
De rechtbank veroordeelde v. d- V. tot
1 jaar en 9 maanden gevangenisstraf met
aftrek, S. tot 2 jaar en 9 maanden met
aftrek en K. conform de eis tot 2 jaar
en 6 maanden met aftrek.
In een apostolische brief aan de ka
tholieke geestelijkheid en gelovigen van
Roemenië heeft Z. H. Paus Pius XII
gisteren uitdrukking gegeven aan zijn
bezorgdheid over het lot van allen, die
omwille van het geloof vervolgd wor
den.
Het schrijven, in het Latijn gesteld, is
uitgegeven ter gelegenheid van de naam
dag van St. Johannes de Damaseeen. de
grote leraar van de Oosterse katholieke
kerk. De brief zal „VeritatenT" heten
naar het aanvangswoord.
