Groots uitgeleide
ambassadeur
van overleden
in Londen
or
•1
U
WILLEM ELSSCHOT, zeer menselijk cynicus
IVOROL
Bloch-Morhange levert
commentaar
^hotse Garde en Life
Guards vormen
ere-escorte
er en leven
De familie BELUSSON
Bij sijn zeventigste verjaardag
HAMEA
I door Jacques Ducharme
„Ik heb nooit beweerddat het rapport
door Fechteler self is opgesteld
Millioenenorder
voor zui velindustrie
P,
er vliegtuig naar
Nederland
X
Nedprotest bij IJsland
T egen visserijbeperking
GEERVLIET
Hoge belangstelling
voor H. Kindsheid
te Volendam
Jan de Cler verlaat
de K.R.O.
DE TIJD, DIE ER MET RIJP
VOOR WAS
Geslaagd dank
LITERAIRE KRONIEK
Gruenther: Standpunt
Shape diametraal tegen
overgesteld
Nederl. missiologische
week
ZATERDAG 17 MEI 1952
PAGINA 3
>nCs rfdi0cie land-
Op Schiphol
Plechtige uitvaart
\^Wt
S, Vi-,l6vLmens oa
PASTOOR C. P. VAN
DER SALM OVERLEDEN
Studiebeurzen voor Nederl.
vrouwen
Ook
hoort
hoortoestel
Keizersgracht 411
Amsterdam-C
Vraagt gratis brochure.
TIJDELIJKE BIJSLAG
OP PENSIOENEN
HILVERSUM
Blanke tanden - Frisse adem
Liturgische weekkalender
°nisch van onze Londense correspondent)
LONDEN, hedenmorgen.
"Wsodeur is de vertegenwoordiger van zijn sou-
Slfcht Z^n 'and *n den vreemde, en zijn represen-
do auurt tot na zijn dood. En gisteren heeft En-
>lei(je or de grootse wijze waarop het de gestorvene
Ahtiji0 ed> op indrukwekkende wijze zijn eerbied
s") d betoond, niet slechts voor de overleden ambos-
:',en,„?c °ok voor zijn souverein en het door hem
het b? eerste stralende voorjaarsdag van het jaar,
%an hleine park, dat het centrum vormt van het
p en i(3wore, overgoot de zon de bloeiende gouden
de lichtgroene bladeren van de platanen. In de
lkiarrievino hadden dozijnen politieagenten, te voet
Wd de straten afgezet. In Oxford Street en Park
.''"'eien 71 zij de fruitkarren met de eerste kersen en
het riVerdreven naar de zijstraten, en in Hyde Park
'vverkeer stilgelegd.
-1 Stou ramen van de ambassade,
van ebgebouw aan de noord-
Portman Square, zijn alle
4°" hnge^aten- °ver bet grote
:'jtl de hoofdingang aan de
r8*t ngt de Nederlandse driekleur,
■ai8'1*'» kwart voor drie stelt het
v'-. K5ffCorle zich op in Uppe Berkely
scha», 111311 van de Schotse Garde,
\e i ken tunieken, witte gordels
vA tl.ere'nmutsen staan, zes aan zes,
>HpnauWe straat, waarin de rauwe
kijn,VaFl bevelende officieren om-
C vatl *®n tegen de hoge, zonnige ge-
'it'h H batige huizen. Achter hen
VÏVl i muziekkapel op, eveneens
'"hert tunieken. Dan volgen
/Sfrjp ^delzakspelers van de Schot-
f,1..13 korte, geruite rok, de kleu
mer lcts geplooid over de linker
V Vii'f ,de doedelzakken onder de
4"- tamboers in rood, met vier
hiet twee officieren, is de
v"e binnengegaan, als met luid ge-
«m,3 wielen en gekletter van
git °even op het hete asfalt de
A °orrijdt, getrokken door zes
"!k baarden, gereden door drie
3en van de Rijdende Artille-
vtj donkerblauwe, korte tunieken,
V gele tressen. Hun korte,
ako's zijn getooid met witte
Officieren en
soldaten van de
Schotse Garde
dragen de lijk
kist naar buiten
uit het gebouw
van de ambas
sade.
'ood lint.
e^^tte middenbaan van de vlag
ijj.Brofe krans van rode rozen,
en witte anjelieren. Nau-
Vk de kist op de affuit gelegd en
vV dragers in hun rode unifor-
hoge berenmutsen opgezet, of
weerklinken bevelen. De
r°ffe^en- De stoet stelt zich
iet B en de muziekkapel van de
.1^ de treurmuziek in.
%iWe pas marcheren de soldaten
'"t fo n zet zicb op bevel van een
'ssJ Paard ook de affuit in bewe-
VG Weerszijden begeleid door de
AV?rlandse attaché's in gala-uni-
1 or de soldaten die de lijkkist
V\3 hebben gedragen. Vanuit
^CSade sluiten zich baron Mi-
Ja Kessenich, neef van de over-
l(j>aron Gevers, Nederlands zaak-
vf te Londen, en de maarschalk
^-maarschalk van het Corps
'1 ^Ue aan bij de stoet. Dan vol-
rüen leden van onze Ne-
•S diplomatieke staf te Londen.
vjV.diarcheert een officier van
Vatldse luchtmacht, die op een
■Jï ?®1 overdekt blad alle decora-
'«Jdderorden van de overledene
St.
V!
??3 onder de bomen zijn de
'Pt e de lente hebben opgezocht
:,\:?roene park komen aanlopen,
tuh. I de Schotse Garde de kazer-
doch, zij marcheert door. De
de stoet en zwenkt links- J
af door de poort naar het binnenplein,
gevolgd door de Life Guards te paard.
Op het binnenplein wordt in volkomen
stilte de kist van de affuit getild en
overgebracht naar de lijkauto. Dan zet
de kapel het Wilhelmus in. En als de
laatste tonen van ons volkslied zijn
verklonken tussen de bomen van een
Londens park, komt de zwarte lijkauto
langzaam naar buiten gereden door de
hoge poort, gevolgd door de volg
auto's met de rouwdragers, de Neder
landse diplomaten, de beide vertegen
woordigers van het Britse ministerie
van Buitenlandse Zaken en de Neder
landse attaché's. Langzaam verdwijnt de
stoet uit het gezicht tussen de bomen en
het park.
Om zeven uur is het stoffelijk over
schot van de vroegere Nederlandse
ambassadeur op Schiphol aangekomen.
In een uithoek van het vliegveld stond
een begrafenisauto gereed. Als ere
wacht stond een compagnie van de
luchtvaarttroepen onder leiding van
kapitein Spoor opgesteld. Terwijl de
Britse bemanning met flight-lieute
nant Dixon aan het hoofd zich in een
rij naast het toestel opstelde drukte de
chef-protocol, mr. J. Visser, mevr. Mi-
chiels van Verduynen, die haar echt
genoot op zijn laatste reis had bege
leid, de hand, waarna acht leden
van de compagnie de baar langzaam
naar de auto droegen. Enkele minuten
later reed deze het vliegveld af in de
richting Den Haag.
Na een plechtige Requiemmis in de
kerk van de H. Willibrordus te Wasse
naar werd hedenmorgen in het familie
graf op de R.K. begraafplaats, adaar, het
stoffelijk overschot bijgezet van mr. E.
F. M. J. Baron Michiels van Verduynen,
in leven Nederlands ambassadeur bij het
hof van St. James.
De belangstelling bij deze uitvaart was
zeer groot. Onder de aanwezigen wer
den o.a. opgemerkt mr. G. C. D. Baron
van Hardenbroek,, opperceremoniemees-
ter van H. M. de Koningin en groot-
Advertentie
Met Crème HAMEA gezonde zuivere
huid. Met HAMEA Gelei goed verzorgde
handen. In dozen en tuben 47-93 ct.
Het is de Hamamelis die het *m dóet
ife s brengt de Kerkinprach-
Ssbeden en lofzangen eer en
kbhn e san God de Vader voor de
<V?H Welke Zijn Zoon ons ge-
V v en 13 blijde erkente-
3 h ?ugen WÜ ons over de rijk-
v1m., a]]E6t ware geloof. Maar deze
(jüHs :®3 is niet genoeg. Om dit
■l 0n„e onderstrepen, brengt het
Ja 363 passage uit de brief
l^ bus, die geen twijfel
;iba;jkheici
der goede werken.
l'Ooj t 3et of iemand al beweert
yW^ff) e bezitten, zo hij de werken
V £ö»i n het Seloof hem soms
,,V gr.„ais het lichaam dood is zon-
""'■1 u 20 's ook het geloof dood
>4, Dol Werken. Het leven verlangt
V|. "Ni bovennatuurliike leven
W „Ivr; 1 bovennatuurlijke leven
vv? We bij, die roept: Heer, Heer,
V1 Mi?? ingaan, maar hij, die de
W'LWeS. Vader doet".
In ^eid ligt eigenlijk zo voor
Wis gewone dagelijkse leven
is ïï- aüen er naar. Met lege
s ti l30oiiemand gediend. Een mens.
beloften doet, maar ze
'm1! v Verüest al spoedig het
van zijn medemensen, en zo
V3 Valli§ zijn woord gestand
jVW hij zich niet verbazen,
W ??na ook dan nog sceptisch
uMh3 alu1 heeft het er naar ge-
■^W3 aan zich zelf te wijten.
i|i dat1 nu redelijkerwijze ver-
j!>th Wt "L Clod wèl genoegen zal
"«I, vt övnvvgv-ii «u
A Sfn verklaring van aanhan-
•W k beSt nlleen maar uit holle
iihWf,,'aat en waaraan geen ware
h niet0orden? Is een dergelijke
v «tl i n Veeleer een regelrechte
l.\t.e h a vooral tegenover de
«hg4aeh?od- voor Wie
hi?is k jbten niet verbor
v=» bovendien niet nog ook
ee„ grove schijnheiligheid.
liik"*Ir>in0V"S icgviispiaaK. zijn me
Va- Eerlijkheid en oprecht
V'?h bten een mens totaal niet
W ®den °ok niet in andere om-
J'tL'n a> het leven!
'kr-Jde e omstandigheden heeft
A 3t en en hetzelfde karakter. Is
.V*W3e w Onoprecht on één punt
!1? zo n allergewichtigste
f3 i« i,a!s zÜn verhouding tot
J161 nauwelijks denkbaar,
beid 063 rei;
s 'en o zou
andere gebieden
reus van wilskracht
zou zijn. De sterkte van
sch 1™mers bepaald door
meester van het huis van Hare Majes
teit. die het Koninklijk Huis vertegen
woordigde, leden van het corps diplo
matique. de directeur van het kabinet
der Koningin, mej. mr. M. A. Teilegen,
de secretaris van het kabinet der Konin
gin, jhr. mr. W. F. Röell, de minister
van Buitenlandse Zaken, mr. D. U.
Stikker, de secretaris-generaal van het
departement van Buitenlandse Zaken,
dr. H. H. Boon, de directeur-generaal
van de afdeling politieke zaken jhr. O.
Reuchlin,. de chef van de directie bui
tenlandse dienst, de heer Ch. J. N. Dau-
banton en mr. J. Visser, chef van het
kabinet en het protocol.
Onder de bloemstukken bevond zich
een krans van aronskelken met een
rood-wit-blauw lint van de Koningin en
de Prins. Op dit lint stonden de letters
J. B. Ook was er een krans van minister
Stikker.
In de kerk werd de Requiemmis ge
celebreerd door kapelaan J. van Vliet,
geassisteerd door de kapelaans C. Hage-
man en J. Sanders. Gezongen werd de
mis van Perosi.
bV y.
'>,?w£bri<.t®acbamend, dat er onder
g- 'l best?®.11: een veel te groot
'■\%st agino tussen leer en leven?
V, uWhA*®3 zijn te weinis ii
'3 geen J364 ons geloof. Gods-
V^ho-13 vrü luxe-artikel, waaraan
j^kt. p tijd enige belangstel-
elnw,®63 object voor kunst-
len. omdat de wondere
pracht van de liturgie ons op gezette
tijden een schoonheidsontroering biedt.
Geen tijdpassering voor oude vrouwen
en mensen met weinig om handen.
Godsdienst is de eerste en allergewich
tigste uiting van de mens tegenover zijn
Schepper, de dank voor zijn bestaan, de
erkenning van zijn afhankelijkheid, het
brengen van de verschuldigde eer en
hulde aan de Opperheer van het heelal,
het nederige smeken om hulp en bij
stand, omdat wij, zonder God. zonder
Zijn genade, tot niets goeds in staat
zijn.
Godsdienst is de enige kracht, die het
volle, bruisende leven van gemeenschap
en individu in de banen der gezonde
rede kan houden. Wie hiervan niet over
tuigd is, hoeft slechts even om zich
heen te zien en het zal hem meer dan
duidelijk worden, waartoe de wereld
komt, als God daarin niet de Herh toe
komende plaats inneemt.
Maar niet alleen van de kant van de
mens is een eerlijk en overtuigd gods
dienstig leven noodzakelijk en onmis
baar. Daar zijn ook nog en vooral!
de eisen van God.
Als Schepper en Heer van al het be
staande heeft Hij en Hij alleen met het
volste recht Zijn wet te stellen. Dat
heeft Hij gedaan, klaar en duidelijk.
En daaraan hebben wij ons te houden,
zonder meer, in alle nauwgezetheid!
Doen wij het niet, dan zijn alk gevot
gen voor ons!
Christus is in Zijn eisen zeer radicaal!
Omdat Hij in Zijn liefde voor alle men
sen even radicaal is! Hij verlangt de
hele mens. Niet* alleen in de kerk,
maar ook daar buiten! Bij ernst en bij
luim, bij sport en spel, in het huisgezin
en in het maatschappelijk verkeer, in
handel en industrie. God is de enige
Meester van heel het leven en eist, dat
Zijn wetten op elk terrein stipt worden
nageleefd. Het gaat niet aan, zoals on
langs zeer juist werd opgemerkt, het
Christendom te zien en te behandelen
als een Zondags pak. Met het uittrek
ken er van wordt ook het Christendom
weer voor een week afgelegd. Een dub
bele moraal is onder geen enkele om
standigheid goed te praten. Het geloof
alléén kan niemand redden.
Christenen, mannen van de daad moe
ten wij zijn!
Zolang er nog zoveel schreeuwende
onrechtvaardigheid op de wereld is, zo
veel koude liefdeloosheid, zoveel ar
moede en ellende, zoveel miskenning
van de heiligste waarden, zolang blijven
de Christenen in gebreke het zout der
aarde en het licht der wereld te zijn.
Het kan niet genoeg herhaald worden:
Christus heeft de bloei en de verbrei
ding der' Kerk in onze handen gelegd
Dit is de zaak van de leken precies
zoals die van de priesters. Wij moeten
levende bewijzen zijn van de
innerliike, reddende kracht van ons ge
loof. Ons gedrag moet anderen dwin
gen tot bewondering en navolging. Ons
zelf Christenen noemen zonder dat onze
levenshouding ons het volste recht geeft
op deze erenaam, is niets minder dan
schijnheiligheid. En daarover heeft
Jezus een vernietigend oordeel uitge
sproken.
L.
Nederland en België hebben bij de
IJslandse regering geprotesteerd tegen
de uitbreiding van de visserij-begren
zing rondom IJsland. Deze beperkende
bepalingen werden op 15 Mei van
kracht en verbieden zowel buitenland
se als IJslandse trawlers te vissen in
bepaalde gebieden rondom IJsland.
Engeland heeft op zijn protesten reeds
een afwijzend antwoord ontvangen. Het
verluidt nu, dat de Britse regering
overweegt deze zaak voor het Int. Ge
rechtshof te brengen, (U.P.).
Vannacht is in de ouderdom van 73
jaar overleden de zeereerw. heer C. P.
van der Salm, die sinds 29 April 1921
pastoor is van de kerk van het Aller
heiligste Sacrament te Delft. Pastoor
v. d. Salm werd op 2 September 1878
in Oudewetering 'geboren en priester
gewijd op 15 Augustus 1902. Achtereen
volgens was hij kapelaan in Boskoop,
Uitgeest, Weesp, Haarlem (Spaarnekerk)
en Delft. In deze laatste gemeente moest
een nieuwe kerk gebouwd worden en
pastoor v. d. Salm werd aangewezen als
bouwpastoor van de kerk van het Al-
lerh. Sacrament, waar hij dus 31 jaar de
zielzorg heeft uitgeoefend.
Naar de secretaresse van de Beurzen-
Commissie, mevr. dr. C. W. van Essen-
Zeeman uit Amsterdam, mededeelt
heeft de Vereniging van Vrouwen met
Academische Opleiding wederom een
aantal beurzen aangeboden gekregen
voor studie in het buitenland, waar
vrouwen, die aan een Nederlandse uni
versiteit of hogeschool hun studie heb
ben voltooid, van kunnen profiteren.
Advertentie
er weer bij met
een modem
•van
De parochiële jeugd van Volendam,
meer dan 2000 jongens en meisjes, zal
Zondagmiddag om drie uur uittrek
ken in de stoet van de H. Kindsheid,
een bijzondere plichtigheid, welke zal
worden bijgewoond door Mgr. De
Bressolles uit Parijs, algemeen direc
teur van de H. Kindsheid, Mgr. Solz-
bacher, nationaal directeur voor
Duitsland, Mgr. H. J. J. van Hussen,
Nationaal directeur voor Nederland
en prof. Mgr. A. Mulders, directeur
van het Missiologisch Instituut te Nij
megen.
In het Staatsblad is opgenomen een
K.B. van 23 April, houdende vaststelling
van een algemene maatregel van bestuur
inzake toekenning van een tijdelijke bij
slag op de pensioenen van gewezen
militairen van de voormalige landmach
ten in Suriname en de Nederlandse An
tillen. Hierin wordt bepaald, dat op de
pensioenen, welke werden genoten ten
laste van het Rijk door in Nederland
gevestigde gewezen militairen van ge
noemde landmachten, gerekend van 1
Januari 1950 af, tijdelijk een bijslag
wordt verleend op de voet van de wet
van 21 December 1951 (stb. 590). Deze
wet regelt de toekenning ten laste van
het Rijk van een tijdelijke bijslag op
bepaalde Indonesische pensioenen.
Jan de Cler, de geestelijke vader van
het bekende „Negen heit de klok"-pro-
gramma op Zaterdagavond, zal per 1
Augustus zijn vaste dienstverband bij
de KRO, dat vijf jaar geduurd heeft, be
ëindigen. Eigenlijk is Jan de Cler name
lijk kunstschilder en hij wil zich nu
langzamerhand weer meer aan zijn ei
genlijke beroep gaan wijden. De laatste
jaren is er van het tekenen en schilde
ren namelijk helemaal niets meer kun
nen komen, omdat, wat eigenlijk als een
aardige liefhebberij begonnen was, lang
zamerhand zelfs de omvang van een
normale dagtaak overschreden had en
zelfs de jaarlijkse vacanties opslokte.
Dit afscheid wil nog niet zeggen, dat
men Jan de Cler in het geheel niet meer
zal Ihoren, Zijn liefhebberij voor het
puntige lied is niet uitgeput, en men
kan aannemen, dat de KRO bij tijd en
wijle nog wel eens beroep op hem zal
doen, al is daarover op het ogenblik nog
niets beslist, omdat de ontslagaanvrage
eerst sinds gisteren dateert.
Jan de Cler heeft in het radio-pro
gramma van het begin af aan een eigen
stijl gehad; die hij gaandeweg nog heeft
ontwikkeld, en die in het hele land
werd gewaardeerd, getuige het succes
van „Negen heit de klok", de berijmde
voetbaluitslagen, de liedjes en sketches
die hij schreef.
«8 I
De Nederlandse vertaling door Gabriël Smit is verschenen bij de
UITGEVERIJ HET SPECTRUM
Daarom sprak hij haar over zijn voor
nemens en zo bereikten zij spoedig haar
huis. Daar nam hij haar beide handen.
„Anne, ik houd van je. Wil je nog één
keer zeggen, dat je van mij houdt?"
Zijn stem klonk smekend en zijn
glimlach deed haar tegen hem lachen
alsof hij een kleine jongen was die om
een gunst vroeg. Maar zij hield van deze
man of deze kleine jongen en zij aar
zelde niet, hoewel haar stem ingehouden
klonk toen zij hem antwoordde:
„Ik houd van je, Pierre, en ik wil met
je trouwen."
Plotseling zweeg ze, want er kwam
iemand langs, die nieuwsgierig naar hen
keek. Doch daarna ging zij snel op
haar tenen staan en kuste zacht Pierre's
mond. Even snel keerde zij zich om,
liep de stoep van haar huis op en ging
naar binnen. Pierre volgde haar met
zijn ogen tot zij zacht de deur gesloten
had.
Nu stond hij alleen in de nacht, maar
hij lette er niet op en liep naar huis.
Hij voelde zich erg blij en had veel zin
om te zingen. Doch hij zong niet, hij
stelde zich er tevreden mee stevig door
te stappen en met vrij veel lawaai zijn
huisdeur binnen te gaan.
Tot zijn verbazing brandde het licht
in de huiskamer nog en hij zag zijn
moeder in haar leunstoel zitten, vrien
delijk heen en weer wiegend. Zij keek
op toen hij binnenkwam en glimlachte:
„Je bent laat, Pierre."
Er klonk echter geen verwijt in haar
stem.
Hij glimlachte gelukkig.
„Moeder, Anne heeft ja gezegd. Ik zal
er morgen met mijnheer en mevrouw
Dulhut over praten".
Hij kwam naar zijn moeder toe en
kuste haar wang. Zij hief één hand
omhoog en hield haar gezicht even tegen
het zijne.
„Ik ben blij, Pierre. Het is een lief
meisje". En na een ogenblik voegde zij
er aan toe: „Jean had haar graag als
zijn dochter aanvaard".
DRIE EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK
Het was de 21ste Mei 1907. De lente
was laat gekomen en heel Holyoke stond
in bloesem en knop. Zondag, de negen
tiende, was een gruwelijke dag, met
zware stortregens, maar 's Maandags
klaarde de hemel op en 's Dinsdags
scheen de zon stralend over een schoon
gewassen wereld. Pierre stond vroeg op,
erg vroeg, en hij keek enigszins onge
rust uit het raam, maar het heldere
blauw van de hemel en het blinkende
goud van de zon Stelden hem weer ge
rust. Vandaag was het zijn trouwdag.
Hij was bang geweest voor slecht
weer. Hij had altijd van de zon gehou
den. Nu was al zijn vrees echter voorbij
en toen hij in de keuken kwam floot
hij en glimlachte hij tegen zijn moeder,
die bezig was met het ontbijt.
„Goedenmorgen, moeder".
„Goedenmorgen, Pierre". Zij keerde
zich om en beantwoordde zijn kus: on
derzoekend keek zij hem aan. Over
enkele uren zou haar zoon haar verlaten
en een ander huis betrekken. Doch
blijkbaar was zij tevreden, want na een
inspectie van een minuut glimlachte zij
en vroeg:
ussen 1908 en 1910 schreef Willem Elsschot, pas af-
r gestudeerd aan het Hoger Handelsinstituut in zijn
geboortestad Antwerpen, en toen als jong zaken
man te Rotterdam werkzaam een tiental gedilchten, die in
1934 (dus een kwart-eeuw later) de literaire wereld der
Nederlanden een schok gaven, omdat ze „de" poëzie bleken
te zijn, waar men op dat tijdstip behoefte aan hadDeze
tien „Verzen van vroeger" werden door S. Vestdijk ge
noemd „de wortelstok der Forumpoëz'ie". „Forum" was tus
sen 1932 en '35 het toonaangevende Nederlands-Vlaamse
literaire tijdschrift, met Du Perron, Ter Braak en Greshoff
als leidende geesten. Het zijn ook de twee laatstgenoemden
geweest, die Elsschot's romans ter introductie bij het pu
bliek van een inleidende studie voorzagen, eveneens in de
dertiger jaren, toen Elsschot al 'n goede vijftiger was en
een faam verdiende te hebben als geen andere Vlaamse
prozaïst van zijn leeftijd.
Nu is Elsschot, die op 7 Mei j.l. zeven
tig jaar werd, een klinkende naam. Het
lijstje van zijn werken neemt een ere
plaats in in het fonds van de Amster
damse uitgever Van Kampen. Het is
geen groot lijstje, geen omvangrijk
oeuvre, maar er ligt een levenswijsheid
en een menselijkheid in uitgedrukt,
waarvoor men niet gemakkelijk een
juist epitheton vindt. Cynisch, sarcas
tisch en ironisch heeft men dit levens
werk genoemd. Niet ten onrechte; maar
is de gevoelsstroom die in dit werk baan
breekt en ontroering afdwingt er af
doende mee verklaard?
Bij cynisme denkt men te gereed aan
koude spot, maar de manier waarop Els
schot ons deel laat hebben aan 's levens
ontgoochelingen en 's mensen handel en
wandel getuigt in laatste instantie van
een warm en welwillend temperament.
Het is weer, zoals bij waarlijk alle grote
schrijvers, de humor die hier aan de
gevoelens een dubbele bodem geeft.
Staan wij in de roman „Kaas" aan het
sterfbed van de moeder van Laarmans
een stokoude,'kindse vrouw, wier einde
geen pretje is om aan te zien, dan durft
Laarmans zich de volgende waarneming
en gewaarwording bewust te maken:
„Op de nachttafel brandde een eenza
me kaars, die moeder, op haar hoog bed,
niet verlichtte zodat ik van haren doods
strijd geen hinder had."
Cynisme maar niet zonder een dosis
opgekropte tederheid. Cynisme, het
blijkt uit andere passages, is vaak de
afweerreactie van de gevoelsmens, die
zich verplicht ziet „zakelijk" ie blijven.
Genoemde Frans Laarmans, hoofd
persoon in bijna alle romans van Els
schot, is zo dikwijls de dupe geworden
van zijn „gevoel", dat hij zich „de hou
ding der zakenwereld" heeft aangeme
ten. Een echte zakenman schuilt er
echter niet in hem en zo is iedere onder
neming van hem tot mislukken gedoemd.
Aanvankelijk was hij een idealistisch
maar haveloos voorvechter in de Vlaam
se Beweging van omstreeks 1920,
„met lang haar dat de kraag van zijn
jas vettig maakte, een grote pijp met
een kop die een doodshoofd verbeeldde,
en een zware knuppel, waarmede hij
dreigend zwaaide wanneer hij gedron
ken had of in een optocht liep. Nie
mand kon toen als hij „Vliegt de
Blauwvoet! Storm op Zee!" roepen en
hij was dan ook, bij mijn weten,
tweemaal door de politie ingerekend
voor dingen die hij niet gedaan had,
alleen maar omdat hij er zo gevaarlijk
Uitzag".
Reeds toen had hij dus iets in zich dat
hem de dupe deed worden van daden
waarvoor anderen aansprakelijk waren.
Zo zal het hem altijd gaan. Hij leert
Boorman kennen, een imposante figuur,
die psychologisch te beschouwen is als
zijn in het leven beter geslaagde ik.
Karei Boorman, die in de oudste publi
catie van de roman „Lijmen" nog Karl
Bohrmann heet, wijdt Laarmans in in
de geheimen van het zaken doen. Boor
man is een meester in het vak. Hij be
goochelt de mensen, sluit een zaakje
met hen af voor zij tijd hebben tot zich
zelf te komen, is ongelooflijk uitgesla
pen, maar is géén oplichter. Dit laatste
is belangrijk. Elsschot geeft in Boorman
de zakelijke toelaatbaarheid van het
voor ons gevoel ontoelaatbare gestalte.
Cosmopolitisme en landelijkheid
Wanneer we nu even teruggaan naar
de tijd waarin Elsschot debuteerde.
1913 met de Parijse pensionroman „Villa
des roses" (een Vlaamse roman met een
Advertentie
Boktnda
schriftelijke cursus
Middelb. akten Talen en Wiskunde M.O.
„Heb je honger?"
Hij glimlachte.
„Ja moeder. Veel. Is dat een goed
teken?"
„Natuurlijk, Pierre. Maar je trouwt
pas vóór de Mis van tien uur en vóór
die tijd mag je niets eten. Ben je niet
zenuwachtig?"
„Een klein beetje. Maar wie zou dat
niet zijn? Het wordt zo'n geweldig feest".
Madame Dulhut had daarop aange
drongen en eindelijk had zij haar zin
gekregen. Tenslotte was Anne de doch
ter van Jacques Dulhut, een der voor
aanstaande ingezetenen van Holyoke en
het sprak vanzelf, dat het huwelijk van
zijn dochter in overeenstemming zou
zijn met de positie van haar vader. Dit
was de redenering van haar stiefmoeder
en a\le pogingen van Pierre en Anne om
stil en eenvoudig te trouwen hadden
daarop schipbreuk geleden. Enfin, nu
zou het dan een gebeurtenis van de
eerste rang worden. Er waren een paar
honderd invitaties verstuurd en het huis
van de Dulhuts was in gereedheid ge
bracht voor een plechtige receptie.
Pierre's moeder had zich tegen dit al
les niet verzet, maar zij vond het toch
jammer, dat van een huwelijk een der
gelijk publiek evenement werd ge
maakt. De herinnering aan haar eigen
huwelijk vormde daarmee wel een
scherp contrast. Zij en Jean waren een
voudig in de dorpskerk getrouwd, al
leen een paar familieleden en vrienden
waren er bij. Maar de tijden waren
veranderd en zij had nu de teugels
niet in handen.
Pierre ging naar zijn kamer en begon
zich te kleden. Hij had zijn costuum
laten maken in de zaak van Dulhut en
het stond hem voortreffelijk. Hij had
iets meer dan een middelmatige lengte
en hij was slank van postuur, zodat
bijna alles hem uitstekend kleedde. Een
poosje later kwam hij in de huiskamer
om zich door zijn moeder te laten keu
ren. Toen hij zich een- of tweemaal
voor haar had rondgedraaid, zei ze:
„Je ziet er keurig uit. Het pak zit je
als gegoten. Ga je nu"?
(Wordt vervolgd).
Franse titel!), dan wordt het iets
begrijpelijker dat zijn stem toen niet kon
worden verstaan.
Elsschot's „cynisme" is de stem van
het cosmopolitisme in de literatuur,
waarvoor pas ver na de eerste wereld
oorlog een klankbord kon worden ge
vonden.
Men kan niet zeggen, dat Elsschot
de eerste is geweest die de gro
te stad als b e s t a a n in de Ne
derlandse romankunst heeft uitgebeeld.
In 1909 had Teirlinck met „Het ivoren
aapje" zijn publiek reeds een choque
rend tafereel opgehangen van het leven
in bepaalde Brusselse kringen, maar Els
schot was niettemin de eerste cosmopoliet
naar de geest, en dit op een tijdstip dat
in Vlaanderen de landelijkheid hoogtij
vierde. Streuvels, Buysse en daarna Tim-
mermans en zo veel mindere goden heb
ben van Vlaanderen dat feestelijke, sap
pige land van natuurdriften gemaakt,
dat de jongeren van heden helemaal
niet als karakteristiek voor hun
bestaan wensen te beschouwen, en
in de dichtkunst waren het Van de
Woestijne's bedwelmende strofen die de
atmosfeer nog jaren en jaren zwaar
zouden maken:
„Vlaandren, o welig huis waar we
[zijn als genooden
aan rijke taeflen
Tegen deze zinneroes kan Elsschot zijn
afgebeten stemgeluid niet verheffen,
maar maakt men wat stilte om hem
heen, hoe zuiver èn modern klinkt dan
deze klacht uit 1908:
BIJ HET DOODSBED VAN EEN KIND
De aarde is niet uit haar baan gedreven
toen uw hartje stil bleef staan,
de sterren zijn niet uitgegaan
en 't huis is overeind gebleven.
Maar al 't geklaag en dof gesnik,
zelfs onder 't troostend koffiedrinken,
het kon uw stem niet op doen klinken,
noch licht ontsteken in uw blik.
Gij zult wel nimmermeer ontwaken,
want gij bleef roerloos toen de trap
zoo kraakte bij den stillen stap
des mans, die kwam om toe te maken.
Ziet, lieve menschen, 't is volbracht.
Wat gaan wij doen? Wij konden bidden,
dan blijf ik nog wat in uw midden,
gij krijgt toch wel geen slaap vannacht.
En heeft één uwer een ervaren
en hooggeleerd én vruchtbaar brein:
hij zegge mij of 't waar kan zijn
dat haar de wormen zullen sparen.
Met „Het Huwelijk" en de twee ver
zen Moedervormt dit gedicht een
hoogtepunt in heel onze dichtkunst van
vroeger eeuwen tot nu. Gevoel door
nuchtere observatie ingetoomd, ver
driet in schamperheid verhard, innig
heid die door eenvoudige spreektaal
wordt gecamoufleerd, en een stijl die
weloverdacht verzwijgt wat men beter
tussen de regels door kan lezen dan in
woorden uitgedrukt. Eigenlijk gelden
al deze kenmerken evenzeer voor het
proza van Willem Elsschot. Enerzijds
is er in dit proza een tendenz naar het
realistische en humane, anderzijds naar
het idealistische en groteske in .onze
grote-stadssamenleving.
Van zijn romans noemen we „Villa
des roses" (1913), en dan (na jaren zwij
gen) de Boorman-Laarmanscyclus „Lij
men" (1924), „Kaas" (1933) en „Het
been" (138). „LijmenHet been" is
thans als een geheel uitgegeven. Boor
man speelt er de hoofdrol in. In „Kaas",
evenals in „Tsjip" (1934), gevolgd door
„De leeuwentemmer" 1940)is Laarmans
de drager van. 's werelds lief en leed.
Als novelle moet tenslotte genoemd
worden het meesterwerkje, waarin Els
schot na de oorlog de synthese vond
van realisme en idealisme: „Het dwaal
licht", een vertelling, zo gaaf en puur
en vol symbolische zeggingskracht, als
men slechts zelden te lezen krijgt.
NICO VERHOEVEN
Alle uitgaven van P. N. van Kampen
Zn. N.V., Amsterdam.
Advertentie
J. Bloch-Morhange, de Franse journa
list die het z.g. „rapport-Fechteler" aan
het Franse blad „Le Monde" heeft ver
strekt, heeft verklaard niet verrast te
zijn te vernemen, dat het z.g. rapport
grotendeels overeenkomt met een arti
kel van commander Anthony Talerico
van de Amerikaanse marine. „Ik ben
thans bezig de teksten der beide docu
menten met elkaar te vergelijken", al
dus Bloch-Morhange-
„Het laatste document bevat vele wij
zigingen en aanvullende gegevens. Ik
héb nooit beweerd dat het rapport
door admiraal Fechteler zelf is opge
steld. Ik zei dat het opgesteld was door
zÜn diensten. Het is niet uitgesloten,
dat commander Talerico de schrijver
van het rapport Is", aldus de Franse
journalist.
Bloch-Morhange voegde er aan toe:
„Commander Talerico moet nu in het
gebied van de Middellandse Zee zijn.
Ik geloof niet dat een officier in ac
tieve dienst in de „Proceedings" van
het marine-instituut theorieën heeft
verkondigd geheel tegengesteld aan
die van de bevelvoerende admiraal in
het betrokken gebied of van de pre
sident van het instituut. Gegeven de
overeenkomst tussen de publicatie
van 1950 en het rapport-Fechteler zou
ik zeggen, dat beide uitdrukking
geven aan een theorie, die afkomstig
is van of aanvaard is door admiraal
Fechteler", aldus de journalist.
Generaal Gruenther, Eisenhower's
stafchef, heeft gisteren op een confe
rentie van het Internationale Persinsti
tuut te Parijs verklaard dat men op
zijn hoofdkwartier een standpunt in
neemt, dat „diametraal tegenoverge
steld" is aan de opvattingen, die tot
uiting kwamen in het z.g. „rapport-
Fechteler". Hij ontkende, dat West-
Europa niet zou kunnen worden ver
dedigd: „Wij verwachten niet alleen
drie dagen te blijven, wij verwachten
voor onbepaalde tijd te blijven".
Hij zeide van mening te zijn dat het
z.g. rapport-Fechteler grotendeels een
herhaling was van het bovenvermelde
tijdschriftartikel. Het gepubliceerde
rapport is vals, hoewel de motieven die
achter de publicatie staken, goed ge
weest kunnen zijn. Gruenther zeide
echter dat aan het oorspronkelijke ar
tikel uit het tijdschrift enige boosaar
dige toevoegsels zijn gegeven, mogelijk
ZONDAG 18 Mei: 5de Zondag na Pasen:
Mis v. d. dag; 2 H. Venantius; Credo; Paas-
pref. wit.
MAANDAG: H. Petrus Caelestinus, Paus,
belijder: Mis Si diligis; 2 Kruisdagen; 3 H.
Pudentiana; prefatie v. d. Apostelen; laat
ste evangelie v. d. Kruisdagen wit. Of:
Mis v. d. Kruisdagen; 2 tot de H. Maagd: 3
voor Kerk of Paus; Paasprefatie: paars:
vóór de H. Mis: litanie van Alle Heiligen.
DINSDAG: H. Bernardinus V. Siena, be
lijder; eigen Mis; 2 Kruisdagen; 3 tot de H.
Maagd; Paasprefatie; wit; of; Mis v. d.
Kruisdagen, als Maandag.
WOENSDAG: vigilie v. Hemelvaart; eigen
Mis; 2 Kruisdagen; 3 tot de H. Maagd:
Paasprefatie; wit; of: Mis v. d. Kruisda
gen, als Maandag; Haarlem: H. Aufridus,
bisschop, belijder; Mis Statuit; 2 vigilie: 3
Kruisdagen; Paasprefatie; laatste evangelie
v. d. vigilie: wit.
DONDERDAG: Hemelvaart des Heren;
eigen Mis; Credo; prefatie enz. v. Hemel
vaart; wit.
VRIJDAG: onder het octaaf v. Hemel
vaart; Mis v. h. feest; 2 tot de H. Maagd:
3 voor Kerk of Paus; Credo; prefatie enz.
v. Hemelvaart; wit.
ZATERDAG: als Vrijdag.
ZONDAG 25 Mei: Zondag onder het oc
taaf v. Hemelvaart; Mis v. d. dag; 2 H.
Gregorius; 3 octaaf v. Hemelvaart; 4 H.
Ürbanus; 5 voor de voortplanting des Ge-
loofs. Credo; prefatie enz. v. Hemelvaart;
wit.
om een beslissend effect onder de Nato-
leden te sorteren.
Terwijl hij inging op een vraag over
het rapport, betoogde Gruenther dat de
staf der Nato in Europa en de kranten
der niet-communistische wereld ver
enigd zijn in een grote missie tegen
rode doctrines die gericht zijn op ver
nietiging van de vrijheid der pers, als
een van de eerste doelstellingen in een
campagne om de wereld omver te wer
pen. „Als we toelaten dat subversieve
elementen binnenkomen, staat ons een
zeer slecht resultaat te wachten", aldus
Gruenther.
Een zegsman van het Amerikaanse
ministerie van Defensie deelde gisteren
mede dat het rapport in „Le Monde"
van de vorige week kennelijk was sa
mengesteld uit delen van het twintig
maanden geleden in een Amerikaans
tijdschrift verschenen artikel, maar dat
vele sensationele en onjuiste passages
er bij waren gefantaseerd.
De halfjaarlijkse inschrijving voor de
levering van melk- en melkproducten
aan de in Duitsland, Frankrijk en Enge
land gelegerde Amerikaanse troepen,
heeft opnieuw geleid tot plaatsing van
een zeer belangrijke order bij de Neder
landse zuivelindustrie. De combinatie
„DomoSterovita", welke van het be
gin af het leeuwenaandeel van de leve
rantie verzorgde is thans als enige Ne
derlandse leverancier aangewezen.
De order, die de respectabele hoeveel
heid van ca. 600.000 liter melk en melk
producten per week bedraagt, betekent
een versterking van onze deviezenin-
komsten met enige millioenen dollars,
(tien millioen. gulden).
De melk, afkomstig van het Drentse
melkwinningfegebied, bekend als het
„Domo"-gebied, zal in een van de Am
sterdamse fabrieken van de ,,N.V. Ste
rovita melkproducten" verwerkt wor
den tot in glazen flessen verpakte melk,
karnemelk en room. terwijl de Stero-
vita-fabriek in Dordrecht, de melk zal
verwerken die in de moderne papier
verpakking wordt afgeleverd.
De nieuwe levering gaat 1 Juli a.s. in.
Intussen is deze order niet zo groot
als die van verleden jaar. Het contingent
is 80.000 L. minder; dit kwantum werd tot
nu toe door de Sierkan geleverd. De
vermindering is het gevolg van de op
dracht aan een Franse zuivelindustrie,
die gepasteuriseerde melk zal leveren
aan troepen, die in het Zuiden van
Frankrijk gelegerd zijn. Men verwacht bij
de volgende inschrijving in de komende
herfst een verdere terugslag, hoewel ons
land toch pen groot kwantum aan de
Amerikaanse troepen in Europa zal blij
ven leveren.
In het vertrouwen, dat het belang van
de missie met deze onderlinge samen
werking zal gebaat zijn, is besloten het
comité der Nederlandse missiologische
week voortaan te doen bestaan uit drie
personen, aangewezen door het Missiolo
gisch Instituut der R.K. Universiteit, en
drie personen, aangewezen door de ver
enigde missionarissen. De samenstelling
van het comité is thans als volgt: mgr.
prof. dr. Alph. Mulders, directeur van
het Missiologisch Instituut, voorzitter;
P. dr. Gregorius O.F.M.Cap., secretaris;
P. C. Moerel W.P., penningmeester; prof.
dr. J. Houben S.J.; P. drs. Ed. Loffeld
C.S.Sp.; prof. dr. J. Wils.
Het nieuwe comité is onlangs zijn
werkzaamheden begonnen met inleiden
de besprekingen omtrent de organisatie
van een missiologische week, te houden
te Nijmegen in de week na Beloken
Pasen 1953.
