Matineuze romantiek aan
aarne
het Sp;
C. J. v. d. Broek
Echo van de schater om een
gebarsten wereld
De misdaad van
van Adrichem
Adriaen
Santpoorts jeugd klotf1
in de mast
Haarlemse groentenveiling
vraagt betere accommodatie
Op bezoek bij de familie Strauss
Henri de Toulouse Lautrec's
lithografieën
D
Toen Haarlem belegerd werd
H
Levendige handel
Visserijgolf
Films van deze week in Haarlem
De Hofnar van
Montmartre
Voorspel en naspel
Van groene zeep, paling, worsten nog f"'
HERINGA WUTHRICH
ZOMERCONCERT H.O.V.
LIPS' SLOTEN
TOT 1 SEPTEMBER IN HUIS VAN LOOY:
SLEUTEL WEG?
ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1952
PAGINA 6
HAARLEM
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
KIEN DOP IN KERMIS-
LAND
Examen Hoofdakte
r:
WEGWERKERS DOOR
TREIN GEGREPEN
In totaal drie doden
Rembrandt
Luxor
Frans Hals
Spaarne
Hoofdverieg.
Cinema Palace
Lido
City
M inerva
FRANCISCAANSE
LUCIFERS
Morgen in Bloemendaal
RONDOM EN IN DE STAD AAN HET SPAARNE
aK
40 JAAR IN DIENST
BIJ DE N-Z.H.V.M.
„DE SLEUTELSPECIALIST''
Wanneer de meeste Haarlemmers nog op een oor liggen, rijden in de prille mor
gen de tien- en twintig-tonners, afgeladen met groenten en fruit van de verschil
lende vellingen, de stad binnen richting Koudenhorn. Met man en macht wordt
er gewerkt om voor zes uur de lading op de grond tc hebben, want en zo is
nn eenmaal het voorsehrift dan moeten de voertuigen van de grossiers het
veld ruimen voor de kleinhandelaren, die even later als vliegen om de strooppot
de markt opdrommen. kijkend of er iets van hun gading bij is. Op hoogtijdagen,
zoals Dinsdag, Donderdag en Zaterdag staan grote files kleinhandelaren te
trachten, totdat zij In de begeerde hof van Eden worden binnengelaten. De
marktmeester, de heer L. D. Vrjj, heeft dan ook op zulke dagen zjjn handen
vol, teneinde alles zo vlot mogelijk te laten verlopen. Doch met een beetje schip
peren redden zij zich wel, hoewel de accommodatie van de Haarlemse groenten-
markt niet gunstig is. Vooral de laatste jaren is dit euvel goed merkbaar, want
de kleinhandelaren, die goede zaken maken, verschijnen niet meer zoals vroeger
met hit en kar, doch met auto's, die zeer veel plaats innemen. Wellicht zal er
later nog eens 'n andere plaats worden aangewezen, hetgeen dan zou betekenen,
dat de matineuze romantiek aan het Spaarne geheel uit de geschiedenis van
Haarlem zou verdwijnen.
De groentemarkt kenmerkt zich door
een levendige handel, die met de grootst
mogelijke intensiteit, zowel door de
grossiers als door de kleinhandelaar
wordt gedreven. Met de hand op de por-
temonnaie bekijkt deze laatste met cri-
tische blikken naar de rijke vruchten,
terwijl de grossier een niet begrijpend
schouderophalen laat zien, wanneer na
veel bieden en laten de kleinhandelaar
wegschuivelt naar een andere verkoper,
die het misschien iets goedkoper doet
En hij heeft gelijk want uiteindelijk is
het de huisvróuw, die bepaalt, wat of er
in de winkels moet liggen en, dat is
nog wel zo belangrijk die de klein
handelaar de wetenschap meegeeft, wel
ke „beursnoteringen" er vandaag ge
maakt moeten worden. Het valt dan ook
niet mee om tevreden en voldaan uit de
strijd te komert. maar de handel is er
dan ook naar, want altijd is er wel een
modus te vinden, die zowel voor de
kleinhandelaar als voor de grossier „rij
ke vruchten" afwerpt.
De handel op de Koudenhorn is vrij,
zoals wij dat plegen te noemen. Wie het
eerst komt, die het eerst maalt. De
grossiers verkopen hun partijen met ra
zende snelheid, tien en soms ook wel
twintig kisten tegelijk. Wanneer echter
de limiet van het afslaan bereikt is en
er is geen koper geweest, dan hoort
men vaak deze laatste zeggen: „Wij wil
len ze wel hebben, maar zij zijn te
duur." Met een even groot plezier wordt
een ander product bij de kop gevat en
het spelletje van afbieden begint op
nieuw. „10 voor Ome Jan". De bockhou
der, die alles moet opschrijven, omdat
aan de hand van zijn gegevens later de
rekeningen worden verstuurd, roept be
nauwd. omdat hij het niet kan bijhou
den „Wie is Ome Jan?" Later komt dan
de ware naam van de koper. Behalve
groenten en fruit uit het binnenland,
wordt er ook „goed" en vooral dan
fruit uit het buitenland aangevoerd,
zoals Italiaanse pruimen, sinaasappelen,'
en Belgische kersen uit Mcphelen. Het
Californische fruit ligt te lachen in de
kist, terwijl de Vlaamse bloemkool heus
niet witter is dan de Nederlandse. Re
gelmatig verschijnt er op de Haarlemse
markt een flinke partij wilde bosbessen,
champions uit de kwekerijen, en tevens
quarantella's, die vooral op de Veluwe
groeien, n-1. in de omgeving van Nijkerk.
Ze worden opgegslagen in bunkers en in
de grotten van de St. Pieterberg, tot
dat ze in de verschillende steden aan
de markt komen. Afnemers op de Haar
lemse markt zijn vooral de kleinhande
laren uit Heemstede en Zandvoort.
De betalingsregeling, die men getrof
fen heeft, dateert al van ver voor de
oorlog en voldoet nog steeds aan de
eisen, die er zowel door de grossiers als
door de kleinhandelaren aan gesteld
worden. Omstreeks 1935 werd ze inge
voerd, daar de toenmalige regeling niet
alleen meer voldeed,, maar zelfs de
markthandel economisch ongezond
dreigde te maken. Wanneer de koper
niet betaalt binnen een bepaalde termijn
en deze telt hoogstens enkele dagen
dan prijkt zijn naam binnen niet al
te lange tijd op de zwarte lijst. In Haar
lem kende men dus voor de oorlog al
een zwarte lijst. Van deze regeling werd
in Haarlem voor het eerst gebruik ge
maakt en daarmee bezat zij de primeur
voor Nederland. Later volgden andere
steden, zoals Den Haag en Arnhem.
De Victoria's, de Yellows en de Zi
geunerinnen, die zacht en het liefkozen
waarde zijn, de dirkjesperen en kruide
niers worden op de groentemarkt snel
van eigenaar verwisseld. Een bewijs, dat
de handel levendig en goed is.
Advertentie
De belangstelling voor „Kien Dop in
Kennisland", welk stuk voor de kin
deren op 13 Augustus in het Openlucht
theater wordt gegeven, blijkt groot te
zijn. Wij herinneren er aan, dat onzq
abonné's reductie kunnen krijgen. Zfl
betalen slechts 50 ct. in plaats van 75
ct. De kaarten zjjn verkrijgbaar aan ons
bureau, Smedestraat 5.
Geëxamineerd voor gedeelte B. 8 can
didates Afgewezen 3 candidaten. Ge
slaagd de dames: Petra G. Panis te Am
sterdam: J. Meijer te Amsterdam; de
heren: L. H. de Prie te Haarlem; G.
Monen te Den Helder; J. Oppe te Bode
graven.
Vlotheid, frisheid en charme waren
de kenmerken van het zomerconcert-
programma, Vrijdagavond gegeven door
de H.O.V., onder leiding van de gast-
dirigent Hugo de Groot- Men zou zich
moeilijk een beter geschikt programma
voor een concert als dit in kunnen den
ken. Na de pauze had het programma
de ondertitel „Bij de familie Strauss",
waarbij men voor de zoveelste keer kon
vaststellen welke geniale „lichte" mu
ziek de Straussen-generatie nagelaten
heeft. Dit is muziek waarnaar men
luistert met een glimlach om de lippen
en met een onbekommerd gemoed.
Hugo de Groot, de dirigent van het
A.V.R O -orkest in Hilversum, beves
tigde de indruk van de vorige week.
Hij „maakt" iets van dit soort muziek,
een eigenschap die belangrijker is dan
men zo oppervlakkig zou denken. Zijn
practijk bij de omroep is waarschijnlijk
de oorzaak dat één en ander wel eens
wat vrij vlot gaat met hier en daar wat
ruwe kantjes. Aan de andere kant moet
men echter in ogenschouw nemen, dat
de H.O.V. dit soort werken niet regel
matig speelt, m.a-w. de routine, juist
hierin zo belangrijk, is niet zo groot als
bij speciaal hierop ingestelde orkesten
Over het algemeen wer*5 er echter vlot
gespeeld en de weer in aantal toene
mende luisteraars van dit zomerconcert
hebben zeer zeker genoten. De soliste.
Erna Spoorenberg, sopraan, schitterde
in de waanzin-aria uit „Lucia di Lam-
mermoor" van Donizetti, een aria uit
de Fledermaus van Joh. Strauss en
diens Erühlingsstimmen-wals. Ondanks
de grote charme in haar zingen en de
mooie stem van deze zangeres, moeten
wij helaas toch constateren dat er in de
hoge tonen iets angstigs geslopen is.
Misschien kan Erna Spoorenberg door
tijdig in te grijpen dit euvel weer ver
helpen, iets dat wij van ganser harte
wensen. Het zou zeer te betreuren zijn,
dat een zangeres, met zulk een begena
digd zangorgaan, reeds de mooiste tijd
achter haar zou hebben. Intussen
oogstte zij op dit concert zeer veel suc
ces.
Na de twee slotwerken van Joh.
Strauss, respectievelijk het beroemde
Perpetuum Mobile en lm Galop, bleek
het enthousiasme van dien aard te zijn
dat het orkest een toegift gaf in de
vorm van de onsterfelijke wals van
deze componist: „An der schonen
blauen Donau".
JAN LAARVELD
i v**
V.
Op 14 September a.s. zal te Maastricht het uit .9 figuren bestaande monument ter
nagedachtenis aan de bevrijding van Maastricht onthuld worden. Het is ge
maakt door de bekende beeldhouwer-glazenier-schilder Charles Eyck en gegoten
bij de Bronst giet er ij Binder te Haarlem, waarbij vermeld dient te worden dat
dit de grootste sinds de bevrijding door deze firma gegoten beeldengroep is. Het
monument komt te staan op de voormalige bedding uan de Maas, het tegenwoor
dige Koningsplein te Maastricht. Het voetstuk bestaat uit een betonblok van 72
ton, de hoogte van de groep is 3 meter, terwijl het gehele monument 4.20 meter
hoog zal worden. Op de foto zien men hoe zelf Charles Eyck als een dwerg
figuur afsteekt tegen de figuren van zijn beeldengroep.
De nog steeds vrij schaars aangevoer
de rondvissoorten wisten ook Vrijdag i"
de afslag te IJmuiden goede noteringe®
te boeken. Vooral schelvis was goed ge
vraagd, wat blijkt uit de noteringen va»
f 40 voor een kist braatschelvis en f 50
voor de grotere sorteringen. Vele Rot?
ters kwamen binnen met overwegen®
kleine schol, die f 16 tot' f 10 per kist
opbracht. En daar de aanvoer van ver
se haring slechts een 900 kisten beliep'
werd voor de Noordkwaliteiten f 16 1°.
f 13 en voor de Zuidharing f 14 tot f H
per kist betaald.
Van de trawlervloot gingen Vrijdag
uit IJmuiden naar zee de Abraham VL-
77, Bloemendaal IJM. 71, De Hoop IJM-
73 en Vios I IJM. 24.
In de periode van 1 tot en met 8
Augustus werden de volgende hoeveel
heden gezouten haring in IJmuide®
aangevoerd: KW. 168 met 32 kantjes,
KW. 45 met 81 kantjes, KW. 161 met
6 kantjes, KW. 39 met 60 kantjes. KW-
6 met 314 kantjes, KW. 140 met 260
kantjes, KW. 175 met 189 kantjes, K«-
7 met 196 kantjes, IJM. 74 met 40»
kantjes, KW. 176 met 430 kantjes, P:
37 met 281 kantjes, KW. 138 met 40»
kantjes, KW. 73 met 167 kantjes,. KW;
85 met 365 kantjes. KW. 25 met 1'°
kantjes, KW. 129 met 359 kantjes, KW-
39 met 60 kantjes, SCH. 140 met 353
kantjes, van 3 schepen, KW. 9 met U*
kantjes, IJM. 75 met 8 kantjes, KW. 1®
met 5 kantjes, KW. 124 met 51 kantjes-
KKW. 163 met 205 kantjes, van 3 sche
pen, KW. 54 met 30 kantjes. KW. 13°
met 511 kantjes, KW. 67 met 25 kantjes-
KW. 110 met 19 kantjes, ,KW. 38 met 24
kantjes van 2 schepen,, KW. 18 met 1®
kantjes, KW. 3 met 211 kantjes van
schepen. KW. 173 met 44 kantjes, P;
170 met 111 kantjes. KW. 50 met 1'
kantjes, KW. 83 met 116 kantjes e»
KW. 23 met 7 kantjes.
Van de zwaargewonde wegwerkers-
die na het ongeluk op de spoorlijn tus
sen Eindhoven en Best gisteren in een
ziekenhuis zijn opgenomen, zijn er twee
aan hun verwondingen bezweken. He*
aantal doden bij dit tragische ongeval
bedraagt derhalve drie.
Het leven op de Haarlemse groentenmarkt is vol vertier. Wie moet er nog
peultjes?
„Starlift'* is een volbloed Amerikaanse
film, waarin vele sterren optreden in de
hospitalen en wachtruimten van de
mannen van de luchtmacht, die van het
front in Korea terugkomen of er weer
naar toegaan. Het is in den beginne een
veelbelovende film, met vlotte humor,
aardige liedjes en goede dansen. Latei-
is ze nog wel gezellig, maar maakt een
wat rommelige indruk, waardoor het
show-element te pover wordt. Aanbid
sters (merkwaardig niet alleen aanbid
ders) van Dons Day kunnen haar le
vensgroot op het doek zien en horen
zingen. Verder danst Virginia Mayo,
maakt Gary Cooper zelfs grapjes en
treden dozijnen andere sterren op, zodat
het programma voor de vacantiegangers
van elke leeftijd om te watertanden is.
Het is natuurlijk wel een beetje
vreemd, wanneer een jong charmant
meisje een boek schrijft, waarin zij
stelling neemt tegen de „kus". Maar zo
iets is een dankbaar onderwerp voor een
film. En zo wordt de toeschouwer met
dat meisje geconfronteerd in de film
„Nee, zei 't meisje", maar van den be
ginne af is hij er van overtuigd, dat het
lieve kind zelf niet gelooft, wat zij
schrijft. En dat blijkt ook wel aan het
slot.
Achttien jaar.
„Meisjes in uniform" is een oude be
kende, waarin het leveh wordt weerge
geven van meisjes in een Duitse kost
school, zij het dan ook jaren geleden.
Een meisje, dat haar moeder verloren
heeft, wordt opgenomen en dreigt ten
onder te gaan door het optreden van de
gevoelloze directrice. Dank zij haar
klasgenoten en lerares komt het meisje
er weer boven op.
Een sympathieke film. die het bij
velen zal doen. Achttien jaar.
Hier draait deze week „Phantom of the
Plains", waarin Bill Elliott de hoofdrol
speelt. Het behoeft geen betoog dat deze
film adembenemend is. Het is een rol
prent vol mysterie en fantastische da
den. De geheimzinnige schim over do
vlakten zal iedereen weten te boeien.
„Land van Mexico" is de tweede hoofd
film, waarin moed, trouw en beleid weer
sterk op de voorgrond treden. (Veertien
jaar).
Advertentie
Een aardige ontspanningsfilm draait
deze week in Cinema Palace. De Neder
landse titel luidt: „Met de kippen op
stok'' en de hoofdrolvertolkers zijn
Judy Garland en Gene Kelly. Het is
een musical show, die aan alle kanten
van het witte doek uitpuilt van Ameri
kaanse opgelatenheid. Dat de film soms
ook wel mank gaat aan het euvel van
kinderlijkheid en naïveteit, is iets,
waaraan de Amerikanen in zulk soort
rolprenten zich heel gauw en vaardig
bezondigen. Het geheel is een techni
color, die menigeen aangename uurtjes
zal bezorgen. Alle leeftijden.
Hier draait deze week een aardige
rolprent, waarin Bud Abbott en Lou
Costello het publiek weer ruim een uur
lang vermaken.
Deze keer maken zij schoon schip op
een showboat, waarop zij onmisbaar zijn
als trouwe helpers van de kapitein.
Deze laatste komt in grote financiële
moeilijkheden te verkeren. Door een
groepje gangsters werd hij uitgenodigd
op een showavond. Onder invloed van
sierke drank, waardoor hij de kluts
kwijt raakt, verdobbelt hij de helft van
zn showboat. Na de fuif komen z'n
schuldeisers hem regelmatig lastig val
len en nemen zelfs voor een gedeelte
het schip in beslag. Abbott en Costello
zorgen voor een oplossing. Komisch zijn
de verwikkelingen, die er ontstaan. Zij
bereiken natuurlijk hun doel. Alle leef
tijden.
Het zwaard van Monte Christo is een
sterk enerverende rolprent, waarin John
Derek, als zoon van het schandelijk ver
moorde staatshoofd de hoofdrol speelt.
Verraders hebben tijdens zijn afwezig
heid zijn vader vermoord en de staats
macht overgenomen. Er zijn zeer span
nende momenten in, vooral wanneer
de jonge kapitein, door het volk, dat
opgeruid is, ook als een verrader wordt
beschouwd. Een onbekende ruiter met
het zwaard van Monte Christo komt
overal tussen, maar aan het einde wordt
het nieuwe staatshoofd als de grote ver
rader ontmaskerd. (Veertien jaar). Ie
dere morgen draait de film „Sneeuwwitje
en de zeven dwergen".
„De dame in hermelijn". Een post-
hume film van Ernst Lubitsch en nog
wel in technicolor in Minerva. Een ope
rette, die geslaagd zou mogen heten, als
zij aan het einde niet die goedkope
ontknoping had gevonden, die nu haar
deel werd. Wellicht is niet alles van Lu
bitsch. maar men herkent de meester
in de gedetailleerde, soms geraffineerde
behandeling van de stof. Een tikje „ge
wetenloos", zowel moreel als artistiek,
heeft Lubitsch zijn thema uitgewerkt,
maar nu en dan is hij brillant. Jammer
dat hij een leeg persoontje als Betty
Grable tot vrouwelijke hoofdfiguur heeft
verheven. 18 jaar.
Tn Bloemendaal kunnen de kerk
gangers bij het verlaten van de kerk
een doosje lucifers kopen, een van 10
ct. of naar believen een van 25 ct. Daar
is dan tevens een prijsvraag aan ver
bonden. Bij een 10 ct.-doosje ontvangt
de koper een gele kaart en daarop kan
hij invullen, hoeveel stenen er naar zijn
mening in de gevel gaan van het missie
college in Katwijk a. d. Rijn. De koper
van een 25 ct.-doosje krijgt een groene
kaart, waarop hij de oplossing voor de
zelfde prijsvraag kan invullen. Voor
hem telt de inzending echter drievou
dig, zodat hij drie kansen heeft. De
prijzen? Een auto of een waardebon
van f5000; een prijs van f2000 of een
waardebon, die recht geeft op 52 weken
achtereen f 40. De vele andere prijzen
kunnen wij onmogelijk vermelden.
De baten zullen het missiecollege ten
goede komen.
T_T en-ri de Toulouse Lautrec was, zoals zijn naam feeds doet vermoeden, een
I man uit adellijke kringen. Deze schilder en tekenaar, illustrator, reclame-
en reportagelithograaf heeft het valse licht vastgelegd dat als een schone
schijn dé ondergang van een afgeleefd tijdperk begeleidde. Tot in zijn uiterlijk
kon hij de complete hoofdfiguur zijn van een roman, waarin de ineenstorting
zich in en om zijn persoon heeft samengetrokken.
In de clownachtige proporties van zijn misvormd lichaam staat hij afgete
kend als een dégénéré tegen het rosig-gele licht van feestend Montmartre, een
suggestief affiche van die exponent van het einde der vorige eeuw, terwijl
Steinlen in de duisternis van de zelfde buurt de ontreddering tekende, en Kathe
Kollwitz dit elders deed. Hij was een wandelende karikatuur in de karikaturale
wereld van het lichtzinnige gezelschapsleven van Parijs. Van zijn adellijk milieu
was hij niet bepaald een getuige van bloei en glorie. En als mens, diep in zijn
hart, waar de luidruchtigheid van het mondaine leven stil moest vallen en de
oppervlakkige lach verstrakte, was hij evenmin een toonbeeld van gezonde har
monie.
Het is allemaal wel tragisch, die Op
eenhoping van decadentie, mismaakt
heid en verzieking in die ene mens, die
bovendien en misschien juist daarom
nog de gave had om van dit alles on
verbloemd te getuigen op een zo mees
terlijke wijze, dat Henri de Toulouse
Lautrec tot de bekendste kunstenaars
van zijn tijd is gaan behoren, wiens
naam niet meer weggedacht kan wor
den als het gaat over het ontstaan van
de moderne kunst.
Hij werd geboren in 1864 en stierf
in 1901 (is dus slechts 37 jaar oud ge
worden), en was tijdgenoot van die
grote groep belangrijke schilders die
Frankrijk toen voortbracht: Manet en
Renoir, Degas, Seurat, Redon, Cézan-
ne en Gauguin om de bekendste te
noemen.
Het aandeel van Toulouse Lautrec in
hei modernisme is de zelfstandigheid van
kleur en lijn in onderlinge spanning, de
vrije arabesk, de weinige middelen tot de
hevige expressie: dit alles heeft, hoe
wel nog beeldend naar de natuur, reeds
alle kenmerken van de abstractie in zich
besloten. We zien in hem soms de voor
loper van Matisse, soms heel duidelijk
de vormsynlhese van de latere Prague
optreden.
Het klassieke element in zijn talent
is de tijdloze psycho-analyse van zijn
modellen; hij wist onfeilbaar raak zijn
sujetten te typeren, vlijmend in zijn
cynisme, liefkozend na-tastend als hij
bewonderde.
Met zijn talent en zijn omstandighe
den in dat milieu is hij geworden de
portrettist van een tijdvak die inder
daad, zoals de catalogus zegt, boven
zijn tijd is uitgegaan; hij heeft d e
mens voor altijd getekend, in diens re
actie op een overleefde tijd
e erotiek is in de beeldende kunst
nooit geschuwd, integendeel, zij
heeft de kunstenaars geïnspireerd
tot onvergankelijke werken. Zie, hoe in
dezelfde tijd als Laytrec werkte, Re
noir zijn vrouwen schildert met de ge
zonde, natuurlijke erotiek die de
mens als een gave geschonken is en
deel is van zijn mens zijn boven het
dier.
De onderwerpen van Lautrec gelden
echter het opwindend amusement dat
het heimwee naar een verloren paradijs
moet overschreeuwen en een leegte vul
len, exposerend de verfijnde zinnelijk
heid, onbeschaamd openhartig verhuld
in een spel van raffinement, gebruike
lijk in „het Parijs der buitenlanders".
Omdat hij zijn sujetten niet heeft ge
volgd achter de coulissen van dit the
ater van het uitgaande „grote" leven,
et is opmerkelijk, dat in de dagen van het beleg van Haarlem, ondanks de
tegenstand, die Alva en Don Frederik ondervonden, het merendeel van de
bevolking van de stad, van heel Kennemerland, Katholiek was gebleven.
Het verzet tegen Spanje had in geheel Noord-Holland, met uitzondering van Am
sterdam, de vrije hand. overal was men afkerig van Alva's geweld, hoewel in het
geheel niet geneigd de nieuwe leuzen over te nemen. Hier en daar werkte een
afvallig priester, zoals Franc Willemsz. van Dubben, de enige van de Haarlemse
Sint Janshcren, die tot de nieuwe leer was overgegaan. Hij werd in 1576 afgezet
als pastoor van Heemskerk, nadat hij reeds in 1573 zijn standplaats had verlaten,
„het witte cruys van de St. Jansheren had afgelegd en ging samenleven met
een vrouw, zonder met haar getrouwd te zijn. Hier en daar gingen groepjes tot
de nieuwe leer over, in de dorpen heel weinig, in Beverwijk en Haarlem iets
meer- In Haarlem vielen dan ook zelfs slachtoffers voor hun overtuiging, omdat
de katholieken gemakkelijk gewantrouwd werden. Een van hen was Adrlaen van
Adrichem, ofwel Groeneven. oud-sehepen van Haarlem.
Adriaen van Adrichem was een rijk
man. die buiten de stad nabii Sant
poort een kasteeltje, Groeneven, had
laten bouwen, waar hij ten tijde van
de belegering der stad met" zijn gezin
verbleef. Een vurig katholiek en mis
schien een regeringsgetrouwe, die Phi
lips erkende als heer van de Nederlan
den. Toen hij zich, met een familielid.
Adriaen Jorisz., Alkmaars priester, op
de 20ste Januari 1573 in een paarden-
slee naar Amsterdam begaf over het ijs,
werd hij door soldaten van het Haar
lemse garnizoen, die met hun sleden
van de Spaarndammerpoort waren ge
komen, aangehouden. Adriaen Jorisz.,
ae priester, werd door de soldaten
terstond gedood, Adriaen van Adri
chem werd gevangen genomen en
naar de stad overgebracht. Enkele
maanden bleef hij opgesloten, tot men
hem op 27 Mei een hevige marteling
deed ondergaan, aan één been ophing
en doorstak. Het kasteel Groeneven
werd verwoest.
Is Adriaen van Adrichem dus geval
len voor zijn overtuiging, de situatie in
geheel Noord-Holland was voor de ka
tholieken moeilijk. Immers in Juli 1572
was geheel Noord-Holland benoorden
het IJ in de macht van de prinsgezin-
den. De hardvochtige Sonoy oefende
er een waar schrikbewind uit. Daarop
dieper ingaan zou ons buiten het bestek
van deze opstellen voeren, die zich be
perken tot Haarlem en omgeving. Het is
echter wel nuttig, ojn de achtergrond
van het beleg van Haarlem te kennen,
nu even de gehele streek Kennemer
land te doorkruisen in deze moeilijke
oorlogsperiode. Alva had zijn troepen
uit het Noorderkwartier teruggetrok
ken. Alleen Amsterdam was nog hecht
in Spaanse handen, vormde een be
dreiging zowel voor dit Noorderkwar
tier als voor de stad Haarlem, die even
eens de zijde van de Prins had gekozen.
Hebben we ons in beide vorige op
stellen beperkt tot het eigenlijke beleg
van Haarlem, we kunnen daaraan toe
voegen, dat reeds in Juli 1572 door de
Spaanse krijgsmacht een poging was
gedaan de stad binnen te vallen.
Spaarndam was bezet en de troepen
rukten op tot voor de poorten van de
stad. Juist op tijd werd echter deze po
ging ontdekt. De commissaris van de
Prins, Hans Colterman, ontmoette na
melijk een arme, berooide Alkmaar
der tussen Kasteel Brederode en Velsen,
die uit Spaarndam was ontsnapt en in
lichtingen kon geven omtrent de bedoe
lingen van de vijand.
Maatregelen werden terstond genomen.
Sonoy werd op de hoogte gesteld, troe
pen werd gezonden, die bij Holland op
z'n Smalst in Beverwijk werden gele
gerd, om direct toe te kunnen slaan,
wanneer het gevaar voor Haarlem te
groot werd. Toen deze troepen verder
oprukten, kwam het tussen Spaarndam
en het Santpoorter kapelletje tot een
treffen met vijf vendels van de Span
jaarden. Ze werden met zware verliezen
op de vlucht gedreven. Meer dan hon
derd doden lieten de Spanjaarden achter.
Op 27 Juli kwam het opnieuw tot een
hevig treffen, nu in de Velserbroek. Een
verschrikkelijk gevecht, dat de troepen
van de Prins, die radeloos de vlucht
namen, bijna zevenhonderd doden kostte.
Voor de Spanjaarden was het niettemin
een aanleiding voorlopig van de inname
van Haarlem af tc zien. Zij trokken zich
terug. Heel midden-Kennemerland was
nu dus oorlogstoneel geworden. Van
Beverwijk tot bezuiden Haarlem moest
men voortdurend op z'n hoede zijn voor
de Spaanse dreiging. Daarboven had
Sonoy het heft hecht in handen, al ruk
ten de Spanjaarden van uit Amsterdam
naar Zaandam op, waar zij zich ver
schansten. In de Kennemer-dorpen trok
Lumey in deze dagen met zijn troepen
rond. Zijn wangedrag kwam de Staten
van Holland ter ore, omdat Coornhert
een rapport daarover samenstelde. Hij
kon zich slechts door de vlucht aan de
woede van Lumey, die bevel gaf hem te
doden, onttrekken. Al deze dingen gin
gen vooraf aan het beleg van Haarlem
en stonden zeer nauw er mee in verband.
Tijdens het beleg, dat 4 December 1572
begon, hebben Beverwijk en Velsen,
door hun ligging voorbestemd een rol
te spelen bij de troepentransporten, le
gering, voedselvoorziening, voortdurend
blootgestaan aan geweldenarijen nu eens
van de ene, dan weer van de andere
partij. Dat ging ook na de inname van
Haarlem door, omdat toen Alkmaar het
doelwit van don Frederik werd.
In 1577 deed Beverwijk de Staten dan
ook een smeekschrift toekomen. Het
stadje was leeggeplunderd, gebrandschat
„van capiteijne en soldaten aan weeder
zijden". Met de inname van Haarlem
was dus voor midden-Kennemerland de
strijd niet voorbij. De Spanjaarden lagen
in Zaandam, Assendelft en Beverwijk
de troepen van de Prins in Krommenie,
Krommeniedijk, Wormer en Westzaan.
Tot 15 October 1576 heeft voor Bever
wijk en omgeving de oorlog geduurd
Toen trokken de Spanjaarden af. Nage
noeg de hele plaats lag in puin. Zo was
het in de gehele streek. Van de Middel
eeuwse Kennemer-dorpen was, in de
strijd om Haarlem en Alkmaar, om de
hegemonie in Holland, niets meer over
gebleven. JAN B.
-1 ri 'ri®
pwasjajafl
'uajMiajS1 zoop
*oazjnD7 asnojnoj;
is hij nooit pornografisch geworden-
Hij heeft zelfs de algemeenheid det
typering en het close-up-karakter va»
zijn tekeningen gesuggereerd door züj1
figuren, zonder eerDied voor het gelaa'-
door de lijst te laten oversnijden, daal'
mee aangevende: „enzovoorts, enz. enz.
Geldt dit voor zijn schetsen van ®e
Moulin Rouge, de cabarets en bars, te'
keningen van bezoekers, chansonnièrfs
en danseuses, in de tentoonstelling in
„Het Huis van Looy" zijn evenze®'
litho's opgenomen die een zuiverder
moment, een hoger gestemd mensen'
beeld weergeven, zoals het fijne tekf
ningetje dat vermoedelijk Yvette Gun'
bert voorstelt, de Boléro en het portr®'
van Marcelle Lender, van de Vrouw
zich kamt (54) en voorts portretten e®
scènes van het klassieke toneel.
De ontwerpen voor titelpagina's n®"
muziekstukjes gaven hem dikwijls o®71]
leiding tot. gevoelige tekeningen, 9e',
beurtenissen zoals „Het. Proces" (55) t0]
scherp geformuleerde journalistieke r®',
portages, terwijl een gecostumeerd
in de Moulin Rouge (29) een pure caf]
navaleske vreugde uitstraalt, meer P'®'
turaal den psychologisch van bedoelin"l
Zijn karikaturen Zijn intelligent
ni°-at
Kunsthistorisch zeer belangrijk j!
zijn affiches. We wijzen slechts op
brutale vlakvulling van de nu reeds e
halve eeuw geleden ontworpen
kondigingen van de cabaretier Aristi
Bruant en de danseres Jane Awril.
Tot 1 September is een keuze
het lithografisch werk van Henri
Toulouse Lautrec in Haarlem geëxp®'
seerd, en weinige liefhebbers slech'.
zullen deze kans laten voorbijga®®
om in het rustige arrangement
Museum „Het Huis van Looy" dei
felle kunstenaar nader te leren ke®'
nen en waarderen L. T-
Op 15 Augustus zal het voor de h®®'
A. Stectskamp. wonende aan de Zan.®'
voortselaan 8 te Zandvoort. feest ziJrj
Het is dan veertig jaar geleden, dat n'i
bij de N.Z.H.V.M. in dienst trad. In
kwam hij op het kantoor van E.S-N
aan de Jansweg te Haarlem. Na veL
schillende functies te hebben bekleed,
de heer Stectskamp thans chef van
algemene dienst Behalve dat hij
gewone werk deed, is hij ook een
initiatiefnemers geweest bij de opr>'
ds;
d®r
ting van het jubileumfonds: tevens
hij redacteur van het personeelsblad.
N.Z.H. en voorzitter van de comrnis®
van bijstand voor het pensioenfonds.
Op 18 Augustus zal de heer Ste®1:,
kamp 65 jaar worden; hetgeen dus
gen wil dat hij de pensioengerecht'»n<
leeftijd zal bereikt hebben. Met ing®',,
van 1 September zal hij dan ook J
een welverdiende rust gaan geni®^
doch eerst gaat hij na de viering y
zijn jubileum tot die datum met v
cantie.
Op Vrijdag 15 Augustus zal ten
tore van de N.Z.H.V.M. aan de
vaart het jubileum worden gevierd-
middags van 46 uur houdt hij tn
receptie.
Advertentie
LANGE VEERSTRAAT 10 TEL-
Ten aanschouwen van honderden be
langstellenden werd gisteren op het
feestterrein in Santpoort een verwoede
strijd geleverd tussen acht deelnemers
aan het mastklimmen. Voor zeven uur
had zich reeds een grote menigte rond
de mast verzameld die vol belangstelling
de voorbereidende werkzaamheden, t.w.
het insmeren van de paal met groene
zeep, volgde.
Dat niet zuinig met de zeep werd om
gesprongen blijkt wel uit het feit dat de
deelnemers vijf- a zesmaal hun krachten
hebben moeten beproeven om in het be
zit te komen van de hoog aan de mast
hangende prijzen.
De eerste paar meters werden door de
meesten vlot genomen, maar verder dan
de helft van de paal brachten zij het
niet. Tenslotte besloot het uitvoerings
comité de laag zeep wat dunner te ma
ken en de aalgladde mast door middel
van zand wat stroever te maken. Ook
dat bleek voor de acht kemphanen nog
niet voldoende te zijn om de prijzen te
bemachtigen, zodat als laatste „tegemoet-
n pa®
koming" de ring met prijzen ja
meter naar beneden werd gebracn0°e'
en toen lukte het! Onder luide aa
digingen van het publiek werden
de laatste meters van de toch b
gladde mast genomen en kregen d® a3n'
mers de beloning waarvoor zij
merking kwamen. gj-o®,
P. v. Tiggelen ging er met ee e;pef®
stuk spek vandoor en liet het
stuk procureurspek voor vep
N. Dam prefereerde de paling jp
Edammer kaas, die door v. p v.
wacht werd gesleept. J. Jak e?_,et ®®p
Vangen werden beiden beloon1a e<f F®
worst terwijl J. Bonarius zich tc"(je
doen aan paling. Als prijs v°° vtoP'
prestatie kreeg Chr. Dekker
en een bos paling toegewezen. pi® p
Een prestatie van de boVe'1Si0ch
leverde echter ongetwijfeld ee ^edstfH,
een jaar of acht, die, toen a ^-e gl
was beëindigd, ook wel eens
de paal wilde klimmen en er. y.eet
slaagde om de eerste de bes ejr
bovenaan te komen, hetgee
hartelijk applausje bezorgd®
