„Hé daar, we hebben U zo juist
we
getorpedeerd
W
H
Nederlandse speelclub
in Baarle-Hertog gestart
Is de opzet van
Bretton Woods mislukt?
Introductie van de dier-psychiater
=7
w
dat
Alles voor het ogenblik
vadertje rollen gaat"
Fiscale adder onder het gras
Wensen bij een
lustrum
E
Wereldbank strijkt
met de eer
I'
D
Vijf dagen onder de Dannebrog
Toch het plan-
Speidel?
■rar
FINANCIËN EN ECONOMIE
666
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1952
PAGINA 5
Liturgische weekkalender
De „Sibajak" naar
Nieuw-Zeeland
Met 952 emigranten
MW
MW
ML,
J
6566
6666
5665
6c3
Medisch standpunt
Deze week:
Int. Mon. Fonds spreekt
voor dovemansoren
Audiëntie
55
(Van ónze speciale verslaggever)
Nee, Dannebrogs zijn geen volksstam ergens aan de Jammerbocht. De Dan
nebrog is de Deense vlag, de rode vlag met het liggende witte kruis van
het oudste en kleinste Koninkrijk van Europa, de vlag, welke Koning
Waldemar, de legendarische held, in het heetst van de strijd uit de hemel kreeg
aangereikt. Die vlag is vijf dagen lang ónze vlag geweest tijdens de slolphase
van de N.A.T.O.-oefening „Main Brace" in de Noorse en Deense wateren. Spitse
geesten hebben dat Main Brace vertaald door Grote Bras, maar dat is natuurlijk
zinloos bij een codewoord. Is ooit iemand op het idee gekomen, de Operatie
„Overlord" tijdens de tweede wereldoorlog aan te duiden als Operatie Boven
meester? Onze Dannebrog zat doorgaans opgeborgen in een tasje van zeildoek
onder aan de vlaggestok op het hek van Hans Dankse Majestats Potskib „Aegir",
aan boord waarvan wij de gast zijn g'eweest, maar werd ontplooid tijdens het
oponthoud in de fjord voor Bergen en Stavanger en later te Frederikshaven in
Noord-Jutland, waar wij tenslotte van boord zijn gegaan. Tijdens de vaart woei
er een klein Dannebrogje onder de oorlogswimpel hoog van de mast, welke
laatste op een marineschip van onze tijd, met alles wat er aan en op zit, draait
en roteert, veel weg heeft van een surrealistische kerstboom of de totempaal
van de een of andere technisch-reli gieuze secte.
••'"A
■V.vV
V-'"v
Naar die mast van de „Aegir" hebben
Wij in de vijf dagen, dat wij flaneerden
over het zonnige dek, vaak omhoog ge
blikt, naar heel de apparatuur van radio
en radar, in onze dagen de voelhorens
en ogen, niet alleen voor navigatie,
maar van de oorlogvoerng ter zee wel
heel in het bijzonder. Daarvan moest
het komen wisten wij, het nieuws van
deze operatie, onze ervaringen, het
avontuur, en dat is tenslotte gebeurd
ook. Laat op een avond viel daar de
vriendelijke mededeling binnen: „Hé daar
Aegir, wij hebben u zo juist getorpe
deerd". Zo ongeveer als het aanklampen
onderweg door een straatfotograaf: Wij
hebben u zo juist gefotografeerd. Het
laatste is dan niet waar, de man wil
het alleen doen als u daarmee instemt,
hij zegt het maar om u met de idee
vertrouwd te maken. De mededeling
van de onzichtbare duikboot, die naar
later bleek tussen ons en ons escorte,
ens scherm van begeleidende fregatten,
was ingeslopen, bleek evenmin juist,
ook maar bij wijze van spreken. Nie
mand aan boord die er iets van geweten
had, behalve de radiotelegrafist, die de
mededeling ontving, en „de brug", aan
wie hij haar had doorgegeven. Wij, in
de avondlijke messroom, gingen rustig
voort met pokeren of namen argeloos
r.og een stukje smorrebrod of een an
dere lekkernij uit de altoos gulle keu
ken van Moeder „Aegir".
Toch waren wij wel degelijk getor
pedeerd: een groot gat in de boeg, be
sliste het hoofdkwartier te Oslo. En
wij moesten netjes vaart minderen en
tenslotte ons van ons convooi losma
ken, rechtsomkeert naar Stavanger om
te „repareren." De rest ging door be
houdens één Noors fregat, dat in onze
huurt bleef als de herdershond bij
een ongelukkig, geblesseerd schaap.
Later kwamen wij aan de weet hoe
het die Oranje-duikboot was gelukt
ons zo prompt te vinden, varende als
wij nog waren op dat ogenblik tussen
de veilige eilanden voor de kust. Zij
moet rustig het Blauwe hoofdkwartier
hebben opgebeld, waar men haar op
haar verzoek alle inlichtingen gaf om
trent de route, welke ons convooi vol
gen zou. Een flauwe grap, zult U zeg
gen, maar zulke dingen komen bij
manoeuvres voor en misschien ook wel
in werkelijkheid, in welk laatste ge
val men spreekt van intelligence ser
vice.
Kust als een Trilogie
In elk geval, ze hadden ons te pakken,
en dat is de enige gebeurtenis gebleven,
de moeite van het boekstaven waard,
tijdens heel de vijfdaagse vaart, ook
al kwam Captain Linde, onze comman
dant, de grote, grijze zeekijker onaf
scheidelijk voor de borst, en om te zien
een wonderlijke kruising tussen Willy
Walden en Simon Vestdijk, elke mor
gen een langdurige uiteenzetting geven
in de messroom voor de Deense en
Noorse collega's aan boord en voor ons,
die er geen syllabe van verstonden.
Verder zaten wij aan de smorrebrod-
tafel en aten zeer uitgebreid, daalden
af om te slapen in °ns Egyptisch ko
ningsgraf. telkens de wachters wek
kend, die lagen te dommelen op de
hermetisch gesloten luiken, welke zij
dan haastig voor ons openden, of
wij zaten in de zon aan dek en keken
naar de eindeloze Noorse kust in het
verschiet, een echte Godenschemering-,
Nibelungen-, Macbeth-kust, een kust
als de Trilogie van Gulbransson, rotsen
en bergen en bergen en rotsen en de
winden maar waaien zonder end. Wij
werden er vakerig van als een dui
zendjarige Troll, geeuwend --in zijn
eeuwig zingend bos. Maar mooi was het
toch wèl. zoals de zee prachtig was,
staalblauw, een schuimende deining,
plonzend en bruisend langs boord, of
van het teerste watergroen, dat wij
voor onze kust niet kennen, onder wol-
ke.ischaduwen verkleurend tof paars en
violet.
Maar verder is zo'n vloot-ma-
noeuvre eigenlijk doodvervelend.
Er gebeurt niets. Geen paffen en
knallen, geen mondingsvuur of
rookgordijn. Wanneer zich al eens
een vliegtuig vertoont, beginnen de
Fra Diavolo-trompjes van het lucht
doelgeschut nerveus te zwichten en
te zwenken, maar alles stom en
geluidloos, onwezenlijk, niet echt.
ZONDAG 28 September: 17de Zondag na
Pinksteren; Mis v. d. dag; 2 H. Wenceslaus;
2 tot alle heiligen; Credo: prefatie v. d. H.
Drievuldigheid; groen.
MAANDAG: Kerkwiidingsfeest v. d. H.
Michael; eigen Mis; Credo; gewone pre
fatie: wit.
DINSDAG: H. Hieronymus, belijder, kerk
leraar: Mis In medio; Credo; gewone pre
fatie; wit.
WOENSDAG: H. Remigius, bisschop, be
lijder; Mis Statuit; 2 tot alle heiligen: 3
naar keuze; gewone prefatie; wit. Haar
lem: H. Bavo, belijder: eigen Mis; Credo:
gewone prefatie; wit.
DONDERDAG: H.H. Engelbewaarders:
eigen Mis; (Haarlem: 2 H. Bavo); Credo;
gewone prefatie; wit.
VRIJDAG: H. Theresia v. h. Kindje Jezus;
maagd; eigen Mis; (Haarlem: 2 H. Bavo;
Credo); gewone prefatie; wit. Ook: Eer
ste Vrijdag v. d. maand: Plechtige votief-
mis ter ere van het H. Hart; Mis Cogita-
tiones; Credo; prefatie v. h. H. Hart;
wit.
ZATERDAG: H. Franciscus, belijder; eigen
•Mis; (Haarlem: 2 H. Bavo; Credogewone
prefatie; wit.
ZONDAG 5 October: 18de Zondag na
Pinksteren. Mis v. d. dag. 2 H.H. Placidus
n gezellen 3 tot alle heiligen; Credo; pre
trial V' ij'»11!, Drievuldigheid; groen,
lellen 01 3 H'H' placIdus en ge-
De enige afleiding bleef het tiere
lieren van de bootsmansfluitjes,
gevolgd door voor ons onbegrijpe
lijke commando's in de scheepsra-
dio, en dan natuurlijk het ver
trouwde hoornsignaal voor het
Het duikboot-moederschip „Aegir",
de grootste eenheid van de Deense
vloot, aan boord waarvan wij aan
de NATO-oeferting „Main Brace"
hebben deelgenomen. De „Aegir"
is een naamgenote van de Gro
ningse studentenroeivereniging,
die het schip onlangs tot erelid
heeft benoemd- In de hut van de
commandant, captain Linde, prijkt
een Nederlandse vlag, hem bij die
gelegenheid door een deputatie van
Groningse studenten aangeboden.
Het Ceres-monument van de beeldhouwer Mogens Böggild in de Deense stad
Aarhus, bedoeld als verheerlijking van de vruchtbaarheid.
schaften, dat ons altijd weer welge
moed ter messroom deed snellen
om te zien wat die Deense scheeps
kok nu weer voor liflafjes had ver
zonnen. De eerste avond aan boord
riep de dokter ons bij zich en over
handigde ons in zijn hut ons rant
soen: een grote fles whiskey, een
dito sherry en tweehonderd siga
retten, alles belastingvrij voor een
koopje. Maar, zei hij er nadrukke
lijk bij, dat moesten wij allemaal
opdrinken en oproken vóór wij terug
aan wal gingen, want de Deense
douane was daar scherp op. Het is
het enige doktersbevel in ons leven
geweest, dat wij niet hebben opge
volgd. Integendeel, wij hebben hem
tot zijn niet geringe verbazing de
flessen maar weer teruggegeven.
Later echter, in uren van verve
ling, hebben wij begrepen waarom
onze Skandinavische collega's zich
zo dikwijls in hun hut plachten te
rug te trekken.
Hoe dan ook, wij hebben het niet slecht
gehad, aan boord van het Deense oorlogs
schip. De Chief-Officer, Jan Bonek, kwam
van Amager, en beroemde er zich op van
Nederlandse afstamming te zijn, op Amager
bij Kopenhagen immers bevond zich de ne
derzetting van Hollandse warmoezeniers tij
dens Christiaan de Tweede in de zestiende
eeuw. Deze Koning van Denemarken, Noor-
wégen en Zweden is herhaaldelijk in ons
land geweest. Pompejus Occo te Amsterdam
was hier zijn factor en bankier. De weg
naar de toen reeds machitge koopstad aan
het IJ werd hem gewezen door Sigbritta,
moeder van 's Konings geliefde, die als Sy-
brecht Willemsd. doodarm in Amsterdam
was geboren en later in haar onderhoud
voorzag door fruit langs de huizen te ven
ten. Aan het Deense Hof wist deze avon
tuurlijke vrouw grote invloed op de Koning
te krijgen, welke zij ook na de plotselinge
dood van haar dochter Duifje, die als Du-
veke het hart des konings gestolen had, be
houden zou. Door haar toedoen werden Am-
aterdamse kooplieden verzocht naar Dene
marken te komen, met wier kennis en
vele handelsbetrekkingen de koning heeft
getracht de invloed der Hanze in zijn rijk
te breken. In het bijzonder heeft de voor
name Pompejus Occo, die de Koning meer
dan eens in zijn huis „Het Paradijs" aan de
Kalverstraat ontving, in hoog aanzien bij
hem gestaan. Hij voorzag niet alleen in de
nodige geldmiddelen van de vorst, maar in
elke voorkomende behoefte, van de leve
ring van buskruit, klinkers en kaas tot een
minnemoer toe voor 's konings jonggeborene.
Kleine strubbelingen
Toen de „Aegir" na haar Noorse avon-
tuur tenslotte in Frederikshaven aan-
kwam, afgelopen Zor.dag, de dag dus
voor de grote landing op Jutland, meer
de zij naast de Nederlandse mijnenveger
„Oosterschelde". Daar hebben wij na on
ze ontscheping onmiddellijk een bezoek
gebracht, gastvrij ontvangen door de
commandant, de luitenant ter zee tweede
klasse J. H. Mendels. Na akvavit en Tu-
borg-bier proefden wij hier weer choco
mel en het deed ons toch goed na al dat
getak tak, ikke en og van de Deense
conversatie de zacht rollende r's te ho
ren uit de mond van de Indische „Hof",
uit wiens kombuis de Zondagse geur
van nasi goreng weldadig tot ons door
drong; de eigen, vertrouwde wereld. De
„Oosterschelde" behoorde tot het flottil-
le Nederlandse mijnenvegers (officieel
121e squadron) dat had deelgenomen
aan het operationeel mijnenvegen in het
watergebied voor de kust bij Kaap Ska-
gen, waar tenslotte Maandagmiddag de
landing is uitgevoerd. Eerst hadden de
Amerikanen hier hun eigen mijnen
vegers heen gezonden, die echter met
Duitsers waren bemand, hetgeen men te
Frederikshaven „niet nam". Er zat toen
niets anders op dan deze mijnenvegers
terug te zenden en door Nederlandse en
Engelse te vervangen. Dit was zo een
van die kleine strubbelingen in de N.A.
T.O.-gemeenschap, zoals ook op de Lo-
foden moeilijkheden zijn ontstaan, waar
gelande Canadese eenheden slaande ru
zie hebben gekregen met de weinig toe
gankelijke eilandbevolking.
Overigens schijnt alles wel in de
beste harmonie te zijn verlopen. In
Deense kringen hebben wij de me
ning beluisterd, dat liier wel degelijk
sprake is geweest van uitvoering
van het zgn. Plan Speidel, ontworpen
door de voormalige stafchef van
maarschalk Rommel, thans militair
adviseur van Adenauer. Het plan dus,
dat in tegenstelling tot het Franse,
dat aaneengesloten linies verdedigen
wil de tegenaanval organiseert
vanuit enkele bastions, zoals Jut
land, Zuid-Beieren en de vesting
Holland. De landingsoperatie op Jut
land zou hier de bevestiging van
zijn. Wij willen ons niet in strategi
sche beschouwingen begeven; slechts
één ding is echter opmerkelijk, ook
weer bij deze oefening; de openlijk
heid, waarmee dit alles tegen Rus
land is gericht, de met 100 pet. zeker
heid aanvaarde vijand, iets wat bij
manoeuvres in de goede oude tijd
wel heilig verzwegen placht te wor
den. Alles wat nu ondernomen wordt,
is uitsluitend gericht op het moment,
wanneer „Vadertje rollen gaat", het
ogenblik dus, dat deze tot zijn
bloedrode legioenen zeggen zal:
„Jongens, het most nou maar eens
weze".
De landing van de „ledernekken", de
Amerikaanse élite-troepen, in het Noord-
Oosten van Jutland, is. overigens wel de
meest indrukwekkende manoeuvre ge
weest, die wij ooit hebben aanschouwd,
ondanks het feit, dat ook hier al het
extra spectaculaire werd vermeden en
zelfs het verwachte element van massale
luchtactiviteit ontbrak. Wij hebben er
Jutland bij leren kennen, de streek tus
sen Jammerbocht en Skagen, later de
Limfjord, Aalborg, Aarhus, Fredericia.
Ooit hebben wij,tijdens de kostschool
studie, veel kostbare tijd verdroomd op
onze atlas, ook op de kaart van Jutland.
Daar zijn wjj vaak door Paters-surveil-
lanten streng om berispt, maar nu had
den wij er voordeel van: terwijl bij de
meesten om ons heen Jutland een schim
mig begrip bleek, waren voor ons zijn
details en contouren visuele realiteit.
Snuifje Denemarken
Dat snuifje Denemarken is weer
leerzaam geweest. Een marine, on
danks Tordenskjold, zonder traditie,
een volk, dat de gedachte aan vechten
sinds de Düppeler Schansen van 1864
volkomen is ontwend. De hele levens
atmosfeer heeft er trouwens iets eigen
aardig weeks, ondanks de hang naar
monumentaliteit in de vele, vele
standbeelden en monumenten, alom
in de grote en kleine steden. Een week
golvend landschap overal, dakenrood
en witgekalkte muren juist iets te lief
lijk, zonder de romantische schoonheid
van b.v. Zuid-Limburg en nergens
weerbarstig, heroïsch. En dat zijn ook
de mensen, ondanks al hun charme,
dat is er de keuken, dat is haast alles
in de samenleving; een beetje week,
vermaterialiseerd. Daar zullen ook wij
ons voor moeten hoeden, gekortwiekt
Rijk, dat wij geworden zijn, wanneer
wij al te veel aan Vader Drees zouden
gaan doen. Bovendien ontstellend ver-
heidenst, dit land, en met één blik in
de couranten-kiosken, zonder behoefte
aan statistische details: met bitter wei
nig scrupules meer.
Niet daarom alleen was het, dat men
in de vroege ochtend, vanuit de vensters
van de Nord-West Express, het eigen
land weer met blijdschap begroet: wat
is het licht hier toch anders dan waar
ook, met welk een innig welbehagen
geniet men het landschap, de ruigte van
de Veluwe zo goed als de ruimte van de
polder van een gans eigen, frisse schoon
heid, de hemel in het water en het gras
zo groen als nergens wellicht ter wereld.
FRED THOMAS
De juridische puzzle, die het probleem
van de Belgische enclave in Nederland
al zo vaak gebleken is, heeft de leden
van de voormalige speelclub „Aristo"
geïnspireerd tot het vestigen van een
vereniging voor liefhebbers van het
kansspel in het Belgische Baarle-Hertog
aldaar. Sinds gisteravond prijkt op het
café „Monty" een zwart marmeren
bordje, waarop met gouden letters ge
schreven staat „Cercle privé Arcadia",
strikt besloten club. Hiermee ij dus de
lijst van juridische vraagstukken op dit
gebied weer met één uitgebreid.
In Nederland zijn de zogenaamde
speelclubs verboden, van Belgische
zijde heeft men zich niet verzet tegen
de vestiging van' een Nederlandse speel
club, wier leden uitsluitend Nederlan
ders zijn op Belgisch territorium. Bel
gen mogen niet in de vereniging wor
den opgenomen en in België woonach
tige Nederlanders slechts als zij tenmin
ste dertig kilometer van Baarle-Hertog
afwonen. België eist echter wel een be
lasting van de vereniging en hier
schuilt waarschijnlijk het gevaarlijkste
addertje onder het glibberige gras van
deze speelclubgeschiedenis. Nederlan
ders immers gaan op Belgisch grondge
bied, maar zonder officieel de Neder
landse grens overschreden te hebben,
baccarat en roulette spelen. Zij winnen
of verliezen dus geld van en aan land
genoten, maar moeten voor dit genoe
gen in België belasting betalen. En nu
luidt de vraag: hoe is dit mogelijk zon
der in strijd te komen met de Neder
landse deviezen-bepalingen, want het is
niet aan te nemen, d de Nederlandse
regering officieel verlof geeft voor deze
betalingen. Tegen het spelen als zoda
nig zal strafrechtelijk vermoedelijk
niets te doen zijn. Juridisch heeft Ne
derland in de Belgische enclaves geen
enkele zeggenschap. Fiscaal zal België
wel geen enkel bezwaar maken zolang
de verschuldigde belastingen, die 3,85
pet. van de inzetten voor baccarat en
2,2 pet. van die voor roulette bedragen,
betaald worden.
Men zoekt op het ogenblik nog, aldus
de secretaris van de nieuwe club, de
heer L'Escalier, naar een legale oplos
sing van dit vraagstuk- In afwachting
van het vinden van deze weg is de club
gisteravond echter maar vast gestart,
al wandelt men dan ook volgens de
eigen woorden van het bestuur langs
de rand van de afgrond. Naar schatting
een 25-tal leden van de club. allen ex-
leden van het voormalige „Aristo" uit
Den Haag, waren gisteren naar Baarle
gekomen om hun kanj te wagen. Om te
beginnen, aldus weer de secretaris,
heeft men uitsluitend ex-leden van
„Aristo" aangetrokken- Voor nieuwe
leden geldt een ballotage-voorschrift,
want men wil ten eerste dat de club
een zekere standing behoudt en ten
tweede dat de leden personen zijn die
spelen van hun weelde, niet van hun
armoede. Hierop wordt een zekere con
trole uitgeoefend, verzekerde de heer
L'Escalier aan de pers, die in groten
getale aanwezig was. Voorlopig wordt
uitsluitend gespeeld op Vrijdag. Zater
dag en Zondag. De opbrengst zal, aldus
het bestuur, gedeeltelijk ten goede ko
men aan liefdadige instellingen. In het
afgelopen jaar heeft „Aristo" zevendui
zend gulden afgestaan ten behoeve van
charitatieve instellingen. Het ligt zeker
in de bedoeling, zo zeide de heer L'Es
calier, zo mogelijk ook Belgische lief
dadige instellingen van de winst te
laten profiteren.
Vrijdagmiddag is uit Rotterdam het
m.s. „Sibajak" van de Koninklijke Rot-
terdamsche Lloyd vertrokken. Het schip
zal via Curagao en het Panamakanaal
952 emigranten, onder wie zestig kinde
ren, naar Nieuw-Zeeland brengen. De
geestelijke verzorging gedurende deze
reis berust bij pater P. C. Mul uit Oister-
wijk, die Wellington als standplaats zal
krijgen.
Met dit schip reist o.m. mee ir. H. de
Bruijn, de Nederlandse emigratie-attaché
in Nieuw-Zeeland, die naar zijn stand
plaats terugkeert,, waar hij tevens als
landbouw-attaché zal optreden. Hij deel
de mede, dat het aantal Nederlandse
emigranten voor Nieuw-Zeeland voor
het volgend jaar tot drieduizend is te
ruggebracht. De voorkeur gaat uit naar
geschoolde handarbeiders in de metaal
industrie, ongehuwde meisjes en, zoals
hij het uitdrukte, „bona-fide landbou
wers".
-1 r
ELKE OAG GAAN ONGEVEER 235.000
MENSEN UIT; Z'J BESTEDEN DAARVOOR
DAGEL'JKS ONGEVEER EL. 185.000!
AANTAL
BE20EKEBT
0 0.S0 VOO 1.5B 2.00
SPORT
5.157
TONCEC
«301
MUS EER
ELABTSBEW.
BESTEED BEOMC
30.141,?»
15.939,6*.
(Vervolg van pag. 1)
Indien men, indien de katholieke
jeugdraad erin slaagt de sportbeoefe
ning in de meest brede zin van dit
woord te maken tot een van de belang
rijkste middelen in de katholieke
jeugdopvoeding dan zal zij daarmede
niet alleen aan Katholiek Nederland
maar aan heel ons Nederlandse volk
een dienst hebben bewezen van onver
gankelijke waarde.
Wij zijn ervan overtuigd aan de jube-
laresse een voortreffelijk geschenk te
bieden, indien wij zouden kunnen be
reiken, dat katholieke sportverenigin
gen, dat vele katholieke ouders, dat
vele die in de opvoeding onzer jeugd
op welke wijze dan ook verantwoorde
lijkheid dragen, zouden tonen in te
stemmen met deze conclusies, en ze
daardoor dichter bij een verwerkelijking
zouden brengen.
en tweede wens onzerzijds kunnen
wij helaas nog niet gronden oo
beschouwingen of stellingen in
dit DUX-nummer of op andere uitin
gen tot nog toe in de Katholieke Jeugd
raad waargenomen. Wel de fundamen
tele gedachte. De beschouwing van drs
Zwijenberg getuigt waarlijk van een
brede en diepe visie op het probleem
van jeugd en stand. Het is jammer dat
drs Zwijenberg niet evenals aalmoeze
nier Jansen tot een aantal concrete con
clusies is gekomen, die ons confronteren
met de feitelijke situatie. Hij stelt het
probleem van de overgang van de
school naar leven, maar kan kennelijk
nog niet met zich zelf tot klaarheid ko
men wat er nu precies moet gebeuren.
Wij kunnen met schrijver instemmen,
wanneer hij een plaatsing van deze
jeugdigen in de jeugdstandsorganisatie
voortijdig acht. Niettemin achten wij
het noodzakelijk, dat een beschermende
en hulpbiedende instantie wordt ge-
crëerd die de felle schokken van deze
overgang kan opvangen.
Een andere conclusie, die wij node in
dit betoog missen is het feit. dat het
arbeidende meisje te veel aan haar lot
wordt overgelaten. De fundamentele
gronden van zorg voor deze groep geeft
drs Zwijenberg grondig aan. maar fei
telijk is de situatie deze. dat met name
in de Bisdommen Haarlem en Utrecht
er zo weinig gebeurt, dat het geer.
naam mag hebben Kwantitatief is de
betekenis van het werk in de Zuidelij
ke Bisdommen eveneens zeer betrekke
lijk. Tevergeefs hebben wij in het arti
kel van mejuffrouw Vendrik naar iets
meer gezocht in dit opzicht dan de ver
melding van het feit, dat er plannen
liggen voor aanvullende vorming van
hen. die te vroeg de school verlieten,
terwijl de beïnvloeding van het werk
milieu eveneens een punt van het pro
gram is.
Wij vrezen dat competentiekwesties
een onevenredig grote rol spelen. De
zaak lijkt ons al te belangrijk dan dat
zij door iets dergelijks zou mogen wor
den vertroebeld of vertraagd.
Gaarne zeggen wij de Katholieke
Jeugdraad dank voor 't coördinerende
vertegenwoordigende en stuwende werk
in deze eerste bestaansperiode verricht.
Gaarne wensen wij de Jeugdraad toe
een completering van program en uit
voering daarvan, maar bovenal een bre
de en diepe sympathie van allen die
verantwoordelijkheid dragen voor de
opvoeding van onze jeugd.
n de meest bevoegde Amerikaanse
kringen vleit men zich nu met de
hoop, dat onder leiding van Engeland
en nadat de inwisselbaarheid van het
pond sterling met eventuele financiële
steun van de V.S. een voldongen feit zal
zijn geworden, het vrijmaken van het
goederen- en betalingsverkeer van
West-Europa in de loop van 1953 einde
lijk een veelbelovende start zal maken.
Men vergeet maar al te zeer, dat reeds
acht jaar geleden de overeenkomst van
Bretton Woods op eenzelfde gang van
zaken met klem had aangedrongen. Heeft
zij dan in haar taak gefaald en indien
het antwoord bevestigend moet luiden,
e vacantie zal voor de
meesten onder u al
weer achter de rug
zijn. Met een tevreden ge
voel kijkt u terug op de da
gen, die u elders doorbracht,
aan zee, op de Veluwe, bij
familie, in den vreemde.
De herinnering is in de tal
rijkste gevallen goed en
zoet, in sommige gevallen
toch overschaduwd door bij-
zakelijke ongenoegens, want
nerveuze diarrhoea, frequen
te urinelozing, slechte eet
lust, prikkelbaarheid, zelfs
heimwee. Kan een huis
dier dan ook neuro
tisch reageren? Inder
daad, en dat verwondert ons
niet, want we schreven des
tijds reeds, dat ook 't dier een
psyche heeft, geen ziel maar
een psyche, m.a.w.: een tota
liteit vam zinvolle biologi
sche reacties. Raakt de dier
lijke psyche in verwarring,
dan zou men kunnen spre
ken van een „neurose". De
heer Portielje, directeur van
als ze ook maar in de verte
een kat zag lopen in paniek
raakte? Naar alle waar
schijnlijkheid heeft genoem
de Duitse herder in zijn
jeugd ruzie gehad met een
klein zwart hondje, evenals
die jonge vrouw als zuige
ling in de wieg geschrokken
is van een over haar heen
springende poes.
Dat neurotische afwijkin
gen bij dieren geen heden
daagse ontdekkingen zijn,
blijkt uit de proeven, die in
1913 werden genomen in het
laboratorium van de Russi
er zijn mensen, die zich
thuis, bij de eigen haard,
omringd door de dingen, die
helemaal eigen zijn, het
beste voelen. Een door velen
opgemerkt verschijnsel is
bijvoorbeeld, dat zij gedu
rende de eerste dagen bui
tenshuis last hebben van
verstoppingen of diarrhoea,
hetgeen dan wordt toege
schreven aan ander drink
water, andere lucht of af
wijkingen van het gebruike
lijke menu. Deze verklaring
is wetenschappelijk onaan
vaardbaar. In werkelijkheid
moeten de darmstoornissen
worden gezien als een licha
melijk gevolg van onwen
nigheid, als een neurotisch
getinte reactie op een veran
dering van omgeving, en
over één kam worden ge
schoren met het gebrek aan
eetlust (of de vraatzucht)
aan een tafel met onbekende
disgenoten, een niet-alle-
daagse hartelijkheid (of
juist prikkelbaarheid) ten
toongespreid in de eerste
ontmoeting met totaal
vreemde mensen en derge
lijke overgangs-, respectie
velijk aanpassingsreacties.
Het zal hun, die nooit ge
ruime tijd gehuisd hebben
met katten en honden,
vreemd in de oren klinken,
dat huisdieren ongeveer de
zelfde reacties vertonen als
mensen- Als men een hond
meeneemt op vacantie, als
het dier „verhuist", als het
een andere baas krijgt of al
leen maar in een hem onbe
kende mensenkring verzeild
raakt, loopt het kans tijdelijk
gehinderd te worden door
Artis, vertelde eens, hoe een
pauw, vernederd door het
plukken van zijn staartve
ren, wegkroop achter de
schuur en zich blijkbaar
minderwaardig voelde. De
trotse vogel was gefrustreerd
in zijn geldingsdrang. Doet
dit verhaal u niet denken
aan de vrouw, die niet te
voorschijn wil komen, om
dat ze krulspelden in heur
haar heeft of haar make up
nog niet heeft voltooid?
Een van mijn kennissen
deelde mij onlangs mede,
dat zijn grote herdershond
altijd door een panische
schrik bevangen wordt bij
het zien van kleine zwarte
hondjes. Moet u nu niet
even terugdenken aan wat
ik een jaar geleden in deze
rubriek schreef over die
jonge moeder, die elke keer
sche onderzoeker Pawlow.
Een hond werd herhaalde
malen gevoederd na het zien
van een lichtende cirkel-
Vervolgens kreeg hij af en
toe een lichtende ellips te zien
zonder dat hij te eten kreeg.
Het dier wende er na enige
tijd aan, dat zijn honger ge
stild werd als het de cir
kel had ontwaard, en dat hij
geen voer ontving, als de
ellips binnen zijn ge
zichtskring was gekomen.
Hierop bracht men het dier
in moeilijkheden door de
vorm van de ellips meer en
meer tot die van een cirkel
te doen naderen. Het bleek,
dat zodra de straal van de
ellips zich tot die van de
cirkel verhield als 9:8, het
dier de ellips niet goed meer
wist te onderscheiden van
de cirkel. Het werd hierdoor
onrustig, begon te huilen en
aan zijn tuig te trekken. Zijn
normale gedrag ging geheel
verloren en in de plaats daar
van traden uitingen op, die
in alle opzichten aan neuro
tische gedragingen deden
denken. In dit verband sprak
Pawlow van experi
mentele neurosen.
Ook op andere wijze werden
dieren in conflictsituaties ge
bracht en zij reageerden hier
op met vluchtneigingen
dwanghandelingen en der
gelijke verschijnselen, die
eveneens bij neurotische
mensen voorkomen.
De Amerikaan Masser-
man vond, dat katten, die
„neurotisch" zijn, liefst melk
drinken, waarin wat alcohol
is gemengd. De beesten krij
gen iets van de mentaliteit
van de alcoholist
Bezitters van huisdieren
vinden in het bovenstaande
enkele theoretische aankno
pingspunten van de sympto
men, die zij opmerken bij
honden en katten, die „ver
wend" zijn, zich „aanstellen"
of zich op enigerlei wijze
vreemd gedragen.
Tenslotte een sterk ver
haal uit de mond van mijn
vriemd de dierenarts, een
ware gebeurtenis uit zijn
practijk. Hij had eens bij een
hond een ziek oog verwij
derd. Twee dagen na de ope
ratie begon de patiënt te ril
len en mijn vriend werd er
opnieuw bijgeroepen. De
hond had echter geen koorts
en de wond etterde in het
geheel niet. De oplossing van
het raadsel lag op een ander
gebied. De bezorgde mensen
hadden het dier na de in
greep vertroeteld en in de
watten gelegd. Zij hadden
het als het ware ziek ge
praat, het was „gevlucht in
de ziekte". De dierenarts
kende de zwakke plek van
de hond. „Poes-poes", riep
hij, „waar is hij dan, zoek
hem maar...." De hond
vloog de kamer uit, vergat
te rillen, en was definitief
genezen.
Hoe lang zal het nog du
ren voordat de dieren-psy-
chiater officieel zijn intrede
heeft gedaan in de moderne
maatschappij?
J. M.
zijn dan nu de voorwaarden aanwezig
om op bovengenoemde ontwikkeling met
meer kans van slagen te durven re
kenen?
Het Internationaal Monetair Fonds
werd in 1944 met de Internationale Bank
voor Herstel en Ontwikkeling (Wereld
bank) krachtens de overeenkomst van
Bretton Woods opgericht. Het werd ge
sticht met twee doelstellingen: Op de
eerste plaats om te voorkomen, dat de
wereldhandel zou wegkwijnen door de
onvoldoende deviezenvoorraden van lan
den, die tijdelijk moeilijkheden onder
vonden met hun betalingsbalans, op de
tweede plaats om als internationaal in
stituut een druk uit te oefenen, mis
schien zelfs wel om als een soort van
Hoge Autoriteit op te treden, teneinde
een vrij goederen- en betalingsverkeer
in de wereld te doen herleven.
Van het begin af heeft het I.M.F. niet
over de middelen beschikt om het eerste
grootscheepse doel te bereiken. Van veel
meer belang echter is de vraag of de
lovenswaardige beginselen van Bretton
Woods in staat waren om een blijvende
en doeltreffende rol te spelen bij het op
bouwen van een eensluidend economisch
stelsel voor de na-oorlogse in haar fun
damenten aangetaste wereld.
Landen, die hun vrijheid van bewe
ging wensten te behouden ten opzichte
van hun valutakoers konden geen aan
spraak maken op de faciliteiten, die bij
het I.M.F. voor andere landen openston
den. De enige uitweg was dan het toe
passen van invoercontingenten, het me
ten met twee maten, om de uitwisseling
van goederen in bepaalde kunstmatige
banen te leiden. In plaats van de we
reldhandel uit te breiden heeft daarom
het I.M.F. tegen zijn eigen bedoeling in
bijgedragen tot het inkrimpen ervan.
eliswaar zouden de betalings
moeilijkheden zich niet in een
zo voortdurende en sterke mate
hebben voorgedaan, indien alle landen 'e
door het I.M.F. aanbevolen anti-inflatie-
politiek doelbewust hadden toegepast.
Maar wilde men de beginselen van Bret
ton Woods een enigszins betekenisvolle
rol doen spelen bij de door de wereld
handel te volgen richtlijnen, dan hadden
de regelen van het spel op een meer soe
pele grondslag moéten worden vastge
legd dan in 1944 het geval is geweest.
Intussen heeft de Europese Betalings
Unie met haar meer beperkt arbeids
veld getracht de theoretische taak van
het I.M.F. in de praktijk over te nemen,
maar ook zij heeft het te lang in stand
houden van kunstmatige valutakoersen
gehuldigd en daarmede het bereiken van
een vrij goederen- en betalingsverkeer
eerder nog vertraagd dan verhaast.
Uit de oprichting van de E.B.U. bleek
in elk geval, dat het I.M.F. te veel hooi
op zijn vork had genomen. Japan, West-
Duitsland en Indonesië maken nu ook
deel uit van de 54 aangesloten landen.
Met een zo uitgebreid programma, dat
zich uitstrekt over werelddelen en lan
den met zo wijd uiteenlopende econo
mieën kan men nauwelijks een doel
matig toezicht ol een daadwerkelijke in
vloed van het I. M. F. verwachten. Zijn
rol bepaalt zich dan ook tot raadgevin
gen, die een louter academisch karakter
dragen, en niet vermogen aan de inter
nationale deviezenpolitiek op doelmati
ge wijze leiding te geven.
Daarentegen is de Wereldbank bij het
uitoefenen van haar functie nooit bloot
gesteld geweest aan de belemmeringen,
die het I.M.F. voortdurend ondervond
uit hoofde van zovele tegenstrijdige na
tionale belangen en wensen. Zij heeft
een tastbaar resultaat bereikt door niet
minder dan 1412 millioen uit te lenen
aan zeven en twintig verschillende lan-
den in de wereld. Op deze leningen is
reeds $876 millioen terugbetaald. Zij
heeft een belangrijke rol gespeeld om
dat zij de alomheersende dollarschaarste
in niet geringe mate heeft verlicht en
bovendien door haar programma van
technische hulp het begrip van zelfstan
dige inspanning heeft bijgebracht in de
gesteunde landen. Deze hebben meer in
zicht gekregen hoe hun eigen hulpmid
delen kunnen worden aangewend.
De Wereldbank wenst de te ver
strekken leningen niet alleen in
dollars, maar ook in andere va
luta s te doen geschieden. Dit geldt voor
bijna 15 pet. van haar gegeven voor
schotten. Zij neemt zich voor ook bij te
dragen tot het financieren van de Steen
kool- en staalgemeenschap (Schuman-
plan) en zal overgaan tot het oprichten
van een Internationale Financiepings
Maatschappij (International Finance
Corporation)
Laatstgenoemde, instelling is bestemd
om op internationaal peil het beleggen
van particuliere gelden in het bedrijfs
leven van de gehele wereld te bevorde
ren. Dit kan uiteraard in ruime mate
bijdragen tot de verdere economische
ontwikkeling van alle ledenlanden van
Bretton Woods, dus ook van Nederland.
In tegenstelling met het I.M.F. blijkt
de Wereldbank zich dus rekenschap te
geven van de noodzaak van aanpassing
aan de veelbewogen tijden, waarin wij
leven. Maar het is natuurlijk veel ge
makkelijker voor de Wereldbank en zij
speelt een veel dankbaarder rol door
in dit moderne, maar verarmde en ont
wrichte tijdperk Amerikaanse dollars
en andere deviezen uit te lenen dan
voor het I.M.F., dat aan buitenlandse
mogendheden de les moet lezen ten op
zichte van wat zij wè] en niet moeten
doen om gezonde inwisselbare munten
te verkrijgen.
Immers is gebleken, dat de meeste
landen maar al te gaarne dollars in ont
vangst nemen, maar met tegenzin luiste
ren naar instructies, die er op neerko
men, dat zij van hun populaire stok
paardjes zouden moeten afklimmen. Zij
hebben plannen ontworpen en min of
meer autoritaire stelsels in het leven
geroepen. Machtsposities zijn opgebouwd
die niet licht meer kunnen worden afge
broken, hoezeer zij ook indruisen tegen
de grondbeginselen van Bretton Woods,
het vrijmaken van goederen- en beta
lingsverkeer, waartoe de ledenlanden en
hun parlementen zich elk voor zich en
gemeenschappelijk als ondertekenaren
van het accoord van Bretton Woods
plechtig hadden verplicht.
Dit is mogelijk geweest, omdat ener
zijds de twee instellingen van Bretton
Woods innerlijk verdeeld waren, want
de Wereldbank financiert stelsels, die
met de resoluties van de I.M.F. niet
overeenstemmen en hiermede houdt zij
deze stelsels in stand. Heeft het Euro
pese Herstel Programma hetzelfde niet
op veel groter schaal gedaan, getrouw
aan de Amerikaanse belofte om zich van
elke inmenging in de binnenlandse poli
tiek van de Westeuropese landen angst
vallig te onthouden?
De Aartsbisschop-Coadjutor v< j
Utrecht, Z. H. Exc. mgr. dr. B. J. A
frink, zal in de komende week gee
audiëntie verlenen.
