„TRESLONG"
Peppino en Violetta, een
Joegoslaven dansten en zongen
Haarlems Stadsschouwburg
Openluchttheater werd node
gemist
in
In memoriam Jan Willem Lucas
De schoolmeester „in fijne
vleeswaren
Een brokje contemporaine
geschiedenis
T
„STEUN WETTIG GEZAG" IN
HAARLEM EN OMGEVING
CHARMANTE ITALIAANSE FILM
Deze week in City
Staalkaart van
volkskunst
Kath. Emancipatie
Viering van 60 jarig
bestaan K AB.
HERINGA WUTHRICH
ZATERDAG 18 OCTOBER 1952
PAGINA 6
Speciale avond op 29 October in Concertgebouw
EEN BRIL VAN K EIP
DAT IS GOED GEZIEN
AFGESLOTEN WEG BIJ
BROUWERSKOLK
Natuurwacht bemiddelt
bij ir. Burdet
REÜNIE TRINTTEITS-
LYCEUM
Dr. Klay leider der
Natuurwacht
Ongelukken hier en daar
Wim v. d. Sluis dam-
kampioen v. N.-Holland
Orkest Henk van Maanen
IN DE HECTORSTRAAT
GING DE VLAG IN TOP
Rembrandt
Lido
Minerva-theater
Cinema Palace
Luxor
Frans Hals
Spaarne
Karakteristiek door prof. mr. L. G. A. Schlichting
in Haerlem's Jaarboek
AUTORULES bij v. d. ZEE
betekent RIJBEWIJS OKé
RONDOM EN IN DE STAD AAN HET SPAARNE
HAARLEM
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
HEEMSTEDE
Met herdenking
ingezet
Bontdiefstal in Heemstede
R.K. Verenigingsgebouw
Zondagsdiensten
Burgerlijke Stand
4 r*
4,5
jS.
Over „Steun Wettig Gezag" is de laat
ste jaren reeds zoveel geschreven en
gesproken, dat zelfs de meest goedwil
lende vaderlander geneigd is te zeggen:
ik weet er nu wel genoeg van. Toch
blijkt, dat velen de waarde en de grote
betekenis van deze organisatie nog niet
voldoende begrijpen. In Haarlem en om
geving is het gelukkig thans wel zo ge
steld, dat het aantal aanmeldingen in
het eerste halfjaar van 1952 drie maal zo
groot was als over een gelijke pe
riode in 1951. Dat neemt echter niet weg.
dat „Steun Wettig Gezag" ook in dit
rayon nog zeer vele krachten kan ge
bruiken en verwacht mag worden, dat
de jongelui en onder hen vooral de
zgn. buitengewoon dienstplichtigen
niet aan de kant zullen blijven staan.
De Provinciale Commissie van „Steun
Wettig Gezag'' heeft nu besloten een bij
zondere avond te beleggen, waarop
iedere belangstellende kennis kan ne
men van al wat deze organisatie ten doel
heeft. Deze avond wordt in de grote zaal
var. het Gemeentelijk Concertgebouw
te Haarlem gehouden op Donderdag 29
October. Deze bijeenkomst zal dan uiter
mate geschikt zijn om het contact tussen
de vrijwilligers te verstevigen en om
anderen de gelegenheid te geven zich op
te geven.
Het woord zal o.m. gevoerd worden
door de kapitein Ben M. Koster, die als
oorlogscorrespondent in Korea werk
zaam is geweest. Hij zal in zijn causerie
kunnen putten uit een rijk arsenaal er
varingen, die hij in Korea heeft opge
daan.
Waar ook de vrouw zeker indirect
veel te maken heeft met S.W.G. zal
ook de landelijk voorzitster van het
T'.Y.V. spreken. Zij heeft tot onderwerp:
de plaats en de taak van de vrouw in
het heden.
Na de pauze voert de Reserve Grens
bewaking uit Arnhem het spel van de
Advertentie
GROTE HOUTSTRAAT NAAST LUXO
1
i
1
1
2
1
f
De Natuurbeschermingscomm. Zuid-
Kennemerland heeft zich met een brief
tot ir. W. Burdet gewend over het slui
ten van de weg tussen Kraantje Lek en
de Zandvoortselaan te Overveen. De
commissie schrijft, dat zij het stand
punt ten volle kan begrijpen (er heb
ben teveel vernielingen door het publiek
plaatsgevonden), doch zij betreurt het in
hoge mate, dat een groot aantal rustige
natuurliefhebbers thans niet meer kan
genieten van een der mooiste wandelin
gen in deze omgeving. Dit zou echter
veer mogelijk kunnen worden door van
het. sedert kort afgesloten gebied uitslui
tend de weg open te stellen voor het
publiek.
Van de zijde der commissie zal gaarne
bevohlerd worden dat de Natuurwacht
door speciaal toezicht wangedrag voor
komt c.q. vermindert. De commissie
koestert de hoop, dat ir. Burdet in het
belang van de echte natuurliefhebbers,
die zich zullen gedragen naar de alge
meen geldende maatregelen, alsnog zal
willen besluiten de weg toegankelijk
te stellen.
De oud-leerlingen van het Triniteits-
lyceum worden nog eens herinnerd aan
de reünie. Vrijdag 31 October komen de
oud-lyceisten bijeen des avonds om 8 uur
in „Brinkmann". Het hoogtepunt van de
raünie is ongetwijfeld Zaterdag 1 No
vember. Met een feestelijke avondbij
eenkomst, wederom in „Brinkmann",
wordt de dag besloten.
In de zomer heeft zich onder leiding
van de Natuurbeschermingscommissie
voor Zuid-Kennemerland een Natuur
wacht gevormd. Er hebben zich reeds
twee en zeventig dames en heren opge
geven die op het ogenblik in Haarlem
en naaste omgeving werkzaam zijn. Ge
tracht zal worden het aantal natuur-
wachters uit te breiden.
Als leider van de Natuurwacht trad
de heer E. Vogelenzang te Bloemendaal
op. Hij heeft het voorbereidende werk
verricht. Het is aan hem te danken, dat
dat Natuurwacht in actie is gekomen en
hier en daar nuttig werk heeft verricht.
Wegen? verhuizing naar Velp heeft de
heer Vogelenzang zijn functie moeten
neerleggen.
In zijn plaats is tot leider beijoemd de
heer D. Klay. Er is een commissie van
toezicht op de Natuurwacht samenge
steld, waarin zitting hebben drs. H. J.
Jonker, drs. E. C. Kolvoort. ir. E. C. M.
Itoderkerk en de heer M. Deutekom.
Donderdag omstreeks kwart vóór
één werd in de Romolenstraat een 3-
jarig jongetje aangereden door een
motor. De oorzaak was dat het jonge
tje al spelende van het trottoir de rij
weg opliep. Met een bloedende wonde
aan het voorhoofd kwam het kind er
verder nog goed af.
Omstreeks half drie geraakte een 12-
jarige fietser op de Leidsevaart, nabij
de remise, met het voorwiel van zijn
fiets klem in de tramrails, juist op
het moment dat een auto wilde pas
seren. De jongen viel naar links en
werd door de auto aangereden. Hij lkp
daarbij een kneuzing op aan de linker
enkel en een bloeduitstorting aan de
linkerkuit.
In de Ceramstraat werd dezelfde mid
dag nog een 3-jarig jongetje door een
wielrijder aangereden. De oorzaak was
dat het jongetje een ballon, waarmee
het speelde, op de rijweg achterna liep.
Het knaapje brak zijn linkeronderbeen.
Door zijn laatste partij tegen Fostma
In een stand met groot overwicht, remise
te geven werd de jeugdige ODV-er Wim
van der Sluis damkampioen van Noord-
Holland. Na een opwindende strijd om
de hoofdstedelijke damtitel, welke hij
na een barragematch met J. A. Ansems
en J- H. Beeke aan de G.S.-er moest af
staan, heeft deze talentvolle speler dus
de Noord-Hollandse damtroon beklom
men. Daardoor mag hij deelnemen aan
de hoogste titelstrijd, het damkampioen
schap van Nederland.
De laatste ronde van het tournooi
om de Noord-Hollandse titel welke te
Haarlem wordt verspeeld is nu alleen
nog van belang voor de tweede aanko
mende. die eveneens uit mag komen in
het nationale kampioenschap.
secretaris Gewest Veluwe, de heer D.
G. Sanders, op, dat tot titel heeft mee
gekregen: Waar vrijheid eeuwen stond.
De avond wordt muzikaal omlijst door
de drumband van de Nationale Reserve
uit Amsterdam. Verwacht wordt, dat
vele autoriteiten deze avond zullen bij
wonen, te meer daar dan officieel af
scheid wordt genomen van de lt.-kol. H.
W. Lenderink, districtscommandant bij
de Nationale Reserve (Noordholland-
Zuid).
Ongetwijfeld zullen velen uit Haarlem
en omgeving die avond, waarvoor de
kaarten gratis worden verstrekt, in het
Concertgebouw acte de présence geven.
Noordholland telt weliswaar 141 afdelin
gen. maar het kan nog beter, werd ons
verzekerd.
Advertentie
sas
HILIEGOM
CACÉ-RESTAURANT
Tuil P-BA/GRILLROOM
VOOR UW CONGRESSEN
VERGADERINGEN
RECEPTIES EN
FAMILIE-PARTIJEN
INTIEM-GEZELLIG
TERRAS AAN DEMONSTRATIETUIN
CONGRÊSZAAt
1200 ZITPLAATSEN
MODERNE TONEEL- EN
celuiosinstallatii
Gistermiddag om twee uur ging bij
de 42 nieuwe woningen aan de Hector -
straat de vlag in top. Het was dus
feest. De voorzitter van „De Kleine
Middenstander", de heer J. W. Daniels,
wees in zijn toespraak op de vele moei
lijkheden, welke aan de bouw van deze
42 woningen waren voorafgegaan. Hij
zei, dat het vooral aan de arbeiders te
danken was, dat de bouw zo'n vlot ver
loop had gehad. Eensgezind is hier een
prachtwerk geleverd'.
„Geef ons meer bouwvolume en wij
zullen voor de kleine middenstander een
tweede blok kunnen zetten", sprak de
heer J. Th. W. Fibbe, toen hij het woord
voerde, waarin hij dank bracht aan al
len, die bij de bouw betrokken zijn ge
weest. Voorts wees hij nog op de voor
delen, die een bouwvereniging oplevert
voor de leden, die erbij zijn aangeslo
ten.
De heer B. v. d. Zande, de aannemer,
dankte de architect, de heer van Vel-
zen, en hoopte, dat hij in de toekomst
nog meerdere woningen voor „De Klei
ne Middenstander" mocht afleveren.
Het is, naar men zegt, een waar ver
haal, dat de film Peppino en Violetta
vertelt. Peppino is een weesjongetje en
zijn ezeltje heet Violetta, die vrachten
voor zijn meester vervoert, waarvoor hij
zich goed laat betalen, hetgeen hem is
geleerd door een Amerikaanse sergeant,
die hem een poosje heeft geadopteerd,
nadat zijn ouders in een bombardement
gebleven zijn. De jongen is gek met zijn
ezel, die, als we hem geloven mogen,
kan glimlachen. Als Violetta ziek wordt,
weet hjj geen raad. De veearts evenmin
trouwens, maar aangezien Peppino in
Assisië woont, gaat hij te rade bij St.
Franciscus. Als Violetta het graf van de
Heilige ook maar eens kon bezoeken en
daar vriendelijk glimlachen, dan kwam
het allemaal wel in orde. Maar dat kan
niet, omdat de trap te smal is en een
brede deur. die toegang geeft tot het
graf, al honderd vijftig jaar dichtgemet
seld zit. De hoogste autoriteiten onder de
geestelijken, de Franciscanen vooral,
kunnen hem niet helpen tot hun spijt.
Dat zou alleen de Paus kunnen. Het ge
loof. dat bergen verzet, vaart in Peppino
en hij vertrekt naar Rome, na Violetta
De film „De mijnen van Koning Sa
lomo" wordt wederom geprolongeerd.
18 jaar.
Deze week draait in dit theater de
film „Dwars door de vuurlinies". De titel
doet vermoeden, dat heftige bombarde
menten het essentiële onderdeel van de
film vormen. Niets is echter minder
waar. Het is een verhaal van de chayf-
feurs van het bevoorradingsleger, die
voor de brandstof en de munitie van de
tanks van Generaal Patton moeten zor
gen. In 1944 is deze generaal met zijn
„duivelstrijders" zo ver Frankrijk bin
nen gerold, dat er moeilijkheden ont
staan zijn in de de bevoorrading. De be
faamde „Red Ball Express" wordt dan
in het leven geroepen. Ondanks het feit,
dat de oorlog het onderwerp van de rol
prent is, kan men toch met een bepaald
genoegen luisteren naar de rauwe hu
mor, die zich van de chauffeurs heeft
meester gemaakt. Voor hen die van een
spannende film houden is een gang naar
Lido de moeite waard. 14 jaar.
De Amerikaanse regisseur Burgess
Meredith heeft van de roman „La Tête
d'un Homme" van Georges Simeon een
spannende film gemaakt onder te titel
„De man op de Eiffeltoren". Het is de
geschiedenis van een intellectuele mis
dadiger. die men terwille van de span
ning beter kan zien dan dat men er
over leest. De regisseur heeft de taal
van de film uitstekend verstaan, met
name aan het slot wanneer de misda
diger van de Eiffeltoren wil springen.
De man wordt opgejaagd bij zijn klim
partij. door het feit. dat de politieinspec-
teur hem met de lift volgt. Hi-i geeft
geen gehoor aan zijn zucht voor bra-
vour, die een sDrong van de Effeltoren
reeds eerder in het verhaal in het voor
uitzicht heeft gesteld. De politieman, die
de hyperintelligente misdadiger kent,
ziet aankomen dat de man zijn plannen
zal uitvoeren en aangezien hij hem le
vend in handen moest krijgen, laat hij
plotseling de lift stoppen en dalen. Dat
is het sein voor het trieste held om alle
bravour te laten varen en de moed te
verliezen: hij geeft zich over en moet
het hoofd onder de guillotine leggen.
Dit ene voorbeeld is kenmerkend voor
de hele film. De regisseur heeft voort
durend rekening gehouden met de in
tellectuele misdadiger, die altjjd op zijn
geraffineerde spitsheid een geestelijke
depressie ziet volgen De kleur is in
deze film vrijwel onopvallend. Charles
Laughton speelt de inspecteur, Franchot
Tone de moordenaar en Burgess Mere
dith zelf de pseudo-moordenaar. Een
spannend geval voor de echte filmlief
hebbers. Ze draalt in Minerva. 18 jaar.
De Amerikaanse onderwereld vormt
blijkbaar al een sénsatie op zichzelf om
op de film te worden vastgelegd. In
„711 Ocean Drive" maakt de toeschou
wer kennis met een beruchte bookma-
Kersorganisatie, maar hij moet stalen
zenuwen bezitten om zich niet van de
wijs te laten brengen. Achttien jaar.
aan de goede zorgen van een vriendje
te hebben overgelaten, wiens zieke poes,
naar het schijnt, niet zonder succes bij
St. Franciscus is geweest.
Peppino zwerft door de H. Stad en
het Vaticaan, maar weet niet door te
dringen tot de Vader der Christen
heid. Hij zal hem dan maar een rui
kertje sturen van voorjaarsbloemen,
met een briefkaart erbij, waarop St.
Franciscus en een ezel staan afgedrukt
en een potloodkrabbel de Paus duide
lijk moet maken, dat Peppino hem per
se spreken moet. Langs veel omzwèr-
vingen komt het boeketje heus bij de
Paus terecht en dan bestaan er geen
moeilijkheden meer. Hij wordt toege
laten en de dichtgemetselde deur moet
open. En wat vindt men daar, terwijl
het jochie met Violetta in het gat ver
dwijnt? Een stukje touw, symbool der
nederigheid, een bloem, symbool van
de natuur, een veertje, symbool van
de vlucht naar de Hemel. Alles tot
stof vergaan. De schat van Franciscus.
Het testament van de armste, die de
rijkste was. En dat is de clou, want
wat er verder met Violetta gebeurt
mag bijzaak heten....
Een aardig verhaal, juist ook, omdat
het echt is. maar bovendien eenvoudig
verteld in goede beelden, zonder senti
mentaliteit en met een vaardig gebruik
van documentaire beelden in en buiten
het Vaticaan. Bovendien een bemoedi
gende verbeelding van wat er aan goed
vertrouwen in een kind kan huizen. Ezel
en knaap zijn handig in de gang der
beelden opgenomen. Het manneke speelt
nauwelijks. Hij is er maar en hij doet
maar en we geloven in zijn hardnekkig
vertrouwen, dat zijn kinderlijkheid weet
te bewaren.
De film draait in City. Iedereen kan
er heen.
De titel African Queen is de naam
van een oude motorboot, waarmede een
sinds jaar en dag in Afrika rondreizende
man samen met de zuster van een door
de Duitsers in de eerste wereldoorlog
vermoorde zendeling een lange en ge
vaarlijke tocht maakt om aan de wilde
mannen te ontsnappen. De reis zelf is
het thema van de film en de bedoeling
is, het harde leven in en de meedogen
loosheid van de jungle te tekenen. Dat
aan het slot de twee mensenkinderen
man en vrouw worden, ligt in de eerste
honderd meter al in het verschiet en dat
hun huwelijk door een vijandelijk
scheepskapitein wordt ingezegend, is een
toegift, die nu weer eens duidelijk
maakt, dat de film voor niets staat.
Waar het om gaat is dus Afrika en
zijn droogte, zijn moordende „greep"
op mens en dier, zijn harteloosheid, zijn
mysterie. En wat dat betreft, heeft
Huston hier en daar beklemmende beel
den te voorschijn getoverd, waarin de
wanhoop tot voelbare werkelijkheid
wordt. Op die plaatsen is de film supe
rieur. maar het blijft toch een raadsel,
wat Huston kan bewogen hebben, die
twee mensen midden in zulk een natuur
te plaatsen, want, dat het karakter van
Afrika wezenlijk ingrijpt in die twee
levens kan men niet helemaal volhou
den.
Alles bijeen toch een indrukwekken
de film. die zeker uitsteekt boven het
gangbare product. Men kan de film
zien in Luxor. 14 jaar.
De film, die men in Frans Hals aan
schouwen en horen kan, is door William
Dieterle gemaakt, de vervaardiger van
„Frisco", een opmerkelijk werk, dat in
1938 ontstond en nooit meer door hem
geëvenaard is. Dieterle is een handig
vakman, die in zijn films over Zola en
Pasteur ook nog enige sociale bekom
mernis heeft gedemonstreerd, doch
daarna niet verder meer is gekomen dan
een kundig verteld filmverhaal, waar
aan weinig overtuiging is te pas ge
komen.
In „Peking-express" tracht hij een
beeld te vinden van de huidige tegen
stellingen in het z.g.n. Nieuwe China,
door in de trein een aantal personen
Amerikaanse dokter, een Frangaise met
een duister verleden, een jonge commu
nist, een missionaris en en rijke ban
diet bij elkaar te brengen, die stuk
voor stuk een bepaald aspect van de
politieke situatie vertegenwoordigen.
Uit de conflicten, die al dus ontstaan,
moet dan een bepaalde Amerikaanse en
anti-communistische opvatting oprijzen,
maar dat wil niet helemaal lukken, daar
het avontuur het betoog overwoekert,
zonder zelf een betoog te worden. Een
kwestie van concessies, zou men kun
nen zeggen. De film is onderhoudend,
maar irriteert door 'n hevige en larmoy
ante muzikale illustratie, die tevergeefs
probeert dramatisch te doen en alleen
maar overbodig lawaai maakt. Alhetgeen
niet wegneemt dat een totaalbeeld uit
de film ontstaat, dat enige indruk
maak, maar waarvan men niet zeggen
kan, of het met de werkelijkheid strookt
of niet. Achttien jaar.
De vele vrienden van Roy Rogers kun
nen hun „fan" bewonderen in „Roded in
vlammen", een "film waarin de gebrui
kelijke sensatie niet ontbreekt. De span
ning is minstens even groot in „Oorlogs
bandieten", waarin tenslotte het goede
overwint. Veertien jaar
Niemand gelieve het als een onvriendelijkheid te beschouwen jegens de
Joegoslaven, die gisteravond in de Stadsschouwburg optraden, wanneer wij nu
schrijven, dat juist door hun optreden de herinnering aan de voorstelling van
het Nationaal Danstheater van Joegoslavië deze zomer in het Bloemendaals
Openluchttheater nog schoner is opgebloeid. Onvriendelijk kunnen wij niet
Zijn, want ook de troep, clie gisteren een voorstelling gaf voor de Haarlemse
Kunstgemeenschap, demonstreerde een overrompelende techniek, liet de oude
folklore van haar land in velerlei schoonheid herleven en leverde wellicht ten
overvloede het bewijs, dat de volksdans per se niet een ten dode opgeschreven
stuk cultuur hoeft te zijn. Maar wil die dans zich ongestoord ten volle ontplooien,
dan is de ruimte van de openlucht onontbeerlijk. Op die zeldzame Juni-avond
in Bloemendaal kregen de Joegoslaven de volle ruimte, vloéide de dans samen
met de natuurrijke omgeving en kreeg de muziek een klankvoller effect. Die
entourage moesten wij in de schouwburg nu eenmaal missen en ivaar een
schouwburg niet gebouwd is als concertzaal, kon het niet anders,
of het geluid van zang en muziek werd min of meer geabsorbeerd.
gepolijst, tot een waar feest. De tech
niek. die deze mensen zich meestor-
lijk hebben eigen gemaakt, blijft bo
vendien middel, waardoor het accent
niet op de show valt. En hoe gemak
kelijk zou er aanleiding bestaan tot
show wanneer men ziet, in welke
fraaie costuums deze Joegoslaven
zich steken. Dat is feitelijk weer een
verhaal apart, want de bedrevenheid
met de naald heeft Indrukwekkende
staaltjes van borduurkunst opgele
verd.
Desondanks hebben wij bijzonder veel
genoegen beleefd aan de voorstelling,
die deze danstroep van de universiteit
van Beograd presenteerde. Zoals ook
Joegoslavië een samenstelling is van
vele vroeger zelfstandige staatjes
welke leder kunnen bogen op een eigen
traditie, zo weerspiegelde het program
een mengeling van folklore in dans,
zang en muziek. In de loop van de
eeuwen hebben die staten een ver
schillende invloed ondergaan, die haar
stempel heeft gedrukt op de cultuur. Een
treffend voorbeeld geeft daarvan de
bruiloftsdans van de Sniptaren, die door
haar monotoon maar exotisch karakter
de sfeer van het Oosten markant naat
voren brengt. Maar juist door die ver
scheidenheid kreeg de gehele voorstel
ling een fleurig en verrassend beeld,
dat tot in de kleinste details het merk
teken van de volkskunst droeg: primi
tief en hartstochtelijk, feestelijk en
weemoedig, hartelijk en pretentieloos.
Het plezier-om-de-dans straalde er
Terugkerend tot het programma zelf
memoreren wij de „Dans der Vrijge
zellen", waaraan wij de prettigste her
innering bewaren. Het grandioos voe
tenwerk, dat de mannen met hun rin
kelende laarzen ten beste geven, vraagt
een enorm uithoudingsvermogen, maar
zij maken hun razendsnelle passen, op
gezweept door de muziek, alsof zij
niets anders gewend zijn. In deze soort
dansen, waarin het gemeenschapsele
ment nadrukkelijk op de voorgrond
treedt, kreeg het volkse karakter ove
rigens de meeste kleur. Dat bleek on
der meer in de „Linjo" uit Dalmatië en
de dansen van de Nishava en uit Kroa
tië. In die wervelwind van rhythme en
beweging was het, of alle kansen om
vrijelijk te improviseren dankbaar
vanaf en dat maakte ieder nummer, I werden gebruikt. Èr werd gedanst met
ook al was het niet tot het uiterste een vurigheid, alsof er geen einde aan
Gisteren is het jaarboek 1951 van de
vereniging „Haerlem" verschenen, waar
in o.m. verschillende prominente figu
ren, die in 1951 overleden, worden her
dacht. Wij laten hier de karakteris
tiek volgen, die prof. mr. L. G. A.
Schlichting geeft van de heer J. W.
Lucas.
„Een zeldzaam rechtljjnig leven werd
afgesloten, toen Jan Willem Lucas op
19 December 1951, op negen en zestig
jarige leeftijd, overleed.
In 1882 te Haarlem geboren, vestigde
hij zich, na een akte Middelbaar Boek
houden behaald te hebben, als jong ac
countant in zijn geboortestad, waar hij
zou blijven wonen. In een snel groeien
de practijk bleek spoedig, dat hij het
juiste arbeidsveld gevonden had voor
zijn buitengewone gaven.
In 1909 trad hij in dienst van de N.V.
Amsterdams Trustees Kantoor als lei
der van een op te richten afdeling voor
accountancy, welke hij tot snelle en
hoge ontwikkeling bracht. Tot zijn dood
toe is hij met dit kantoor, achtereen
volgens als administrateur, directeur,
commissaris en gedelegeerd commissaris
verbonden gebleven.
In 1914 kreeg Lucas als accountant
Advertentie
Telef. 17355
oen Quirinus Talesius, een groot Haarlemmer, in de dagen van de belege
ring der stad. terwille van zijn principieel vasthouden aan het Katholieke
Geloof smadelijk om het leven was gebracht door eigen stadgenoten, was
voor de katholieken een periode begonnen van vervolging en achterstelling. Tijd
van de schuilkerken en menigmaal betrapte „paapse stoutigheden". En al volg
de hierop een tijd van zekere verdraagzaamheid, soms vieren we in deze dagen
jubilea die er zeer duidelijk aan herinneren, dat de katholieke emancipatie
eigenlijk nog maar van zeer recente datum is.
Onlangs werd in Beverwijk het gouden bestaansfeest herdacht van de eerste
katholieke jongensschool. Het eerste hoofd van die school was de heer Beeke-
laar, die in 1902 van Haarlem naar Beverwijk kwam, enkele jaren later kwam
ook de heer van Lent uit Haarlem over. Is het katholieke onderwijs in Haarlem
dan zoveel ouder? We vonden het intéressant, vooral omdat de jongeren
levend in het besef van katholieke vrijheid zich dit alles heel weinig reali
seren de geschiedenis daarvan na te gaan. De eerste katholieke jongensschool
in Haarlem kwam nog geen 75 jaar geleden, in 1878 tot stand. De geschiedenis
van onze emancipatie is een contemporain verhaal!
Dit verhaal is er een van veel goede
cfferzin en doorzetten. Sinds het man
dement der Bisschoppen in 1868 werden
door het gehele land katholieke scholen
opgericht, soms mooie gebouwen, die
de naam school verdienen, maar ook
verbouwde paardenstallen of koets
huizen. De situatie immers was zeer
moeilijk. De katholieken moesten ten
volle meebetalen in de belastingen,
waaruit het openbare onderwijs bekos
tigd werd en mochten dan daarnaast,
geheel uit eigen middelen, hun katho
lieke scholen stichten en in stand hou
den.
In Haarlem was men in 1878 zover,
dat aan de bisschoppelijke wensen van
1868 gevolg kon worden gegeven. De
eerste katholieke jongensschool werd
gesticht aan de Gcrtsteeg. „De school
aan het Gortje", zoals men het gebouw
gewoonlijk noemde, omdat daar zich
dp toegangspoort bevond. Het gebouw
zelf stond op een terrein achter de
Bank van Lening.
Op initiatief van de heren Beynes en
v. d. Pigge werd het voor die dagen
monumentale schoolgebouw aan de
Ged. Oude Gracht in 1884 gesticht. Ar
chitect Cuypers ontwierp de gevel.
Jarenlang waren deze beide gebouwen
de enige Kath. onderwijsinrichtingen
voor de jongens niet alleen van Haar
lem, maar ook van de omgeving. Leer
lingen kwamen .van Overveen, Heem
stede, het toenmalige Schoten en Sant
poort. Zij kwamen van Schalkwijk,
Haarlemmerliede, Spaarndam.
Het eerste hoofd van de school aan
het Gortje was de heer Odenwald, die
werd opgevolgd door de heer Zwetse-
laar. Enkele jaren later werd deze
hoofd van de katholieke school in De
venter en kwam de heer M. L. van
Gemert uit Alkmaar naar Haarlem. Een
bekende onderwijsman, die tot in 1908
de scholen heeft gelpid. Een zeer zwa
re en uitgebreide taak, die in 1891 iets
gemakkelijker werd doordat beide
scholen ieder een eigen hoofd kregen
(de heer Tushuizen in 't Gortje, de
heer Van Gemert aan de Oude Gracht.
Het Gortje heeft nog twee andere
hoofden gehad, de heren Speller en Jan
sen.
Bij dit alles moet men bedenken, dat
de 15 onderwijzers en de kwekelingen
die aan deze scholen werkten, voor zeer
grote klassen stonden, soms voor meer
dere klassen en een salaris ontvingen
van f 600 per jaar, met een beloning van
f 100 per jaar voor de hoofdacte en f 50
voor de andere acten. Wilde dan ook zo'n
onderwijzer in het huwelijk treden, dan
moest hij maar zelf zien of bijverdien
sten het hem mogelijk maakten een be
hoorlijk inkomen te verwerven. De ka
tholieken deden wat mogelijk was, maar
de lasten waren te hoog. Vergeleken bij
collega's van het openbaar onderwijs,
waren de katholieke onderwijzers dus
maar krullenjongens, die in een winkel
tje in kruidenierswaren of textiel de
mogelijkheden moesten zoeken hun ge
zin te onderhouden.
Het is tenslotte de gelijkstelling van
onderwijs geweest, die de noodzakelijke
uitkomst bracht, want het kon zo niet
doorgaan.
Met grote bewondering wordt men
vervuld voor de onderwijsveteranen
meerderen van hen zijn nog in
leven die te Haarlem, te Beverwijk,
te Lisse en elders, onder zulke moei
lijke omstandigheden de stoot gaven
tot de bloei van het Bijzonder Onder
wijs.
Allengs is met de groei van het katho
lieke leven in de stad, de toename van
het aantal parochies, ook het aantal ka
tholieke scholen toegenomen. Het is alle
maal heel snel gegroeid, in een kort
tijdsbestek. Hoe lang is het geleden, dat
de onderwijzers op het einde van de
maand naar oom Piet Lijdsman gingen
„café, annex slijterij" aan het Spaarne
op de hoek van „het smalle Grachtje"
om hun salaris te halen. Oom Piet was
namelijk penningmeester van het school
bestuur. En kwamen ze half Juli, wan
neer de grote vacantie begon, dan was
oom Piet gul bereid „een voorschot" te
geven. Oom Pi^t werd opgevolgd door
de heer L. A. Lawrey, die in het St.
Jacobsgodshuis zijn kantoor had.
Het zijn maar enkele herinneringen,
die door de oudere stadgenoten met tien
tallen kunnen worden aangevuld. Zo
jong is deze geschiedenis eigenlijk nog.
We zijn nog maar kort aan het inhalen,
aan het herstellen, van wat wij in de
tweede helft van zestiende eeuw verlo
ren. Jan B.
een eerste regeringsopdracht, waarop
in de loop van de eerSte wereldoorlog
een reeks van steeds belangrijker ta
ken voor de Ministeries van Landbouw,
Handel en Nijverheid, van Buitenland-
Se Zaken en Financiën volgde. In 1918
werd hij chef van de accountantsdienst
van eerstgenoemd ministerie, welke
functie hij vervulde tot1926, toen hij
tot accountant voor speciale opdrachten
werd benoemd. Onder de vele gewich
tige opdrachten, die hij voor het Rijk
uitvoerde, zijn te noemen de reorganisa
tie der P.T.X., van 1923 tot 1926, de li
quidering van diverse rijksbureaux, het
financieel /toezicht op de Zuiderzeewer
ken.
Van 1906 dateren zijn eerste relaties
met de N.V. Drukkerij De Spaarnestad,
toenmaals een zwakkelijk bedrijf, dat
wélvoer bij zijn adviezen, die o.m. aan
leiding gaven tot een technische ver
nieuwing in 1914 en een administratie
ve reorganisatie in 1918. Dit uitgeversbe
drijf trok hem steeds meer aan; in 1918
werd hij commissaris en in 1931 gedele
geerd commissaris-directeur van de on
derneming, waaraan hij sindsdien het
leeuwendeel van zijn talent en werk
kracht heeft gewijd en die merendeels
door zijn leiding tot een grafisch bedrijf
van de eerste rang en grootte in Ne
derland is uitgegroeid.
De hechte positie, die dit bedrijf op
het terrein der periodieke pers innam,
kon in de crisis der eerste jaren-der
tig steun bieden aan een belangrijke
sector van de katholieke dagbladpers,
waaronder het Amsterdamse dagblad
De Tijd, weljce hij reorganiseerde en in
stand hielp houden.
Zijn toewijding en kunde op dit ter
rein vonden een sprekende erkenning
toen hij in 1947 werd aangezocht om
advies uit te brengen over de economi
sche positie van de katholieke pers in
het na-oorlogse Italië. Het verblijf in
Italië in de hete zomer van dat jaar
heeft misschien de reeds verzwakte ge
zondheid van deze rusteloze werker
geknakt. De laatste vier jaren van zijn
leven waren een taaie eindstrijd tegen
een pijnlijke kwaal, die zijn lichaaams-
krachten langzaam afbrak, maar zijn
geest tot het laatst toe moedig heeft
gevonden.
„Orde op zaken stellen" is levenslang
Lucas' werk geweest, waarvoor talent
en karakter hem gelijkelijk schenen
bestemd te hebben. Al in 1920 werd hij
in een nota van de Regering aan de
Tweede Kamer gekenschetst als „een
rechtschapen man van grote bekwaam
heid, die met prijzenswaardige ijver
zijn taak vervult en op wiens adviezen
door de Regering hoge prijs wordt ge
steld." Daarmee is zijn persoonlijkheid
ten dele al getekend: een onvermoei
bare werklust, die in de moeilijkste op
gaven de meeste voldoening vond; een
doordringend verstand, dat wars van
vaagheden steeds tot op de grond ging;
een strenge rechtschapenheid, die
recht en plicht naaar ijzeren regels on
derkende en onderhield.
Maar deze kenschetsing blijft uiter
aard min of meer ambtelijk. Lucas was
allerminst een man van cijfers alléén.
Hij had een sterk temperament en een
groté levenslust, die vooral als werk
lust tot haar recht kwam. Zelf in stren
ge zelftucht gevormd, hield hij van wat
helder en hard was, Strijd heeft hij
nooit geschuwd; hij voelde die veeleer
als een vruchtbaar element en ik denk,
dat de stoot van metaal op metaal hem
nu en dan bepaald goed deed. Het zij
ne bleek meestal het hardste, maar hij
was ook een goed verliezer. Moeilijk
heden pakte hij altijd van voren aan.
Dat hij de laatste jaren niet meer zo
actief kon zijn, als hij wilde, is voor
hem een zwaardere beproeving geweest
dan de pijnen, die hij met Spartaans
geduld verdroeg.
De ouderwetse eenvoud, die hij graag
betrachtte, zijn familiezin. en zijn stoe
re plichtsbesef steunden op een diep
geloof. Tegen sentiment verweerde zich
zijn gedisciplineerd karakter, maar hij
had echte zorg voor iedereên in zijn
omgeving. Voor zijn vrienden ging zijn
strenge oprechtheid samen met een ge
voelige trouw en een onzelfzuchtige
hoffelijkheid.
Daarom zullen velen deze strenge
man niet alleen met respect, maar ook
met genegenheid indachtig zijn.
mocht komen. Het einde kwam soms
al te spoedig en een herhaling kon niet
uitblijven.
Wij hebben uit het programma slechts
een greep gedaan en naar aanleiding
daarvan onze indrukken weergegeven.
Over de oorlogsdansen fel en geladen
schreven wij bij een vorige gelegen
heid reeds uitvoerig. Maar men zou
het ons ten kwade duiden, als wij niet
de twee meisjes noemden, die met haar
liedjes de nummers uiterst charmant
afwisselden. Bescheiden en met oprecht
pleizier zongen zij die typische volks
liedjes, welke naar gelang de staat van
herkomst boeiden door hun elegische
of vrolijke wijs. Het orkest tenslotte
onvermoeibaar en onuitputtelijk met
zijn variaties op eenzelfde thema
zorgde er voor, dat het vuur van de dans
verwarmend werkte op dansers en pu
bliek! Dat laatste tenminste had aan het
einde van de voorstelling enkele minu
ten nodig om zijn enthousiasme uit te
klappen. De Haarlemse Kunstgemeen
schap heeft met de organisatie van deze
avond veel eer ingelegd.
W. H.
Advertentie
Vrijdagavond vond in het R.K. Ver
enigingsgebouw aan de Herenweg een
indrukwekkende herdenkingsplechtig
heid plaats als voorbereiding voor de
viering van het 60-jarig bestaan. Dank
zij het harde werken van de Technische
Staf heeft de grote zaal een feestelijk
kleed gekregen. Overal zijn toeven wit
te chrysanthen aangebracht en aan de
beide brede muren zijn twee grote
schilden bevestigd met het embleem
van de KAB en de jaartallen 1892
1952 waaronder het wapen van Heem
stede. Op het podium was een groot
wit kruis opgesteld, geheel gemaakt
van witte chrysanthen en omgeven door
groen.
De avond werd geopend door het
versterkte Melodia dat op keurige wij
ze een Requiem zong. Daarna hield de
geestelijk adviseur, kapelaan J. v.
Rossum een herdenkingsrede waarin
hij hulde bracht aSn degenen die voor
het behoud en de ontwikkeling van de
afdeling hebben gestreden en geleden.
Tot slot las hij het gebed voor dat de
Kerk bidt in de Mis voor overledenen.
Na passende muziek van het ensembla
Jan Nibbering declameerde de heer
Gerard Willemse een gedicht uie „Jaar
getijden" van Guido Gezelle. Daarna
werd voor de zielerust van alle overle
denen gebeden.
Na een korte pauze werden niet
minder dan 53 jubilarissen gehuldigd,
die resp. 50, 40 en 25 jaar lid van de
Kath. Arbeidersbeweging zijn Aan 5
jubilarisen die een halve eeuw de be
weging hebben gediend. werden een
gouden herinneringsinsigne overhan
digd, met de gebruikelijke oorkonde,
de overige jubilarissen kregen resp.
een zilveren of een bronzen insigne.
Zij allen werden op hartelijke wijze
toegesproken door de voorzitter van de
jubilerende afdeling, de heer N. J. v.
d. Linden. Hier zorgde de R.K. Har
monie „St. Michaël" voor enige opge
wekte marsen.
De voorzitter van het jubileumcomi
té, de heer G. Willems bracht een
woord van dank aan allen die er toe
hadden bijgedragen dat deze eerste
avond van de feestelijke herdenking zo
buitengewoon geslaagd kan worden ge
noemd. Hij sprak de verwachting uit,
dat velen ook de kerkelijke herdenking
op Zondagmorgen zouden bijwonen en
liet daarna tot slot het „Aan U, O Ko
ning der eeuwen" zingen.
In de avond van 16 October tussen 19
en 23 uur is tijdens de afwezigheid van
de bewoners ingebroken in de villa aan
de Adriaan Pauwlaan te Heemstede,
waarbij enige bontmantels en sieraden
werden ontvreemd. De waarde wordt
geschat op ongeveer f 23 000.Door de
politie wordt een onderzoek ingesteld.
Zondag, 8.45 Gemeenschappelijk ont
bijt leden K.A.B.; 10.30, herdenkings
bijeenkomst leden K.A.B.; 15.30 17 uur
receptie K.A.B.-bestuur.
Maandag: 8 uur, toneelvoorstelling
voor leden K.A.B., door de Toneelgroep
„Puck", opvoering van „De Wijze Ka
ter"; 8 uur, repetitie „Laudate Domi-
num", 8 uur; Missienaaikrans; 8 uur,
bestuur H.B.C.
Dinsdag: 8 uur, herhaling voorstelling
leden K.A.B.8 uur, repetitie Kath. Ge
mengd Koor.
Woensdag: 2.30, repetitie Kath. Kin
derkoor; 2.30, filmvoorstelling voor kin
deren leden KA.B. leeftijd 1015 jssri
7.30 clubavond Damclub „St. Bavo";
8 uur filmvorstelling kinderen leden
K.A.B leeftijd van 16 jaar af.
Donderdag: 8 uur, Volksdansgroep
„Het Blijde Leven"; 8 uur repetitie
dameskoor „Viva Maria'8 uur, St.
Vincentius.
Vrijdag: 8 uur. toneelrep.etitie H.A.T..
8 uur, bestuur K.V.P.
De Zondagsdiensten voor artsen wor
den op 19 October waargenomen doof
dr. J Laeijendecker, Raadhuisplein
tel. 38103 en dr. A. L. C. van Lier. F;
Aertslaan 6, tel. 39875. Wijkverpleging-
Zuster P. Mantz, Camplaan 17.
Geopende apotheek: Heemsteedse Apo*
theek, Binnenweg 98, tel. 38197; Aerden'
hout Apotheek Zandvoortselaan 164, ten
26772.
ONDERTROUWD: G. J. du Pau—
M. Beuk, N. A. Santing—D. J. William»-
GETROUWD: J. C. Booms—M. van a*
Weele, R. de Wilde—A. M. Strijbos, A-
Martin—C. Brouwer, L. L. Vermeij—
T. L. van Kesteren. r
GEBOREN: G. Koopman en J. J. B°
d; C. J. Vessies en C. J. Koelemij
H. J. van Santvoort en M. C. Janssen
M. J. van Dorp en A. Houwers d;
Roosma en L. van Alphen z.
OVERLEDEN: C. Koelemij—Bras.
j; L. Haje—Reisig 64 j; A. N. W. Com
mandeur—de Groot 75 j; F. P. R*Uik,
swaaij. 73 j; C. H. Sombeek—Hcndrm-
82 j; M. J. Roozenvan der Weiden,
"o n
kf'hci
tet
