Op bezoek bij mr. Th. Wesstra, de
scheidende gemeentesecretaris
Hoe Haarlem en het werk in 32 jaar onder
vier burgemeesters groeiden
M
"■■■■■■■■■■ai
Erian
De werkzame beul van het goede Haarlem
Man kon het vele werk niet
meer af
H eel schuchter klinkt in deze dagen, wanneer het vroeg donker wordt, het
Ongerustheid over annexatie in
Kennemerland
B
CENTRALE VERWARMING
A. J. KAAN
GROEN Co.
„De Kersentuin van Anton Tsjechow
in betoverende sfeer
Bureaucratie geen modern verschijnsel
SLEUTEL WEG?
Misdaad en straf
HAARLEMS MATRASSENHUIS
ZATERDAG 25 OCTOBER 1952
PAGINA 7
Stad- en streekgenoten vertellen
Maar zelden belandt de bezoeker van hei Haarlemse
siadhuis, die verruk! is over de historische hal der
graven van Holland en de bijna precieuze oude raad
zaal, in hei vertrek van de gemeente-secretaris. Dat is jam
mer, want deze kamer mei het houten iongewelf, eertijds
verblijf der Justitie, is hei bekijken waard. Het voor
naamste sieraad is de gebeeldhouwde witmarmeren schoor
steen, waarvan de boezem mei een schilderij prijkt, voor
stellende de „Zeven Hoofdzonden, geslagen door de straf
fende hand der Gerechtigheid". Een prozaïsche school-
vulkachel doet de houten lambrizeringen knappen van
genot. Op lange kloostertafels staan geleerde boeken en
op een breed bureau in het midden van hei vertrek prijken
twee lampen op smalle koperen standaard.
In deze omgeving om van ie houden en thuis ie ver
gelen zitten we tegenover mr. Th. A. Wesstra, die na
een ambtsperiode van twee en dertig jaar afscheid gaat
nemen, geenszins geslagen door de straffende hand
van de ouderdom, maar simpel door die van de wet der
pensionnering.
De zwijger met het
ambtelijk geweten
HEEFT Uw DOCHTERTJb
BREINEIGINGEN?
Wol voor beginnelingen
BLOEMENDAAL TEL. 22143
„MEISJESLYCEUM"
Alberdingk Thijm onder
regie van Henk Schaer
Jubileum R. Zuurendonk
De Haagsche Comedie in Stadsschouwburg
Voorstelling van formaat voor G. en W.
Bijeenkomst Instituut Bestuurswetenschappen
in Haarlems stadhuis
„DE SLEUTELSPECIALIST"
6
„Het Witte Paard"
Trou wan to's
Maatkleding
en
Patronen
naar maat
Subsidie van Bussum
voor Haarlems orkest
HEEMSTEDE
RjK. Verenigingsgebouw
Zondagsdiensten
RONDOM EN IN DE STAD AAN HET SPAARNE
SPAANSE COPLAS MET
HUN MELODIEëN
Hendrik de Vries voor
de H.K.G.
Zes weken voorw. voor
v. d. Waals' verdediger
In I dag retour!!
Indien gemeentegrenzen gewijzigd worden,
zal dat nog jaren duren
Mr. Wesstra heeft nog de vitaliteit van
een man in de kracht van zijn leven en
men zou dus kunnen zeggen, dat het
heengaan door het bereiken van de 65-
Jarige leeftijd gevolg is van een over
bodige voorzichtigheid van de wetge
ver Men zou kunnen zeggen, want de
secretaris is zelf wijs en openhartig ge-
bc-eg om de maatregel alleszins goed te
achten. In het hedendaagse roezige le
ven, zegt hij, kan een man van 65 jaar
niet meer zo open staan voor allerlei
nieuwigheden. Er zijn stromingen en
opvattingen, die hij verstaat en op
Waarde kan schatten, doch niet met
enthousiasme kan volgen. En dan doet
onze gastheer een uitspraak, die teke
nend is voor zijn nuchter denken: je
overweegt bij jezelf, dat je het tempo
Wel bijhoudt, maar is niet alleen een
ander in staat om daarover te oordelen?
Neen, het is goed zo, hoezeer mijn func
tie mij ook lief is. Onmiddellijk dient
daaraan toegevoegd te worden, dat ik
Wel bijzonder gezegend werd, want
Practisch ben ik al die jaren niet ziek
geweest.
Wij stellen dan de vraag hoe vooral
binnen het raam van het gemeente
bestuur ener grote stad de functie
van secretaris gezien moet worden.
Het publiek constateert namelijk
tijdens de openbare raadsvergaderin
gen, dat hij passief blijft en ook wei
nig doet wat de secretaris is voorbe
houden. omdat daar de stenografen
voor zijn.
„Mijn mening is" luidt het ant
woord „dat een secretaris, die zijn
.functie alleen ambtelijk opvat, geen
juiste opvatting van zijn taak heeft.
In een politiek college van burge-
meelter en wethouders, dat dus een
bepaalde lijn volgt, kan bij dreigende
Verlating van die lijn wel degelijk 'n
waarschuwing van de secretaris op
haar plaats zijn. Een goed secretaris
dient een vraagbaak en een adviseur
te zijn, hij is de continuïteit in een
steeds wisselend college en in mijn
geval heb ik vier burgemeesters en
twintig wethouders meegemaakt.
Toch mag een secretaris niet domine
ren, van hem wordt verwacht, dat hij
zijn plaats weet."
„Daarin schuilt dus juist zijn autori
teit." voegen wij er aan toe. Mr. Wesstra
gaat voort: de gemeente-secretaris is
ook de chef van het secretarie-perso
neel. Toen ik in 1920 benoemd werd,
Vond men mij wel wat jong 33 jaar
thaar ik kon de heren geruststellen met
de mededeling, dat dit euvel elke dag
Zou verminderen. Er waren toen 50 tot
60 ambtenaren onder mijn leiding, maar
hu zijn het er 175, waarbij overwogen
h'icet worden, dat de kantoormachines
het werk van heel wat personeel heb
ben overgenomen. De verhoudingen zijn
altijd uitstekend geweest eri het corps
afdelingschefs mocht en mag er zijn.
in dit verband herdacht onze gastheer
de heer Meeusen, die een bijzondere
intelligentie bezat.
„U heeft wel een zeer sterke groei van
Haarlem meegemaakt" merken wij op,
hm een ander aspect van dit rijke amb
telijke leven aan te snijden.
„De grootste groei kwam tot stand
ha de annexatie in 1927. Van ruim
80.000 inwoners sprong Haarlem op
113.000 en ik weet nog heel goed, dat ik
de eerste week na het officiële ingaan
Van de grenswijziging drie nachten
hiet naar bed ging; niet uit vreugde,
hiaar om orde op zaken te stellen.
■En nu zijn het er 165.000. Het is Io
nisch, dat een secretaris van zo'n stad
zich niet meer kan bezighouden met za
ken, welke hij in de dagen van de goe
de provincie-beslotenheid tot zich trok.
Dat verdriet me en het zou me zeer
bioeilijk vallen om bijvoorbeeld afstand
te doen van mijn gewoonte, die ik als
een plicht voel, om elke uitgaande brief
Keiezen en beoordeeld te hebben, voor
aleer hem te ondertekenen. De taal is
blij dierbaar en voor het juiste gebruik
stond ik altijd op de bres."
„Wordt er nog overleg gepleegd bij
bet overnemen van het secretariaat?"
„Neen, dat is geen gewoonte. Mr. Phaff
heemt mijn zetel in, als ik hem ver
toten heb en hij kiest zijn eigen werk
methode, welke natuurlijk veranderin
gen kan brengen."
r. Wesstra heeft al eerder zijn ze
tel moeten verlaten. Op 13 Juli
1943 werd hij uitgenodigd voor
bespreking in het Kenaupark met
jle Duitsers. U gaat op reis, zei men en
bat betekende een kamp, waarin hij
j®t September 1944 moest verblijven.
y&t was jammer, want in de dagen van
t lekker was de secretaris niet de zwij
gende, al wist hij toen beter dan ooit
®ar zijn plaats was. Als Plekker her-
Advertentie
Geef haar dan een knot wol
100 gram 99 cent
„DE WOLB4AL"
Oen. Cronjéstraat 129 Haarlem-N.
■■■•■■■■■■■■■■■•■■■■■■a
haaldelijk struikelde, dan klaagde hij
zijn nood bij mr. Wesstra, die er niets
van begreep, maar het valletje gezet
had. Het was dan ook geen wonder, dat
hij verdwijnen moest.
„Toen ik terug kwam" aldus onze gast
heer „voelde ik me als een vreemde
ling op het stadhuis. Ik had niet begre
pen wat er allemaal gebeurd was."
Al pratende worden wij ingewijd in
een taak, die de secretaris in vroeger
jaren ook de zijne moest noemen.
„Dezer dagen", vertelde hij, „ben ik
hier en daar wat gaan opruimen. En
bij die gelegenheid heb ik stapels rede
voeringen gevonden, die werden afge
stoken bij officiële ontvangsten. Het
was vroeger de gewoonte, dat de se
cretaris de rede, die de burgemeester
zou houden, gereed maakte. Honder
den zette ik op schrift de pers kreeg
een doorslag en publiceerde de copie
met het hoofd „Dames en heren" en al
waarbij allerlei handboeken en soms
encyclopaedieën te hulp moesten wor
den geroepen. Tenslotte moesten we
toch blijk geven iets te begrijpen van
het werk van onze gasten.
Ja, dat ging vroeger zo. Nu spreken
de leden van het college a l'improviste
en in de taal, die bij wijze van spre
ken maar gewenst is, en het is er niet
minder om".
De gebruikelijke vraag: wat gaat u nu
doen?, mocht ook in dit geval niet ach
terwege blijven. Mr. Wesstra blijft in
Haarlem wonen en hij zal beginnen met
het lezen van boeken, omdat daar in de
lange reeks van jaren maar heel weinig
tijd voor over is gebleven. Het grote ver
schil met nu en straks is, zo verklaart
hij, dat ik nu nog werk heb en straks
bezigheid. En.... zoveel bezigheden, zo
veel liefhebberijen. Het ambt van ge
meentesecretaris in Haarlem leidde van
zelf tot het zitting nemen in de bestu
ren van talrijke instellingen en organi
saties. Zo blijft de heer Wesstra direc-,
teur van Teylers Stichting, regent van
het St. Elisabeths Gasthuis en van de
gevangenis, voorzitter van de bioscoop
commissie, voorzitter van maatschappe
lijke zorg voor zieken en van verschil
lende doopsgezinde instellingen,
Mr. Wesstra zal dan over enkele da
gen ambteloos burger zijn in een stad,
waarin hij 37 jaar ter gemeentesecretarie
verbleef. De grote groei van Haarlem,
de uitgroei van provinciestad tot in wer
kelijkheid de vijfde stad des lands, heeft
hij meegemaakt. In verschillende opzich
ten mocht hij er het ambtelijk hart van
genoemd worden.
Gedegen kennis van zaken, hulpvaar-
dighej^i en vriendelijkheid, zeker ook
jegens journalisten, hebben hem ge
maakt tot een figuur, die in de historie
van Haarlem meer dan een herinnering
zal zijn. Wij wensen hem een gezegend
otium cum dignitate.
Advertentie
Op 12 en 14 November treedt de R.K.
Rederijkerskamer „Alberdingk Thijm"
in de stadsschouwburg voor het voet
licht met „Meisjeslyceum", een spel van
Ladislaus Fodor, waarmee het beroeps
toneel reeds zoveel successen heeft ge
oogst. De regie is in handen van Henk
Schaer, hetgeen de verwachting mag
wekken, dat de voorstelling op een hoog
plan zal staan.
Op Maandag 3 November hoopt de
heer R. Zuurendonk de dag te herden
ken dat hij voor 40 jaar in dienst trad
als magazijnmeester van de N.V. Elec-
trische Luxe Broodfabrieken van de fa.
H. Franken Jr. in de L. Margaretha-
straat te Haarlem.
De betoverende sfeer, die Anton Tsje
chow oproept in zijn spel „De Kersen
tuin", heeft ons gisteravond diep in het
hart gegrepen. Wekt de titel reeds het
vermoeden van een zekere charme, het
spel zelf ontplooit die in alle kleuren,
van het weemoedige tot het uitbundige
toe. De dichterlijke sluier, waarin het
verhaal ligt gehuld, moge dan eens ge
licht worden om ook de brute zakelijk
heid haar kans te geven, steeds weer
waakt Tsjechow er voor, dat de fragiele
draad van zijn vertelling want dat is
zijn spel toch feitelijk niet gebroken
wordt. HU doet dat met een feilloze
meesterhand, de karakters in een juiste
verhouding tegen elkaar afwegend en
zich hoedend voor het grove sentiment,
In het stadhuis van Haarlem hield het
Instituut voor bestuurswetenschappen
Vrijdagmiddag een bUeenkomst waarin
mr. J. Bierens de Haan, algemeen secre
taris van de Nederlandse maatschappij
voor nijverheid en handel, een inleiding
hield over het onderwerp: „Bureaucra
tie".
De bureaucratie is geen modern ver
schijnsel; in het Romeinse rijk kende
men bijvoorbeeld reeds een omvangrijke
Advertentie
LANGE VEERSTRAAT 10 TEL. 11493
Mr. Th. A. Wesstra in zijn fraaie werk
kamer op het stadhuis.
bureaucratie en was deze 'n teken van de
nadere ondergang. Men onderscheidt
'n dienende bureaucratie, die noodzake
lijker is naarmate het maatschappelijk
leven gecompliceerder wordt en een bu
reaucratie die van de onmisbare positie
gebruik maakt om macht uit te oefenen.
Onze gecompliceerde en geordende
maatschappij voert een dubbel bestaan,
dat van het werkelijk leven en dat van
het papieren. Ook elk individu heeft een
papieren leven. Ditzelfde geldt voor dfc
ondernemingen en in nog sterkere mate
voor de staat. Het aantal ambtenaren
neemt sterker toe dan de bevolking en
de kenmerkende eigenschappen van de
bureaucratie zijn het formalisme, ratio
nalisme, streven naar perfectie en spe
cialisme en overheersing van het onper
soonlijke element. Dit alles kan leiden
tot corruptie en dwang op de burgers
en een gevaar voor de persoonlijke vrij
heid. De tendenz tot uitbreiding der
bureaucratie is latent aanwezig en wordt
ook bevorderd door de noodzakelijke
samenwerking in internationaal ver
band; er ontstaat nu ook een interna
tionale bureaucratie.
Grote waakzaamheid is geboden ter
bescherming van de menselijke persoon
lijkheid. De niet-ambtelijke maatschap
pij en de ambtelijke wereld moeten naar
elkaar toegroeien en in wederzijds be
grip eikaars fouten verbeteren. In onze
samenleving is geen plaats voor de
ouderwetse liberale ondernemer, even
min als voor de verstokte bureaucraat
Het bedrijfsleven zal zelf moeten doen
wat mogelijk- is om de ambtelijke be
moeiingen zoveel mogelijk te beperken
en de ambtenaren zullen moeten streven
naar decentralisatie, en afzien van per
fectionisme; zij moeten hun bureau meer
zien als een onderneming waarin zo
snel en zo goed mogelijk moet worden
gewerkt. Op deze inleiding volgde een
geanimeerde gedachtenwisseling.
De competitie-uitslagen waren:
Groep 1: Reeuwijk Sr.-Hoogland 0-1,
H. Happel-Klein W. Happel-v. d.
Velde 1-0, Klein-v. d. Velde &->/„.
Groep 2: Bïeekemolen-Th. Happel
0-1.
Groep 3: Holtkamp Jr.-v. Straaten
0-1, Holtkamp Sr.-Rosenhart 1-0, v. d.
Berg-Baas 1-0, Huyboom-v. Straaten
1-0, Lunenburg-Holtkamp Sr. 14-M.
Groep 4: Stevens-Goedemans 0-1,
Cornelissen-v, d. Putte 0-1, Bosland-
Huneker 0-1, Overdijk-de Vos 1-0.
Beker: Bakker-Klein 0-1, Goedemans-
Holtkamp Jr. 0-1, v. d. Stoop-Reeuwijk
Sr. 0-1.
Advertentie
Amsterdamsche Rijtuig Mij - Haarlem
Advertentie
COUTURE
CHAPEAU
Wilhelminastr. 16
Tel. 16884
Hoewel het directe belang van Bus
sum bü het bestaan van de Haarlemse
Orkest Vereniging niet groot is, zijn
B. en W. van de gemeente Bussum van
oordeel dat het in stand houden van
een provinciaal orkest toch van alge
meen belang is en zij hebben daarom
bij de raad een voorstel ingediend om
een jaarlijks subsidie van f 757 be
schikbaar te stellen.
Maandag. 8 uur repetitie „Laudate
Dominum", 8 uur bestuur H.B.C., 8 uur
Missie Naaikrans.
Dinsdag. 8 uur repetitie R.K. Harmo
nie „St. Michaël", 8 uur repetitie Kath.
Gemengd Koor, 8 uur vergadering
Pluimveevereniging „De Eendracht".
Woensdag. 2.30 uur repetitie Kath.
Kinderkoor, 7.30 uur clubavond Dam
club "St. Bavo", 8 uur ledenvergadering
Kath. Volkspartij.
Donderdag. 8 uur Volksdansgroep
..Het Blijde Leven", 8 uur repetitie
Dameskoor Viva Maria, 8 uur St. Vin-
centius.
Vrijdag, 8 uur toneelrepetitie H.A.T.
De Zondagsdiensten voor artsen wor
den op 26 October 1952 waargenomen
door dr. J. J. v. Luin, Bronsteeweg 76,
tel. 34445 en dr. P. M. v. d. Gugten,
Heemsteedse Dreef 37, tel. 39903.
Wijkverpleging: Zuster B. G. Badings,
Heemsteedse Dreef 138, tel. 39818.
Geopende Apotheek: ingaande Zater
dag 18 uur. Apotheek Schotsman, Bin
nenweg 206-208, tel. 38320.
kinderstemmetje, zingend, dat wie zoet is lekkers krijgt, maar wie stout
is de roe. De moeders hebben het iets gemakkelijker de jeugd tot gehoor
zaamheid te brengen, want Sint Nicolaas en zwarte Piet luisteren ieder jaar
vroeger en wee, het stoute kind, dat met roede en zak kennis zal moeten maken.
Moderne paedagogen mogen dan het wijze hoofd schudden en de braafheid-om-
de-roe-te-ontlopen verafschuwen, wanneer de Pater Redemptorist ons de afgrij
selijkheden van de hel in felle kleuren schildert en het vagevuur is ook niet
alles dan is de straf van God dikwijls een beter argument voor onze zwak
heid om in het rechte spoor te blijven, dan het beroep op Diens onmetelijke
liefde. Waarmee gezegd is, dat de vrees voor de straf goede dingen weet te be
werken.
De middeleeuwse magistraten hebben ten aanzien van de rechtspleging ongetwij
feld dezelfde gedachte gehad. Zij mogen in moderne ogen slechte paedagogen
zijn geweest hun manier van recht-doen komt ons inderdaad wel een weinig
onmenselijk hard voor ontzag hebben ze zeker in hoge mate ingeboezemd.
Hoe strafte men in het oude Haarlem de misdaad? In dit opstel willen we daar
over een en ander vertellen.
Men zal zich herinneren, dat we in
het opstel over Quirinus Talesius heb
ben verteld, dat hij, voor zijn executie,
werd opgesloten in de „dievenkelder"
in de Barteljorisstraat. Nu mene men
niet, dat deze kelder een gevangenis
was, zoals men die tegenwoordig kenl
De opsluiting geschiedde meestal alleen
in de vorm van een kort, wat we nu
voorarrest zouden noemen. Er volgde
geen gevangenisstraf op, tenzij in en
kele gevallen. Men kende deze vorm
van straf niet, althans paste deze zo
goed als niet toe. De straffen waren in
die tijd om het zo te noemen meer
spectaculair. Ze waren ook in stijl met
het vergrijp. Meermalen verliet een dief,
die in de Barteljorisstraat had vastge
zeten, de kelder met afgehakte vingers
of zelfs zonder hand. Afkappen van de
oren, splijten van de tong, ogen uitste
ken en brandmerken waren de „gewo
ne" straffen voor ernstige misdaden ot
vergrijpen. Straffen even gevarieerd ei:
huiveringwekkend als de doodstraf, die
ook al in verschillende vorm werd vol
trekken naar gelang de fouten, die wa
ren begaan.
Haarlem had reeds in 1291 de twij
felachtige eer de beul van Holland te
huisvesten. Eeuwen achtereen hebben
deze in Haarlem gewoond. De beul had
tot taak de executies in Holland te
verrichten en ook de overtreders, mis
dadigers en ander gespuis op de pijn
bank te „examineren". Hij had zoveel
werk, dat de stadsregering van Haar
lem meermalen haar beklag deed over
het feit, dat haar „ambtenaar" meer
buiten dan binnen de stad verkeerde,
zodat hij afwezig was, wanneer men
hem te Haarlem dringend nodig had.
De Amsterdamse schout moest meestal
twee weken van te voren aanvragen,
wanneer hij de diensten van de Haar
lemse beul nodig had om er zeker van
te zijn, dat hij niet elders een „af
spraak" zou hebben. Tot op Texel ver
richtte de Haarlemse beul zijn werk.
Hij was een zeer gezien en achtens
waardig man, ondanks zijn gruwelijk
werk. In 1524 toen de dievenkelder te
klein was geworden en niet over een
pijnbank beschikte, kreeg de beul in
de St. Janspoort zijn eximineerkamer
en pijnbank. Bovendien werden hier
enkele vertrekjes gebouwd voor het
herbergen van gevangenen. Erg solide
was deze gevangenis blijkbaar niet.
want van buitenaf kon men contact
met de gevangenen onderhouden. Er
werd dan ook in 1528 een verbod tegen
dit contact-opnemen uitgevaardigd. In
1570 braken vier gevangenen uit. De
cipier ontkwam ternauwernood, met
behulp van invloedrijke relaties, aan
executie als straf voor zijn onoplet
tendheid. Toch kon men de man niet
zo heel veel verwijten, want van stads
wege was men reeds in 1550, weer in
de Barteljorisstraat, doende een twee
de gevangenis te bouwen. Een echte
kerker, waaromheen hoge muren wer
den opgericht.
Nu denke men niet, dat de Middel
eeuwen alleen maar lijfstraffen kenden.
Deze mogen ons zijn verteld als spreken
de voorbeelden, een zeer groot gedeelte
van de straffen was van heel andere
aard. Zo was het zeer gebruikelijk, dat
men kleine diefstallen uitboette door in
de processies mee te lopen, in witte kle
ren, met iets van het gestolene in de
hand. Na het volbrengen van deze peni
tentie moest men dan een of meerder
waskaarsen offeren of stenen schenken
voor de bouw van de kerk of andere
gebouwen in de stad. Het kwam ook
voor, dat men in het openbaar voor het
stadhuis op de Grote Markt aan het ge
recht op de knieën vergiffenis moest
vragen. Een veel toegepaste straf was
ook de verbanning uit de stad voor een
bepaalde tijd. Haarlem raakte op deze
manier minder gewenste individuen ge
makkelijk kwijt. Hoe men er op het plat
teland over dacht, daarmee werd in het
geheel geen rekening gehouden. Intus
sen kregen Velsen en Beverwijk dikwijls
de last, want degenen, die uit Haarlem
waren verbannen, behoorden dikwijls
tot de onverbeterlijke individuen, die
de omgeving onveilig bleven maken.
In een der volgende opstellen willen
we graag er bestaat veel literatuur
over nog iets meer over het werl;
van de beul verhalen en dieper ingaan
met enkele voorbeelden uit de Mid
deleeuwse geschiedenis op de toepas
sing van het strafrecht.
Maar zet u schrap: de werkzame beul
van Haarlem gebruikte bij zijn executies
niet de kogel. Hij moest zijn slachtoffers
ofwel worgen, verbranden, levend be
graven, verdrinken (met een trechtertje
aan de mond totdat de dood intrad), en
indien het bijvoorbeeld valse munters
betrof levend koken in een ketel met
olie en water. Eenvoudiger was zijn
werk, wanneer de veroordeelde onthoofd
moest worden of opgehangen. Welterus
ten, lezer. De beul van Haarlem is his
torie en komt niet naast uw bed staan
Overigens in 1522 moordde niet de beul
maar werd de beul vermoord. Ook dat
is een verhaal apart. Voor later.
Jan B
dat alleen maar banaal kan zijn.
In deze Kersentuin, waar de tragiek
het volle pond krijgt, maakt Tsjechow
zijn toeschouwers gelukkig, omdat hij de
betrekkelijkheid der dingen met zulke
subtiele lijnen tekent en tevens bij dat
alles de zon van de toekomst laat schij
nen met de mildheid van het troostende
woord. Daarom heeft de voorstelling van
gisteravond, voor het eerst in Haarlem
en gebracht door ..De Haagsche Come
die" voor „Geloof en Wetenschap", ons
gelukkig gestemd.
Het verhaal is overigens dóódsimpel:
de eigenares van een landgoed in Rus
land is mede door een vijfjarig verblijf
in Parijs financieel zo aan de grond ge
raakt, dat zij haar bezit, waaronder de
kersentuin een grote faam heeft, moet
verkopen. Meer is er van de inhoud fei
telijk niet te zeggen. De rest is min of
meer bijzaak; zelfs de verrassende er
varing, dat een vroegere onderhorige het
goed gekocht heeft, is bijkomstig. Tsje
chow benut echter alle kansen om zijn
mensen in hun reacties dat karakter te
geven, welks realiteit ook in die ..zwe
vende" sfeer niet te betwisten valt. En
zo kon hij met een gerust hart vier be
drijven van formaat op eenzelfde thema
uitspinnen zonder in herhaling of lang
dradigheid te vervallen.
Nu heeft Peter Scharov zich ook dit
maal weer een bekwaam regisseur be
toond, die bovendien van nature de in
tentie van Tsjechow's spel aanvoelde en
haar alle recht liet wedervaren. „De
Haagsche Comedie" heeft hij tot een
voorstelling van het eerste plan geïn
spireerd, mede omdat hij beschikken
kon over voortreffelijke knpchten.
Daarom bewaren wij door deze voor
stelling zo'n schone herinnering aan de
weifelende, nimmer doortastende maar
uiterst lieve landeigenares van Ida Was
serman; heeft Myra Ward ook in die
sombere rol van de pleegdochter weer
zulk voornaam en indrukwekkend werk
geleverd en wist Bob de Lange de boer
se groothandelaar juist niet tot een ca-
ricatuur te maken.
En zo zagen wij ook de anderen: Johan
Valk, oubollig en goedlachs, Paul Steen
bergen, apathisch soms, maar dan plot
seling in volle gloed om de kersentuin
te behouden, en niet te vergeten de
voortreffelijke lakei, die Henri Eerens
ten beste gaf. en de onvervalste gouver
nante van Willy Haak.
Bij vorige voorstellingen was de stu-
dentenrol in handen van Max Croiset,
en het zou ons niet vreemd voorkomen,
wanneer een vergelijking met Luc. van
Gent, die gisteravond deze rol speelde,
ten nadele van de laatste zou uitvallen.
Dat zou misschien ook het geval zijn bij
Carrie Rens, die de dochter-rol van
Heieen Pinsenstel had overgenomen.
Intussen heeft het gehele gezelschap
een bekoorlijke voorstelling gebracht,
die haar slot vond in een langdurig ap
plaus en vele bloemen. W. H.
Met grote belangstelling hebben vele
leden van de Haarlemse Kunst Gemeen
schap gisteravond in een der stijlvolle
zalen op de bovenverdieping van het
Waaggebouw genoten van het boeiend
relaas, dat de dichter en essayist Hendrik
de Vries gaf over gijn ervaringen, welke
hij in Spanje, tijdens een langdurig ver
blijf aldaar, had opgedaan. Deze hadden
vooral betrekking op het muzikale leven
der Spanjaarden, dat uiteraard bij dit
Zuidelijk volk, met een sterk, bruisend
gemoedsleven, veel verschilt vhn dat
van de volken in de Noordelijke regio
nen. De causerie was getiteld: „Spaanse
Coplas met hun melodieën".
De in alle streken van Spanje voor
komende Coplas zijn kleine, uit één
strofe bestaande gedichtjes, naar de
vorm te onderscheiden in cuartetas 1 acht
lettergrepige versregels) en sequidillas
'bestaande uit vijf of zeven lettergre
pen!. Deze uit de Middeleeuwen date
rende en nog steeds populaire versvorm
is zowel literair als folkloristisch bij
zonder interessant, omdat alle gemoeds
uitdrukkingen en politieke gevoelens van
het volk erin zijrr gekristalliseerd.
Dit was dan ook duidelijk te bemerken
in de muziek, waarmee de spreker zijn
causerie illustreerde. Vele dansen en
volksliederen, begeleid door de bekende
Snaanse castagnetten, guitaren en andere
tokkelinstrumenten kreeg men te horen.
Reeds in de vorige eeuw begon men
duizenden van dergelijke volksliedjes ie
verzamelen. Door enkele Nederlandse
dichters en wel speciaal door Hendrik
de Vries zijn vele Coplas overeenkom
stig de oorspronkelijke vorm met alle
bedrevenheid vertaald. Spreker droeg
zelf enige vertaalde Coplas voor.
Het Haagse gerechtshof heeft mr. J. E.
van der Starp uit Rotterdam, die inder
tijd de spion Van der Waals verdedigde,
veroordeeld tot zes weken gevangenis
straf voorwaardelijk met een proeftijd
van drie jaar.
Mr. van der S. was ten laste gelegd,
dat hij zich in zijn brochure over net
England-Spie] aan smaad had schuldig
gemaakt ten aanzien van de P R.A.-re-
ehercheur J van den E. Mr van der S.
had geschreven, dat deze rechercheur
belangrijke verklaringen, die Van der
Waal<- en diens broer hem hadden ge
daan. niet in zijn processen-verbaal had
opeenomen. Voorts, dat genoemde re
chercheur Van der Waals en zijn fami
lie mishandeld zou hebben.
Advertentie
Uw Matrassen bijgevuld of vernieuwd
Maakloon 1-pers. f 12.50, 2-pers. f 15.-
H. DE GRAAFF
Grote Houtstraat 103 - Tel. 11485
ij vele gemeentebesturen in Noora- stuursorgaan bestaat nu uit andere per-
Holland heerst een zekere onge- sonen dan die er in 1941 deel van uit
rustheid omtrent de mogelijkheid maakten. Gedeputeerde Staten staan nu
van annexatie of ingrijpende wijziging geheel vrij tegenover het rapport der
der gemeentegrenzen. Wat is immers het commissie en men vergete niet dat de
geval? In 1941 stelde het .toenmalige commissie slechts adviezen aan Ge-
college van Gedeputeerde Staten van copuleerde Staten uitbrengt en dat het
Noord-Holland een commissie in, waar- van dit college afhangt of en zo ja m
aan werd opgedragen de gemeen- welke mate daaraan gevolg zal worden
telijke indeling van Noord-Holland in gegeven,
studie te nemen. Deze commissie zette
haar arbeid in de bezettingsjaren voort yziging vm gemeentegrenzen is
en kwam in 1949 met haar eerste rap- VY ??.n zee5 belangrijke zaak waar-
port gereed. Deze commissie bleek toen blJ gr?^ e" uiteenlopende be-
van oordeel te zijn. dat de gemeentelijke langen zijn betrokken- De wetgever
indeling van Noord-Holland rigoureus heeft daarvoor dan ook een procedure
moet worden gewijzigd; het aantal
Noordhollandse gemeenten zou - bij gehandeld J g
nnnT-n-u-flin rt von VlOOT 17 fWt\5t#*1 1PI7 WVJrUUU geil cUIUC J.U..
Volgens de bepalingen der gemeente
wet. moeten Gedeputeerde Staten
gesteld dat zij het advies van de com
missie geheel of gedeeltelijk willen
worden verminderd van 121 tot 58! De
gedetailleerde voorstellen met betrek
king tot bepaalde gemeenten zouden in
een tweede rapport worden vervat Des- aevln a Te
tijds is in c'nsn^fss^wel de samensteL
den te geen er&el katholiek en dat in standpunten van de gemeenteraden
een provtncie waL de kathoUeken o" Gedeputeerde Staten, dan mét
een piuvnn. e w e .i - hun eigen zienswijze ter kennis brengen
geveer een derde deel der bevolking Minister van Binnenlandse Za-
uitmaken) als de wijze waarop de con, dg phasg van de prQ.
zag het vraagstuk vrijwel uitsluitend als fdure en de zaak wordt nu ten depar-
een van wetenschappelijk, administra- temente beoordeeld met van Provinciaal
tief-technische aard en lette te weinig ™ar van een algemeen landehjk stand-
op de ideële belangen van de bevolking P1X111 Oordeelt de minister ongunstig
der betrokken gemeenschappen) in cri- °Yex het voorstel, dan lokt hij een Ko-
tisehe zin bespoken. De afdeling Noord- nmkj k B u w
Holland van de Vereniging van Neder- .-"f1 net verzoek niet veraer m
landse Gemeenten hield in December hehandelmg zal worden genomen cn
1949 een bijeenkomst waarin het alge- dan is de ko'usat.\<oelt de mimste:r van
mene gedeelte van het rapport der Binnenlandse Zo ken echter v el voor
commislie werd behandeld. De voorzit- «wigging van het verbek om gens
ter Mr P. O F. M. Cremers, bur- ï.1Jzlglng.\ dan nodigt hij Gedeputeerde
gemeester van Haarlem sprak toen een Staten uit om een wetsontwerp samen
wijs woord: „Nu de gedetailleerde voor- te stellen en dit aan de betrokken ge-
steüen der commissie nog niet bekend ZTZrtn v^lle^I
zijn, is het nog mogelijk om deze be- ken worden dan op de verschillende
langrijke zaak .sine ira et studio" te raadhuizen ter inzage gelegd en alle
bespréken." Niettemin werd het rapport mwoners en ter plaatse gevestigde
door de vergadering ernstig gecritiseerd rechtspersonen kunnen dani by Gedep.
en met ijzige koelheid ontvangen. Iri Stoten bezwaren indienen. Dat kunnen
1951 verschenen de voorstellen der uiteraard ook de gemeenteraden en deze
commissie betreffende de kop van borden boyendien in de gelegenheid
Noord-Holland en Westfriesland en in gesteld om m een openbare vergadering
1952 die, betreffende de Vechtstreek en van Gedeputeerde Stoten door gemach-
het Gooi en - naar verluidt - is spoe- Jigden hun bezwaren naar voren te
dig het rapport over de gemeentelijke brengen. De individuele leden van de
indeling van Zuid-Kennemerland te gemeenteraden kunnen in die vergade-
verwachten. En nu begint de „ira" de persoon of door gemachtigden
„studio" te verdringen. In de kop van van hun gevoelen doen blijken. Daarna
Noord-Holland en in Westfriesland is f??11 file stukken en bescheiden naar de
een gezamenliike actie der gemeente- Minister van Binnenlandse Zaken die.
besturen ingezet en ook in het Gooi is "a zorgvuldige overweging van de m-
beroering ontstaan In Zuid-Kennemer- houd van de stukken, moet beslissen of
land wordt het rapport voor dat gedeelte hu aan de Koningin zal adviseren een
der provincie met intense spanning ver- wetsontwerp tot wijziging van de ge
beid meentegrenzen bij de Staten-Generaal
Allerwegen hoort men de klacht, dat aanhangig te makemOver het lot van
de commissie haar arbeid heeft ver- wetsontwerp wordt door de Tweede
richt zonder zich officieel om inlichtin- Kamer en daarna door de Eerste Kamer
gen tot de gemeentebesturen te wenden, beslist.
De commissie heeft weliswaar vele bur- Zoals men ziet. een met vele waaiv
gemeesters gehoord, maar met alle borgen omringde, maar daarom tija-
respect voor deze gezagdragers men rovende procedure. Grenswijziging is
zou wellicht een vollediger inzicht heb- dan ook een kwestie van vele jaren (de
ben gekregen van de opvattingen wel- wijziging van de Utrechtse gemeente-
ke bij de bevolking leven, indien men grens is reeds langer dan een jaar bij de
zich zoal niet tot de gemeenteraden Tweede Kamer aanhangig).
- dan toch tot de colleges van burge- Een tweede punt waarop wij de ean-
meester en wethouders had gewend. De dacht willen vestigen is de grote invloed
min of meer eenzijdige oriëntering is welke de minister van Binnenlandse Za-
de waarde van de arbeid der commissie ken op de gang van zaken betreffende
niet ten goede gekomen. grenswijziging heeft. Meestel wordt ter
Uit verschillende reacties, welke ons zake nog interdepartementaal overleg
bereiken, krijgen wij de indruk dat men gepleegd en het advies gevraagd van de
zich soms een onjuiste indruk heeft ge- Rijksdienst voor het nationale plan. Zo
vormd van de taak van de commissie daartoe aanleiding is treedt de Minister
en dat de betekenis van haar arbeid van Binnenlandse Zaken over grenswij-
overschat wordt. zigings voorstellen in nader overleg met
Voor een goed begrip is het nodig er Gedeputeerde Staten,
nog eens aan te herinneren dat de com- Moge het bovenstaande er toe leiden
missie in 1941 door Gedeputeerde Staten dat omtrent de actuele betekenis van de
van Noord-Holland is ingesteld Haar "annorten van de Noordhollandse com-
rapport wordt uitgebracht aan Gedepu- missie voor de gemeentelöke indeüc.
teerde Staten, maar dit provinciaal be- een juister begrip zal ontstaan!
