PRIJSVERLAGING!
STftTEgfPRESS *mm
Opera-koor „Bel Canto" geeft
Italiaans opera-concert
Nederland—USSR tracht
zich uit te breiden
Pater Kammerer s terugkeer uit vergeten
achterhoek van de aarde
Reddingswerk onder katholieke
drankzuchtigen
ue eenzame
Communistische infiltratie in
buurt- en sportverenigingen
Zeeroverij in de
Middellandse Zee
Prins winkelt
Lima
Requiem voor een levende
DEZELFDE TOPKLASSE VLRGLNLA
c/
\RBORG-JAS!
DONDERDAG 20 NOVEMBER 1952
PAGINA 3
Willem Stuvé overleden
Patrouillevaartuig voor
Indonesië
Uitspraak rechtbank
Kapitein van de Esmee
gedwongen?
Haringuitvoer in derde
kwartaal gedaald
GEMEENTEPERSONEEL
MET PENSIOEN
St. Nicolaas bij de KA.B.
op Zondag 7 December
Besoek aan tempel
de Inca 's
bouw van bü woningen
te Zandvoort
Op grond ten Zuiden van
C. A. Gerkestraat
Tekort aan financiën en gebrek aan
geschikte werkkrachten
Tussen hoop en vrees
Wat was gebeurd?
Leugens en geruchten
GEMEENTERAAD
door ANTONIA WHITE
morgenochtend
in hun schoen
<1 v 's "X
Kreymborg
Waarborg t
Advertentie
De nougatfabrikant Willem Stuvé is te
Haarlem op 66-jarige leeftijd overleden.
De naam Willem Stuvé was in vroeger
jaren een vertrouwde klank op de grote Ne
derlandse kermissen, die de thans overledene
met zijn kraamwagen afreisde. Zijn vader
begon reeds in het klein met de fabricage
van nougat, waarvan hij het recept uit
Montelimar had meegebracht. Na de be
vrijding is veel nougat van Stuvé naar het
buitenland geëxporteerd.
De overledene was in Haarlem een zeer
geziene figuur, wiens geest tot het laatst
bezig was met diverse uitvindingen. Met
Willem Stuvé is een der laatste roman
tische figuren uit de ouderwetse kermis-
wereld heengegaan.
De 48-jarige grossier A. K. uit Haar
lem, die veertien dagen geleden terecht
stond wegens het onjuist invullen van
een aangiftebiljet van de inkomstenbe
lasting en bovendien wegen valsheid in
geschrifte, werd vandaag door de Haar
lemse Rechtbank veroordeeld tot drie
maanden gevangenisstraf. De eis van de
Officier luidde vier maanden.
Met het m.s. „Garoet" van de Ko
ninklijke Rotterdamsche Lloyd, dat,
onvoorziene omstandigheden voorbe
houden, Vrijdag 21 November uit Rot
terdam naar Indonesië zal vertrekken,
wordt o.m. voor een Haagse firma, die
baggerwerkzaamheden in Indonesië
uitvoert, een sleepboot van 125 ton,
met een lengte van bijna 28 meter, ver
voerd. Bovendien zal de „Garoet" aan
dek een voor de Indonesische regering
bestemd en in Nederland gebouwd pa
trouillevaartuig van ongeveer 100 ton
meenemen.
Dirigent-accompagnateur Henk Kerk
hoven gaf met zijn nieuw opera-koor
een concert met een vier en twintigtal
van de meest geliefde solo- en koor
nummers uit werken van Italiaanse
meesters op het programma. Een uit
zondering hierop maakte het P&rel-
visser-duet van de Franse componist
Bizet, dat echter zoals de andere num
mers in het Italiaans werd gezongen.
De begeleiding geschiedde ditmaal op
een vleugel, zodat we het volume en de
timbres van de orkestklank misten. Nu
saven de begeleiders mej. Maryon
Janssen en de dirigent wel voldoend»
metrische en rhythmische steun, doch
de koorzang doet zonder orkest toch
dikwijls ietwat monotoon van kleur
aan. Vooral in de aanvang bij het koor,
dat met te grote dynamische verschil
len en tamelijk vlak zong. Bovendien
domineerde in het forte de tenoren in
niet geringe mate. In het tweede Na-
bucco-fragment zong het dameskoor
(afzonderlijk) daarentegen zeer fijn
genuanceerd.
In betere klankverhouding zong het
koor de „Miserere" en het „Slavenkoor"
van Verdi en in het „I Lombardi"-
fragment viel bijzonder de goede af
werking van de nuancering op. Qua
voordracht maakte men zich nogal eens
aan overdrijving schuldig, bijv. in het
„Zigeunerkoor". Men zal hebben opge
merkt, dat er zeer veel van Verdi werd
gezongen. De werken van deze compo
nist besloegen de helft van het pro
gramma, maar ze vallen dan ook het
meest in de smaak van het publiek, zo
wel de solo- als koornummers.
Bariton Spijkstra en Bas Kruithof, in
het bezit van omvangrijke, volumineu
ze geluiden, typeerden hun partijen uit
stekend en wenden hun stemmen in
samenzang met de hogere partijen zo
licht en buigzaam mogelijk aan. Tenor
Bongers' stem leek ons gevoileerd toe,
bij aanwending van het mezza voce
schonk ze echter volle bevrediging.
De beide zangeressen waren de ster
ren van de avond. Sopraan Marisa Ma-
ri verrukte haar auditorium o.a. met
een fragment uit Giordano's „Fedora",
bekoorlijke muziek, zeer innig door
haar vertolkt. Deze sopraan zingt al
toos met doorvoelde voordracht en be
wonderenswaardige stembeheersing. De
alt-mezzo Mimi Aarden liet wederom
genieten van haar sterk dramatisch ta
lent. Volume en timbre van de stem,
karakterisering van de rol en buiten
gewone adembeheersing dwongen ook
nu eerbied af. Hef talrijke publiek
men had ook een groep ouden van da
gen gelegenheid gegeven dit concert
bij te wonen volgde alle nummers
met grote aandacht en was gul met bij
valsbetuigingen!
O. K.
De rechter van instructie in de zaak
van het enteren van het Nederlandse
schip „Combinatie" heeft verklaard, dat
men er thans zeker van is, dat het vaar
tuig „Esmee", waarmee de overval werd
gepleegd, met de gehele bemanning ge
huurd wasdoor verscheidene welbe
kende personen onder het voorwendsel,
hulp te bieden aan het Nederlandse
schip, dat in nood zou verkeren op 160
mijl van Tanger.
In feite betrof het hier „piraten", die,
nadat zij de „combinatie" hadden ge-
enterd, de bemanning opsloten onder
bedreiging met vuurwapens en een deel
van de lading ten Noorden van Ajaccio
en de rest op Sardinië losten.
Aan de andere kant heeft de eigenaar
van de „Esmee" verklaard, dat men
hem begin October had voorgesteld, het
vaartuig hulp te laten bieden aan een
schip, dat zich in moeilijkheden bevond.
Zes mannen gingen aan boord, doch
toen zij eenmaal op volle zee waren,
bedreigden zij de bemanning van de
„Esmee" met wapens, die zij verborgen
hadden gehouden, en gingen toen aan
boord van de „Combinatie".
dam gehouden bijeenkomst van de Ver
eniging Nederland-U.S.S.R. Deze bijeen
komst werd bijgewoond door 300 perso
nen, onder wie de secretaris van de Rus
sische Ambassade te Den Haag. De ver
eniging Nederland-U.S.S.R., die onder
voorzitterschap staat van de schrijver
Teun de Vries, is in feite niets anders
dan een organisatie van propaganda-
experts, die onder het mom van bevor
dering van culturele doeleinden de Rus
sische oogmerken in Nederland willen
verwezenlijken. Het ligt in de bedoeling
der experts, het ledental der organisatie
op te voeren tot 10.000 en het aantal
abonné's op het door haar uitgegeven
maandblad op 7000 te brengen. In ver
band hiermede worden thans alle krach
ten geconcentreerd op een uitbreiding
binnen een half jaar van het aantal pro
pagandisten, zgn. „werkers", met min
stens de helft. Het aantal openbare bij
eenkomsten zal deze winter zoveel mo
gelijk worden opgevoerd; bij die gele
genheden zullen vooral degenen, die de
Sovjet-Unie hebben bezocht en van de
feiten aldaar hebben kennis genomen,
als sprekers optreden.
Omtrent de doelstellingen van de ver
eniging behoeft Nederland niet in onwe
tendheid te verkeren- Op genoemde
vergadering heeft secretaris Hulst ver
klaard, dat de vereniging tot plicht heeft
„door groeiende activiteit de (politieke)
balans definitief te doen doorslaan naar
het bereiken en voortbestaan van een
blijvende vrede". Tot dat doel moet
„dwars door de mist van leugen en laster
overal het licht van de waarheid over de
Sovjet-Unie worden gebracht". Eén van
de leuzen voor het komende seizoen is
dan ook „De vereniging één tehuis voor
allen", waarmede een der recente direc
tieven van Stalin, namelijk zoveel mo
gelijk niet-communisten aan te trekken,
moet worden verwezenlijkt.
De communisten in Nederland trachten
momenteel in versterkte mate door te
dringen in buurt- en sportverenigingen,
in ouderverenigingen en speeltuinorga
nisaties. In het bijzonder beogen zij hun
activiteit uit te oefenen door hun propa
gandisten te doen binnendringen in de
Bellamy-beweging. Onder de musici en
artsen menen zij eveneens een goed ar
beidsveld voor hun propaganda te vin
den. Tenslotte moet het aantal zgn.
„huiskamerbijeenkomsten" worden uit
gebreid om daardoor effectiever de le
denwerving ter hand te nemen. Aldus
verneemt het K.N.P. van welingelichte
zijde.
Deze verhoogde werkzaamheid is een
uitvloeisel van beslissingen, welke ge
nomen zijn op de 5 October te Amster-
In het derde kwartaal van 1952 be
droeg de Nederlandse uitvoer van pe
kel- en steurharing 8.054.821 kg netto
ter waarde van f 5.072.528 tegen 9.733.013
kg ter waarde van f 5.419.797 in het
derde kwartaal van 1951. De belang
rijkste afnemers waren België, West-
Duitsland en Noorwegen.
Op 1 Januari 1953 zullen de volgende
leden van het personeel der gemeente
Haarlem de dienst met pensioen verla
ten;
A. Beekhuis, hovenier, Hout, Plantsoe
nen enz.; F. Boone, opzichter A, Ha
ven- en Marktwezen; G. C. ten Bosch,
le machinist, Energiebedrijf; J. Bosma,
techn. ambtenaar, Waterbedrijf; G. Groe-
neveld, monteur, Energiebedrijf; J. W. J.
van den Hoek, controleur, Incasso-,
Stortings- en Ophaaldienst; W. van der
Horst, monteur, Energiebedrijf; A. van
Kammen, hoold-meterhersteller, Ener
giebedrijf; W. Koch, techn. hoofdamb
tenaar, Ópenb. Slachthuis; J. C. Rijs,
techn. ambtenaar, Energiebedrijf; J.
Smit, destillateur, Energiebedrijf; J. W.
Spiering, monteur, Energiebedrijf; G.
F. Weber, commies, Gemeentesecretarie;
D. Zwart, hoofdmonteur, Energiebedrijf.
St. Nicolaas heeft er in toegestemd
Zondag 7 December bij de kinderen van
de KAB in het gebouw St. Bavo op be
zoek te komen. Op uitdrukkelijk ver
zoek mogen alléén kinderen van zes tot
negen jaar bij hem komen. Het bezoek
zal in twee gedeelten gebeuren, n.l. om
half twee en om vier uur.
De verrassingen die St. Nicolaas me
debrengt zal hij persoonlijk aan de
kinderen uitreiken. Tevens zal er nog
een aardige film vertoond worden.
Toegangskaarten voor het St. Nicolaas-
feest zijn vanaf heden verkrijgbaar aan
de bekende adressen en in het gebouw
St. Bavo.
Advertentie
Prins Bernhard heeft Woensdag on
gehinderd in Lima gewinkeld om ge
schenken voor de Koningin en de Prin
sessen te kopen,
's Middags reed hij ongeveer veertig
km naar het Zuid-Oosten om de ruïne
van een tempel te bezoeken, die door
de Inca's aan de Zonnegod was gewijd.
De tempel werd opgericht op een opge
worpen berg, die 250 meter uitstak boven
de vroegere stad Pachacamac. De Prins
beklom de berg en filmde van daar de
Stille Oceaan.
Als officieel einde van het bezoek aan
Peru bood Prins Bernhard ter ere van
president Odria een diner aan in een
club te Lima, waaraan vijftig personen
deelnamen.
De Prins en zijn gevolg zouden van
middag Lima per vliegtuig verlaten en
zonder tussenlanding naar Acapulco in
Mexico vliegen, een vlucht van dertien
uur. In Apaculpo zal de Prins vier dagen
rust nemen na de vermoeidende reis.
Daarna zal Prins Bernhard in een vlieg
tuig van de „American Airlines" naar
Washington gaan. Na een paar dagen in
New York te hebben doorgebracht zal
hij 4 December naar Nederland terug
keren.
De woningbouwvereniging „Een
dracht maakt Macht" gaat te Zandvoort
60 woningen bouwen. Dit is mogelijk,
doordat Gedeputeerde Staten aan Zand
voort een aanvullende toewijzing van
60 woningen hebben verstrekt.
De vraag, waar gebouwd zal worden,
is nog een moeilijkheid; deze vereniging
heeft namelijk tot dusverre haar wo
ningcomplexen gebouwd ten noorden
van de spoorlijn, waardoor een zowel
uit oogpunt van volkshuisvesting als
van stedebouw aantrekkelijk geheel is
ontstaan. Om verdere woningbouw al
daar mogelijk te maken, heeft de raad
op 24 Juni j.l. een wijziging van het uit
breidingsplan vastgesteld, waardoor het
terrein ten noorden van het hockey
veld voor arbeiderswoningbouw (ge
deeltelijk als hoogbouw) wordt be
stemd. Hierop is de goedkeuring van
Gedeputeerde Staten nog niet binnen
gekomen en het is niet uitgesloten, dat
dit college bezwaar zal maken tegen
deze wijziging. Tenslotte zal dan de
Kroon moeten beslissen en dat is een
zeer tijdrovende procedure. Voor on
middellijke verwezenlijking van bouw
plannen moet de vereniging dus elders
terrein zoeken en zij heeft daarom aan
de raad verzocht te mogen kopen een
perceel grond, ten Zuiden van de Dr.
C. A. Gerkestraat. Het uitbreidingsplan
voorziet ter plaatse in de bouw van
woningen met een inhoud van 290 m3.
en de vereniging wil dergelijke wonin
gen stichten. Om de grondkosten tot
f 1400 per woning te beperken, zal het
terrein intenseiver moeten worden be
bouwd, zodat er 4, in plaats van 3 zij
straten op de Dr. C. A. Gerkestraat
zullen uitkomen.
De bewoners van de huizen aan de
Noordzijde van deze straat hebben des
tijds al geprotesteerd tegen eventuele
bouw van arbeiderswoningen aan de
overzijde, omdat hun woningen het
karakter hebben van middenstands
woningen. B. en W. merken op, dat het
uitbreidingsplan voor beide zijden van
de Dr. C. A. Gerkestraat een minimum
inhoud per woning van 290 m3. voor
schrijft. Aan de Noordzijde zijn' grotere
percelen gebouwd, maar dat kan geen
aanleiding zijn om de eisen voor de
overzijde van deze straat te verzwaren,
want daardoor zou de harmonische in
deling van het uitbreidingsplan worden
aangetast. Bovendien heeft de archii-
tect B. J. J. M. Stevens een schets ge
maakt van de te maken bebouwing
welke volgens B. en W. aantoont
dat een aesthetisch volkomen verant
woorde bebouwing zal tot stand komen.
Mede in verband met het feit dat de
grote woningnood het onmogelijk
maakt de woningbouw stop te zetten
en het' terrein aan de Dr. C. A. Gerke
straat momenteel de enige gelegenheid
biedt om te bouwen, stellen B. en W.
de raad voor, aan de woningbouwvere
niging voor dit doel 9060 m2. grond te
verkopen voor in totaal f 84.000.
Pastoor Hammerer is dus levend en wel, slechts een weinig vermagerd, te
ruggekeerd uit het land der Ndani's, ook wel Kajame's geheten. Er is
zeker geen sprake geweest van woeste Ndani's, die onder het uitstoten
van onheilspellende kreten een door hen als geest beschouwde „orang Sura-
baja" (blanke) vermoorden. Ook is er dus geen sprake geweest van diepgetrof
fen dragers die van dichtbij getuige moesten zijn van de wrede moord op hun
geliefde „Bapak" (vader). Tenslotte is er dan ook geen sprake geweest dat
verassing het ontzielde lichaam van pastoor Kammerer tot stof deed weder
keren.
Wel waren er in Nederland de diep getroffen ouders van de „omgekomen" pas
toor. Wel was daar de geteisterde R. K. Missie van Nieuw-Guinea, welke in
korte spanne tijds twee veelbelovende krachten verloor. Wel was er ook de
Buitenpost Enarotali, Wisselmeren, een gemeenschap welke in het diepst van
haar hart geraakt werd. En tenslotte is andermaal de aandacht van Nederland
gevestigd op de enig overgebleven parel uit de gordel van smaragd: Nieuw-
Guinea, met zijn onherbergzame en goeddeels onbetreden centrale bergland.
brigaden daar nog gewenst. Daarnaast,
zijn de katholieken van mening, dat de
oprichting van consultatiebureaux in het
Zuiden des lands met overwegend ka
tholieke bevolking aan de katholieken
moet worden overgelaten.
In verband hiermede betreurde de ver
gadering het levendig, dat in een stad
als Maastricht met een overwegend ka
tholieke bevolking, zeer onlangs een
neutraal consultatiebureau is opgericht.
Naar van bestuurszijde werd mede
gedeeld zijn er op het ogenblik in de
toporganisaties van de drankbestrijding
van alle gezindten besprekingen gaande
om het veelomvattende vraagstuk tot
oplossing te brengen. Daarnaast is ook
contact opgenomen met de Geestelijke
Gezondheidszorg, tot welk terrein drank
bestrijding en reddingswerk kunnen
worden gerekend.
Zonder hoofdelijke stemming werd het
mandaat van de aftredende bestuursle
den dr. H. Spoorenberg te Eindhoven,
voorzitter, pater Othmarus O.C-M. te
Helmond, secretaris, en van de heren J.
Douwes (Utrecht) en G. A. Hendriks
(Amersfoort), verlengd. Blijkens het
jaarverslag van de secretaris werden
in het afgelopen jaar 30 patiënten ver
pleegd in het rustoord voor mannen,
terwijl 80 nieuwe gevallen door het Cen
traal Bureau in Helmond voorlichting en
advies werd gegeven.
(Van onze Utrechtse correspondent)
Een ernstig tekort aan financiën en
een groot gebrek aan geschikte werk
krachten voor het reddingswerk onder
drankzuchtigen, vormen de euvels, waar
mede de Dr. Ariënsvereniging op het
ogenblik te kampen heeft.
Aldus werd medegedeeld in de Dins
dag te Utrecht gehouden jaarvergade
ring van genoemde organisatie. Het te
kort aan geschoolde werkkrachten wil
het hoofdbestuur doen opvangen door
het geven van vormingscursussen. Het
tekort aan financiën noopt tot vrij dras
tische bezuinigingen. Zo zal de taak van
het Centraal Bureau te Helmond, dat tot
dusver zijn bemoeiingen over het gehele
land uitstrekte voor wat betreft het in
dividueel reddingswerk, worden beperkt
tot werkzaamheden van algemene orga
nisatorische en administratieve aard.
Het directe reddingswerk van alcoholis-
ten zal voortaan door de plaatselijke af
delingen verricht moeten worden, waar
mogelijk ondersteund door consultatie
bureaux.
Deze verandering van werkwijze is op
zich zelf geen noodlottig feit, want hoe
langer hoe meer blijkt decentralisatie
van het reddingswerk noodzakelijk. In
verband hiermede is men thans doende
het gehele land met een net van con
sultatiebureaux te overdekken teneinde
het werk onder de circa 28.000 drank
zuchtigen, welke Nederland telt, behoor
lijk te kunnen verrichten. Er blijken
echter zowel moeilijkheden van organi
satorische als van principiële aard te
zijn, welke de uitvoering van dit plan
mrn.cren> evenals gebrek aan finan
ciële middelen. De Katholieke organisa
tie staat op het standpunt, dat het red
dingswerk onder drankzuchtigen op
levensbeschouwelijke grondslag dient te
geschieden, welke mening ook in andere
kringen en ook door Overheidsorganen
wordt gedeeld. Het is echter practisch
niet mogelijk, althans onbetaalbaar, om
in alle plaatsen van betekenis meerdere
consultatiebureau's te onderhouden. Sa
menwerking van katholieken en redders
van andere gezindten in neutrale con
sultatiebureaux zal in streken met ge
mengde bevolking dus voorlopig nog we)
noodzakelijk blijven al acht men in
standhouding van katholieke reddings-
Stoutmoedige ontdekkingsreizigers
werden gefascineerd door de roep van
het mythische Oostland, de Baliem,
oostwaarts van de bekende Wisselme
ren gelegen. Van tochten derwaarts
keerden zij rijk beladen met indrukken
terug en raakten niet uitgepraat over de
fors-gebouwde Ndani's met hun korte
puntbaardjes, in levenswijze wel zeer
verschillend van de meer bekende Ka-
paukoe- en Moni-stammen. Al deze
ontdekkers hadden een tweevoudig doel;
ten eerste zo uitvoerig en diepgaand
mogelijk kennis verzamelen over dit
dichtbevolkte Centrale bergland; ten
tweede de daar wonende volken het
beste te brengen wat het Westen te ge
ven heeft. Om tot dit doel te geraken
werken in het Wisselmerengebied zen
delingen, bestuursambtenaren en missio
narissen onder uiterst primitieve om
standigheden, vaak met middelen welke
in 1906 modern genoemd werden.
Het centrum, van waar deze bescha
vingswerkzaamheid uitstraalt, is Enaro
tali. gelegen aan de Zuidkant van het
grootste der drie meren, het Paniai-
meer.
In de middag van de 8e Sept., twee
dagen voorafgaand aan het vertrek naar
Over de behouden terugkeer op
zijn missiepost van de vermoord
gewaande pater Kammerer O.F.M.
werd in ons land reeds eerder be
richt- Aan een goed samenhangend,
nauwkeurig verslag van iemand, d'ie
van nabij de spannende gebeurtenis
sen heeft meegemaakt, heeft he:
echter tot nog toe ontbroken. Het
toeval wil, dat een oud-Haarlemmer
waarnemend Hoofd van Bestuur is
in de standplaats van pastoor Kam
merer. Van hem kregen wij begaand
verslag toegezonden, dat wij gaarne
plaatsen, omdat daarin de ware toe
dracht wordt verhaald met vermel
ding van alle gegevens in ordelijke
samenhang.
Pater M. Kammerer O.F.M.
samen met de pastoor de terugweg naar
de Wisselmeren had aanvaard. Op de
onbewoonde hoogvlake was deze
laatste echter achtergebleven en had een
verkeerde weg ingeslagen. Enige ti.id
later vernam Idimaboei dat de pastoor
in een door Moni's en Ndani's bewoon
de streek. Dogindora. was beland.
Nog steeds beschikte men dus niet
over tastbare bewijzen. De houding van
deze zegsman was echter van dien
aard dat besloten werd onmiddellijk
tot actie over te gaan.
De dag daarop werd een expeditie
uitgezonden onder leiding van een in
specteur van politie, o.m. bestaande uit
politieagenten en enige kamponghoof
den, terwijl ook een pastoor de groep
vergezelde.
Tenslotte kwam de climax sneller
dan verwacht werd en wel Woensdag
morgen 29 Oct. 7 uur, toen dri" Kapau-
koe's de kamer van de controleur oer
Wisselmeren binnegestormd kwamen
met een briefje van pastoor Kammerer,
gedateerd 25 October 1952. Op 30 Octo
ber ontving Enarotali de pastoor, slechts
lichtelijk vermagerd, in haar midden.
Groot was de algemene vreugde. Stel
lig zal hij dan ook de ontvangst die
hem bereid werd niet licht vergeten.
Wat was gebeurd, nadat pastoor Kam
merer na een voorspoedige tocht, op
weg naar Balim, tenslotte de Ilagavallei
bereikt had?
Vanuit de kampong Lakila. in deze val
lei gelegen, trok hij 25 Aug. verder
oostwaarts naar de Baliem. Aldra on
dervond hij echter hinder van Ndani's.
die hem beduidden terug te keren,
waarschijnlijk daar zij zelf wilden pro
fiteren van de schelpen-rijkdom van de
pastoor en de voordelige handel niet
gunden aan verderop gelegen kam
pongs Aangezien echter de dragers nu
geen stap oostwaarts meer wiiden zet
ten, zag de pastoor zich genoodzaakt
naar Lakila terug te keren. Drie dagen
later vertrok hij in Westelijke richting,
met het doel via een andere weg toch
de Baliem te bereiken. Nadat de dra
gers reeds verscheidene malen door een
woest uitziende Ndani's aangespoord
waren om te vluchten, wijl er een grote
groep Ndani's in aantocht zou zijn, die
erop uit waren niet alleen de pastoor,
doch ook de dragers en de guru te ver
moorden. kozen zij het hazenpad.
Na enige tijd zijn dragers gezocht te
hebben. keerde de pastoor tenslotte
naar Lakila terug, waar hij ruim een
maand verbleef en veel gegevens over
de bevolking verzamelde.
Op 25 September hoorde hij een M.L.
D. Catalina. welke uitgegaan was om
de pastoor te zoeken. Helaas bleef dit
vliegtuig te ver uit de buurt. Op 2 Oc
tober ging pastoor Kammerer met de
reeds eerder genoemde Idimaboei terug
naar Enarotali. Helaas verloren zij el
kaar uit het oog en de pastoor dwaalde
5 dagen zonder voedsel rond in onbe
woond gebied: met als enige beschut
ting voor de soms zeer koude nachten
een regenjas. Toen hij de uitputting
nabij was ontmoette hij gelukkigerwijze
een vriendelijk gezinde groep Ndani's,
die hem naar de streek Dogindora
brachten.
Na een verblijf van ongeveer een
week in dit gebied, waar hij. evenals
trouwens in de Ilagavallei, ruimschoots
te eten kreeg, begaf hij zich 15 October
op weg naar Enarotali, waar hij 30 Oct.
arriveerde.
Gedurende 6 weken heeft de samen
leving aan de Wisselmeren in grote
spanning verkeerd. Op 31 Oct., Aller
heiligen. droeg pastoor Kammerer zelf
een Mis van Dankbaarheid op; in de
kleine kerk te Enarotali. Velen zullen
loen teruggedacht hebben aan die kille
morgen, 9 September, toen daar een
Requiem gehouden werd voor een le
vende
Nederland van de bekende Controleur
Meyer Ranneft, die 4 jaar hier de scep
ter van Hoofd van Plaatselijk Bestuur
voerde, werden de ingezetenen van
Enarotali opgeschrikt door het bericht
als zou pastoor Kammerer lafhartig z(jn
vermoord dom de Ndani's in de Ilaga
vallei, 160 km, of wel 11 dagreizen in
onherbergzaam terrein van Enarotali.
gelegen. Brengers van deze onheils
tijding waren de dragers van Pastoor
Kammerer. Zeker wisten deze negen
mensen (jongens nog; de oudste was
ongeveer 19 jaar) hun verhaal derma
te goed voor te dragen, dat al spoedig
het gelukkig voorbarige bericht
van pastoor Kammerer's dood de aether
in ging.
Intussen was in bestuurskringen te
Enarotali na enige tijd twijfel ontstaan
aan de juistheid van het door de dra
gers opgediste verhaal; speciaal het de
tail dat zij van nabij getuige waren ge
weest van de moord scheen verdacht.
Op grond van deze twijfel werd beslo
ten zo snel mogelijk betrouwbare in
lichtingen te verzamelen, om pastoor
Kammerer zo hij mocht leven de nodige
hulp te kunnen bieden.
Allereerst werden de dragers vele
malen aan de tand gevoeld, zij vol
hardden echter in hun verklaringen. Na
geruimen tijd kwam het Bestuur een
uiterst vaag gerucht ter ore, als zou de
pastoor nog in leven zijn. ja zelfs in de
Ndanistam opgenomen zijn.
De zegsman van dit bericht kwam
echter niet opdagen en bleef onvind
baar.
Het gerucht werd de dragers van de
pastoor echter als vaststaand medege
deeld, met als gevolg dat aanvankelijk
een der dragers door de mand viel.
weldra gevolgd door de rest. Uit angst
voor de Ndani's hadden zij de pastoor
in de steek gelaten; men had echter in
het geheel niet gezien dat hij vermoord
was. Wel bleef men bij de verklaring
dat de Ndani's een vijandelijke houding
hadden aangenomen.
De gebeurtenissen volgden elkaar nu
snel op. Enkele dagen nadat 2 kampong
hoofden waren uitgezonden, om even
tueel contact met de pastoor te maken,
kwam een meer betrouwbaar bericht
binnen. Een zekere Jipoejoka zou, ko
mende uit de Ilaga vallei, de pastoor
ontmoet hebben. Ondervraging van
deze man en zijn metgezellen gaf een
dermate gunstig resultaat dat besloten
werd, vooruitlopend op een officiële
hulpexpeditie enige betrouwbare leden
van de Kapaukoestam uit te zenden.
Deze groep zou een moeizame tocht
van 12 dagen maken, deels door onbe
woond gebied om de pastoor in de Ilaga
vallei het meest noodzakelijke aan
voedsel en medicamenten te brengen
Uitermate tactisch optreden scheen ge
boden, daar een hulpexpeditie door de
Ndani's misschien begrepen zou wor
den als een strafexpeditie met als even
tueel gevolg bloedvergieten, waardoor
het leven van de pastoor alsnog in ge
vaar zou worden gebracht.
Onzekerheid bleef bestaan. doch
hieraan scheen een eind te komen door
het verhaal van Idimaboei van de Ka
paukoestam. welke verklaarde dat hij
Vier Nederlandse treilers de Lise
Elna", „Jenir", „Rostor" en „Cari
na' hebben in verband met de slechte
we ersomstandigheden, een toevlucht
gezocht in de haven van Boulogne.
Aavertentie
lijk omdat het gelegenheid gaf om el-
kaars hand vast te houden in het don
ker. Er werd alleen koffie en gember
bier geschonken, tenzij Mijnheer thuis
was en deze persoonlijk alleen de oud
sten van de jongemannen 'n whiskey aan
bood. Niemand scheen dit erg te vin
den. Hun eigen jeugd en de "algemene
atmosfeer in huis hield hen allen van
zelf al in de beste stemming Geen ster
veling zou zich ook maar halt zo ver
maakt hebben als Mammie niet altijd
ergens en overal was geweest, 't een of
ander lekkers te voorschijn toverend,
een deuntje op de piano spelend of
breiend aan een paar sokken voor een
jeugdig soldaat, terwijl ze de dansen
den gadesloeg. Ze haalden haar wel
eens over om zelf ook te dansen en dan
kon je wel zien van wie Mavis haar
talent geërfd had. Maar na een paar
londjes glipte ze altijd uit de armen van
haar partner onder 't voorwendsel van
een of andere huiselijke bezigheid.
„Als jong meisje was ik maar al te
gek op dansen." zei ze vaak. „Ik danste
elke avond en de gehele nacht door.
Toen ik trouwde ben ik er mee opge
houden want Julius gaf er niet om."
Op een keer probeerde een lange
jonge Canadees haar tegen te houden
toen ze er op de gebruikelijke manier
vandoor wilde gaan.
„Ik denk er niet aan om U te laten
gaan. Ik heb nog nooit iemand ontmoet
die zo kon walsen, zelfs Mavis niet. Ik
zou altijd met U door kunnen dansen."
Hij tilde haar van de grond als een
kind. „U bent zo licht als een veer. Ik
houd U net zolang in de lucht, tot U
belooft deze dans met me uit te dan
sen."
„Zet me onmiddellijk neer. direct!"
zei ze met zulke fonkelende koolzwar
te ogen dat hij gehoorzaamde als een
lam.
„In Kingstown deden ze dat veel te
vaak naar mijn zin," zei ze toen ze weer
OP de grond stond. „Ik kreeg er zo ge
noeg van, dat ik moet bekennen dat ik
op zekere dag mijn zelfbeheersing ver
loor en een jongeman een klap met mijn
waaier gaf."
Natuurlijk vielen er thuis van tijd tot
tijd de nodige woorden over het feit
dat Clara zoveel tijd bij de Cohens zoek-
bracht. Haar vader veronderstelde, en
niet ten onrechte, dat ze een minimum
aan huiswerk maakte, maar over het
geheel genomen was hij toch wel blij,
dat ze vriendinnen had van haar eigen
leeftijd. Hij had natuurlijk critiek op
Patsy's uiterlijk, hoewel hij dit in zijn
hart zeer aantrekkelijk vond, en ging
vreselijk te keer als Clara haar naape-
rijen te ver dreef. Hij hield van Patsy's
altijd goede humeur en stelde zichzelf
gerust door te denken dat er geen
kwaad kon steken in de dochter van
zo'n moeder. Zij vertederde hem verder
door altijd aardig te zijn tegen de oude
Mevrouw Batchelor. Ze vroeg deze naar
haar rheumatiek en bracht zo nu en
dan iets aardigs voor haar mee. De eni
ge die nooit een goed woord voor Pat
sy had. was Isabel. Op het eerste ge
zicht had ze een hekel aan het kind ge
kregen en hoewel ze maar al te gaarne
naar haar vleierijtjes luisterde en vaak
bloemen en parfum van haar accepteer
de, gaf ze zich toch nimmer echt ge
wonnen.
Bijna iedere dag had ze een aanmer
king op Patsy tegenover Clara Zij zag
er uit als een revue-girl of als iets „wat
ik maar niet eens bij de naam zal noe
men"; ze had lelijke handen: ze had
enkel maar dat soort knapheid van een
Whitchekapel jodinnetje; als ze twintig
was zou daar niets meer van over zijn.
(Wordt vervolgd).
r Vertaald
door
J. W. HOFSTRA
Clara was de enige niet die in de ban
van het huis van de Cohens kwam. El
ke Zondag stroomde het huis vol met
jongens en meisjes van het Koninklijk
Muziek-College waar Vera nu les gaf
en ook nam, en uit Mavis' öalletkïas.
Het was ook het hoofdkwartier voor
jonge officieren die met verlof waren
en deze brachten ook weer hun vrien
den mee. Er kwam een steeds wisselen
de stroom van vrienden uit Jamaica die
hun dienstplicht kwamen vervullen;
Franse en Belgische uniformen mengden
zich onder de Engelse. Ze begonnen ge
woonlijk met ernstige muziek, maar
vroeger of later dwaalde er altij-j
iemand af naar wilde improvisaties of
jazz en werd er gedanst. Dan was hot
ogenblik voor Mavis gekomen. Zij had
haar spitse vogelenbekje gehouden en
was verstandig genoeg om niet te pro
beren er even goed uit te zien als Pat
sy. Ze droeg vrolijke levendige kleren
die er haar als een gecultiveerde zigeu
nerin deden uitzien en de nadruk leg
den op het feit. dat ze bijna net zo'n
goed figuur had als haar moeder. Pats--
mocht nog zo goed dansen, het gebeurde
vaak genoeg dat haar partner haar
midden op de vloer in de steek liet, om
te proberen tenminste één toertje met
Mavis te kunnen doen. Soms improvi
seerden ze een zotte opera of een bal
let; en ook wel eens schuifelden ze en
kel rustig rond bij de muziek van de
gramofoon Als iedereen dan doodmoe
was, deden ze het licht uit en schaar
den zich rond de haard, opdat Clara
spookverhalen zou vertellen. Dit was
een veel gevraagd nummer, hoofdzake-
