Oosterse oplossing Consistorie op 12 Januari 1953 Ook Mgr. Stepinac prins der Kerk Paniekstemming onder de Joodse bevolking te Praag Uil angst zouden velen zich van het leven hebben beroofd DE E.D.G. IN DE BONDSDAG hApp Een leken- mening BIJ LANDING VERONGELUKT Wedstrijdprogram blijft gehandhaafd Prins Bernhard bij Truman Tol hoofd en hart Zes en dertig doden Eisenhower ontmoet Foster Dulles Het weer dee MORRIS iefmyen Êiuj! K.N.Y.B. deelt mede: Overstromingen in West-Frankrijk en Zuid-Engeland J DE WEEK VAN ADENAUER Sjf ZATERDAG 29 NOVEMBER 1952 76ste JAARGANG No. 25515 Am. militair vliegtuig Belangrijke mededeling te verwachten (Eigen telegram) VATICAANSTAD, hedenmorgen. Paus Plus XII heeft 24 nieuwe Kardinalen benoemd, die 12 Ja nuari a.s. in een geheim Concistorie gecreëerd zullen worden. Onder hen bevinden zich o.a. Mgr. Stepinac, aartsbisschop van Zagreb, die in Joegoslavië tot gevangenisstraf is veroordeeld, en Mgr. Stephen Wyszynski, aartsbisschop van Warschau. Elf van de nieuwe Kardinalen zijn Italianen, twee Fransen, een Amerikaan, een Canadees, een Duitser, twee Spanjaarden, een Joegoslaaf, een Pool, een Ier en drie Latijns-Amerikanen. Bontgevoerde handschoenen CDDCC NATIONALE producten CnnC W - VAN wereldnaam Radio Wasmachines Stofzuigers Wringers Televisie Vloerwrijvers BUREAU SMEDESTRAAT S - HAARLEM Telefoon: Redactie 21544; Advertenties 21543 Abonnementen 20800 Postgiro 145480 Bijkantoor Beverwijk: Stumphiusstr. 45, tel. 3998 Bijkant. Ilmuiden: Bonifaciusstr. 27 tel. 5790 Directie: 3. 3. W. Boerrigter en Mr. W. A. M. van der Kallen. Hoofdredactie: Drs. H. v. Run en W Severin. Wnd. hoofdredacteur: W. van Willige. NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter hoogte. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentiën eventueel zonder opgave var» redenen te weigeren. ABONNEMENTSPRIJS 47 cents per week, f 2.— per maand, f 6.— per kwartaal Voor klachten over de bezorging na 5.30 uur 's avonds tel. 21544 n ons hoofdartikel van eergisteren gaven wij een overzicht van de si tuatie in Indonesië, dat de lezers kon voorbereiden op de gebeurtenissen van de komende dagen. De situatie daarginds borg allerlei mogelijkheden in zich. „Oppervlakkig bezien", zo schreven wij. „zou men uit het ver loop der jongste gebeurtenissen moe ten concluderen, dat in deze strijd Su karno het grootste deel van het leger, en wel dat deel welks leiders nog met de oude revolutionnaire geest bezield zijn, op zijn hand heeft en dat derhalve de Sultan als minister van Defensie het onderspit moet delven. Er gingen dan ook dezer dagen geruchten, dat de Sultan weldra als minister zou aftreden. Zover is het intussen nog niet. Wij geloven ook niet dat de Sultan Zich zo maar zal laten opzijschuiven." De berichten, die intussen uit Indo nesië tot ons zijn gekomen, geven het onschuldig beeld van overleg tussen Sukarno en zijn regering, de Sultan van Djocja niet uitgezonderd. Maar daarnaast twee hoogst merkwaardige berichten: de vice-president Hatta werd opgenomen in een hospitaal en presi dent Sukarno gaat over enige dagen voor zijn gezondheid naar Bali om daar rust te nemen. Binnenkort zijn er mu taties in het leger te verwachten. Slaat de weegschaal naar de andere zijde over? Zekerheid daaromtrent kan men eerst na enig tijdsverloop krijgen. Degenen, die uit Indonesië de telegrafi sche berichtgeving verzorgen, moeten zich in deze dagen, wegens de onzeker heid van de toestand en ter vermij ding van moeilijkheden met de strij dende partijen, bepalen tot de uitwen dig waarneembare feiten en het beeld dat daaruit ontstaat is allicht niet volledig. Wij zullen aan deze zijde het beeld moeten aanvullen. In deze omstandig heden is het hoogst instructief in Het Parool een reportage te lezen van Pieter 't Hoen, die zojuist uit Indonesië is te ruggekeerd. Ziehier allereerst zijn lezing over de demonstraties van 17 October. Het parlement had een motie aangeno men tegen de legerleiding en kolonel Mustopo organiseerde daarop een volks demonstratie tegen het parlement. Sukar no hoorde ervan en ontbood Mustopo. De motie tegen de legerleiding was naar de zin geweest van Sukarno, zo niet door hem uitgelokt. Hij gelastte, dat de demonstratie niet zou doorgaan. Toen Mustopo zeide, dat de voorbereidingen daarto,e al te ver gevorderd waren, beval Sukarno het spits om te keren en er een demonstratie van te maken tegen de legerleiding en voor Sukarno. Mustopo echter kreeg het op zijn zenuwen en deed niets. De dag daarop volgde de demonstratie: zij was tóch gericht tegen het parlement, tot teleurstelling van Sukarno, die toch maar zijn voorbereide rede hield voor de klaargezette micro foons in een poging om nog zelf het spits om te keren. De heer Pieter 't Hoen meent boven dien dat Sukarno persoonlijk de hand heeft gehad in de afzetting van de divi- siecoxnmandanten in Oost-Java Celepes en Zuid-Sumatra. Hij beschrijft de algemene situatie als volgt: „De zware vraagstukken, waar onder Indonesië gebukt gaat schijnen bijna onoplosbaar. Een groot tekort op de begroting, een haveloze betalingsba lans, zodat de deviezenpot Spoedig leeg zal zijn, een veel te geringe voedselpio- ductie, zodat een deel der bevolking Chronisch ondervoed is, een hacheiiJK bendewezen, dat plundert, moordt en brandschat, en verder een ineenschrom pelende economie, die langzaamaan steeds meer gehavend wordt door het tekort aan werklust en arbeidsdiscipline en door een onverantwoordelijke vakbe wegingsactiviteit, die de productie alleen maar kwaad doet. Dit is een greep ui de belangrijkste feitgn. De toestand wordt dan verder door de persoonlijke tegenstellingen tussen de leidende figu ren zo ingewikkeld en verward, dat het er op begint te lijken, dat Indonesië in een toestand van voorlopig permanente revolutie dreigt te geraken". Dit schrijft Pieter 't Hoen, alias het socialistische Kamerlid Frans Goed hart, die van jubelend optimisme over het prestatievermogen van het Indone sische volk van enige jaren geleden is afgezakt tot het zwartste pessimisme, Waarschijnlijk met miskenning van de Indonesische kwaliteiten als debrouii- lards. De correspondent van het Aig- Handelsblad, een van de best ingelichte brsnnen, ziet mogelijkheden voor Oos ters compromis De regering in Dja karta is er nog en heeft zich tot nu toe Weten te redden door afbuigen, laten hitwoeden, overreden. Het lijkt belang rijk in deze omstandigheden, dat Su karno, hetzij ziek, hetzij gezond, hetzij vrijwillig, hetzij gedwongen, de afstand neemt van de regeringszaken, die een constitutioneel staatshoofd behoort te hebben. ®en Amerikaans C-54 militair trans portvliegtuig is bü een landingspoging ln zware mist, waarby klaarblijkeiyk ®en boom is geraakt, verongelukt. Van e 39 inzittenden zyn er 36 om het '«ven gekomen. Het ongeluk geschiedde h de omgeving van Tacoma, in de Ame- Dkaanse staat Washington. Na het om jaag storten vloog het vliegtuig in "rand. Het is, op een gedeelte van de sjaart na, geheel uitgebrand. Vele Slachtoffers zijn door verbranding om "et leven gekomen. l Het militaire commando voor Alaska eeft gisteren bekendgemaakt, dat het rak van de C-124 „Globemaster", die nds Zondag met 52 personen aan boord j erd vermist, door een piloot gevonden j die radiografisch mededeelde geen bGj®n van leven waargenomen te heb- Vanda te v a? en morgen zal Eisenhower zij," cw Vork besprekingen voeren met 'and« 0<Tomstigr minister van Buiten- afloon n' 3°hn Foster Dulles. Na langij uVan 'leze conferentie zal een be- aldus h mehcdcling worden gedaan, ^een v ki ®*sen"10wer's perschef gis- Z.H. DE PAUS BENOEMT 24 KARDINALEN Dit lang verwachte Consistorie zal het eerste zijn sinds het grote Consistorie van 1946, waarin de H. Vader twee en dertig prelaten benoemde. Het college van Kardinalen, dat officieel zeventig leden behoort te tellen, was geslonken tot zes en veertig. Het college zal nu dus weer op volle sterkte komen. Het Heilig College is sedert de dagen van Paus Clemens XI (1700—1721) niet meer voltallig geweest. De huidige Paus had gehoopt het College tijdens het Con sistorie van 1946 weer voltallig te ma ken, maar voordat het plaats vond stierf Mgr. Carlo Boetto van Genua. De aankondiging van het nieuwe Con sistorie viel hedenmorgen samen met de terugkeer van de H. Vader van zijn Zomerresidentie in Castel Gandolfo. Het Heilig College zal na het Consistorie van 12 Januari zijn samengesteld uit 27 Ita lianen en 43 niet-Italianen. Mgr. Wyszxnsky, Primaat van Polen, tijdens zijn laatste bezoek aan het Va- ticaan. De nieuw benoemde kardinalen zijn de aartsbisschoppen: Maurice Feltin van Parijs. Georges Frangois Xavier Marie Grente van Le Mans in Frankrijk. John Dalton van Armagh (Ierland. James Francis Mclntyre van Los An geles (Amerika). Paul Emil Leger van Montreal (Ca nada). Josef Wendel van München (Duits land). Carlo Maria Delia Torre van Quito (Ecuador). Fernando Qdiroga y Palacios van Santiago (Spanje). Augusto Alvaro da Silva van San Salvatore della Baaia (Brazilië). Beniamino de Arriba y Castro van Tarragona (Spanje). Crisanto Luque van Bogota (Colum bia). Stephan Wyszynski van Gnezno en Warschau (Polen). Luigo Stepinac van Zagreb (Joego slavië). De nuntius te Parijs Angelo Giuseppe Roncalli. De nuntius te (Madrid Gaetano Cicog- nani. De nuntius in Portugal Pietro Ciriaci. de Nuntius in Italië Francesco Bor- reeds genoemde drie Apostolische Nun tii in Parijs, Madrid en Portugal, als mede: de Nuntius in Italië Francisco Bor- gongini Duca, Caelo Agostini, patriarch van Vene tië, Celso Constantini, secretaris van de Congregatie tot Voortplanting van het Geloof, Valerio Valeri, assessor van de Con gregatie voor de Oosterse Kerken, Marcello Mimmi, aartsbisschop van Napels, Giacomo Bologna, Alfredo Ottaviani, assessor van de Congregatie van het Heilig Officie, Georges. Siri, aartsbisschop van Ge nua. De Heilige Vader heeft voorts Mgr. Domenico Tardini benoemd tot onder staatssecretaris voor buitengewone zaken en Mgr. Giovanni Batista Montini tot onder-staatssecretaris voor gewone zaken. Wat onwillekeurig bij deze benoeming van nieuwe kardinalen het meest de aandacht trekt is, dat zich onder hen, die in het consistorie van 12 Januari a.s. de rode hoed zullen ontvangen, twee aartsbisschoppen, wier diocesen achter het ijzeren gordijn liggen, bevinden. Lergaro, aartsbisschop van Mgr. Wyszinsky Dat Z. H. Exc. Mgr. Stephen Wyszins- ki, aartsbisschop van Warschau en Pri maat van Polen, bij het volgend consis torie tot kardinaal zou worden gecre- eerd, viel min of meer te verwachten. Mgr. Wyszinski, die in 1901 te Zuzela in Centraal Polen is geboren en in 1946 is benoemd tot bisschop van Lublin, is in 1949 Z.E. Kardinaal Hlond opgevolgd als aartsbisschop van Warschau en Primaat van Polen. Het lag derhalve min of meer voor de hand, dat hij eveneens met het kardinaalspurper zou worden bekleed. In de uitermate moeilijke positie, welke de Katholieke Kerk in Polen inneemt sinds de communisten daar aan de macht zyn gekomen, heeft Mgr. Wyszinski zich onderscheiden door zyn wijs en voorzichtig beleid, dat de com munistische regering in Warschau, die van haar kant in dit zo overwegend katholieke land omzichtiger te werk gaat dan in andere volksdemocratieën het geval pleegt te zijn, weinig houvast biedt voor haar anti-godsdienstige en anti-kerkeiyke politiek. Niettemin is Mgr. Wyszinski de laatste jaren in steeds sterker mate door de regering onder pressie geplaatst en is hem ver weten, dat hij de eenheid van het Poolse volk in gevaar zou brengen. Hoe weinig welgezind de regering de nieuwe kardinaal is, blijkt wel uit het feit, dat zij hem enkele jaren lang een visum heeft geweigerd voor een bezoek aan het Vaticaan. Toen dit visum einde lijk verleend werd en Mgr. Wyszinski de reis naar Rome kon aanvaarden, heeft de Poolse regering klaarblijkelijk gehoopt, dat zijn bezoek aan de Paus zou leiden tot een partijkiezen van het Vaticaan voor de Poolse territoriale eisen en tot een matiging van de anti communistische houding van de West- Duitse bisschoppen en gelovigen Deze speculatie is evenwel, zoals men weet, niet uitgekomen. Hoewel de Kerk in Polen voortdurend onder zeer zware druk staat en in haar activiteit naar buiten zoveel mogelijk wordt geremd, heeft de Pbolse regering tot nu toe de persoon var» Mgr. Wyszinski ontzien. Het is echter zeer de vraag of de Kar dinaal-primaat van Polen van de rege ring in Warschau verlof zal krijgen zich naar Rome te begeven om daar de rode hoed in ontvangst te nemen. Mgr. Stepinac Verrassender nog is de Kardinaalsbe noeming van Mgr. Stepinac, die, zoals men weet, na aanvankelijk tot zeer lange gevangenisstraf te zijn veroordeeld door het Joegoslavisch communistisch be wind, in het begin van dit jaar is vrij gelaten. doch met de verplichting tot 1962 gedwongen te verblijven in zijn ge boorteplaats Krasitsj, 30 kilometer ten Z.W. van Zagreb, de zetel van zqn aarts bisdom. Deze bepaling is klaarbiykelijk uitgevaardigd om Mgr. Stepinac te be letten zijn functie van aartsbisschon en primaat van Joegoslavië weer op zich te nemen. Maarschalk Tito heeft dit trouwens op 11 Maart j.l. uitdrukkelijk bevestigd. Zoals men weet is mgr. Stepinac des tijds veroordeeld na een proces waarin hij beschuldigd werd van samenzwering tegen de staat. Betrekkelijk kort na zijn veroorde ling heeft men van officiële Joegosla vische zijde laten doorschemeren, dat mgr. Stepinac uit zijn gevangenschap ont- Mgr. Stepinac in zijn cel tijdens zijn gevangenschap. slagen zou kunnen worden, wanneer hij naar het buitenland wilde uitwijken en beloven niet meer in zün vaderland te rug te keren. Zowel Mgr. Stepinac als het Vaticaan hebben deze wenk van de Joegoslavische regering afgewezen. Feitelijk verkeert Mgr. Stepinac nog steeds in een soort gevangenschap, die de vorm van huis arrest heeft aangenomen. Hij mag dan ook geen herderlijke brieven schrijven en evenmin openbare verklaringen af leggen. Wel mag hii bezoek ontvangen en preken in de kerk van zijn geboorte- olaats. Mgr. Stepinac is op 8 Mei 1898 le Krasitsj geboren en op 6 October 1930 priester gewijd. Op 28 Mei 1934 werd hij gewijd tot aartsbisschop van Nikopsi en daarna tot aartsbisschop van Zagreb. Gezien de nog steeds zeer gespannen verhouding die er tussen de Joegosla vische staaf en de Katholieke Kerk voortduurt, moet het onwaarschijnlijk worden geacht dat Mgr. Stépinac door de regering te Belgrado in de gelegen heid zal worden gesteld zich naar Rome te begeven. Verwachting tot Zondagavond: Nevelig en meest zwaar bewolkt met voornamelijk in het Zuiden en midden van het land tijdelijk regen of sneeuw. Tot matig of vrij krach tig toenemende Oostelijke wind. In het uiterste Zuiden van het land temperatuur tydelijk enkele graden boven het vriespunt. Elders lichte vorst tot temperatuur om het vries punt. ZONDAG: Zon: 8.24—16.33. Maan: 15.17—7.32. MAANDAG: Zon: 8.25—16.32. Maan: 15.54—8.5#. Advertentie BaRTELOORISSTRAAT 20 TEL. 13439 Advertentie Volgens Joegopress, een te Belgrado gevestigd persagentschap, dat in nauw contact staat met de regering van maar schalk Tito, zal na het proces tegen Slansky c.s. een nieuw proces volgen tegen twee groepen van Tsjechoslo- waakse communisten, die beschuldigd worden van verraad en spionnage. Voor speld wordt, dat Maria Svermova, voor malig secretaris voor organisatori sche aangelegenheden van het Centrale Comité der communistische party, tot de beschuldigden zal behoren. Naar A. P. verneemt, heerst er mo menteel onder de 30.000 joden in Tsje- choslowakije een paniekstemming naar aanleiding van het proces-Slansky. Tal loze joden zouden zich uit vrees voor communistische maatregelen van het leven hebben beroofd. Volgens van Is raëlische zyde ontvangen berichten zouden o.a. Erik Kohen, secretaris van de Praagse vereniging, die de belangen der Joodse ingezetenen behartigt, en zijn echtgenote zelfmoord hebben ge pleegd. De veroordeling van de veertien vroegere communistische leiders in Praag heeft verder tot. gevolg gehad, dat de Praagse politie een razzia heeft gehouden in een Kosher restaurant. Al lo gasten werden gearresteerd. Zij zou den ervan verdacht worden „zionisti sche spionnen" te zijn. Op de Tsjechi sche fabrieken en in de staatsorganisa ties zou een onderzoek ingesteld zijn naar persoonlijke gegevens betreffende dë Joodse employé's. De Israëlische ge zant, dr. Arieh Kubovt, is, naar ver luidt, naar Tel Aviv teruggeroepen om rapport uit te brengen over deze aan vallen van het communistische regiem op het Jodendom. Volgens de diplomatieke berichten zou Kubovi verscheidene pogingen hebben aangewend om van de Tsjechische rege ring verlof te krijgen het proces tegen de veertien beklaagden, onder wie elf Jo den, bij te wonen. Deze toestemming zou hem geweigerd zijn. In Joodse kringen in Praag en Bra tislava heerst een paniekstemming. Of schoon het proces afgelopen is, gaan de Praagse pers en de radio door de „zionisten" en Israël de schuld te ge ven van alle ellende en tekortkomin gen van de Tsjechische economische toestand. De Tsjechen krijgen te horen, dat het de „zionisten" onder de „ver raders" waren, die de verantwoording droegen voor het huidige tekort aan voedsel en kolen en de dagelijkse on derbreking van de elecriciteitstoe- voer. Volgens de berichten zou de zelfmoord van Erik Kohen, de leider van de Joodse gemeente in Praag, en zijn echtgenote door talloze andere gevolgd zijn. Er werden echter geen bijzonderheden gege ven. Wel is gemeld dat de niet-Joodse huishoudster van de Israëlische gezant zelfmoord zou hebben gepleegd nadat zij door de politie was ondervraagd. De vrouw was bang, dat zij gedwongen zou worden persoonlijke feiten over dr. Kubovi en zijn voorgangers mee te delen. Volgens de berichten zouden er in Praag voor zover bekend nog geen anti- semietische demonstraties hebben plaats gevonden. Uit Bratislava is echter al be richt, dat daar anti-Joodse leuzen op een synagoge en op de deuren van Joodse huizen waren aangebracht. Het Franse ministerie van Buiten landse Zaken heeft gisteren gepro testeerd tegen uitlatingen, die in het proces tegen Slansky en zijn mede- beklaagden zijn gedaan over een Franse diplomaat. Tijdens het proces verklaarden beklaagden, dat zy in lichtingen hadden verstrekt aan Mau rice Dejean, die op dat ogenblik am bassadeur in' Praag was. (Dejean is thans ambassadeur in Japan). De KNVB deelt mede, dat er geen aan leiding is over te gaan tot algehele afge lasting van het wedstrijdprogramma voor morgen. Zondag 30 November. De keuring van de terreinen wordt derhalve aan de consuls overgelaten. Ernctige overstromingen worden ge meld uit West-Frankrijk, waar de Loire over een afstand van tachtig km buiten haar oevers is getreden. Een grote op pervlakte bouwland staat onder water en verscheidene dorpen zijn geïsoleerd. Reddingsploegen zijn bezig ingesloten gezinnen per boot te evacueren. Ook een aantal zijrivieren van de Loire is buiten de oevers getreden. In Zuid-Engeland hebben gisteren ook overstromingen plaats gevonden, dié vele kelders vol deden lopen en hiel en daar aardverschuivingen veroorzaak ten. In het dal van de rivier de Rother in Sussex vond de ergste overstroming plaats sind 40 jaar. In Hastings, waar in 24 uur ruim drie cm water viel. moest de brandweer een groot aantal souterrains uitpompen. Prins Bernhard heeft Vrijdag eer. bezoek gebracht aan president Truman Hij verklaarde na afloop, dat het bij zonder aangenaam was geweest, maar hij weigerde mede te delen wat de presi dent en hij gedurende hun onderhoud van twintig minuten hadden besproken HELPT oe BISSCHOP KEUKEN BOUWEN.' Een gierigaard is als een mooie fontein, die nooit water geeft De West-Duitse Bondskanselier, Konrad Adenauer, heeft deze week een tweetal overwinningen behaald op de oppositie in het parlement. Die overwinningen zijn vooral zo belangrijk, omdat zij vooruit lopen op een debat, dat de komende week in de Bondsdag gehouden zal worden, een debat, dat naar alle waarschijnlijkheid zal eindigen met de ratificatie van het vredescontract en het Europese Defensieverdrag. West-Duitsland zal dan het eerste land zijn, dat de Europese Defensiegemeenschap goedkeurt. De andere vijf betrokken naties (Frankrijk, Nederland, België, Luxemburg en Italië) zullen dan even eens tot ratificatie moeten overgaan alvorens de E. D. G. in werking kan treden en de West-Duitsers met de herbe wapening kunnen beginnen. De eerste overwinning van Adenauer vond plaats, toen Woensdag de invloedrijke commissie voor buitenlandse za ken van de Bondsdag het federale parlement adviseerde om tot ratificatie over te gaan. De tweede zegepraal behaalde hij een dag later, toen de Bondsdag met 220 tegen 160 stem men besloot om volgende week Woensdag, Donderdag er. Vrijdag het vredescontract en net E. D. G.-verdrag in tweede en derde lezing te behandelen. Verleden week had den Adenauer's tegenstanders, met name de socialisten zich met succes kunnen verzetten tegen een voorstel van de kanselier om onmiddellijk tot behandeling over te gaan maar nu hebben zij dan toch een nederlaag geleden. Het Europese Defensievraagstuk is feitelijk al weer zowat een half jaar oud, want in Mei j.l. werd de overeenkomst door de regeringen van de zes betrokken landen ondertekend Maar voor ook de respectievelijke parlementen hun goed keuring hebben gegeven, kan met de uitvoering van he< verdrag niet begonnen worden. Op de NATO-conferentie, die in Februari te Lissabon gehouden werd, is de E. D. G. uitvoerig besproken en over enkele- weken, op 15 December namelijk, komt de NATO, ditmaal te Parijs, weer op 'hoog niveau bijeen. De E. D. G. zal dan nog geen feit kunnen zijn. maar dan zal althans minstens één land de defensiegemeenschap hebben gekeurd. De Europese eenheid, die door de instelling van oen dergelijke gemeenschap, alsmede door het PPn-Schu- man, bereikt zou moeten worden, heeft te kampen met twee grote obstakels: Nog altijd koesteren vele West- Duitsers de hoop, dat binnen niet al te lange tijd een her eniging van het nu al zeven en een half jaar verscheurde land mogelijk is. De communistische regeerders van Oost- Duitsland, en indirect de Russische machthebbers, wakke ren die hoop uiteraard voortdurend aan. Het is een begrij pelijk verlangen. Het is tenslotte een onnatuurlijke toe stand. Maar de weldenkende West-Duitser weet. dat hii ■dechts op het Westen bouwen kan en dat nauwere ban den met de andere West-Euronese landen en een Wes'- Europese federatie onverenigbaar zijn met de gedachte aan een spoedig herstel van de Duitse eenheid, hoe tragisch dat besef ook moge zijn. Behalve het verlokkende maar voorlopig niet te verwe- \fLé-' J P.. V Verlang dit mérk van Uw' handelaar' De visie van een Duitse tekenaar: Schuman, kinderjuf frouw van het pasgeboren Europa, heeft zoveel belang stelling voor de luchtballon, die „Saar" heet, dat Stalin rustig zijn gang kap gaan. (Spotprent uit het Hamburgse blad „Die Welt"). zenlijken denkbeeld van een herenigd Duitsland, belemmert ook de Saar-kwestie de tot stand koming van de boven nationale instellingen. Die Saarkwestie is al heel oud. maar op het ogenblik staat het probleem weer in de volle be langstelling. Onmiddellijk na de oorlog hebben de Fransen het Saargebied los gemaakt van de Franse bezettingszone van Duitsland. Later hebben zij net land een zekere poli tieke zelfstandigheid gegeven. Maar Saarland, zoals de streek nu genoemd wordt, vormt een economische unie met Frankrijk. Het is maar een heel klein stukje grond, maar de betekenis is groot, want het land heeft een riike mijnbouw- en staalindustrie. Die twee industrieën zijn volkomen ingesteld op die van het naburige Franse lann van Lotharingen. De erts van Lotharingen wordt verwerkt in de Saarlandse hoogovens en de Saarlandse mijnen leve ren brandstof voor de Lotharingse ijzerindustrie. In het Saarland is de Franse franc de gangbare munt, maar de be volking spreekt vrüwel uitsluitend Duits, en in die tegen stelling ligt het hele Saar-probleem opgesloten. Morgen worden in het land verkiezingen gehouden voor de Land dag (de Tweede Kamer). Die verkiezingen vinden plaats te- Een een veelbewogen internationale politieke achtergrond. Over de Saar-kwestie zal de komende tijd nog heel wat te doen zijn. De Europese eenwording heeft nog een lange en moei zame weg af te leggen en verscheidene grote obstakels te overwinnen. (Van een bijzondere medewerker) Als het juist is, wat er in de pers heeft gestaan, zal, terwijl we dit schrijven, de Sociaal Economische Raad zijn advies uitbrengen betreffende de huurverhoging. Vanzelfsprekend kon den we van dit rapport nog geen kennis nemen. En toch menen we. iuist on dit ogenblik, los van het vandaag uit te komen S.E.R.-advies. onze mening over het vraagstuk van de huurverhoging te moeten geven, omdat er. vooral in de kringen van de minder draagkrachti- gen. zo grote onrust en onzekerheid bestaat. Er zijn sinds geruime tijd tal van gronden aan te voeren, die pleiten voor een huurverhoging. Dit los van de vraag of de huurverhoging uit het huidige ar beidsloon kan worden betaald. Als we de feiten zo simpel mogelijk weergeven dan is de toestand de volgende. Voor de oorlog waren de huren in Nederland betrekkelijk laag. En juist in de jaren 19371940 ondergingen de huurprijzen een scherpe daling tenge volge van het feit, dat Nederland een woningoverschot had van ongeveer 4 Wie herinnert zich nog niet het thans welhaast fantastisch schijnende beela ven straten, waar het bordje ..Te Huur" om de twee of drie huizen tot bezich tigen nodigde. Wie trouwplannen had, bestond het, om eerst eens eer. tien of twintigtal huizen te gaan bekijken en vervolgens eens met de huisbaas te gaan marchanderen. Een nieuw behangetje, een nieuwtje zus en een veranderingetje zo en de eerste maand vrij wonen, wa ren heel gewone afspraken. Toen kwam de oorlog en niet alleen kwam daar mee de bouw stil te liggen, maar er werden duizenden woningen vernietigd. Met de bevrijding bleek het ontstel lend tekort van meer dan 300.000 wo ningen. Het was toen zeer verstandig van de regering om te bepalen, dat de huren niet mochten worden verhoogd, anders zou de wet van vraag en aan bod (stijgt de vraag dan stijgt de prijs) ongetwijfeld tot fantastische huurbedra gen hebben geleid. Er moest eerst enige stabiliteit komen in het vraagstuk van lonen en prijzen. Inmiddels zijn de lo nen gestegen, met laten we maar zeggen rond 100% (althans de arbeiders lonen). De prijzen van de eerste levens behoeften stegen nog sterker De huis eigenaren profiteerden nu niet van de hogere inkomens der arbeiders, maar waren wel de dupe van de hogere prijzen, die zij voor onderhoudswerken moesten betalen. Bovendien kregen ze een belastingaanslag wegens waarde vermeerdering van hun vast bezit. Evenwel mocht deze waardevermeer dering niet tot uitdrukking komen in een hogere huuropbrengst. Hier werd derhalve tegenover de huiseigenaren een maatschappelijke onrechtvaardig heid gepleegd, die evenwel gemotiveerd werd. door de uiterst moeilijke finan ciële situatie waarin land en volk verkeerden. Voor elk objectief beoor delaar stond vast: dit moest vroeg of laat in orde gemaakt worden. Toen kwamen de nieuwe woningen en daarmee ontstond een geheel nieuwe situatie. Ook hier gold in irincipe, dat het huurpeil van 10 Mei 1940 zou worden gehandhaafd. Van dit principe is inmiddels erg weinig terecht gekomen. Officieel wordt toegegeven, dat het huurpeil van de na de oorlog gebouwde arbeiderswoningen 145% zou bedragen van het huurpeil van gelijk soortige woningen op 10 Mei 1940. Ieder, die evenwel de situatie iets beter kent, weet. dat in werkelijkheid het huurpeil van de nieuwe woningen niet 145 maar eerder 160 a 170% van het vooroorlogse huurpeil bedraagt. Nu komt er dus een tweede onrechtvaardigheid bij. Jansen heeft het geluk dat hij vlak voor de oorlog getrouwd is. Hij woont in een degelijke arbeiderswoning a f 6.50 per week en zijn collega Pieterse. die op dezelfde fabriek werkt, precies hetzelfde loon heeft en precies dezelfde gezins- lasten, moet voor een woning, die mis schien enkele luxere uitrtistingsstukjes heeft maar in ruimte achterblijft bij het huis van Jansen, 4. 5 of soms zelfs f 6 per week meer huur betalen. Deze toestand is voor het gezin Pieterse onhoudbaar en veroorzaakt vanzelfspre kend spanningen ook in de arbeiders kringen zelf. De hoge huren in gemeen ten als Amsterdam. Den Haag. Rotter dam en Utrecht brengen trouwens situ aties met zich. die men in deze tijd van woningnood zeker niet zou verwachten. Zo vernamen we. dat een grote bouw vereniging in Den Haag dezer dagen 40 grote gezinswoningen gereed heeft ge kregen. Deze 40 woningen werden der halve aangeboden aan 40 grote gezinnen, welke stuk voor stuk hier dringend om verlegen waren. En nu het welhaast ongelooflijke, van de 4 0 gezin n en weigerden niet minder dan 38 de woning. Nogmaals, ze hadden die woning drin- gend nodig, maar verhuizen betekende j een zodanige verhoging van de vaste gezinslasten (van 6.50 naar gemiddeld 13 per week) een huurverhoging der halve met 100%, dat geweigerd moést worden, wilde men aan de kinderen niet het noodzakelijke onthouden. En daarmee is probleem no. 3 gesig naleerd. De regering, de vakbeweging, de huiseigenaren, zitten met derhalve met drie hoofdproblemen. A. Rechtvaardiger inkomsten voor de huiseigenaren. B. Noodzakelijke nivellering tussen de prijzen van- de oude en nieuwe wo ningen. - C. Noodzakelijkheid van de mogelijk heid voor de arbeiders (en anderen wiet inkomen onvoldoende is) om de redelyke huurprijzen te betalen. Zién wij het goed. dan zal het uitein delijk moeten gaan om een huurverho ging met ±60%. Wil dit gecompenseerd worden en dit is noodzakelijk, willen niet tallozen onder'het ethisch minimum komen te leven dan zal een gelijk tijdige inkomstenvermeerdering moeten plaats vinden, die het totaal van de meerdere uitgaven ongeveer dekt. Het is bekend, dat zowel regering ais vak beweging op dit standpunt staan. Onze bedoeling was geen andere dan. zij het zeer kort. en slechts in hoofdlijnen, de redelijkheid van de a.s. huurverhoging aan te tonen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1952 | | pagina 1