GEN. NAGUIB ALLEENHEERSER
ACTIVITEITEN DER NEO-NAZI'S
KAPITEIN ZEGT NIETS
OVER DE AANVARING
TITO zendt Vaticaanse
nota ongeopend retour
J
|è&"M0F
De Kerk en het
Humanistisch
Verbond
Alle politieke partijen in Egypte ontbonden
„Overgangsperiode" zal drie
jaar duren
VIJF EN TWINTIG OFFICIEREN
IN ARREST GESTELD
MgnD' HSchaepman,
de alzijdige
Voortvluchtige in
been geschoten
Vier textieldieven
gearresteerd
Auto door trein
gegrepen
Dinsdag beslissing
Geen gevolg van
W. Ruys
eer
verlangen om de
dicht te naderen
Tot hoofd en hart
Bijna tien en een half
millioen Nederlanders
Voor ruim f3000 te
Enschede gestolen
Electrische klok voor
Prinses Margriet
DE WEEK
VAN HITLER
1903
2T Januari 1953
DE „ORANJE" IN TANDJONG PRIOK
ZATERDAG 17 JANUARI 1953
76sfe JAARGANG No. 25584
Op 1 December 1952:
21 doden bij explosie
fctejr'1
"W'kn V
Inzittenden licht gewond
op onbewaakte overweg
Over uitlevering van
oorlogsmisdadigers
3>'
I Barteljoris
1 Teddy gevoerde windjackets
O
BUREAU SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon-. Redactie 21544; Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 145480
Bijkantoor Beverwijk: Stumphiusstr 45, tel. 3998
Bijkant. Ilmuiden: Bonifaciusstr. 27 tel. 5790
Directie: 3. 3. W Boerrigter en
Mr. W. A. M. van der Kallen.
Hoofdredactie: Drs. H. v. Run en W. Severlrt.
Wnd. hoofdredacteur: W van Willige.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERTENTIETARIEF 28 cents per millimeter
hoogte. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt zich het recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren
ABONNEMENTSPRI3S 47 cents per week,
f 2.per maand, f 6.per kwartaal
Voor klachten over de bezorging na 5 30
uur 's avonds tel. 21544
De vraag, welk standpunt men
dient in te nemen tegenover het
Humanistisch Verbond, wordt
actueler en klemmender naarmate de
leden van dit Verbond hun eisen con
creter formuleren en de inwilliging
daarvan door de overheid gereder
plaats vindt. Zoals men weet,
doet het Humanistisch Verbond aan
spraak gelden op geestelijke verzor
ging in leger, gevangenissen, werk
kampen, enz., welke verzorging van
overheidswege zou moeten worden
gesteund op voet van gelijkberechti
ging met de godsdienstige bediening
door predikanten en aalmoezeniers.
Nadat de anti-revolutionnaire minis
ter Mulderije hierop afwijzend heeft
beschikt voorzover het de gevangenis
sen betreft de huidige minister van
Justitie zal ten deze hoogstwaar
schijnlijk anders denken heeft
voor wat het leger aangaat minister
Staf voor het volgen van humanisti
sche vormingscursussen dezelfde fa
ciliteiten verleend als voor het deel
nemen aan retraites of bezinnings
dagen, bestemd voor katholieken of
protestanten. In de praktijk zijn eerst
bedoelde faciliteiten zelfs nog ruimer,
omdat voor katholieken en protestan
ten de in haar uitwerking beperken
de regel geldt, dat de toekenning van
extra verlof via aalmoezenier of pre
dikant moet lopen, terwijl al wat zich
niet-kerkelijk noemt zonder meer
voor rechtstreeks te geven verlof tot
het bijwonen van humanistische be
zinningsdagen in aanmerking komt.
Tegen deze maatregel van de
minister van Oorlog is niet al
leen onlangs een beargumenteerd
verzet gerezen van de zijde van
het Katholiek Thuisfront, maar ook
heeft pater Stokman onverwijld eni
ge vragen aan de minister gesteld,
waarin er o.a. op gewezen wordt, dat
's ministers maatregel afwijkt van de
te voren in de Tweede Kamer geble
ken overeenstemming inzake het ver
schil tussen het godsdienstig werk
van de kerkgenootschappen en het
verzorgingswerk van het Humanis
tisch Verbond. Het inmiddels ver
schenen antwoord van minister Staf
bevredigt slechts in zoverre als daar
in te kennen wordt gegeven, dat min
derjarigen eerst na gebleken instem
ming van ouders of voogden de be
doelde bijeenkomsten mogen bezoe
ken.
Hoe men als katholiek en als staats
burger dient te staan tegenover het
Humanistisch Verbond en zijn aan
spraken is een moeilijke kwestie, een
ingewikkeld samenstel van princi
piële en feitelijke aspecten vertonend,
dan dat men haar in enkele volzin
nen zou kunnen oplossen. Wij willen
ons bepalen tot enkele richtinggeven
de aantekeningen.
Er is tussen de humanistische we
reldbeschouwing en de christe
lijke godsdienst zulk een we
zenlijk en onoverbrugbaar verschil,
dat beide onmogelijk op één lijn ge
steld kunnen worden. De christelijke
godsdienst steunt op het geloof in
een persoonlijke, almachtige God,
oerbegin en einddoel van al het zijn
de; het humanisme ontkent (prak
tisch) het Godsbestaan, gaat er al
thans vanuit daarover niets te weten,
hoch iets te kunnen weten, en vindt
zijn begin en einde in de mens. Kun-
hen godsdienst en humanisme aldus
bij objectieve beschouwing van bei
der aard al niet op één lijn gesteld
tvorden, ook de overheid zal hier on
derscheid moeten maken in zoverre
de behartiging van het algemeen wel
zijn de zorg omvat voor het doen leg
gen van een zo hecht mogelijke gees
telijke basis voor het maatschappelijk
bandelen van haar onderdanen. Een
zo hecht mogelijke basis betekent
een in het bovennatuurlijke veran
kerde, niet aan menselijke willekeur
gebonden, basis. Voor een democra
tische staat is geen groter gevaar
denkbaar dan een tot nihilisme nei
gende en dus voor ieder extremisme
openstaande volksgemeenschap. En
hu moge het humanisme juist ten
doel hebben dit nihilisme te keren,
th feite zal slechts een zeer beperkte
geestelijke élite zich blijvend staande
kunnen houden op de wankele grond
van een menselijke redelijkheid, die
toch weer zo onredelijk is om bij
Voorbaat het boven-redelijke af te
Schrijven als niet bestaand. De massa
Zal alleen een blijvend houvast kun-
hen vinden in een godsdienstige over
tuiging, welke aan het zedelijk han
delen naast een vaste gerichtheid
tevens bovennatuurlijke zin en be
tekenis geeft. Zo gezien zal de nog
altijd christelijke Nederlandse
staat, die ingevolge de grondwet geen
discriminatie ten opzichte van de
kerkgenootschappen kent, het Huma
nistisch Verbond niet op één lijn met
die kerkgenootschappen mogen stel-
k:n, hetgeen te sterker spreekt, wan
neer, zoals bijvoorbeeld bij het gees
telijk werk onder gedetineerden, op
heffing en heropvoeding in het ge
ding zijn of wanneer, zoals met be
trekking tot het leger het geval is,
een artikel op het reglement van de
krijgstucht ieder militair verplicht tot
het hoog houden van de godsdienst
®ls de bron van alle geluk en ware
hioed.
(Vervolg op pag. 7)
86 vliept,,i« Ernst Heinkel, de Duit-
S°n maat-Ju ™erper' heeft te Stuttgart
'Ijk ten rip"apP« opgericht, die voorname-
?'hgen en heeft zijn ontwerpen, uitvin-
**ren. Patenten commercieel te exploi-
lllllllllllllllllllllllltlllMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIMIII
Maandag 19 Januari viert prinses Mar
griet haar tiende verjaardag. Tijdens
het spel in de paleistuin werd dese
foto van het levenslustige derde ko
ningskind gemaakt.
iiiiiiMiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiimmiiiiHiiiiiiiii
(Eigen bericht)
Naar w(j vernemen, is gisteravond om
22.45 uur een man, die bij zijn aanhou
ding door twee rechercheurs van de
Zedenpolitie aan de haal ging, op het
J. D. Meyerplein te Amsterdam in zijn
linkerbovenbeen geschoten.
Toen de rechercheurs op de Groen
burgwal op de man afstapten om hem
aan te houden, zette deze het op een
lopen. De rechercheurs sommeerden
htm te blijven staan en losten, terwijl
zij de achtervolging naar het J. D.
Meyerplein inzetten, een waarschu
wingsschot. De man bleef echter door-
Iepen, zodat een van de rechercheurs
zich genoodzaakt zag een schot op zijn
benen af te vuren. Naar later bleek,
was dit schot raak, maar de vluchteling
rende desondanks via Nieuwe Heeren
gracht en de Amstel de Nieuwe Kerk
straat in, waar hij uiteindelijk gepakt
kon worden.
Hij is in het Wilhelmina Gasthuis
opgenomen.
Uit het statistisch bulletin van het
Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt
dat Nederland 1 December 1952 10.425.892
inwoners telde.
Volgens een uitzending van radio-Caïro heeft generaal Naguib alle politieke par
tijen in Egypte ontbonden en gelast, dat de partijfondsen geconfiskeerd worden.
Volgens de radio heeft Naguib een interregnum van drie jaar gevestigd. Voorts
wordt gemeld, dat 25 legerofficieren gearresteerd zijn. Een en ander is in een
officieel communiqué bekend gemaakt. Volgens een Reuterbericht uit Cyprus
deden voor deze radiomededelingen geruchten de ronde, dat een vroegere secre
taris-generaal van de Wafd, tezamen met prins Abbas Halim, een staatsgreep had
den uitgevoerd.
De radio heeft verder medegedeeld,
dat het onderzoek naar de recente acti
viteit van de 25 gearresteerden wordt
voortgezet.
Foead Galal. minister voor de natio
nale leiding (minister van voorlichting)
zeide voor de radio, dat er een com
plot was geweest, dat gericht was op de
omverwerping van Naguibs regering
en het „bederven" van zijn beweging.
Met het oog hierop waren de partijen
ontbonden.
De minister zeide, dat er een „over
gangsperiode van drie jaar" zou zijn
„teneinde het democratisch stelsel in
E?ypte te consolideren".
Volgens het decreet zullen de partijen
gedurende deze periode ontbonden blij
ven. Minister Galal zeide uit naam van
(Van onze correspondent)
De Enschedese recherche heeft een
goede slag geslagen met de arrestatie
van vier textieldieven. Zij wisten uit
een Enschedese textielfabriek in totaal
een hoeveelheid manchester ter waarde
van ruim drieduizend gulden buit te
maken. Het complot werd ontmaskerd
toen omwonenden de politie attendeer
den op een auto, die achter de fabriek
geparkeerd stond. Men gaf het nummer
van de auto aan de politie door. Maar
toen de politie arriveerde was de wagen
verdwenen. De eigenaar, de 26-jarige
broodventer-bakker W. M. Sch„ kon
echter spoedig opgespoord worden.
Toen men bij zijn woning kwam was
hij juist aan het uitladen van een partij
manchester ter waarde van 750. Het
onderzoek wees uit dat de broodventer
samen met de op de fabriek werkzaam
zijnde electricien M. K. B. had ingebro
ken. Aan de achterzijde van de fabriek
was men via een trap en een open
staande deur in het gebouw gekomen.
In totaal werd op dezelfde wijze vier
a vijf keer een bezoek aan de fabriek
gebracht. Tevens konden nog twee an
dere helpers van de broodventer gear
resteerd worden: zijn broer en H. v. L„
een vroegere stoker van de fabriek.
(Van onze correspondent)
Een deputatie van de school voor
scheepswerktuigkundigen te Nijmegen
gaat Maandag aan Prinses Margriet, het
petekind van de koopvaardij, ter ge
legenheid van haar tiende verjaardag
een electrische klok aanbieden. Deze
klok is door leerlingen van de school
vervaardigd. Het is een stukje kunst
smeedwerk waarop het clubwapen is
aangebracht. De gebruikelijke cijfers
van de wijzerplaat zijn vervangen dooi
de letters N. S. W. Nijmegen. Naast de
klok staat een in gebrand koper uitge
voerde bark. De achtergrond van het
geheel wordt gevormd door een ver-
lichte opaalglazen plaat.
generaal Naguib, dat Egypte's militaire
beweging haar kracht had geput uit
het vaste geloof in de rechten van alle
burgers op een waardig leven, vol
strekte gerechtigheid en volledige vrij
heid met een rechtvaardige grondwet
en uit de wens, om uitdrukking te ge
ven aan de wil van het volk en de ver
houdingen tussen regeerders en gere-
geerden te regelen.
Het „eerste doel" van de revolu-
tionnaire beweging, zo vervolgde
Galal, is gelegen in het vertrek van
buitenlandse troepen uit ons land.
„Wij staan thans op het punt deze
hoge doelstelling werkelijkheid te
doen worden, hoe ook de omstandig
heden en hindernissen mogen zijn".
De minister zeide, dat men gehoopt
had, dat de partijen zouden afzien
van haar partijstrijd „die ten bate
van een klein aantal beroepspolitici
de nationale eenheid verscheurde".
Sommige van deze politici, aldus
Galal, noemen zich goede patriotten.
Sommige elementen, beïnvloed door
vreemde mogendheden, trokken het
land v/eer omlaag naar corruptie en zij
gebruikten geld voor hun intrigues on
der de dekmantel van partijpolitiek.
Iedere verrader, die onenigheid zaaide
zou gestraft worden. De politieke par
tijen hadden volgens de minister een
reactionnaire mentaliteit en bleven de
oude methoden toepassen. Hierdoor
vormden zij een direct gevaar.
„Van vandaag af zal ik niemand toe
staan de belangen van het land te
schaden. Ik zal de strengste maatrege
len treffen tegen (ttgenen, die onze
idealen en doelstellingen in de weg
staan", zo zei hij.
Hedenochtend gaven de bladen van
Cairo geen enkel commentaar op het
gebeurde.
IBwt Li
1
■m'c
4
Oost-Duitse communisten hebben drie van de twaalf wegen, die tot dusver nog
steeds geopend waren tussen West-Berlijn en de Sovjet-zone, afgesloten. Een
aan de grens van de Amerikaanse sector en de Sovjet-zone en twee aan de grens
van de Franse sector en de Sovjet-zone. Een ruim twee meter hoge prikkeldraad
versperring werd nabij de controlepost aan de Amerikaanse sector opgericht.
West-Berlijnse waarnemers zijn van mening, dat de communisten van plan zijn
hun „zone des doyds" tot de grenzen van de stad uit te breiden.
Joegoslavië. Gisteren is een militaire
basis bij Serajewo door een explosie ge
teisterd. Volgens de eerste berichten zijn
21 personen om het leven gekomen en een
vijftigtal gewond. In een communiqué,
door de directeur van de Zuidslavische
voorlichtingsdienst verstrekt, werd de
oorzaak van de ramp niet genoemd.
Deze maand is het precies twintig jaar geleden dat
Adolf Hitler Rijkskanselier van Duitsland werd, en
deze week hebben verschillende gebeurtenissen ons
op directe of indirecte wijze nog eens herinnerd aan het
schrikbewind van deze dictator.
In Frankrijk zijn twee processen begonnen tegen oorlogs
misdadigers. Processen waar schuldigen aan afschuwelijke
wandaden terecht staan. In Metz werd Dinsdag uitvoerig
uiteengezet hoe in het concentratiekamp Schirmeck, in het
Oosten van Frankrijk, in de loop van de oorlog 25000 ge
vangenen mishandeld werden. Karl Buck, de 59-jarige com
mandant van dit kamp, was de voornaamste beschuldigde.
Getuigen verklaarden dat op Kerstdag 1942 gevangenen
gedwongen werden in de sneeuw te gaan liggen, terwijl
Buck door luidsprekers Kerstliederen liet weergalmen. Er
werd ook verteld hoe de vloer van sommige cellen dusdanig
verhit werd, dat de ongelukkigen niet konden gaan slapen
en staande de nacht moesten doorbrengen. De andere me
dedelingen die gedurende dit proces gedaan zijn, waren
dermate gruwelijk, dat ze hier niet herhaald kunnen worden.
Een dag te voren was in Bordeaux de zaak begonnen te
gen de 21 voormalige SS-ers, die verantwoordelijk gesteld
worden voor de onbeschrijfelijke massa-moord die op 10
Juni 1944 in het dichtbij Limoges gelegen Franse dorpje
Oradour-sur-Glane is gepleegd. 642 mannen, vrouwen en
kinderen werden om het leven gebracht, en het plaatsje
werd verwoest. „Alleen een profeet uit het oude testament
zou bij machte zijn om de gruwelen die in Oradour zijn
aangericht te schilderen", zo heeft de rechter Maandag bij
de aanvang van het geding in een diep bewogen rede uit
geroepen.
Deze twee processen hadden betrekking op het verleden
maar dat nu, zeven en een half jaar na de ondergang
van Hitler's rijk, de geest van deze duivelse figuur nog
steeds in West-Duitland rondwaart is ons Donderdag weer
eens duidelijk geworden, toen door het Britse ministerie
van Buitenlandse Zaken onthuld werd hoe een groep voor
malige West-Duitse Nazi's een staatsgreep hadden voorbe
reid, waarbij onder meer Werner Naumann, eens de ree'1"
terhand van Goebbels, betrokken was. De poging is bijtijds
verijdeld, maar de gevaren die Bonn van de zijde der neo-
Nationaal-Socialisten bedreigen, zijn. daarmee niet wegge
nomen, want de mentaliteit die tot deze samenzwering heeft
geleid, treft men nog bij vele Duitsers aan, zoals dezer da
gen door een verslaggever van De Tijd, die naar d^ ont
snapte Bredase gevangenen heeft gespeurd, in een uitvoe
rig artikel is uiteengezet.
Men staat inmiddels verstomd over de recente mededeling
van de politie van de staat Neder-Saksen, dat vele boeren
in dit gedeelte van Duitsland nog altijd in de vaste over
tuiging leven dat Hitier het bij het rechte einde heeft ge
had. Deze mensen, die blijkbaar al die jaren niets geleerd
hebben, die blijkbaar nooit nagedacht hebben over wat er
in Hitler's concentratiekampen bedreven is, zingen, volgens
de Neder-Saksische politie, weer de bekende Nazi-liederen
en hebben in hun woonkamers portretten van de Führer
hangen.
Intussen verschijnt er in Duitsland een tijdschrift, „Mili
tair-Politiek Forum" genaamd, dat onder leiding staat van
Ernst von Reichenau, een broer van wijlden veldmaarschalk
Walter von Reichenau. Deze Ernst von Reichenau heeft de
vorige maand te Stuttgart niet minder dan 119 voormalige
Nazi-generaals bijeen weten te brengen voor een politiek
congres. Op dat congres is heftig geageerd tegen de deel
name van West-Duitsland aan de Europese Defensiege
meenschap. In de meest recente aflevering van Von Rei-
chenau's „Militair-Politiek Forum" worden die aanvallen
""sêj&jL,, i-:j
West-Duitsland en Frankrijk, die nog altijd geen Europese
Defensie-gemeenschap tot stand hebben weten te brengen,
zien verschrikt naar de dreigende schaduw van het neo-
Nationaal-Socialisme, dat niets van een E.D.G. weten wil.
(Een politieke prent van de tekenaar Joes in het Ameri
kaanse blad „The San Diego Tribune").
tegen het te vormen Europese leger met Duitse deelname
voortgezet, en in het blad komt zelfs een artikel voor waar
in Frankrijk nog eens wordt afgeschilderd als de eeuwige
vijand van Duitsland.
Dat de E.D.G. overigens niet alleen door deze Duitse
neo-Nazi's wordt bestreden, maar ook, uit bekrompen na
tionale gevoelens, gevaar loopt door de Franse volksverte
genwoordiging te worden getorpedeerd, is een tragische
waarheid. De Fransen die deze kortzichtige houding aan
nemen, schijnen niet te beseffen dat de E.D.G. de minst ge
vaarlijke oplossing is voor de herbewapening van West-
Duitsiand en dat die herbewapening toch wel doorgevoerd
zal worden. Komt er dan. in het kader van de NATO, een
nationaal Duits leger tot stand, dan zou men zich eerst
recht ongerust moeten maken over een neo-Nationaal-
Socialistische invloed op dat leger.
Hitler's geest waart ook rond in Oost-Duitsland; dat wil
zeggen de methoden, die in de tijd van de Nazi's werden
toegepast, vinden nu navolging bij de nieuwe onderdrukkers
en worden er vaak uitgevoerd door lieden, die ook vóór
1945 aan de macht waren, en die nu een andere dictator
aanhangen. In Oost-Duitsland, in de andere sateliet-landen,
ook in Rusland zelf is het anti-semitisme weer opgelaaid.
Stalin schijnt niet voor Hitier onder te willen doen waar
het er om gaat de Joden te vervolgen, zoals bijvoorbeeld
onlangs uit het proces-Slansky en Dinsdag uit de arrestatie
van de Russische Joodse artsen viel op te maken.
Op de onbewaakte overweg op de
Zwaagdijk nabij Hoorn is gisteravond
omstreeks zeven uur een auto waarin
de burgemeester van Andijk, mr. H. H-
Douma, de gemeentesecretaris en de ge
meenteopzichter zaten, door een uit de
richting Medemblik komende goederen
trein gegrepen De auto werd enkele
meters meegesleurd, sloeg vervolgens
achterover de dijk af en belandde in de
spoorsloot.
De drie inzittenden liepen slechts lie*1"
te verwondingen op. doch de auto werd
zwaar beschadigd Vermoedelijk is het
ongeval te wijten aan de dikke mist.
De secretaris, de heer P. de Boer, oie
over hoofdpijn klaagde, werd per auto
bus naar Andijk vervoerd. De Rijks
politie stelt een onderzoek in.
Het West-Duitse kabinet zal Dinsdag
beslissen of de. naar Duitsland gevluch
te Nederlandse gevangenen zullen wor
den uitgeleverd dan wel uitgewezen, zo
heeft een Duitse regeringswoordvoerder
volgens D.P.A. meegedeeld.
Italië. Arbeiders in ten minste een
twaalftal grote metaalfabrieken in het
Noorden van Italië hebben gisteren het
werk neergelegd in antwoord op een op
roep tot algemene staking van de grote
onder communistische leiding staande alge
mene vakbond. Deze stakingen vallen sa
men met de campagne van de C.P. tegen
de voorgestelde wet tot wijziging op de
kieswe^ die door de communisten verbit
terd bestreden wordt.
Wanneer men over dr. Herman
Schaepman iets w^l gaan zeggen
of schrijven, dan heeft men
moeite niet de taal te gaan bezigen die
hem zelf, de reus onder Nederlands
katholieken van de tweede helft van
de negentiende eeuw, zo karakteri
seerde.
„Leen mij uw harp, o zanger van Fer-
raren.
Neen, leen me uw stem, Jeruza-
lems profeet."
Zijn smeking was verhoord, reeds
vcor ze was uitgesproken. Machtig
klinkt zijn geluid in 's lands vergader
zaal. Lyrisch is zijn geschreven woord,
maar een lyriek, die zwaar is en vol
dragen En in beiderlei opzicht wordt
hii niét begrepen. Zijn gedurfde zelfstan
dige meningen in de Tweede Kamer en
ziin prachtig mannelijk proza en piëzie
bezorgen hem de woordspeling op zijn
naam: Hij is een „Schaap" in de poli
tiek, een man in de dichtkunst." Kort
na zijn dood was deze typering reeds
omgekeerd: Een man in de politiek, en
in de poëzie maar zo zo. Men moet
Schaepmans leven welhaast bestudeerd
hebben zoals Pater van Wely O.P. dat
blijkens zijn voortreffelijk standaard
werk over de emancipator van katho
liek Nederland heeft gedaan, om ge
rechtvaardigd tot de conclusie te mogen
komen, dat Schaepman reusachtig was
naar lichaam en geest, reusachtig in al
zijn uitingen op welk van de vele ge
bieden hij zich ook bewoog. Om de be
tekenis van Schaepman voor de ont
wikkeling van katholiek Nederland ook
maar enigszins te kunnen begrijpen, is
het noodzakelijk dat men hem kan zien
midden in de zich ontwikkelende ge
schiedenis der pas „vrijgelatenen", de
katholieken, die tot 1853 het welhaast
mensenschuwe deel vormden van de
Nederlandse Staatsgemeenschap. Hierin
ligt ook de les besloten, die Schaepman
als blijvende testamentsbepaling aan
katholiek Nederland achterliet.
De katholieken bij het begin van de
tweede helft der negentiende eeuw! Zij
hadden geen vrijheid van godsdienst,
geen vrijheid van onderwijs, geen vrij
heid van vereniging, geen vrijheid van
drukpers,geen toegang tot openbare
ambten en betrekkingen. Het ontbrak
hun aan de moed om zich tegen deze
onrechtvaardige aantasting van de vrij
heid te verzetten. Liever dulden zij ver
nederingen, liever betaalden zij honder
den en vaak duizenden guldens aan
overheidsdienaren om clandestien er
gens een H. Mis te kunnen bijwonen
dan de lieve vrede en de rust te versto
ren. Zij duldden het zelfs, dat katholie
ke kinderen in hun leesboekjes op
school konden lezen, dat „de Paapse
Mis een vervloekte afgoderij was". En
de enkelingen als een Le Sage ten
Broek of een scherpzinnige Luiben, be
taalden hun strijd voor de vrijheid met
gevangenisstraf of broodroof. Bij hun
katholieke landgenoten vonden zij bo
vendien weinig of geen steun. Waarom
zou men strijden voor meer vrijheid?
Ket was nu toch al bijna twee eeuwen
zo dat de katholieken werden verdrukt
en achteruitgezet, dat zij niet meetel
den. Zij wisten zich door hun niet-ka-
tholieke landgenoten aangeduid als on
vaderlandslievend, als de „ultra-monta-
nen", de mensen, die „van over de ber
gen", van Rome uit, hun levenshouding
kregen voorgeschreven en, hoe kon het
anders, een van uit de vreemde gedic
teerde levenshouding moest wel een
onvaderlandslievende zijn.
„Ik ben maar een katholiek" was zo
ongeveer de levenshouding, die merk
waardige herinneringen oproept aan ook
nu nog wel voorkomende arbeiders, die
kennelijk aan een minderwaardigheids
gevoel lijdende, geen enkele poging on
dernemen maatschappelijk iets te
groeien, want: „Och, ik ben toch maar
een arbeider". Een kans om door regel
matige beïnvloeding deze mentaliteit te
wijzigen, was niet aanwezig, omdat er
geen verenigingsrecht was maar boven
al, omdat er geen katholieke scholen
waren.
In 1888 hadden de katholieken 496
scholen met 86.000 leerlingen. Alle on
kosten hieraan verbonden moesten zij
zelf betalen. Al heeft dit voor de offer
bereidheid van Neerlands katholieken
grote betekenis gehad, enig nuchter na
denken, doet toch wel duidelijk inzien,
dat van principiëel, mensenvormend on
derwijs zo goed als niets terecht kwam.
Te meer als men bedenkt, dat er geer.
leerplicht was en geen wet die kinder
arbeid verbood Dit betekende dat voor
al de arbeidende stand practisch niet
meer dan één of twee schooljaren voor
zijn kinderen kende. 1).
Wanneer al pogingen door kleinere
groepjes werden ondernomen, om meer
erkenning te verkrijgen van de katho
liek als mens, strandden deze op de
grote onderlinge onenigheid.
In deze situatie groeide de jonge bur
gemeesterszoon Schaepman, die de
strijdlust was ingeboren, op. Een bele
digende opmerking over de katholieken,
uitgesproken door een Tubbergse dok-
terszoon, bezorgde deze een stevig pak
slaag van de jonge Herman Schaepman.
Het Credo Fugno sprak in hem al vroeg
tijdig. Kon hij niet strijden met het
woord dan maar met de vuist.
En toen de jonge priester Schaepman
in 1868 in de Kathedrale Kerk van
Utrecht het bisschoppelijk mandement
over het onderwijs moest voorlezen,
sprak hij daarin de belofte uit aan God
en Vaderland: te zullen strijden voor de
vrijheid van het katholiek onderwijs, om
de ziel van het kind. Nimmer zou hij
deze belofte vergeten al zou ziin strijd
ook nooit een fractionele zijn. De grote
inzet van Schaepmans leven was op de
eerste plaats, het katholieke deel van de
Nederlandse bevolking in elk opzicht
als gelijkwaardig aan alle andere te
doen erkennen.
Misschien kunnen wij in onze dagen
een flauwe afschaduwing vinden van
wat Schaepman heeft moeten strijden.
De verdeeldheid toch moest worden uit
gebannen, de katholieken moesten el
kander vinden op een gemeenschappe
lijk ideaal. Dan eerst zou het katholi
cisme van volle betekenis kunnen wor
den, niet alleen voor het individu, niet
alleen voor het katholieke volksdeel
maar voor het alzijdig welzijn van Ne
derland.
Zo heeft men Schaepman op de aller
eerste plaats te zien als de machtige, de
providentiële figuur, die uitrijst boven
groeps-chauvenisme, hetzij van confes
sionele hetzij van sociale aard. Zijn me
dewerken aan de sociale emancipatie,
speciaal van de arbeiders, dient men in
dit licht te zien. evenals zijn funderen
van de staatkundige eenheid onder de
katholieken. Men begaat een historisch
onrecht, indien men het genie Schaep
man in drie parten deelt: een letterkun
dig, een staatkundig, een sociaal. Elk
dezer is een wezenlijk deel van zijn al
zijdigheid en deze alzijdigheid liet ons
een erfenis na, die te bewaren, te ver
dedigen en af te bouwen ere-zaak is
voor ieder, die het we] meent met het
katholicisme en met Nederland.
1) Ter vergelijking moge dienen, dat in
1948 de katholieken 2568 legere scholen
hadden met 509.953 leerlingen en 14.417
leerkrachten en bovendien 344 ULO-
scholen met 44.604 leerlingen.
De „Oranje" is vanmorgen aan de
kade van Tandjong Priok met een ge
havende neus gemeerd. De boeg is aan
zienlijk ingedeukt, het bakdek is voor
een deel omgevouwen, waardoor een
kreukel is ontstaan aan stuurboordzijde.
Voorts zijn er kleine indeukingen mid
scheeps en ook de brug is enigermate
beschadigd. Door de indeuking van de
boeg is de ankerinstallatie defect en de
bakboord-ankers zijn zelfs geheel ver
dwenen. De uit Amsterdam overgeko
men directeur van de Maatschappij
„Nederland", de heer J. A. Verbaas-
schot, ging direct aan boord.
Kapitein H. W. Hemmes noemde het
een geluk, dat de schade beperkt is ge
bleven tot delen boven de waterlijn. „De
beschadiging heeft geen invloed op de
vaarmogelijkheid en bestuurbaarheid
Het Vaticaan heeft gisteren bekend
gemaakt, dat 'I Joegoslavische ministe
rie van Buitenlandse Zaken het Vati
caanse protest tegen de kerkvervolging
in Joegoslavië ongeopend teruggezon
den heeft.
Een woordvoerder voor dit ministerie
had eerder het bericht, dat de Heilige
Stoel Joegoslavië 'n nota gezonden zou
De stilte is als de slaap;
zij verfrist de wijsheid
hebben voordat de betrekkingen ver
broken werden, „pure fantasie" ge
noemd.
De bekendmaking en de tekst van de
nota van het Vaticaan zijn twee dagen
geleden in de Osservatore Romano, het
blad van het Vatioaan, afgedrukt.
De nota was gedateerd 15 December
en vormde een antwoord op een nota
uit Belgrado aan de apostolische nun
tius, waarin het Vaticaan en de aposto
lische nuntius er van beschuldigd wer
den zich in binnenlandse aangelegen
heden van Joegoslavië te mengen.
In de nota van het Vaticaan werd de
beschuldiging uitgesproken dat de Joe
goslavische regering een meedogenloze
strijd voert tegen de kerk, de geeste
lijkheid, de hiërarchie en de leden van
de kerk.
nan het schip. Niemand is gewond ge
raakt en geen stukje lading is bescha
digd", aldus de kapitein, die vol lof
was over de bemanning en de passa
giers.
Volgens het gebruik in de internatio
nale scheepvaartwereld onthield kapi
tein Hemmes zich van mededelingen
omtrent de aanvaring, maar sprak,
krantenberichten tegen, als zou de
aanvaring het gevolg zijn geweest van
het verlangen van de gezagvoerders der
beide Nederlandse schepen om elkaar
bij de ontmoeting zeer dicht te nade
ren.
Onmiddellijk na aankomst van de
„Oranje" werd met de reparaties be
gonnen. Men hoopt de ligtijd tot tien
dagen te beperken. Zondag vertrekken
29 passagiers mét bestemming Singapo
re en 26 met bestemming Colombo met
een extra-toestel van de K.L.M.
Advertentie
STRAAT 20 TEL. 13439
Verwachting tot Zondagavond:
Op vele "plaatsen nevel of mist.
maar ook enkele verspreide opkla
ringen. Overwegend droog weer.
Zwakke tot matige wind in hoofd
zaak tussen Zuid-West en Zuid.
Lichte dooi tot temperatuur om het
vriespunt.
Zondag: Zon 8.39—17.03, Maan 9.58—
21.24. Maandag: Zon 8.3817.04. Maan
10.13—22.52.
