Hulde aan Schaepman uit
het protestantse kamp
Tijdschrift „Polemios'' wijdt geheel
nummer aan de doctor
GEEN PRIJZENBESCHIKKING
VAN MINISTER SUURHOFF
Ongerechtvaardigde prijsverhoging
reden tot ingrijpen
Dominee in de
toren gevangen
Leraar voor
Wij luisteren naar.
DINSDAG 20 JANUARI 1953
PAGINA 5
Dr. Marie Koenen gehul-
PROF. DR. CERARD BROM
verjaardag
Ierse kardinaal een
nacht in Nederland
ig, it
ig, 22
stug.
SpecialistenZiekenfondsen
Alle klokken gingen
luiden
één leerling
Mgr. Bronsveld terug
naar Tanganyika
Schaepman's voorbeeld ondenkbaar
zijn geweest. In zijn geest was ook in
1901 de gemeenschappelijke uitgaaf van
een principiële polemiek tussen de Am
sterdamse prof. Hector Treub en de
Warmondse prof. Vlaming, die het be
wijs vormde, dat overtuiging samen
kon gaan met loyaliteit. Een derde te
ken van Schaepman's invloed was de
naam Van Onzen Tijd, die een jong
tijdschrift koos. Een titel als De Ka
tholiek was een uitgesproken program
geweest van het isolement. De Wachter
bekende tegenover De Gids nog een
louter defensieve houding, de nieuwe
naam daarentegen beloofde zelfstandige
deelneming aan de moderne cultuur.
De veroordeling van zoveel dwalin
gen. waarmee de Syllabus tijdig de at
mosfeer gezuiverd had, vorderde in een
volgende periode positieve leringen zo
als de encyclieken van Leo XIII met
klare zin voor de actualiteit kwamen
geven. Nadat onder Pius IX poorten en
vensters potdicht gezeten hadden, deed
de nieuwe Paus alles, tot zijn archieven
toe, wijd open. Deze verruiming was
het gunstige klimaat, waarin Schaep-
man, oprecht geestverwant van Leo,
zich bewegen mocht. Begonnen met de
kardinaalsverheffing van een pijnlijk
miskende Newman, die in Rome de
gevaarlijkste man van Engeland heette,
gaf de Paus lichtseinen voor weten
schap en democratie. Het intellect leef
de op, de Kerk wist weer beschavend
en verzoenend te werken. De school
van Schaepman besefte in het begin
van de twintigste eeuw, dat de in
wendige emancipatie uit een Rooms
minderwaardigheidsgevoel met al zijn
uitdagend vlagvertoon pas moest be
ginnen; en de leerlingen droegen over
al de o-pvattingen van hun meester uit,
zoals Poelhekke's openhartige studie
„Het tekort der katholieken in de we
tenschap" in het jaar 1900 illustreerde.
I ze niet gauw genoeg meekwamen of als
hij niet voor de nodige verbinding
zorgde. Deze hoognodige voeling met
de geloofsgenoten soms vergeten te
hebben was zijn ongeluk, dat de tegen
over Katholieken minder geduldige
voorganger zwaar moest betalen, toen
hij voor overloper werd aangezipn.
Zeker moest hij zijn medewerkers soms
stoten om ze vcoruit te dringen; en nog
geen leider van een partij, die nauwe
lijks bestond, voelde hij dat niets moei
lijker te vormen viel dan een partij.
Maar zijn strijdbare natuur, door
tegenstand eerst op volle spanning ge
bracht, oefende zich levenslang in vol
harding en heeft met een prikkelend
temperament meer dan ééns het verzet
tegen zijn persoonlijke plannen uit
gelokt. Daarom zal het al jaren aan
gekondigde boek van de beproefde his
toricus Witlox, als Brabander en Maas
bode-redacteur in het andere kamp op
gegroeid, ons zeker een en ander te
verklaren hebben van de ongelofelijke
bestrijding, die Schaepman binnen ei
gen kring geleden heeft. De geschiede
nis kent nu eenmaal hartstochten
naast denkbeelden en laat zich niet met
louter logica zonder psychologie lezen.
Het fel bewogen leven van Schaepman
zou meer dood dan leven zijn, als het
niet alle deiningen aftekende, die hij
met zijn wat dictatoriale aard de eer
ste was op te roepen. Zijn strijd met
Alberdink Thijm, die 't in de seminaries
van zijn bisdom al zwaar genoeg te
stellen had en dus boetepreken uit
Rijsenburg best kon missen, was het
gevolg van een wederkerig misver
stand, waarbij beiden in de grond ge
lijk mochten hebben en beiden door
een zekere willekeur hun zaak be
dierven. Schaepman was hier de aan
valler geweest tegen zijn leermeester,
maar hij maakte dit optreden goed door
het herdenkingsgedicht met de fijne,
rake regel „O heldenziel vol teeder-
heden!" Ook werden de herhaalde bot
singen met zijn leerling Ariëns edel
moedig goedgemaakt door het aan
wijzen van deze offervaardige priester
als zijn opvolger in de Kamer. Nooit
overtuigt de grootheid van een karak
ter ons zo afdoende als bij het openlijk
herstel van bekende daden. Dit prac-
tisch christendom maakte het Francis-
kaanse boetekleed op zijn doodsbed tot
meer dan een sieraad. De sterke ont
roering, die ontelbare personen binnen
en buiten de Kerk bij zijn sterven
veelden, werd allereerst opgewekt door
het stichtend geloof van een waarachtig
mannelijk man, die het knielen heel
wat dieper buiging kostte dan ons,
kleine broeders, en die zijn machtige
welsprekendheid trouw in de binnen
kamer inspireerde cp het gebed. Zijn
leven is met vruchtbaarheid gezegend,
dank zij de vaste lijn, die hij volgde en
die een zuivere kringloop vormt van
Rome naar Rome. GERARD BROM
Als Schaepman ooit iets schiep, dan
was het een sfeer van vertrouwen,
waai'in de landgenoten elkaar na zo
veel misverstand herkenden. De stil of,
zoals Protestanten meenden, stiekem
ondergedoken „Roomsen" werden als
gelijkberechtigde en volwaardige Ne
derlanders aanvaard, wanneer ze zich
maar met geldige aanspraken en rede
lijke voorstellen lieten gelden. De moed
om in 1894 een leerstoel voor thomisti
sche filosofie aan de Universiteit van
Amsterdam te vestigen, zou zonder
Prikkelend temperament
Schaepman's plaats was tot zijn laat
ste jaren, toen zijn volgelingen hem
wel eens voorbijstreefden, altijd in de
voorhoede. Daar liep hij gevaar van
zijn broeders afgesneden te worden, als
bak-
ech-
r de
rdzjj
op-
door
oord
haast een geloofsartikel scheen, dat de
wereldorde nooit te herstellen viel. eer
de Paus weer als Koning van Rome
werd erkend. Een opgewonden legiti-
misme zwoer niet alleen bij de Bour
bons in Frankrijk, maar even hard bij
de Karlisten in Spanje, zodat het er
veel van had, of het Katholicisme zich
met elke onmogelijke zaak vereenzel
vigde en in de ene extreme consequen
tie na de andere doodliep. Parlemént
en constitutie waren als zodanig ver
dacht en op zijn best een onvermijde
lijk kwaad; democratie was een woord,
dat, naar bloed en barrikade rook, ter
wijl een uit Frankrijk overgewaaid
antisemitisme nog weerlegging door de
jonge Aalberse nodig maakte. Dood
doeners ais de aan Pius IX toegeschre
ven spreuk, dat algemeen stemrecht
een algemeen ongehik betekende, werk
ten de gemakzucht in de hand, waar
mee Katholieken zich van dringende
problemen afmaakten. Niet thuis in het
n de
n op
■eeds
ten-
ont-
iver-
mje"
roor-
Igens
i de
Dr. Marie Koenen is gisteren gehul
digd bij gelegenheid van haar 74ste ver
jaardag. Mathias Kemp en drs. Jef No-
termans, respectievelijk voorzitter en se
cretaris van het Marie Koenen-comité,
bezochten haar op huize Vroenhof te
Houthem-Sint Gerlach. Ter complete
ring van de door dit comité aangeboden
geschenken, ontving dr. Marie Koenen
een schilderij van Libert Ramaekers,
voorstellende Sint Monulphus en Sint
Gondulphus, en een grote batikdoek van
mej. Van der Krogt, verschillende epi
soden uit het leven van Sint Lambertus
weergevende. Dr. Marie Koenen toonde
zich buitengewoon erkentelijk voor deze
huldiging en dankte op hartelijke wijze.
Kardinaal d'Alton, aartsbisschop van
Armagh en primaat van Ierland, zal 28
Januari elf uur met een extra toestel
van de Ierse luchtvaartmaatschappij
Aer Lingus van Schiphol worden af
gehaald.
Kardinaal d'Alton, die in het geheime
consistorie van 12 Januari tot kardinaal
werd verheven, komt Dinsdag 27 Ja
nuari, des avonds half negen met het
K.L.M.-toestel uit Rome op Schiphol
aan. Hij zal de nacht doorbrengen in
hotel de l'Europe te Amsterdam, waar
een suite voor hem is afgehuurd. Des
ochtends zal hij daar ook de H. Mis
opdragen.
8000
stuks,
stuks-
s: 250
stug,
d stil,
kalm,
landel
15 per
10 per
idem
vet-
stug.
ïandel
:1 vrij
stuk,
stuk,
oude
D—2.20
ilauw)
dauw)
..50 P-
Portret van Schaepman, gemaakt in 1898, dus in/zijn vijf en vijftigste levensjaar.
r dij vie
enkooi
0.43
0.25,
breek-
idern
-11.00,
Aan*
melen,
2.58
irkens,
f 1.75.
In Holten zou een dominee uit een
Twents plaatsje de middagdienst lei
den. Hij was er wel wat erg vroeg en
bezichtigde daarom van te voren het
kerkje, hij kwam ook boven ih de to
ren terecht. Eenmaal daar merkte hij
tot zijn grote schrik, dat de deur van
het kamertje, waarin hij zich bevend,
in het slot was gevallen. Er zat geen
knop aan de binnenkant en dus riep
de prediker om hulp. Niemand hoorde
zijn stem. Intussen wachtte de gemeente
al een uur op dominee's komst. In zijn
wanhoop om verlost te worden en een
uitweg te vinden, gingen dominee's
vingers tastend langs de wanden van
het kamertje. Hij voelde een knopje en
drukte. Toen beierden alle klokken van
de toren. De koster klom ijlings naar
boven om te zien wat daarboven voor
geheimzinnigs geschied was. Hij vond
de predikant, verbijsterd maar gelukkig.
Op vragen van het Eerste-Kamerlid leedwezen heeft hij moeten constateren,
De Vos van Steenwijk (V.V.D.) met be- dat de betrokken specialisten de onder
trekking tot het sinds enige tijd be- handelingen niet wensen voort te zet-
staande conflict tussen specialisten en ten, tenzij te voren wordt geformu-
ziekenfondsen, heeft de minister van leerd op welke basis deze besprekingen
Sociale Zaken en Volksgezondheid ge- zullen plaats hebben en het geformu-
antwoord, dat het niet waar is, dat hij leerde de specialisten aannemelijk
overweegt door middel van een prijzen- voorkomt. Uiteraard kan het eenzijdig
beschikking in te grijpen in het con- stellen van voorwaarden bezwaarlijk
flict. als uitgangspunt tot het voortzetten der
onderhandelingen worden geaccepteerd.
De minister is immers niet bevoegd indien de ziekenfondsen zouden aan
een prijzenbeschikking vast te stellen vaarden, dat bij onderhandelingen met
en derhalve ook niet door middel van medewerkers in het algemeen een
een prijzenbeschikking in te grijpen. De dergelijke praktijk zou worden toege-
bevoegdheid tot het treffen van een past, 2ou dit tot een chaos bij het het
dergelijke beschikking heeft de minis- ziekenfondswezen leiden,
ter van Economische Zaken, die van
deze bevoegdheid gebruik zal maken,
niet om in te grijpen in het conflict
tussen specialisten en ziekenfondsen,
doch indien blijkt, dat gevaar bestaat
van naar zijn oorneel ongerecht
vaardigde prijsverhoging. woensdag
Van een zodanig gevaar is inder
daad in een tweetal specialisten
centra in het Zuiden van het land,
t.w. te Breda en Tilburg, thans
sprake. De specialisten immers, die
aldaar ziekenfondspatiënten behan
delen, declareren weliswaar de
grondbedragen, welke in de overeen
komst tussen de ziekenfondsen en
de andere specialisten zijn vastge
legd, maar aanvaarden sedert 1 Ja
nuari 1953 niet langer' de kortingen,
welke krachtens deze zelfde overeen
komst op een deel der declaraties
van de specialisten worden toege
past, hetgeen in feite op prijsver
hoging neerkomt.
De minister van Sociale Zaken en
Volksgezondheid, zowel als de minister
van Economische Zaken geven er van
zelfsprekend de voorkeur aan, indien
partijen in onderling overleg tot een
aanvaardbare regeling kunnen komen.
Zoals reeds is medegedeeld, heeft de
eerstgenoemde er bij de organisatie van
specialisten, die de kortingen niet aan
vaarden, op aangedrongen de onder
handelingen voort te zetten. Tot zijn
.rdross-
mhai*V
Trim0"
In het bovenstaande klinkt reeds het
heimwee door naar de coalitie en het
wordt aan het slot van zijn openings
artikel door Puchinger nadrukkelijk
uitgesproken: „waar Schaepman's naam
dezer dagen genoemd wordt, zowel
binnen als buiten Roomse kring, legt
hij ons als bij hernieuwing de vraag
voor van het historisch Staatsverband
en onze Nationale verbondenheid. Doen
ook opent hij ons het gesprek, dat no
digt tot 'n samenwerking om te komen
tot een hernieuwde christelijke poli
tiek".
Ditzelfde heimwee naar de coalitie
en afschuw van een samengaan met de
socialisten spreekt ook G. H. Prins na
drukkelijk uit in zijn artikel over
„Schaepman en het kabinet-Kuyper"
dat aldus eindigt:
„Schaepman wilde de christelijke co
alitie gehandhaafd zien. Daarvoor heeft
hij zijn levensstrijd gevoerd.
Samenwerking met de sociaal-demo
craten?
Die heeft hij als verfoeilijke moge
lijkheid bestreden, nauwelijks in een
verwerkelijking er van kunnen gelo
ven!"
Andere medewerkers aan dit herden
kingsnummer spreken deze gedachten
minder nadrukkelijk uit, maar van vele
artikelen vormen zij toch de ondertoon.
Zo in het artikel van prof. Gerretson
over ..de jeugd van Schaepman" in de
artikelen „Bij de wieg van het Monster
verbond" van M. van Vliet, „Schaepman
en de Arbeiders-ontwikkeling" van J.
Een wel zeer uniek geval in hel
onderwijs heeft zich voorgedaan op
het Stedelijk Gymnasium te Maas
tricht. Voor het onderricht in het
Hebreeuws meldde zich slechts één
leerling van de 5de klas. Ingevolge
de Hoger-Onderwijswet moet gele
genheid worden geboden om dit on
derwijs te ontvangen en dient der
halve een leraar in dit vak te wor
den aangewezen.
In de raadsvergadering van Dins
dag j.l. nu is tot leraar in de He
breeuwse taal voor 2 lesuren per
week benoemd drs. H. E. J. Renc-
kens S.J., aldaar.
tet, 19.00 nieuws, 19.10 boek, 19.25 gram.,
19.30 buitenl. overz., 19.50 gram., 20.00
radiokrant. 20.20 omroeporkest. 21.15
causerie, 21.35 gram., 21.40 klein koor,
22.00 viool, cello en clavecimbel. 22 30
prot.. pr„ 22.40 gram., 22.45 prot. pr
23.00 nieuws, 23.15 gram.
ENGELAND, BBC, Home Service, 330
m.14.30 lichte muz., 19.20 Weense muz
21.00 orkest. 22.15 orkest.
BBC, light progr.. 1500 en 247 m.:
12.15 dansmuz.. 13.15 lichte muz., 13.45
orkest, 16.00 gevar. muz., 16.45'lichte
muz., 17.30 gevar. muz., 18.00 orkest, 23 3'
lichte muz., 0.20 lichte muziek.
HILVERSUM I, 402 m. VARA: 7.00
nieuws, 7.13 gram., 7.30 idem, 8.00
nieuws, 8.18 gram., 8.50 huisvrouw, 9.00
gram., 9.40 gram. VPRO: 10.00 school
radio. VARA: 10.20 vrouw, 11.00 gram.,
12.00 orgel, 12.33 platteland, 12.38 gram.,
13.00 nieuws. 13.15 commentaar, 13.20
Promenade-orkest, 13.50 gram., 14.00 cau
serie. 14,15 .ieugdcone., 15.00 Jeugd, 15.30
idem, 15.50 piano, 16.12 jeugd, 16.45 zie
ken, 17.15 amusem.muz., 17.50 regerings-
uitz., 18.00 nieuws, 18.20 act., 18.30 RVU,
19.00 gram. VPRO: 19.30 jeugd. VARA:
20.00 nieuws, 20.05 politiek commentaar,
20.15 gevar. muz., 20.45 hoorspel. 21.35
Concertgebouworkest, 22.05 strijksextet,
22.30 causerie, 22.45 lichte muziek, 23.00
nieuws. 23.20 gram.
HILVERSUM II, 298 m. NCRV: 7 00
nieuws. 7.10 gram., 7.15 gymn., 7.30
gram., 7.45 prot. pr.. 8.00 nieuws, 818
muziek, 8.45 gram., 9.00 zieken, 9.30 huis
vrouw, 9.35 gram., 10.15 idem, 10.30 prot.
pr., 11.00 hoorspel, 12.15 gram., 12 33
gevar. muziek, 12.59 klokgelui, 13.00
nieuws, 13.15 thuisfront. 13.20 banjo-
orkest, 13.50 gram., 14.45 meisjes. 15.00
Instrum. kwintet, 15.30 gram., 16 00
jeugd, 17:20 orgel, 17.50 militaire cause
rie, 18.00 gevar. muz., 18.45 vocaal kwar-
Vanuit Ras Tanura in Arabië heeft
P. A. Kouwenhove een bijdrage gezon
den over „Rome". „Naast het Vaderland
dat hij zo heeft liefgehad, heeft geen
plaats op aarde aan Schaepman zoveel
impulsen gegeven als Rome", zegt de
schrijver, en dit wordt nog eens bena
drukt in het slotartikel dat Schaepman's
heengaan in de Eeuwige Stad beschrijft.
In het kort passeert zo geheel Schaep
man's werk en zijn persoon de revue in
dit voortreffelijk herdenkingsnummer,
dat aan de grote katholieke staatsman
volledig recht doet wedervaren als
nationale figuur, als emancipator, als
leider en als man van hoge cultuur en
grote geestesgaven.
Bijzonder sympathiek doet deze hulde
uit het protestantse kamp aan de grote
doctor aan en „Polemios" verdient ten
volle onze waardering voor deze royale
daad.
NORDWESTDEUTSCHER RUNDFUNK
309 m.: 12.00 lichte muz.. 13.25 omroep
orkest, 15.50 filmmuz., 16.20 oude Engel
se muz., 17.45 orkest, 20.00 Schach dem
König, operette, 22.10 dansmuz., 23 r
lichte muz., 23.20 rhythm, muz.
Onder de passagiers, die het Raptim-
vliegtuig Dinsdag 20 Januari naai
Afrika brengt, bevindt zich o.m. Mgr.
C. Bronsveld. Mgr. Bronsveld is aposto
lisch vicaris van Tabora in Tanganyika.
In totaal vertrekken van Schiphol twintig
missionarissen naar hun missiegebieden.
In Rome voegen zich nog acht missio
narissen bij hen.
FRANKRIJK, nationaal programma
17 m.: 20.00 vocaal ensemble.
BRUSSEL. 324 m.: 12.00 omroeper!:.,
12.34 salonorkest. 16.00 gevar. muz., 16.50
Vlaamse muz.. 21.30 omroeporkest,
484 m.: 12.15 lichte muz., 16.00 lichte
muz., 20.15 orkest, 2215 jazzmuziek.
