Ook Haarlem krijgt zijn „Jongensstad"
2de Paasdag plechtige opening
aan de Zoetestraat
Maastrichtse Carnavalsgroep komt
in Haarlem
„Limburgia gaat de bloemetjes
buiten setten
MET GEZELLIGE TREINTJES TOEREN
DOOR HAARLEM-LICHTSTAD?
De kleine wereld van
Don Camillo
Kostelijke film in Luxor
De twee bisschoppen van het
brave uur
Bloed en tranen over
stad en land
T
St. Franciscus Liefdewerk slaat aan het bouwen
Pater Duynstee: Jeugdzorgprobleem
is Veel ernstiger dan men denkt
msmt*
Het besluit van
mr. Rohling
Verkeerstechnische bezwaren kunnen
niet opwegen tegen voordelen
SLEUTEL
KROMSTAF OVER HAARLEM
Een wapenspreuk
ZATERDAG 24 JANUARI 1953
PAGINA 6
Leiders en leidsters hard
nodig
RADIO MOORS
Filmavond N.V. Haarlemse
Auto Centrale
H.H. Missen op Zondag
Reeds in Juli aan
B. en W. bekend
SCHAKEN
Hongaar Füster speelt
simultaan
HET „GLIPPERTJE"
IN LEIDEN
DE SLEUTELSPECIALIST"
Frans Hals
Palace
City
Minerva
Spaarne
Lid o
Rembrandt
Ruim een maand geleden hebben wij
in „Brinkman" met nog een twee
honderd stadgenoten geluisterd naar
een theoretisch betoog van pater 8.
Duijnstee O.F.M., aalmoezenier bij de
Kathl Sociale Jeugdzorg In Haarlem,
over het jeugdzorgprobleem in Haar
lem. Wjj waren toen al nieuwsgierig,
hoe nu de praktijk er uit zou zien. En
daarom zjjn we eens op verkenning ge
gaan naar het katholieke bolwerk aan
de Zoetestraat, het van ouds befaamde
„Franciscus Liefdewerk".
Rond het voormalige Catharijnen-
klooster heerste een ongewone en on
heilspellende stilte: geen geschreeuw of
gedraaf, geen lawaai van herriesehop-
pende belhamels. Alleen binnen hamer
slagen en geklop op breekijzers. Het
schip lag kennelijk in het dok.
„Ja, dat is ook zo", vertelde ons pater
Duynstee, die we toch nog op zijn post
aantroffen. „Het schip moest noodzake
lijk op de helling. Ten eerste was het
oud en wrak, en ten tweede voldeed de
accommodatie in het geheel niet aan de
tegenwoordige eisen. Zelfs niet voor een
troepenschip als dit Maar we kunnen
beter deze beeldspraak laten varen.
Want er komt geen schip in de vaart,
veel meer verrijst op de bouwvallen
van het oude klooster een spiksplinter
nieuwe moderne stad. Een „J o n g e n s-
s t a d!" Daartoe worden ingrijpende
veranderingen aangebracht.
Beneden komen, rondom een
speelzaal van liefst 10 bij 13 meter,
zes kleinere clubzalen, ieder toch
nog van ruim 20 m2 oppervlakte. Op
de eerste verdieping blijft de be
staande indeling gehandhaafd: kapel,
grote zaal voor rustige activiteiten,
ouderavonden e-d„ het bureau van
de gezamenlijke katholieke jeugd
zorg van S.F.L. en Romana Centrum,
spreekkamer en de directeurskamer.
Alleen wordt een en ander gemoder
niseerd en vooral worden de akelig
hoge plafonds op normale hoogte ge
bracht.
Daarboven komt een grote ruime
zolder voor handenarbeid en derge
lijke dingen. En ten slotte als het
nog lijden kan een nieuwe entrée,
die de herinnering aan vroegere af
komst van het pand: Catharijnen-
klooster, in zijn deels gerestaureer
de oude. deels nieuw aangebrachte
gen, minstens een honderd mensen?"
betimmeringen, weer levendig zal
gaan houden.
Jammer dat de tegeltjes uit de
oude gewelven zo hardnekkig zijn
blijven vastzitten...."
„En intussen ligt uw werk stil?"
„Ja. dat wil zeggen: ons clubwerk,
dit was wti onvermijdelijk. Maar de
rest niet. We gebruiken deze maanden
om al onze voorbereidingen in de
puntjes uit te voeren. De staf van het
gezinswerk draait op hoge toeren:
ruim 350 bezoeken, inclusief herhalin
gen en uitvoering "an de nodige bij
stand, in goed twee wijken. Eén wijk
is nu volledig „uitgekamd", een andere
half. De 230 bezochte gezinnen lever
den niet minder dan 600 kinderen op,
die voor onze clubhuizen in aanmer
king komen
„En dat is alleen nog maar in de
oude stadskern?"
„Ja, inderdaad. Ik begrijp zelf niet,
waar het heen moet. Het probleem is
veel groter en ernstiger, dan men
denkt. Zelfs de overheid, ook de ker
kelijke. zal dit nooit vermoed hebben".
„Maar hoe denkt u in 's hemelsnaam
al deze kinderen op te vangen? Dit
vereist toch een staf van, laten we zeg-
..Dit is ook het fundamentele pro
bleem: de leiding. Onze propagan
da 20.000 folders zijn twee weken
geleden over de stad uitgezwermd
heeft nog maar een heel schrale reac
tie gewekt op dit punt. De jonge men
sen schijnen geen tijd meer te heb
ben; ofgeen edelmoedigheid ge
noeg misschien.
In ieder geval: een kleine groep ls in
opleiding. En we zuilen hopen, dat deze
sneeuwbal verder rolt. En hoe 't ook
gaat: als „Jongensstad" straks zijn
poorten opent, zullen er mensen zijn
om onze boys te ontvangen".
„Wanneer denkt u dat dit kan ge
beuren?"
„Tweede Paasdag wordt „Jongens
stad" plechtig opengesteld door een
knaap van een burgemeester-ad-hoc!
Dan begint eerst meteen onze P a a s-
kermis te draaien, die voor een
groot deel door onze eigen grote jon
gens en meisjes is voorbereid. Want u
begrijpt, bij al dit bouwen moet DIT er
ook zijnBetekenisvol werd een
gebaar gemaakt, dat de Babyloniërs
6-000 jaar voor Christus ook al kenden:
het schuiven van de duim over de wijs
vinger. „Maar dat is allemaal nog diep
geheim! U hoort dat nog wel tijdig van
onze propagandadienst.
Natuurlijk is het gebouw dan nog
lang niet klaar; maar daarom kan dit
juist zo prachtig tussen de bedrijven
door gebeuren.
Met de zomer moet alles volledig m
kannen en kruiken zijn en moet ook
het jeugdwerk hier op volle toeren
kunnen gaan draaien...."
Oók het jeugdwerkWant iets
draait er nu al op volle toeren: de ge
nerale staf of om in de termen te
blijven: B. en W. van „Jongensstad"
weten wat ze willen. De stilte, die we
bij onze komst aantroffen, was maar
zeer bedrieglijk: ze gaat een vreeswek
kende storm vooraf!
Advertentie
GR. HOUTSTRAAT 181
TELEFOON 14444
Advertentie
Van ouds bekend. Tel. 14609
Officieel Philips-reparateur
Kruisstraat 38 - Haarlem
In samenwerking met de N.V. Ned. Ford
Automobiel Fabriek te Amsterdam geeft de
N.V. Haarl. Auto Centrale Donderdag 5 Fe
bruari des avonds 8 uur in de grote zaal
van de H.K.B. aan de Tempeliersstraat een
filmavond geven waar o.a. zullen worden
vertoond de Fordfilm Opus 65. 6000 partners
en Tomorrow meets today, terwijl men te
vens een Indruk zal krijgen van het bezoek
van H. M. Koningin Juliana en Z. K. H.
Prins Bernhard in April jj. aan de Ford
Fabrieken in Detroit, U.S.A.
AERDENHOUT (BENTVELD)
H. Antonius van Padua: 7.30, 11 uur.
lm 9 uur de Hoogmis
BLOEMENDAAL
H. Drieëenheid: 7, 10.15. 11.30; om 8.30
uur de Hoogmis.
Hulpkerk van het Allerheiligst Sacra
ment, Dennenweg 17, Bloemendaal-Nrd.:
7.30 uur; om 1015 de Hoogmis.
HAARLEM
H. Antonius: 6.30, 7.30, 10. 11, 12 uur
->m 8.30 uur de Hoogmis.
H. Bavo: 6.30, 7.30, 11 uur en 12 uur;
de Hoogmis om 9 uur.
H.H. Elisabeth en Barbara: 6.30, 7.45,
11 uur; om 9 uur de Hoogmis.
Allerh. Hart van Jezus: 6.30. 7.45, 9
-m 12 uur; 10.30 de Hoogmis.
H. Joannes de Doper: 6.30, 7.30. 8.45.
U en 12 uur: 9.30 Hoogmis.
H. Joseph: 6.45, 8 en 11 uur; 9.15 uur
de Hoogmis.
O.L.Vr. Rozenkrans en H. Dominicus:
6.15, 7.30, 9 en 12 uur: 10.30 uur pl
Hoogmis.
O. L. Vr. van Reven Smarten en
H. Bavo: 6.30, 7.30, 10.15. 11.30; om 8.45
uur de Hoogmis.
Bijkerk te Spaarndam: 8.30 en 10 uur
de Hoogmis.
H. Liduina: 6.30, 7.30. 830. 11.30 uur;
45 de Hoogmis.
HEEMSTEDE
H. Bavo: 7.15 en 8.45 uur; 10 uur
Hoogmis en 11.30 uur.
O. L. Vrouw Hemelvaart: r uur, 8.30
Hoogmis, 10.15 en 11.30 uur
OVERVEEN
O.L.Vr. Onbevl. Ontvangen; 7. 8, 10 30.
om 9 uur de Hoogmis en 11.30 uur.
ZANDVOORT
H. Agatha: 7 uur, 8.30 uur en 10 uur
de Hoogmis.
Mei man en macht wordt er aan gewerkt om Haarlems Jongensstad in de Zoe
testraat op te trekken. Het eerst nodige is natuurlijk een stev'ig fundament, zoals
een stevig fundament, nodig voor de Haarlemse Katholieke Jeugdzorg.
Zoals wij reeds hebben bericht, heeft
mr. Rohling tijdens de begrotingsbehan
deling in de Bloemendaalse raad te ken
nen gegeven, dat hij zich bij de komen,
de raadsverkiezingen niet herkiesbaar
zal stellen.
Nader vernemen wij, dat dit besluit
reeds in Juli aan B. en W. is bekend
gemaakt en indertijd werd genomen in
gevolge een mêt de minister van O.,
K. en W. getroffen afspraak, op wiens
departement de heer Rohling thans
werkzaam is. Ofschoon laatstbedoeld
ambt geen officiële incomptabiliteit met
het wethouderschap oplevert, bleek het
in de praktijk ondoenlijk, dat beide
functies blijvend door de heer Rohling
zouden worden vervuld.
De Hongaarse deelnemer aan het
Hoogoven-Schaaktournooi, Füster, die
momenteel nog enige 'tijd in Nederland
vertoeft, heeft Donderdagavond op uit
nodiging van de schaakclub „Haarlem"
simultaan gespeeld.
Van de 29 heeft Füster in totaal 17
partijen gewonnen. 9 partijen werden re
mise en 3 partijen gingen voor hem ver
loren, t.w. tegen de heren Van Driel.
Brommer en Schmitz. Remise maakten
de heren Eykelboom, Geerlings, Kruyt,
Wijker, Blokker, v. d. Velde, Vrij, Fris
en mej. Romeyn.
De verleden jaar opgerichte vereni
ging „Limburgia", waarin de in Haar
lem wonende Limburgers elkaar ge
vonden hebben, zal 31 Januari in de
zalen van Brinkmann aan de Grote
Markt eens tonen hoe er in Maastricht
Carnaval gevierd wordt. Wij zijn niet
veraf van het driedaagse feest van zot
ternij en dus kan Haarlem een voor
zichtige primeur krjjgen van wat er
straks in de stad van Sint Servaas ver
toond zal worden. Men zal zich nog het
grote succes herinneren, dat de kleur
rijke carnavalsgroep uit Kerkrade ver
leden jaar op Koninginnedag ipocht
oogsten. Nu komen dan „de Keemeleers"
uit Maastricht, die in enkele jaren zeer
populair geworden zijn. Reeds het eer
ste jaar van het bestaan dezer carna
valsvereniging trok zij de aandacht
door de zinrijke ceremonieën, schitte
rende uniformen en de voortreffelijke
organisatie, niet alleen van de bevol
king, maar ook van deskundigen op
folkloristisch gebied.
De bekende folklorist D. J. van der
Ven uit Lunteren schrijft in' zijn stan
daardwerk „Het Carnavalsboek van
Nederland" over deze Limburgse Car
navalsvereniging: „Daar in de buiten
wijken van Maastricht hebben krachten
gewerkt tot verdieping van de Vasten
avondviering; daar is een carnavaleske
staat gesticht, die werkt niet tot af
scheiding van het Tempelerenrijk, maar
tot locale verbreding en verdieping. De
Keemeleers hebben vele zinrijke han
delingen reeds in een éénjarige vazal-
lenstaat van de Tempeleersprins tot tra
ditie weten te maken; zij hebben ge
schoten in de roos van de Keemeleerse
volksmentaliteit".
Deze vastelaovendsvereniging heeft
een Groetvorst, Charel de Sympathie
ke. die als vorst regeerde over de Kee
melstad in 1950, '51 en '52. Elk jaar
wordt er een „vorst" gekozen voor de
komende carnavalstijd. Voor 1953 is
het Jan IV vaan wol tot textielianus.
De Keemelvorst, steeds omgeven door
zijn hofnar en ceremonie-meester, is
met zijn waardigheidstekenen omhan
gen. De Iereroad der 11 gekste Keeme
leers vormt de Raad van XI De leden
van deze raod zijn met hun. schitteren
de mutsen, keurige decoratiën en zwie
rige zwart-Witte mantels een lust voor
het oog. Als Iere-veurzitter fungeert de
bekende Maastrichtse industrieel Cox,
die met zijn personeel ieder jaar mee
trekt met 'een schitterende groep in de
grote Carnavalsoptocht, o.a. met het
toffee-kanon, dat tijdens het bezoek der
Keemeleers aan de tentoonstelling „De
suiker" in het Amsterdamse R.A.I.-ge-
bouw zulk een enorm succes gehad
heeft, dat zelfs het tramverkeer moest
worden stilgelegd. Zoals men weet
werd burgemeester d'Ailly, nadat hij
het gezelschap in zijn ambtswoning had
ontvangen, gedecoreerd met „de Groot
orde van Keemelstad".
De gehele gang van zaken, hoe car
navalesk dan ook, verloopt streng pro
tocolair en staat onder leiding van een
chef du protocol. Deze functie wordt
Heze keer vervuld door de heer Constant
Hoen, die waarlijk een groot meester
on dit terrein is. Ook tijdens het be
zoek van de Keemeleers aan Haarlem
vervult hij met gratie en zwier zijn al
leszins omvattende plicht. Het is niet
toevallig, dat de Keemeleers de naam
van „zingende Keemeleers" dragen, im
mers hun liederen staan op hoog peil.
Met hun carnavaleske melodieën al
leen veroverden zij in Amsterdam het
publiek.
Gemeenlijk plegen zij hun zittingen
te houden in het R.K. Parochiehuis; dit
jaar zijn in drie zittingen weer de be
langrijkste problemen besproken en wij
twijfelen er niet aan, of er zullen nog
enkele spoedzittingen volgen. In de
stad van Sint Servaas bezitten de heren
van grollen en grappen en grote popu
lariteit. Vorig jaar werd er tijdens het
Carnavalsfeest een peuter in de Kee
melstad geboren. De vorst en de vor
stin der Keemeleers fungeerden tijdens
de doop als peter en meter. Dit laar
heeft Keemelstad een 60-jarig brui-
loftspaar binnen haar muren, dat op
de feestdag zeker bezocht zal worden
door de vorstelijke echtelieden.
Telkenjare decoreert de vorst het
oudste echtpaar; en als wij nu nog ver
melden, dat een soldaat bij zijn terug
keer van het Koreaanse front voor zijn
Keemeleerse koning een schitterende
inschuifbare Chinese biljartqueue mee
bracht, dan is de populariteit der Kee
meleers voldoende geschetst.
Al is de vereniging niet zo groot als
die van Kerkrade en Sittard, toch staan
de Keemeleers op het gebied van zot
ternij en grollerij hun mannetje. Zij
hebben een hof-humorist, een hofcom-
ponist en andere artisten, die stemming,
jolijt en plezier onder het publiek we
ten te brengen. Dit jaar.trekt de groep,
die uit ongeveer 40 personen bestaat,
met acht praalwagens en een vorsten-
wagen in de carnavalsoptocht mee,
terwijl drie muziekcorpsen de gang er
in zullen blazen.
Wij twijfelen er niet aan, of de Kee-
13 Januari, des avonds om 11 uur
11 minuten 11 seconden, werd na een
plechtige zitting van de Keemeleers
in de Keemelsodiëteit de bevolking
van Keemelstad kond gedaan van
het feit, dat de Keemeleer J. N. W.
van Oyen Verjans tot vorst gekozen
was. De naam, die de nieuwe vorst
aannam, luidde Jan IV vaan wol tot
textielianus, terwijl hij in zijn bla
zoen de spreuk „Iech haw pin" liet
schrijven Hierdoor was aan het
drie-jarig bewind van Groetvorst
Charel de Sympathieke een einde
gekomen. Met toespraken en onder
daverend gejuich werd de nieuwe
vorst begroet. Jan IV zal dus in de
komende carnavalstijd de narren
scepter zwaaien over Keemelstad,
terwijl een laaiende carnavalssfeer
zich van de stad meester maakt.
Doch in alles zal het zijn: „Ne'tjes
en neet boeten de schraom".
Wanneer Vrijdag; 13 Maart 's middags de poorten van de Flora 1953 in
Heemstede zullen worden geopend en in de avond Haarlem zijn feestver
lichting zal ontsteken, betekent dat zonder twijfel een begin van een grote
toeloop belangstellenden uit stad, omgeving en ver daarbuiten, die, behalve
op de Flora, ook een kijkje willen nemen in de Bloemenstad zelf. Daarom
is het bijzonder goed geweest, dat het comité „Haarlem-Lichtstad" zoveel
mogelijk alle krachten heeft gebundeld om de gasten een prettig verblijf
te garanderen. Over verschillende plannen schreven wij reeds, evenals over
de medewerking, die van diverse straatverenigingen is toegezegd.
Op een bepaald plan zouden wij echter graag nog eens terugkomen, want
het is te aantrekkelijk om er zonder meer aan voorbij te gaan. Het ligt na
melijk in de bedoeling tijdens de Floradagen vier „treintjes" door Haarlem
te laten rijden, d.w.z. vier „locomotiefjes" met ieder drie aanhangwagentjes.
Het publiek zou daar een dankbaar gebruik van kunnen maken om de stad
in haar feestkleed te zien.
Twee treinstellen zouden bij uit
voering van het plan (Jan uit Leiden
gecharterd worden, waar de gebr. Van
der Meer de exploitanten zijn, en de
twee andere stellen kunnen betrokken
worden uit Haarlem.
Nu menen wij te weten, dat er van
verschillende zijden bezwaren zijn gere
zen tegen deze rijdende treintjes in de
smalle en drukke binnenstad. Onder
meer zou de verkeerspolitie het niet
gewenst achten, dat het verkeer
voral in het centrum nog meer belast
zou worden. Dat zou dan ook kunnen
gelden voor de Gen. Cronjéstraat, zo
deze tenminste aan de feestverlichting
meedoet. Ook daar heeft men te maken
met een smalle straat.
Het is dus niet uitgesloten, dat het
gehele plan in duigen valt uit ver
keerstechnische overwegingen. B. en
W. zullen een beslissing moeten ne
men en het is de vraag, of zij de nade
len zwaarder zullen laten wegen dan
de voordelen. Niemand zal kunnen
weerspreken, dat de treintjes enige
„last" kunnen veroorzaken, maar
daar staat tegenover, dat velen nu in
de gelegenheid worden gesteld rustig
de stad te bekijken. Wij denken b.v.
aan ouden van dagen en invaliden,
die er in die drukke dagen moeilijk
toe zullen komen op eigen gelegen
heid de stad in te trekken. Zo zijn er
nog meer voordelen, die alle bezwa
ren tegen de treintjes in een milder
licht plaatsen.
In dit verband herinneren wij ons de
situatie in Leiden, een stad, waar wij nu
niet bepaald onbekend zijn. Daar heb
ben de afgelopen zomer twee treintjs
hun attractief werk gedaan en er zullen
maar weinig Leidenaars zijn die niet
eens met het' Glippertje zoals zij dat
Het Leidse Glippertje, dat in de Sleutel
stad zoveel succes oogstte. Zullen tijdens
de Flora ook in Haarlem de kijklustigen
er een dankbaar gebruik van kunnen
maken?
voertuig populair noemden een ritje
hebben gemaakt. De reacties waren
uiterst pleizierig, want behalve ouden
van dagen en invaliden waren er vele
andere groepen, die er van profiteer
den. We denken nog aan de schooljeugd
die in klasseverband haar eigen stad
op een andere wijze leerde zien, aan de
studenten, die er meer een jolige trip
van maakten, en aan een bruidspaar,
dat met zijn uitgebreide familie een
luchtje ging scheppen met het „Glipper
tje". Wij persoonlijk hebben van dat
gezicht alleen al bijzonder veel pret ge
had.
En waren er in Leiden verkeers
technische bezwaren? Wie in de Sleu
telstad enigermate bekend is, zal er
wel mee instemmen, dat de binnen
stad daar niet bestaat uit riante boule
vards! Maar het Glippertje nam de
smalle straten met zwier en op het Ra
penburg b.v. was het Glippertje een da
gelijks verschijnsel. Ook tijdens de Bra
derie, die in Leiden werd gehouden,
en enorm veel belangstelling trok, reed
het Glippertje er lustig op los.
Wij zouden het daarom betreuren,
wanneer de treintjes uit Haarlem wer
den geweerd. Men moet ze op de eerste
plaats niet zien als een vervoermiddel,
maar als een attractie. En die attractie
kan duizenden Haarlemmers en veel
meer nog de bezoekers van Haarlem-
Lichtstad groot genoegen brengen.
I dvertentle
LANGE VEERSTRAAT 10 TEL. 11403
»l
meleers zullen bij hun bezoek aan
Haarlem de Zuidelijke humor en
vreugde laten rollen; een Keemelstadse
stemming zal Brinkmann op zijn ves
ten doen daveren.
Het verhaal van Giovanni Guareschi
over de dorpspastoor Don Camillo, die
in voortdurende onmin leeft met de
cmmunistische burgemeester Peppone
en zjjn aanhang, is ook in ons land ge
noegzaam bekend geworden. De film,
die Julien Duvivier er van gemaakt
heeft, zal dus wel toeschouwers trek
ken. Ook degenen echter die Don Ca
millo niet kennen mogen de gelegen
heid niet verzuimen zijn avonturen op
het witte doek te gaan aanschouwen.
Het boek van Guareschi is evenals
de film van Duvivier een verzame
ling lósse verhalen, waarin Don Ca-
De nieuwe tijd, het begin van de zestiende, eeuw, waarin de kleine wereld
ineens groot werd ontdekking van Amerika, tocht naar lndië, Kaap de Goede
Hoop, eerste reis om de wereld ging aan de rustig gelegen duinstrook van
Kennemerland niet ongemerkt voorbij, zomin als deze naliet van invloed te zijn
op de ontwikkeling van het gehele gebied, dat wij tot het tegenwoordige bisdom
Haarlem rekenen.
Een periode begon, die wij in onze dagen nog niet geheel zijn te boven
gekomen: tijd, waarin rond Haarlem allerwege invloeden zich deden gelden, die
wat sinds Sint Wüllbrord was opgebouwd, door St. Engelmond en St. Adelbert
bevestigd, heeft neergehaald, soms eenvoudig tengevolge van donverschillig
heid van de bevolking, meermalen door bloedige onderdrukking.
Het leven in en buiten de stad was weelderig geworden, in de kloosters
verslapte de tucht, priesters gingen soms op in de weelde, stonden te weinig
onder toezicht van de hogere kerkelijke organen De leken spreidden een mt-
stellend gemis aan kennis van de godsdienst ten toon en de geleerden waren
dikwijls overmoedig en trots, stelden hun eigen denkbeelden boven de richt
lijnen van de Kerk. Voeg daarbij, dat het drukke verkeer met de landen rondom,
de mensen openstelde voor nieuwe denkbeelden, zoals deze in het begin van de
zestiende eeuw was, toen de geruchten hier doordrongen van het werk der Her
vormers.
Moesten de goederen van de abdif van
Fgmond, en van de kloosters Heilo,
Heenvliet en Geervliet, voorzien in zijn
onderhoud en dat van zijn Kanunniken,
hem werden reeds kort nadat hij bezit
had genomen van zijn bisschopszetel
door de beeldenstorm zware slagen toe
gebracht. Zijn wapenspreuk „Nemo Ex-
pers hostis" (Geen mens zonder vijand!
was dan ook wel toepasselijk gekozen.
Was de bisschop in zijn statige, grootse
Kathedraal, de oude Sint Bavo op de
Grote Markt, betrekkelijk veilig door
de volgzaamheid van het merendeel der
Haarlemmers, in het jaar 1566 drongen
beeldenstormers binnen in vele kevken
van zijn bisdom, o.m. te Leiden, waar
zij op 28 Augustus de St. Pieterskerk
bezetten en alles vernielden. Kloosters
binnen de stad werden verwoest, pries
ters verdreven. Buiten de stad moest
het klooster van de Franciscanen het
ontgelden, en het nonnenklooster te
Leiderdorp.
Den Haag werd evenmin gespaard.
Dordrecht en Gouda weerden het ge
spuis, maar te Amsterdam kon da
volkswoede zich vrij uitleven, opge
zweept als de massa wérd door de pre
dikanten en de totaal verarmde adel,
die in de nieuwe leer en de troebelen
een kans zag haar invloed te herwin
nen.
Monseigneur Van Nieuwlanri is voor
het ergste evenwel gespaard. Hij stierf
in 1569 en werd opgevolgd door God
fried van Mierlo, een vroom en heilig
Aan de ijver van Paus Paulus IV, die
nieuwe bisdommen oprichtte in de Ne
derlanden (1559), heeft Haarlem te dan
ken, dat in deze zeer moeilijke tijd de
eerste bisschop zijn intrede deed. De
hervorming binnen de Kerk schonk
Haarlem de eer bisschopsstad te worden,
evenals Middelburg, Deventer. Gronin
gen, Leeuwarden, 's-Hertogenbosch.
Roermond, alle suffragaanbifdommen
van het aartsbisdom Utrecht. Deze her
vorming kwam jammer genoeg te laat
om de Katholieke Zaak nog te redden.
In de tweede helft van deze eeuw vol
trok zich in stad en streek het drama,
dat de Katholieken naar de schuilker
ken dreef, nadat ontzettende offers van
hen waren gevraagd in een wrede oor
log en geloofsvervolging.
De nieuwe regeling van Paus Paulus
trad pas in 1561 in werking, toen Paus
Pius IV de eerste bisschoppen, door
Koning Filips II voorgedragen, benoem
de.
Tot eerste bisschop van Haarlem werd
de wijbisschop van Utrecht benoemd,
Nicolaas van Nieuwland, die begin 1562
met grote plechtigheid in de Spaarne-
stad werd ingehaald. Het verhaal van
zijn inhuldiging hebben wij indertijd
in de reeks opstellen „Rondom en in
de Stad aan het Spaarne" uitvoerig be
handeld. Een zeer zware taak was op de
schouders van deze bisschop geplaatst.
man, wiens episcopaat samenviel met
de hevigste strijd in Kennemerland,
die haar hoogtepunten had in het be
leg van Haarlem en van Alkmaar.
Smartelijk is de weg van deze bis
schop geweest. Toen in 1572 Den Briel
door de Watergeuzen werd ingenomen,
en een van zijn edelste priesters, Cor-
nelis Musius, rector van St. Aagten
werd vermoord, toen de negentien mar
telaren van Gorkum aan de galg stier
ven, en in en buiten Haarlem de
driestheid van de hervormde predikan
ten en hun aanhangers steeds groter
werd, wist hij dat ook voor hem iedere
dag het martelaarschap kon komen. Hij
bleef op zijn post.
Intussen bereikten hem vele jobstij
dingen. Pastoor Arend Dirkszoon de
Vos van de Lier ging over naar de her
vormden, was gevangen genomen en
na voor het gerecht te zijn geleid, ter
dood veroordeeld (29 Mei 1570). diens
opvolger, Hubert Adriaansz. echter
werd in 1574 door de nieuwlichters
vermoord en heeft door zijn martelaar
schap goedgemaakt, wat de afvallige
priester misdeed.'
De verwoesting van de abdij van
Egmond moest men de bisschop mel
den, verwoesting van de kleinere kloos
ters in Heilo, in Beverwijk, in heel de
streek.
Tijdens het beleg van Haarlem
groeide de anti-katholieke houding in
de stad met de dag en Monseigneur
Van Mierlo, gebukt onder de zorgen,
werd ook dag in dag uit overstelpt met
de somberste berichten.
Nog altijd echter bleef de bisschop
voor het ergste gespaard. Zag het er
na de inname van de stad naar uit, dat
een zekere rust was ontstaan, de Haar
lemse Noon van 1578 door ons even
eens eerder uitvoerig beschreven
leerde anders. betekende tevens het
einde van het bisdom- Als boer gekleed
moest Haarlems' tweede bisschop uit
zijn stad vluchten, nadat hij de moord
had gezien op zijn goede, oude mede
werker, de priester Petrus Balling, in
de St. Bavo door een soldaat doodge
stoken.
Zo kwam in bloed en tranen een ein
de aan de zeer korte periode, waarin
Haarlem bisschopsstad was. een perio
de, die gruwelijke herinneringen op
wekt. Het zou tot 1853 duren voordat
weer een bisschop in Haarlem zou re
sideren. Tussen deze twee jaartallen
ligt een geschiedenis van strijd en
lilden. waarin uiteindelijk de over
winning werd behaald.
Het zal interessant ziin na te gaan,
hoe de katholieke bevolking van de
streek zich in deze oeriode heeft ge
houden. Daarover zijn vele gegevens
bekend, die we dan ook in het volgen
de opstel willen rangschikken.
JAN B.
millo en Peppone de elkaar bekam-
pende hoofdfiguren zijn, die echter
elkaar toch eigenlijk wei mogen.
Wanneer. Peppone bij zijn verkie
zing tot burgemeester een communis
tische meeting organiseert, verstoort
Don Camillo door klokgelui de bij
eenkomst. Peppone op zijn beurt boy
cot een processie; Don Camillo
schrijft op aankondigingen van Pep
pone: „Peppone is een ezel". Bij een
voetbalwedstrijd tussen de „roden" en
de „zwarten" winnen de „roden" om
dat Peppone de scheidsrechter een
hoger bedrag heeft aangeboden dan
Don Camillo. Van de andere kant laat
Peppone zijn zoon toch dopen, zij het
met de naam Lenin. Na een vechtpar
tij tussen pastoor en burgemeester
komt daar overigens ook nog de
naam Camillo bij, etc.
Guareschi's boek bezit een kostelijke
humor, die niet zelden ontroering en
vertedering met zich mee voert. Julien
Duvivier heeft in de FransItaliaanse
film de sfeer van het oorspronkelijke
verhaal uitstekend benaderd. Voor de
rol van Don Camillo koos hij de be
kende komiek Fernandel, die dikwijls
prachtig materiaal voor de regisseur
vormt. Voor de overige rollen koos hij
Franse en Italiaanse acteurs, die beant
woorden aan de voorstelling die men
zich van de figuren maakt. Duvivier
heeft Guareschi's humor niet altijd in
filmhumor weten te transponeren. De
kostelijke dialogen, de physionomie van
Fernandel en het spel van de acteurs
nemen soms de plaats in van een hu
mor, die ontstaat door een intelligent
spel met beelden en geluiden. Bepaalde
fragmenten doen zelfs denken aan de
gooi- en smijttaferelen, die we vooral
door de Amerikaanse film hebben leren
kennen. Daartegenover staat echter een
kostelijke vondst als de vechtpartij in
de kerktoren, die als het ware geregis
treerd wordt door de zachter of harder
klinkende klokken, al naar de kracht,
waarmee Peppone of Don Camillo
tegen de touwen aanbotsen. Ook op
andere plaatsen worden we getroffen
door plezierige beeldenreeks, die Julien
Duvivier doen kennen als de man die
het metier wel degelijk beheerst.
Zo is „De kleine wereld van Don
Camillo" een film geworden, die een
kostelijke afwisseling vormt in het ge
ijkte repertoire. Een film die ons con
fronteert met een verrukkelijke figuur
die leeft bij de gratie van Guareschi's
humor en gedeeltelijk bij de gratie van
Duviviers filmtalent, dat hem in staat
stelde de visuele humor zo nu en dan
haar kansen te geven.
De film draait in Luxor. Iedereen
ken er heen.
Bij „Servus Wien" komen de liefheb
bers van het oude Wenen volkomen aan
hun trekken. Het verhaal speelt zich nog
af ten tijde van Frans Josef met alle
charme van die dagen. Alles draait om
een rijke fabrikant, wiens kinderen een
lustig leventje leiden. Dat verdriet de
man ten zeerste en hij wendt tenslotte
voor bankroet te zijn gegaan. Het gevolg
is, dat de kinderen leren werken en de
vreugde is tenslotte veelvoudig, als al
les weer terecht komt en ook de liefde
een hartelijk woord heeft meegesproken.
Een verhaal dus, dat niet uitmunt door
oorspronkelijkheid, maar dat toch weer
met zoveel melodie wordt opgediend,
dat iedereen er pleizier aan heeft.
Achttien jaar.
Het is wel jammer, dat de film „Ope
ratie Cicero", welke deze week in Palace
draait, niet geheel in overeenstemming
is met het verhaal, dat Moyzisch zijn
lezers voorhoudt. Men ontkomt niet aan
de indruk, dat Hollywood in de persoon
van regisseur Joseph L. Mankiewicz een
rolprent heeft willen vervaardigen, dat
nog sensationeler is dan Let gebeurde
zelf. Ondanks dit kwalijke euvel is „Five
Fingers" zoals de Engelse titel luidt
een spannende thriller, waarin James
Mason, bekend uit „Lost Weekend'^, de
hoofdrol vervult. Bijzonder frappant is
de gelijkenis, die John Wengraf heeft
met de Duitse ambassadeur in Ankara,
Franz von Papen. Veertien jaar.
Een Western vol humor en romantiek
ontrolt zich deze week op het witte doek
in de film „De dochter van de Sheriff",
waarin de charmante Anne Baxter
tezamen met Dan Dailey op een komi
sche wijze de hoofdrollen vervullen.
Tijdens een kort gevecht wordt de
sheriff dusdanig gewond dat hij de eer
ste reis met de trein over de nieuw aan
gelegde spoorweg niet kan meemaken.
Dientengevolge geeft hij zijn dochter da
opdracht het commando te voeren, van
welke taak zij zich op eminente wijze
weet te kwijten. Zij is niet voor de poes
tussen al die rauwe bonken van mannen
die rich rondom haar bewegen. Een
vleugje romantiek geeft aan deze rol
prent de nodige charme. Trots alle ge
vaarlijke situaties weet zij de trein be
houden in Tomahawk te voeren. Een
stel dames-artisten geven tijdens deze
reis nog enige vlotte nummertjes show
weg. 14 jaar.
De technicolcg- „With a song in my
heart" brengt niet veel nieuws. Susan
Haywarth, om wie het hele verhaal
draait, zingt een aantal songs en daar
omheen is een historie gewezen, waarin
de snelle carrière van een zangeres in
beeld is gebracht. De liefde speelt na
tuurlijk haar spel, en wanneer een
ernstig vliegtuigongeluk de zangeres
voor het leven dreigt te verminken en
bovendien een vriend haar zijn liefde
verklaart, krijgt de toeschouwer de mo
rele strijd van deze vrouw voorgezet,
welke tenslotte iedereen wel vrede met
deze film, geeft. Alle leeftijden.
De ouderen onder ons zullen zich de
film „Bleke Bet" wel herinneren, met
Tinus, Sally, Bet en Hannes. Het is een
rolprent van vaderlandse bodem met
kostelijke staaltjes van gezonde humor,
echte Hollandse pret en Amsterdams
volksleven. (Een film om nog eens oude
herinneringen op te halen. 18 jaar.
Dé film „Othello", met in de hoofdrol
Orson Welles, hebbên wij Donderdag
reeds uitvoerig besproken. 18 jaar.
Het programma in Rembrandt is door
dé K.F.C.-afgekeurd.
Don Camillo (midden) en Peppone (rechts) amuseren zich op de kermis-
