in
Autonomie en decentralisatie
blijven ook na deze
het parool
ramp
DUITSERS TWIJFELDEN
AAN WAARDE ER VAN
Oproep van Episcopaat
aan Kath. Nederland
Ons volk moet op de kniëen
in gebed en boete
Nu redding nagenoeg voltooid is
Phase van HERSTEL aangebroken
in geteisterde gebieden
Levende transportband
van talloze zakken
De tijstroom een f Catastrophale aanblik
bandjireen wilde waterval
Mariniers beginnen de dijken
te dichten
I. J
Inzetting van
walkie-talkies?
Weinig schade aan
Zuiderzeewerken
Engeland belooft
snelle hulp
VRIJDAG 6 FEBRUARI 1953
PAGINA 3
4É
m
(Van onze speciale verslaggever)
De strijd tegen hei water, dat ons vaderland sinds Zondag
1 Februari onafgebroken in een ondraaglijke spanning
heeft gehouden, is in 'n nieuwe phase gekomen. Hei schijnt
alsof er weer even gelegenheid is op ie zien. Even tijd
om afstand ie nemen van deze ondraaglijke nachtmerrie,
die vijf dagen en nachten tien millioen mensen in haar
greep heeft gevangen gehouden. Hei eerste werk is ge
daan. Van daken en dijken, uit bomen en schuren zijn de
verkleumde, doorweekte en uitgeputte slachtoffers over
gebracht naar de gulle gastvrijheid van een bewogen
achterland. Boten en vliegtuigen, hélicopières en amphibie-
vaartuigen hebben hun zware werk verricht en op dit
ogenblik is hei noodgebied
ontruimd.
voor zover te overzien
Dit gat moet dicht
in het Lagerhuis
^Eofontein op een
bekende rif gelopen?
on-
Waar is zij nu?
Weet u nog wel
fpiil
ililil
llllt
ki
Kees van Oorschot
Geen verandering in waterstaat
kundig systeem
aan de orde
DeieiaenjK komt er meer inzicht in alles wat er aan de
oorzaken en gevolgen van de tweede St. Elisabethsvloed uit
onze geschiedenis vastzit. Wy hebben gisteren reeds het een
en ander medegedeeld van wat er in de hoofden van des
kundigen in het land op waterstaatkundig gebied thans
leeft. Op een persconferentie, die de directeur-generaal van
de Waterstaat gisteren in Den Haag heeft gehouden, zijn
Ook verscheidene aspecten aangeroerd, die het gehele
8ysteem van onze waterstaatkunde betreffen. Zoals men
U'eet is dit een gedecentraliseerd systeem, hetgeen wil zeg-
Sen, dat iedere polder en iedere poldergroep of waterschap
eigen verantwoordelijkheden draagt en een vergaande auto
nomie bezit, om eigen zaken technisch en juridisch te kun
nen regelen. Het is begrijpelijk en een bewijs van gezonde
belangstelling, dat bij gebeurtenissen, zoals die zich thans
torrassen derwijze hebben voorgedaan, de leek eerder
dan de vakman, die eeuwenlang bij het bestaande systeem
heeft gezworen zich gaat afvragen, of mogelijk ook daar
de oorzaak van de plotselinge rampspoed te vinden zou
kunnen zijn. Men tracht zich een beeld te vormen van wat
er dan eigenlijk gebeurt, wanneer zowel de Bilt als de
waterstaatkundige instanties hun waarschuwingen hebben
gegeven, zodat iedereen gealarmeerd is en op het ergste
voorbereid. Er zijn leken, die het erop houden, dat het toch
beter zou zijn, wanneer dan één centraal punt de leiding
zou geven bij eventuele doorbraken en plotselinge over
stromingen. De vakman ziet het heel anders en hij blijft
het ook, na wat er thans gebeurd is, anders zien. Hij is
ervan overtuigd, dat een bericht naar Den Haag bij een
doorbraak even weinig effect zou sorteren als een bericht
naar een provinciale hoofdstad, of naar een polderbestuur.
Bij dergelijke hoogste noodgevallen
Ujoet iedereen in de polder, die op dat
foment ergens op zijn post staat, het
aelf weten en geen tijd verspillen met
raar een telefoon te lopen. Dikwijls
?an, wanneer er onmiddellijk wordt
"gegrepen, nog iets bereikt worden,
aat het hele gevaar ineens kan keren,
"'anneer men maar a la seconde te
™erk gaat. Het heeft ook geen nut om
jan Harlingen. of Cadzan.1, Texel of
r|Umansdorp uit berichten naar Den
te gaan sturen. Den Haag kan
"mogelijk de plaatselijke toestanden
'Uister zelfs niet even juist be-
delen als de practici ter plaatse. De
eiders van Waterstaat zijn er niet
eker van, dat er niet nog eens iets kan
beuren zoals zich dat de afgelopen
"ndag heeft voorgedaan, maar na dat
'les zijn zij ei no<* wel even zeker van
"at het gedecentraliseerde systeem nooit
"met worden verlaten.
.Zij hebben eens een meningsverschil
"'erover gehad met mensen die het
b^ter dachten te weten dan zij en die
°k op dat moment meer te zeggen
"adden. Dat was onder de oorlog, toen
6 Duitsers de Waterstaat binnendron-
5en en van oordeel waren, dat het ge
centraliseerde systeem een uitvinding
as die de Nederlanders voor de gele-
!®"hei,d van hun bezetting hadden uit
monden. Zij zagen er niets anders in
m sabotage en met hun typische door
J* oorlogsverhoudingen nog aangebla-
Jé eigenwijsheid hebben zij „Schlusz"
i ,,Zegd teggn de hoofdingenieurs, die
dat Nederland niet op
KÜ w-22rd,e wijze te'gcn "et water
eschermd kon worden dan op deze
"lamer. Zij stelden een eigen „Wasser-
yerordnung" vast, die ergens een een
maal punt had, waar alle berichten
htaesten binnenkomen, om aaar te
kunnen worden beoordeeld, waarna
"evelen zouden worden gegeven wat
emers te doen stond.
Wij kunnen aan de hand van de
gebeurtenissen van de afgelopen
dagen onn.ogelijk bewijzen, dat dat
Systeem beter zou hebben gewerkt,
maar het is ook volmaakt onmoge-
hjk, het omgekeerde daaruit af te
miden. Men zou hoogstens kunnen
ïeggen, dat bij de huidige ramp
Seen van beide systemen iets af of
toe zou hebben gedaan aan de
"invang daarvan. Wat de waarde
yan het systeem op zichzelf betreft,
kan men alleen afgaan op gezond
Jferstand en vooral ook op de enor
me ervaring van onze deskundigen
°P dit gebied, die er rotsvast van
"vertuigd zijn. dat de beproefde
eeuwenoude Nederlandse decentra-
"satie het beste is.
Degenen, die na overweging van het
"orafgaande hiervan overtuigd zijn,
^"Udejj jjan nog 0pmerking kunnen
j, aken dat een centrale berichtgeving
jC sneller op gang brengen van de
■'dpverlening ten gevolge had kunnen
«en.
Ook dit lijkt ons geen juiste
conclusie. De berichten over de elkan
der snel opvolgende doorbraken waren
teeds enige uren vóór de springvloed
Zondagnacht zijn hoogste punt had be
reikt in Den Haag. Om vier uur
's nachts ratelden de telexen reeds in
alle krantenbureaux en waren de hoofd
leiders van de Waterstaat gealarmeerd
Eerst om zes uur was de springvloed
op zijn hoogst en nog lang daarna be
zweken steeds nieuwe dijken. Het is
dus wel duidelijk, dat, afgezien van het
stelsel van eigen plaatselijke verant
woordelijkheid, de berichten toch wel
snel op één punt terecht komen. Men
dient de hulpverlening, die vanzelfspre
kend wèl gecentraliseerd geleid wordt,
dan ook geheel apart van de \eiligheid
van het omdijkte land en de waterke
ring te zien.
Naast de gedachte dat terpen, ver
brede dijkgedeelten en landtongen bi.:
wjjze van vluchtheuvels in de poters
kunnen worden aangelegd, kwam er ir
het gesprok dat de loumalistan hadden
met de leiders van de Rijkswaterstaat,
nog een idee naar boven, om door ge
bruik te maken van de mode-me com
municatiemiddelen als walkie-talkies
en klei ie zendertjes, die tegenwoordig
in tal van soortgelijke situaties uit
komst bieden, ook aan het systeem van
snel alarmeren iets te doen. Een idee,
dat naar wij menen evenzeer gepro-
pagandeerd dient te worden als hetgeen
wij gisteren naar voren brachten.
Wanneer in plaats van om vier uur,
De Zuiderzeewerken hebben op som
mige plaatsen wel beschadigingen opge
lopen bij de stormramp, doch alleen bij
de Balgzanddijk bij Den Helder zijn deze
belangrijk. Ook de Afsluitdijk heeft
enige schade geleden; men heeft daarbij
de indruk, dat de bazaltzuilen en de in-
gebetonneerde bloksteen het beter ge
houden hebben dan de niet-ingebeton-
neerde bloksteen. De in aanleg zijnde
dijk in het IJsselmeer heeft, voor zover
gereed vrijwel geen schade opgelopen;
wel de nog niet afgewerkte dijkvakken
en ook de asphaltkraagstukken.
De directeur-generaal van de Rijks
waterstaat, die deze mededelingen
gisteren deed te Den Haag, kon nog
niet zeggen of de uitvoering van
de noodzakelijke waterstaatkundige wer
ken in het Zuid-Westen des lands een
terugslag zal hebben op de voortgang
met de Zuiderzeewerken. Het is logisch,
dat men zich de vraag stelt of het nood
zakelijk zal zijn laatstgenoemde arbeid
te temporiseren, doch over een neen of ja
en dan in welke mate kon hij zich nog
niet uitlaten.
om drie of om twee uur de autoriteiten
in Den Haag waren opgesprongen en
naar de telefoon hadden kunnen grij
pen om internationale hulp aan te vra
gen, zouden misschien toch nog minder
mensenlevens te betreuren zijn geweest.
Maar wij zijn ons bewust, dat door 't
zo voor te stellen, wij een heel eind op
weg zijn naar een soort perfectionisme,
dat in de huidige omstandigheden eerst
werkelijkheid had kunnen zijn, wan
neer wij in Nederland enige reden had
den gehad ons op dit soort zeldzame
natuurverschijnselen voor te bereiden.
Dat hadden wij niet. Menselijkerwijze
was wat er thans gebeurd is, niet te
voorzien.
Militairen zijn Zeeuwse vrouwen, die uit de dorpen van Zuid-Beveland zijn ge-
evacueerd, behulpzaam bij het verlaten van een duck.
Dierbare Gelovigen,
God heeft ons volk een zwaar kruis opgelegd. Honderden verloren het
leven, tienduizenden verloren huis en haard, honderdduizenden lijden bitter
en millioenen lijden innig mee.
Wij buigen in diepe ootmoed ons hoofd voor Gods heilige wil en aanbidden
Zijn ondoorgrondelijke Voorzienigheid. Zijn heilige wil is ons altijd goed
en gezegend.
Maar, dierbare Gelovigen, wij moeten veel meer doen. Ons volk moet op
de knieën in gebed en boete. Wij moeten niet ophouden de goede God te
smeken, dat Hij zich in barmhartige goedheid over ons moge ontfermen en
ons de kracht moge geven, om deze zware uren gelovig te dragen en om in
waarachtige broederschap elkander te helpen.
Uw bisschoppen doen daarom een heilig beroep op u allen: doet boete, ver
enigt u in gebed en helpt zo goed als ge kunt. Als wij allen op deze wijze
in Zijn Naam verzameld zullen zijn in deze droevige dagen, dan zal God
in ons midden zijn en dan zal zelfs deze zware beproeving ons dichter bij
God brengen.
En vergeet dan ook Haar niet, die ons door God werd gegeven als Troos
teres der bedroefden. Zij is onze Moeder, vooral in de nood, en Zij zal ook
nu door Haar smekende almacht tonen, dat Zij tevens de oorzaak van onze
blijdschap wil zijn.
Geheel Christelijk Nederland gaat op Zondag aanstaande. 8 Februari, samen
de handen vouwen, Katholieken en niet-Katholieken. Zorgt, priesters en
gelovigen, dat al onze gelovigen van die dag. een bid- en boetedag maken.
Wij schrijven aan onze Geestelijkheid voor, dat zij te dien einde gepaste
regelingen zal treffen, zoals bijvoorbeeld enkele uren van gezamenlijke
aanbidding, .en Wij smeken al onze gelovigen, om zonder uitzondering mee
te bidden en mee te offeren, met het hart en met de daad.
God zegene en bescherme ons land en ons volk.
Gegeven te Utrecht, 4 Februari 1953.
t Dr. B. J. ALFRINK,
Aartsbisschop-Coadjutor van Utrecht,
t Dr. J. H. G. LEMMENS,
Bisschop van Roermond,
t J. P. HUIBERS,
Bisschop van Haarlem,
t W. P. A. M. MUTSAERTS,
Bisschop van 's-Hertogenbosch.
t J. W. M. BAETEN,
Bisschop van Breda.
fcfj Jjjf S S l - J Mil «1 linninllon on éinnénl.
Wij schrijven, zo vervolgt hij: voor
zover te overzien en dat is terecht.
Want al krijgt men op dit moment
steeds sterker het gevoel, dat de eerste
moeilijkheden zijn overwonnen, dat
neemt niet weg, dat de problemen en
ontgoochelingen welke ons nog te wach
ten staan, talrijk zijn.
De phase van het mensen redden
de meest angstaanjagende, maar ook
tegelijkertijd de meest dankbare en
de meest fascinerende is voorbij.
Wat nu overblijft is het herstel. Het
dichten van dijken, het weer in ge
bruik stellen van gemalen, het slopen
van ruïnes en het repareren van we
gen. Een eindeloos, schier onbegonnen
werk. Een werk, dat maanden en
maanden in beslag zal nemen, dat het
uiterste zal vergen van volharding en
zelfbeheersing en dat telkens en tel
kens weer ons volk zal opschrikken,
wanneer het langzaam maar zeker
aan de nieuwe situatie gewend ge
raakt zijn normale werk zal her
vatten, want de ontgoochelingen, die
nog komen moeten, zijn velerlei.
Iets hebben wij daarvan ervaren,
Donderdagmiddag, in de stromende re
gen, op de Kladse dijk. Wij waren er
heen gegaan. Zo maar. Omdat men op
een goed moment in deze overstelpen
de nood niet weet, waar men zijn ver-
slaggeverswerk zal aanvangen. De Kladse
dijk dus. Een smal stukje ellende en
gelegen tussen twee eindeloze water
vlakten. Midden in deze dijk is een gat.
Een groot breed gat, waarin een mili
taire truck tot ver boven de kap is weg
gezakt. Dit gat moet dicht. Snel en goed,
want eerst wanneer dit gat gedicht is
kan de aangrenzende polder langzaam
worden ontwaterd. Aan die dichting
werken sinds gistermorgen 11 uur twee
groepen van vijftig man van de Bond
van Oud-Stoottroepers. Jonge boeren-
kerels uit Boxmeer, die wij bezochten
gistermiddag om 5 uur. De regen
stroomde en met elk een zak over het
hoofd stonden zij in een lange rij. Zo
waren zij 's morgens begonnen en zo
stonden zij 's avonds laat nog.
Door die rij bewogen zich als een
levende transportband talloze zakken
zand. Vrachtauto's reden af en aan. On
vermoeibare handen vulden de zakken
en dan begonnen zij hun lange weg van
de eerste man tot naar de laatste. Hon
derd, vijfhonderd, duizend, tienduizend,
vijftigduizend zakken. Een paar minu
ten slechts ziet men dat aan. Dat ge
staag bewegen van de zakken, het
plompen in het water, de rauwe humor
van mannen die al uren in touw zijn
en daaromheen het trieste landschap:
de regen, het water, de vernielde boe
renhoeven. AI die dingen, die iedere
(Telefonisch van onze Londense
correspondent)
LONDEN, nedenmorgen.
(Ondanks het feit dat ook Groot-Brit-
is ?ctr°ffcn door een van de
He* .te overstromingsrampen in zjjn
SjMedenis, blijft het land ten zeerste
delcven met de slachtoffers in Ne-
y. 'and' een medeleven, dat gisteren
k\v op treffende wijze tot uiting
arP- Vertegenwoordigers van de drie
tty lien in het Lagerhuis, namelijk
t( conservatieven, twee leden van
'-abourpartij en een lid van de libe-
Ow. Partij, hebben gezamenlijk een
SU)'e ingediend waarin wordt voorge-
Nederland te helpen.
deze motie heet het dat de door
d6nov?rstromingsrampen getroffen lan-
zaa, z'ch geplaatst zien voor de nood-
da-^ '"n spoedigste op de meest werk-
0verg5 wijze de gevolgen van de
het I rorn'ngsramp te bestrijden en dat
de derhalve wenselijk is dat men bij
doe,°ezarnenlijke inspanningen tot dit
terJjf Seen aandacht zal schenken aan
hw "'"ie grenzen. De motie eindigt
heid Uiting te geven aan de wenselijk
heid dat „in het bijzonder stoffelijke
°"Ze eJ?00rt te worden geboden aan
"n fjj?ude buur en vriend Nederland",
bien z" spoedig mogelijk zonder dat
'atn» ,lcP hierbij van Engelse zijde zal
dan "'den door andere overwegingen
tencj d?.. geboden hulp zo doeltref-
'"ogelijk zal zijn
aQ oi een """respondent van het Kaapse
Argus" gelooft men, dat de bij
Ület in i Sezonken „Klipfontein" op een
P.l'kers ""bracht rif is gelopen. Britse
f1'" st„, u 1 vastgesteld dat het schip op
Vater ""rboordzijde lig;, in 50 meter diep
i?°Bt een ,VO°' ongeveer midscheeps
acheur, waarin zich hier en daar
ots bevinden, aldus de eorrespom
(Van onze speciale verslaggever)
OVERFLAKKEE, Donderdag.
De meest catastrophale aanblik
van de verwoestende kracht
van het water, welke nu reeds
zovele dagen het weerloze noodge
bied teistert, biedt de dijkdoorbraak te Den Bommel op Overflakkee. Als een
bandjir, een wild bruisende waterval, stort zich de tijstroom nog altijd door
het gat in de dijk, dat hier een dorp precies in tweeën deelt en letterlijk van
uur tot uur sloopt. Wij hebben Donderdag Den Bommel bezocht, dat evenals
het achterland practisch geheel geëvacueerd is. Gefascineerd moesten wij
telkens neerzien in het zich ravijnachtig verbredende dijkgat, waarin het een
na het ander de huizen instorten en door het geweld van de stroom worden
weggespoeld. Het woeste geraas van het water en de rook, die her en der
opstijgt van het verbranden der aangedreven cadavers, zijn de tekenen van
een ondergang, die door niets meer kan worden gestuit.
gedood. Wij zagen ook varkens, die de
ramp hadden overleefd en nu hun hon
ger trachtten te stillen met aangedreven
aas. Al het vee, dat nog in leven is,
wordt thans geëvacueerd. Slechts dak
loze duiven zullen moeten achterblijven.
De soldaten voeren hen met brood.
Wij hebben de overtocht van Dintel-
gemaakt, welke ter beschikking s'"nd
van de Rode Kruis-colonne uit Eindho
ven, die in de Philipsfabriek te Roosen-
daal een noodziekenhuis heeft ingericht.
Dokter W. Roessing beschikt hier over
zestig bedden, drie ziekenauto's, een
röntgeninstallatie, een landingsterrein
voor helicopters, en verder een staf van
medische assistenten, verpleegsters en
sas naar het eiland met een sleepboot hejpsters. Een veertigtal patiënten was
hier Donderdagavond opgenomen, meest
oude mensen, gevallen van uitputting,
zenuwinstorting en longontsteking. Ook
de oudste geëvacueerde van het nood
gebied, de 102-jarige Beschier van Dnel
uit Oude-Tonge, Is hier opgenomen.
Bij Rilland Bath worden de evacué's
uit de geteisterde dorpen van
Zuid-Beveland naar het vasteland
afgevoerd. Een duck met evacué's
arriveert
Nederlander nu al tientallen en tiental
len malen gehoord en gelezen heeft,
maar die eerst betekenis krijgen wan
neer men ze ziet.
Na een ogenblik komt dan de ontgoo
cheling. Die afschuwelijke ontgooche
ling, welke zich in de komende maan
den zo vaak zal herhalen, totdat men
er vermoeid misschien zelfs geen aan
dacht meer aan zal schenken. Men raakt
in gesprek en al spoedig is men bereid
u per boot over te zetten naar de andere
kant van het gat. Dat is een korte, ge
vaarloze tocht in een schommelende,
sompige boot. De overkant is verlaten.
Alle boerderijtjes zijn leeg. De kracht
van het water heeft de zijgevels weg
gespoeld en men kan er vrij naar bin
nen zien. Doch goed. dat verhaal kent
ge. U kunt weten hoe dat is: zo'n prach
tige koperen lamp zwaaiend in een ka
pot geslagen huis. Want u hebt er over
gelezen. Vier dagen lang. U moet een
voorstelling hebben van die stilte, el
lende, die verlatenheid, die chaos.
Maar wat u niet heeft, wat u niet
kunt hebben, dat is het gevoel dat u
bevangt wanneer uw begeleider stopt
bij zo'n klein boerderijtje, dat de gol
ven met de grond hebben gelijk ge-
maakt. Kijk, zegt hij. de radio. Ze
ligt ergens tegen het prikkeldraad.
Die had de vrouw nog in haar han
den toen wij haar zagen voor het
laatst, in de nacht, zwaaiend aan het
zolderraam. Waar is zij nu, vragen
wij. Hij weet het niet. Op zo'n ogen
blik spoelt de volle zwaarte van de
ramp weer als een golf over u heen.
Ge wilt het niet geloven, want dat
wat er voor u ligt zijn niets dan brok
ken muur, flarden behang, stukken
huisraad. Alles kletsnat, alles troos
teloos. Het is niet echt, denkt u. Het
is
Langzaam schommelt de wagen terug
naar de warme, welvoorziene stad. Op
de dijk in de stromende regen blijven
de mannen voortwerken in een stug
eentonig rhythme. Regen noch wind
kan hen weerhouden. Zij zijn vrijwillig
en zonder vergoeding begonnen met de
tweede phase van de ramp: het herstel.
Deze phase is ook zonder een woord
van commentaar of beklag overal el
ders in het noodgebied begonnen, Waar
gisteren nog het water tegen de huizen
sloeg, spelen vandaag de kinderen en
in dezelfde huizen waar gisteren de ta
fel op de golven dreef zijn vandaag de
vrouwen teruggekeerd. Zij hebben de
deuren en ramen opengerukt, zij zijn
begonnen aan de schoonmaak. Moge God
hen bewaren.
Broederlijk in één vertrek zetelen op
het ogenblik in het gemeentehuis vari
Steenbergen de administraties van
Steenbergen, Nieuw Vossemeer en St.
Philipsland. De ordelijkheid en de rust,
die in normale tiid in e«n zichzelf res
pecterend gemeentehuis heersen, zijn ver
te zoeken. De loketten die anders or
dentelijk ieder aan een bepaalde ge
meentedienst toebehoren zijn nu opeens
bestemd voor alle diensten tegelijk.
Maar dan voor alle diensten van ver
schillende gemeenten. Het doet ons
goed, zo sfchrijft onze verslaggever uit
Brabant, als wij hier heel onverwachts
burgemeester Janssen van Nieuw Vosse-
De dijk te Den Bommel is doorgebro
ken juist in het hart van het dorp, waar
zich onder een soort pleintje voorheen
een duiker en na de oorlog een modern#
pompinstallatie bevond. Deze kwetsbar#
plaats is in de fatale nacht een zwakke
stee gebleken, waar het water zich thans
met groot verval al naar het tij naar
buiten of naar binnen stort, terwijl of
de witkolkende stroom, welke de kloof
steeds dieper uitholt, het tragische drijf
goed wordt meegevoerd, dat zich overal
aan lager wal ophoopt. Al het leed en d«
jammer dezer dagen spoelt hier aan: een
boekenkast met nog boeken er in, bed-
degoed, klompen, deuren en vensterko
zijnen, appelen en uien, en grote massa1#
stro. Zoals in opengescheurde, leegge-
spoelde huizen nog ergens een bloeiend!
cyclame in de vensternis staat, ee»
familieportret aan de muur hangt, kle
ren aan een kapstok bengelen. En ver
der lijkt het verlaten dorp een leger
kamp in oorlogstijd, de laatste etappe
achter het front: gerequireerde huizen,
commandoposten, Rode Kruis, geïmpro
viseerde zendstations, militair verkeer
in honger en puin.
Een honderdtal, met schoppen
gewapende mariniers, geassisteerd
door leerlingen van de Utrechtse
school voor scheepswerktuigkundi-
gen, is thans in Den Bommel gele
gerd om een begin te maken met het
herstel der dijken. Vliegtuigen heb
ben duizenden zandzakken neerge
laten, waarmee de gevaarlijkste
breuken in de dijk voorlopig worden
gedicht. Aan de witkolkende, brui
sende waterkloof, dwars door het
dorp, valt vooralsnog weinig te ver
helpen. Schoppen en zandzr%ken
kunnen hier niets tegen beginnen.
Behalve de militairen en hun assis
tenten, is aan allen, die niet op het
eiland thuis horen, aangezegd te
vertrekken. De oprecht hulpvaardi
gen moeten hierbij lijden van min
der gelukkige elementen, die alleen
door nieuwsgierigheid, soms echter
door zeer kwalijke motieven gedre
ven blijken.
De mariniers waken tegen roofzucht,
maar ook tegen andere gevaren, zoals
loslopende honden en katten, die van de
cadavers vreten. Een groot aantal
vroeger# huisdieren moest reeds worden
SttÜlti''
meer aantreffen. In een oud pak „het
enige dat ik nog heb'' maar gezond
en voi energie. Nog maar een paar
maanden geleden zijn wij bij hem ge
weest om te praten over de onmoge
lijke toestand waarin de enige toegangs
weg tot zijn gemeente verkeerde.
„Weet u nog wel, die weg", zegt de
burgemeester. „Zaterdag zou hij aanbe
steed worden". Dan vertelt hij ons in
korte trekken het relaas van de onder
gang van zijn dorp. Ondergang is hier
waarlijk geen overdreven woord, want
99 pet. van het grondgebied van Nieuw
Vossemeer staat onder water. Slechts
een zeer klein hooggelegen deel, het ge
bied rond Heense Molen, bleef gespaard
voor het water. Daar wonen nu nog
ongeveer tweehonderd mensen.
Zaterdagavond laat maakte de burge
meester met de dijkgraaf en diens
plaatsvervangers een inspectietocht door
de Herenpolder. Daarbij zagen zij dat
de dijk het begaf. Onmiddellijk werd
alles gedaan om de meest bedreigden te
waarschuwen, maar toen men in de
kern van het dorp was teruggekeerd,
stond ook daar al water afkomstig van
een andere doorbraak. Burgemeester
Janssen, die toen nog niet kon vermoe
den wat voor ravages het noodweer ook
elders had aangericht, trachtte vele ma
len tevergeefs iemand van Waterstaat
te bereiken en bracht teneinde raad de
Commissaris van de Koningin op de
hoogte van de toestand. Vrijwel direct
daarna viel de telefoonverbinding uit
en daarmee was men van elke commu
nicatie met de buitenwereld verstoken.
Inmiddels steeg het water snel en on
rustbarend. In de dorpskern trachtten
de mensen zich te redden op bovenver
diepingen en zolders. Een honderdtal
vond een onderkomen in het gemeente
huis, waar gelukkig een kachel en enige
kitten kolen aanwezig waren. Maar zeer
velen wachtten op hulp zonder vuur,
zonder licht, zonder eten of drinken. En
het werd Maandagmiddag eer de red
ding opdaagde.
Het A.N.P. meldt uit Den Haag:
De verhalen, die de evacuatie
ambtenaren te horen krijgen, wan
neer de slachtoffers uit de noodge-
bieden na dagenlange spanning in
gastvrije omgeving hun hart uit
storten, tarten iedere beschrijving.
In het opvangcentrum „De Dieren
tuin" te Den Haag is een jonge man
binnengebracht, die in de omgeving
van Spijkenisse Maandag drie uur
lang in het ijskoude water heeft
rondgezwommen met zijn verloofde
op zijn rug. Toen hij ten laatste nog
geen grond onder zijn voeten voelde
raakte het meisje zo verkleumd, dat
zij de jongen los moest laten en voor
zijn ogen in het water verdween.
Tenslotte is weer het woord aan onze
correspondent uit Steenbergen met een
diep tragisch relaas. Hij schrijft:
Dit is het verhaal van Kees van Oor
schot uit de polder bij Nieuw-Vosse-
meer. Het is gebeurd tussen Zondag
morgen vijf uur en Zondagavond tien
i ur toen hij me*; zijn vrouw veilig ge
borgen werd in het ziekenhuis van
Steenbergen. Van Oorschot werd als
vele anderen eerst wakker toen het te
laat was. Met zijn vrouw en drie kinde
ren vluchtte hij naar de zolder. De kin
deren. van wie de jongste twee was en
de oudste vijf, waren bijna niet gekleed
en huiverden van de verschrikkelijke
kou. Steeds steeg het water hoger en
werden de witgekamde golven woester,
terwijl de huilende storm geen moment
afliet. Hoe lang Van Oorschot zo geze
ten heeft, valt niet te zeggen. Op een
bepaald moment echter sloeg het dak
van zijn woning en dreef als een stuur
loos viot met vijf ongelukkige opvaren
den de kokende zee op, die zich rond
hen uitstrekte. De hachelijke tocht ein
digde eerst toen men vastsloeg op een
slikdijk, met links en rechts water dat
onheilspellend over de drenkelingen
heen kletterde. Toen begon de hopeloze
tocht naar de bewoonde wereld. Eén
kind zette Kees van Oorschot op zijn
nek, de beide anderen hield hij onder
de armen. Met zijn uitgeputte vrouw
achter hem aan. sukkelde hij door het
slijk, een wanhopige strijd voerend te
gen een niet te overwinnen orkaan en
telkens nieuwe golven zout water. De
vlakte rond hem was verlaten. Niets
was er dat enige hoop kon geven.
Tenslotte moet Van Oorschot het op
geven. Achter enkele aangespoelde bus
sen legde hij de drie kinderen, bedekte
ze met zijn overjas en wachtte in zijn
hemd af wat komen ging. Al de pogin
gen om de kinderen warm te krijgen
mislukten; ze stierven daar van ellen
de. Toen heeft Kees van Oorschot zijn
laatste moed opgebracht: Hij liet de
lijkjes achter en is met zijn vrouw ver
der gegaan. Om tien uur in de stik
donkere en ontzettende avond vierden
ze opgepikt en naar Steenbergen ge
bracht, Toen het Maandag wat kalmer
was, is men teruggegaan. De kinderen
lagen op de plaats die hij had aangege
ven; ze zijn gisterochtend na een Enge-
lenmis begraven.
