NACHTWAKE van PASEN
in oorspronkelijke vorm hersteld
Gezamenlijke hernieuwing der
doopbeloften bekroning
van Vastentijd
i
Twee jaar geëist tegen overste in
Luchtmachtfraudezaak
A
1
5
9
fi
Meditatie bij het kruis
Protest van de kunstschilders
WATERSNOOD BRENGT ONVERWACHTE
WERKVERRUIMING IN WEST-BRABANT
Gevaar voor arbeiderstekorten
in de landbouw
HUIS EN l
HAARD
DE ..NIEUWE" PAASZATER
De betekenis der
Paaswake
Gepasseerd bij Van
Antwoord voor
VAR A-microfoon
haulage
Krijgsraad wijst eis tot onmiddellijke in
arrest stelling af
KREOFLAVOH
Prof. Gielen-E. Vermeer
Congres van de K.V.P.
Moeilijkheden voor
de bouwvakken?
BUSSINK'S DEVENTER KOEK
Sobriëtas onder de
militairen
VRIJDAG 3 APRIL 1953
PAGINA 3
Jeugdappèl voor de vrede
in Amsterdam
De „nieuwe" vorm
1
Hernieuwing der
Doopbeloften
Geen audiëntie
Twaalfde bedevaart naar
Paray le Monial
Een kijkje bij
Huis en Haard
is wel de
moeite waard!
m
WETERINGSCHANS 165 J*
H
Tel. 31045 Jf
Zeven variaties van zeven
componisten
door
J. S. Fletcher
Op 9 Februari 1951 heeft de H. Congregatie van de Riten een decreet gepu
bliceerd, waarin aan de Bisschoppen het recht wórdt verleend de oudé
Vigilie van Pasen op de oorspronkelijke wijze gedurende de nacht te
vieren. Daarmee is een lang gekoesterde wens van de liturgische hernieuwings-
beweging vervuld: de katholieke wereld, zoals P. Parsch het uitdrukt, de
tweede heilige nacht terug te geven, de Paasnacht, waarvan de
'Augustinus zegt, dat, zij is „de moeder van alle nachtwaken, waarin heel de
Wereld de wacht houdt". De laatste jaren hebben veel bisschoppen zich tot tolk
Semaakt van dit groeiende liturgische streven en tot de H. Vader het verzoek
bericht de oude Viering van de Paasvigilie weer in te voeren. Zelf een groot
voorstander en bevorderaar van het zuiver-liturgische leven, benoemde de Paus
daarop uit de leden van de Congregatie der Riten onmiddellijk een commissie
Wet de opdracht de toijze, waarop aan dit verzoek zou kunnen worden voldaan,
te bestuderen. Het verheugende resultaat hiervan was, dat de nieuwe rubrieken
Voor de Paasnachtviering werden goedgekeurd voor onmiddellijk gebruik. Het
eerste jaar was deze wijziging nog niet verplichtend, maar daar, waar men de
„proef' had genomen, bleek men zó geestdriftig, dat verleden jaar reeds in
zeer veel parochiekerken de Paaswake gehouden werd. Nü zijn de nieuwe
Plechtigheden praktisch algemeen. Een korte verklaring van de veranderingen
en hun betekenis lijkt ons echter niet overbodig. Mogelijk kunnen wij daarmee
tets bijdragen tot beter begrip en dieper beleving van wat de H. Kerk ons op
deze wijze over de onuitputtelijke rijkdom van ons H. Geloof wil leren.
Z. K, H. Prins Bernhardt zal op het
jeugdappèl voor de vrede, dat de In
ternationale Christelijke Vredesbewe
ging Zaterdagmiddag 18 April in de
aula van het Koninklijk Instituut voor
de Tropen te Amsterdam houdt, het
slotwoord spreken.
VV7" at in de liturgie der Paaswake
YAf direct opvalt is haar karakter
van P a a s viering. De grote
motieven, die in de liturgische teksten
°P dramatische wijze worden uitge
werkt. zijn: de Verrijzenis van Christus,
de overwinning van het Licht op de
duisternis en de opstanding van de men
senziel. In deze heilige nacht zijn wij
door Christus van zonde cn dood verlost.
Als nieuwe mensen, wier hoogste ere
titel het kindschap Gods is. kunnen wij
voortaan leven, daartoe in staat gesteld
door het doopwater, dat aan Christus'
Jijden en verrijzenis zijn bovennatuur
lijke kracht ontleent.
Oorspronkelijk was er de hele Paas
zaterdag in de kerk niets te doen.
Le altaren stonden leeg, „de zwijgende
droefheid van "de ziel spreekt zonder
Woord, zonder handeling, zonder gods
dienstoefening" (Parsch). Onze Verlosser
Was gestorven en rustte in Zijn graf. De
hele wereld wachtte vol spanning op
Zijn voorspelde opstanding. In de nacht
van Zaterdag op Zondag kwamen de
gelovigen in de donkere kerk bijeen
voor de plechtige viering van Christus'
herrijzenis. Het onverlichte kerkgebouw
symboliseerde het Oude Verbond, dat nu
spoedig plaats gaat maken voor het
hieuwe, goddelijke Licht der wereld:
Christus, de verrezen Verlosser en
Zaligmaker.
Achtereenvolgens werden dan het
JJhur, de vijf wierookkorrels (zinnebeel
den van Christus' verheerlijkte wonden)
en. de Paaskaars gewijd, waarna de
in Sn' 'n wit der vreugde gekleed,
onovertroffen „Exsultet" de
glorierijke verrijzenis van Christus offi
cieel aankondigde. Dan had de eigen
lijke vigilie, de nachtwake plaats, de
oorspronkelijke vorm der tegenwoordige
Metten, waarvoor aanvankelijk uitslui
tend Schriftuurlezingen werden gekozen,
die betrekking hadden op het goddelijk
heilsplan. Daarna diende men het H.
Doopsel toe aan de geloofsleerlingen,
terwijl het volk de litanie van alle
Heiligen zong. Onmiddellijk daarop aan
sluitend werd de H. Eucharistie gevierd,
de H. Mis een algemene H. Communie
de onbloedige herdenking van Chris
tus' verzoenend lijden en sterven, de
hoofdbron van ons bovennatuurlijk
genadeleven.
Het is wel duidelijk, dat de latere
verschuivingen van deze plechtigheden,
eerst naar de vooravond, dan naar de
middag, en ten laatste zoals wij het
tpt nu toe gekend hebben naar de
Zaterdagmorgen, de eigenlijke zin van
de Paasvigijie geweld aandoen. De rede-
Pen besprekend, waarom deze wijziging
JP de plechtigheden van Paaszaterdag
jij ingevoerd, wijst het decreet van de
Congregatie der Riten er dan ook op,
dat de symboliek der ceremoniën dooi
de vroegere verplaatsingen geheel is
verloren gegaan. De tweede reden ligt
?P het terrein der zielzorg. Tegenwoordig
ls Paaszaterdag in feite overal een ge
wone werkdag. Daardoor kan het me
rendeel der gelovigen de plechtigheden
Van de vigilie van Pasen niet bijwonen.
Het herstel van het oude gebruik der
Paehtwake heft dit bezwaar op. terwijl
°e vrome viering van het grootste feest
onze H. Godsdienst door zijn spre
kende symboliek zeker niet zal nalaten
een diepe indruk te maken, die het be
wust beleven van onze bovennatuur
lijke begenadiging ten goede zal komen.
Zoals uit het bovenstaande blijkt, is
deze „nieuwe" vorm van Paas-
zaterdagvieren eigenlijk de oude,
°°rspronkelijke nachtwake. Volgens de
'.nieuwe" regeling is er dan ook. evenals
Pfdtijds. op de morgen van Paas
zaterdag in de kerk niets te
?°en! Voor het breviergebed in het
koor is bepaald, dat de Donkere Metten
ten Lauden) van deze dag niet mogen
orden geanticipeerd (op de avond
"woren gebeden). Zij zijn op Zaterdag-
m°rgen geplaatst, terwijl na de antifoon:
„Christus factus est" de psalm Miserere
wegvalt, óók in de Kleine Uren, De
Vespers zijn dezelfde als van Witte
Donderdag (zonder Miserere) en dienen
met de Completen in de namiddag te
worden gebeden. De tot nu toe uiterst
korte Vespers van Paaszaterdag, aanslui
tend aan dc H. Mis. komen hierdoor te
vervallen. De eigenlijke plechtigheden
van de vigilie van Pasen beginnen dan
's avonds om 10 of 11 uur; dit om de H.
Mis ongeveer om middernacht te kun
nen aanvangen.
Achter in de donkere kerk wordt eerst
het vuur gewijd en dan de Paaskaars.
Hierbij wordt midden op dè kaars een
kruis getekend met er boven een Alpha
en er onder een Omega. In de hoeken
van het kruis komen de vier cijfers van
het lopende jaar, terwijl de priester zegt
(in de volgorde van de kleine cijfers):
(1) Christus, gisteren en vandaag (2)
het Begin en het Einde (3) de Alpha
(4) en de Omega (5) Hem behoren
alle tijden (6) en eeuwen (7) Hem
komt de glorie en de heerschappij toe
(8) in alle eeuwigheid. Amen.
De auditeur-militair bij de krijgsraad
te Velde-West, m.r. W. F. v. d. Dussen,
eiste Donderdagmorgen, zoals in een
groot deel van onze vorige oplage kon
worden gemeld, tegen de luitenant-kolo
nel W. B. een gevangenisstraf van twee
jaar met aftrek van preventieve hechte
nis en ontslag uit de militaire dienst,
zonder dat aan overste B. het recht zou
worden ontzegd bij de gewapende macht
ie dienen. Tevens eiste mr. v. d. Dussen
onmiddellijke in arrest stelling van be
klaagde. De Krijgsraad willigde dit ver
zoek, na een kort beraad, niet in. Over
ste B. is betrokken in de zoveel opzien
barende fraude-zaak bij de luchtmacht,
waarbij vorige maand de luitenant van
B., een directe ondergeschikte van de
overste, wegens malversaties werd ver
oordeeld tot 3 jaar gevangenisstraf.
De raadsman van de overste, mr. A.
G. Maris, gaf toe, dat zijn cliënt straf
bare feiten had gepleegd, maar de straf
waardigheid hiervan sloeg mr. Maris
niet hoog aan. Inderdaad heeft de over
ste gelden uit de kas gehaald, maar dit
was geen verduistering, want alle bedra
gen zijn teruggestort, zodat hooguit van
een lening kan worden gesproken. Bo
vendien wendde de overste dit geld niet
ten eigen bate aan; hij gebruikte dit
om de ontvangst van buitenlandse gas
ten van de Luchtmacht te financieren,
waardoor hij de naam van de Lucht
macht hoog hield: dat hij hierin is ge
slaagd wordt wel bewezen door de har
telijke bedankbrieven, die de overste
van zijn gasten ontving. Meermalen
heeft de overste deze ontvangsten uit
eigen middelen gefinancierd, daar hij
Daarna wijdt de priester de vijf wie
rookkorrels en drukt ze kruisgewijze in
de kaars met de woorden: (1) Door Zijn
Heilige Wonden (2) de glorierijke
(3) behoede (4) en behoude ons
(5) Christus, de Heer. Amen.
Biddend, dat „het Licht van de roem
rijk verrijzende Christus alle duisternis
uit ons hart en onze geest moge wegne
men" ontsteekt de priester de Paaskaars
en zegent haar met een tot nog toe
abusievelijk voor de wierook gebruikt
gebed, dat oorspronkelijk voor de Paas
kaars bedoeld was. Men had n.l. i.pl.v.
„super hunc incensum (cereum), d.i.
over deze ontstoken kaars, zoals de nu
herstelde tekst luidt, gelezen: „super
hoe incensum", d.i. over deze wierook.
Nu begint de processie. De diaken
draagt de Paaskaars; geestelijkheid en
volk volgen met een niet-brandende
kaars in de hand. Driemaal zingt de
diaken: Lumen Christi" steeds hoger
van toon, terwijl er telkens meer lichten
worden ontstoken. Eerst de kaars van
de celebrant, vervolgens die van de
overige priesters en tenslotte die van het
volk Tevens vlammen dan alle lichten
in dé kerk op als symbool van het zich
verspreidende licht van Gods genade.
In het daarop volgende feestelijke
Exsultet", dat in tegenstelling met
vroeger vóór de midden op het priester
koor geplaatste Paaskaars wordt gezon
gen, is het gebed voor de keizer verval
len,'terwijl aan het slot een nieuw gebed
voor de overheid is ingelast. De eigen
lijke nachtwake, de lezing der profe-
pv e beulsknecht heeft zijn werk gedaan,
i De Mensenzoon is van de aarde opgeheven.
En wie zou vragen:
„Waar komen toch die handwonden vandaan?"
Hem zou ik het profetenwoord ten antwoord geven:
„Die zijn in 't huis van vrienden Mij geslagen".
Mijn voeten, die de spijkers nauwlijks dragen
En eertijds trokken langs uw huis en heg,
Wilt gij van hen misschien ook vragen:
„Wie heeft ze aan het kruis geslagen?"
O, 't klinkt zo vreemd, als ik U zeg:
„Dat deden, die met Mij aan éne tafel lagen".
Alleen mijn harthet is zó wijd,
AU ik aan balk en kruis mijn armen spreid.
En vraagt gij:
„Wie heeft toch Uw hart gedood?"
Dan zeg Ik: Liefde was zó sterk en groot,
En liefde is van Mij..,.
P. RIEP, pr,
Zoals op deze foto te zien is wordt
thans, in de nieuwe liturgie der
Paaswake, achter in de donkere
kerk of buiten de kerkdeuren
het vuur gewijd, waarmee de
Paaskaars wordt ontstoken.
tiéën. die hierna geschiedt, is ingekort
tot vier. te weten: de eerste, de vierde,
de achtste en de elfde.
Nu wordt het eerste deel. van de
litanie van alle Heiligen gezongen,
echter zonder verdubbeling tot
aan „Propitius esto". Een opvallende
vernieuwing volgt hierna. De wijding
van het doopwater geschiedt ten aan
schouwen van alle gelovigen midden op
het priesterkoor. Oudtijds werden na de
wijding van het water de catechumenen
(doopleerlingen) gedoopt. In de plaats
daarvan zullen nu alle aanwezigen
plechtig hun doopbeloften vernieuwen.
Deze hernieuwde betuiging van trouw
aan Christus en Zijn Kerk wordt met
recht als een hoogtepunt van de Paas
zaterdagviering beschouwd, als de be
kroning van de geestelijke inkeer en be
zinning van de H. Vastentijd. Vanaf
de preekstoel leest de priester eerst een
vastgestelde tekst, waarin de betékenis
van de Paasnacht, van Christus' verrij
zenis voor ons eeuwig leven kort wordt
uiteengezet. Daarna stelt hij dezelfde
vragen als bij het H. Doopsel, waarop de
gelovigen tezamen antwoorden.
Beleefd in dé sfeer van blijde dank
baarheid voor Christus' verlossing en
de eigen wedergeboorte kan deze plech
tige hernieuwing der doopbeloften uit
groeien tot een geestdriftige manifestatie
van trouw aan God van een hele paro
chie. Wat dit voor ons geestelijk leven,
vooral in deze tijd, kan betekenen, is
onmiddellijk duidelijk.
Wanneer daarna de litanie ten einde is
gezongen en intussen op het altaar alles
in gereedheid is gebracht, begint de H.
Mis met het stralende Kyrie van Pasen.
Van dat ogenblik af is er enkel nog
vréugde, diepe blijde vreugde om de
verrezen Christus en onze bevrijding.
Het behoeft wel geen betoog, dat deze
nieuwe maatregel van het kerkelijk
gezag een ware verrijking van ons litur
gisch leven inhoudt. Het is dan ook
geen wonder, dat het herstel van de
oude Paaswake zo goed als over de hele
katholieke wereld met geestdriftige in
stemming is ontvangen, want, wie hier
aan in geest en waarheid deelneemt,
weet zeker zijn geloofsleven aanmerke
lijk te verdiepen.
Wij herinneren er nog eens aan. dat
de volledige'tekst van de plechtigheid
aan alle kerken in zêer handige en
uiterst goedkope uitgave verkrijgbaar is.
Het letterlijk volgen der ceremoniën is
de noodzakelijke voorwaarde voor het
goed begrip er van. L.
Advertentie
KANS
'OP VERKOUDHEID?
voorkomt en geneest
Geen snoepje, meer'f hetpt
20 tabletten 75 it.
Het bestuur van de Nederlandse Ver
eniging van Kunstschilders, aangesloten
bij de Nederlandse Federatie van Be
roepsverenigingen van Kunstenaars, wel
ke vereniging 450 Nederlandse kunst
schilders omvat, heeft een ernstig protest
gericht tot de organisatoren van de Van
Gogh-herdenking, omdat daarbij de kun
stenaars, noch in kwaliteit van vertegen
woordigers van hun organisaties, noch
als personen zijn uitgenodigd en omdat
zij bij de voorbereiding van de herden
king niet in de gelegenheid zijn gesteld
er actief aan deel te nemen. Bovendien
is de kunstenaars geen toestemming ver
leend om bij de opening van de Van
Gogh-tentoonstelling in het Haagse Ge
meentemuseum de loten te verkopen
voor de grote Nationale Loterij van
Kunstwerken ten bate van het Rampen
fonds.
Het schrijven herinnert aan de moei
zame strijd die de kunstenaars voeren
om hun erkenning om de verbetering
van hun sociale en economische positie,
een strijd die in het Nederlandse volk
een zekere duidelijkheid en ook sympa
thie heeft gekregen, getuige de reacties
daarover in de Pers en de Volksverte
genwoordiging.
Het herinnert er ook aan, dat de beel
dende kunstenaars blijk gaven van hun
Naar het A.N.P. verneemt zal prof.
dr. Jos. J. Gielen, hoogleraar te Nij
megen en oud-minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen,
Woensdag van 20.05—20.10 uur in de
VARA-rubriek van Evert Vermeer
„Op de korrel" de gelegenheid krijgen
de heer Vermeer te antwoorden op
diens uitlatingen, gedaan in dezelfde
rubriek op 25 Maart.
Zoals bekend gevoelt prof. Gielen zich
gegriefd door de aanval, welke de heer
Vermeer 25 Maart tegen hem heeft ge
richt. Vooral heeft prof. Gielen bezwaar
tegen de voorstelling van zaken, welke
de radiospreker gaf van de houding van
de Nijmeegse hoogleraar ten aanzien
van het humanisme.
Donderdagochtend heeft prof. Gielen
van de adjunct-regeringscommissaris
voor het Radiowezen. mr. Ph. de Vries,
die in deze kwestie bemiddelend is op
getreden, het laatste voorstel van de
VARA, dat bovenstaande regeling bevat,
ontvangen. Mr. de Vries heeft prof. Gie
len doen weten „dat, zo mogelijk, de
VARA zich van commentaar zal ont
houden". Prof. Gielen heeft het voorstel
aanvaard.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haar
lem zal Dinsdag 7 April geen audiëntie
verlenen.
gevoel van verantwoordelijkheid ten
aanzien van de Nederlandse samenle-
vin door het Schenken van 1200 van
hun beste werken aan een door hen zelf
gevormde loterij ten bate van het Na
tionaal Rampenfonds.
Om al deze redenen meent het bestuur
te mogen zeggen, dat het de Nederland
se Beeldende Kunstenaars onduidelijk
en onbegrijpelijk is, dat zij gepasseerd
worden bü een nationale herdenking
van de grote schilder en voorganger Vin
cent van Gogh.
geen representatiegelden ontving. Het
ten laste gelegde betreffende het leveren
van goederen achtte de raadsman niet
juist. De Overste heeft n.l. niet deel
genomen in leveranties, in de zin van
art. 376, maar zijn deelname heeft zich
beperkt tot het plaatsen van leveranties.
Bovendien heeft het Bijk van sommige
orders voordeel gehad, ondanks het feit,
dat deze waren geplaatst bij de fabriek
van overste B. Ook hier achtte de raads
man de strafwaardigheid van de ge
pleegde delicten niet hoog. De textiel
fabriek is nooit opgericht, met het oog
merk, opdrachten van het Rijk te ver
krijgen. Van deze oprichting is nooit een
geheim gemaakt. De hoogste autoritei
ten in leger en luchtmacht sanctionneer-
den het optreden van overste B. Zelfs
hebben zij hem, nadat generaal Otten,
de commandant van beklaagde, de over
ste had verzocht geen orders meer bij
zijn eigen fabriek te plaatsen, bevorderd
in rang en hem verzocht beroepsofficier
te worden.
Uitvoerig ging mr. Maris vervolgens
in op de vermeende valsheid in ge
schrifte, die de overste zou hebben ge
pleegd. Aan dit delict heeft de overste
zich bepaald niet schuldig gemaakt, aldus
de raadsman.
Mr, v. d. Dussen bracht hierna tot
verdediging van zijn standpunt enkele
argumenten naar voren, die slechts be
trekking hadden op punten van
ondergeschikt belang. De kern van het
betoog van mr. Maris ging de auditeur
militair vrijwel ongemoeid voorbij.
De Krijgsraad, welke werd gepresi
deerd door mr. J. P. van Erk ging hierna
in Raadkamer, om over de eis van
mr. v. d. Dussen te beslissen. De Krijgs
raad zag echter geen motieven aanwezig,
om deze eis in te willigen. Hierna werd
de uitspraak bepaald op 15 April.
Paray le Monial, de plaats waar Chris
tus met Zijn Heilig Hart is verschenen
aan de H. Margaretha Maria Alacoque,
is nog steeds het centrum van de gods
vrucht tot Christus' Liefdevol Hart, die
sinds Leo XIII een groot deel van de
Katholieke wereld veroverde.
De Nederlandse bedevaart naar Paray
le Monial gaat dit jaar van 17 tot en met
23 Augustus. Geestelijk leider is de na
tionaal directeur van het Intronisatie-
werk in Nederland, pater Medardus
Schmiermann SS.CC. Inlichtingen over
de bedevaart geeft het secretariaat van
„De Liefdekoning" te Ginneken N.Br.
Advertentie
kjer
INTERIEURVERZORGING
Amsterdam
«i>»ïfjfa,?**l
In zijn vergadering van 30 Maart be
sloot het presidium der K.V.P. het Con
gres van de Katholieke Volkspartij te
doen plaats vinden Zaterdag 7 en Zondag
8 November. Zoals de Partijvoorzitter
mededeelde in zijn rede te Tubbergen
bij de Schaepmanherdenking op 24 Janu
ari, zullen de eenheid der katholieken
op politiek terrein en de herdenking van
dr. Schaepman de achtergronden vor
men voor dit Congres. Het Congres
wordt gehouden te Utrecht, in gebouw
Tivoli, in dezelfde zaal, waar dr. Schaep
man in 1897 er in slaagde de afgevaar
digden van de toen nog niet in partij
verband verenigde plaatselijke Kiesver
enigingen en provinciale Bonden en
Centrales van Kiesverenigingen rond
een program te verenigen. Dr. Schaep
man bracht hiermede de eenheid der
Katholieken op politiek terrein tot stand.
De Nederlandse componisten Jurriaan
Andriessen. Sem Dresden. Marius Flot-
huis. Cor de Groot, Anthon v. d. Horst,
Karei Mengelberg en Herman Strate-
gier hebben de uitnodiging van de Ne
derlandse Radio-Unie aanvaard, om elk
een variatie te schrijven op het Vlaamse
volksliedje „Des winters als het regent".
De zeven variaties voor orkest en koor
ad libitum zullen voor het eerst worden
uitgevoerd op een concert van het Radio-
Philharmonisch Orkest onder leiding
van Eduard Flipse in het Holland-Festi
val.
(Van onze correspondent)
De onverwachte werk-verruiming, die
tengevolge van de watersnood in West-
Brabant is ontstaan, heeft niet alleen
de jaarlijks daar terugkerende seizoen-
werkloosheid op een onverwachte wiJ-
ze opgeheven, doch dreigt thans zelfs
de normale arbeidsverhoudingen te gaan
ontwrichten. Als bedrijfstakken waar
eventuele moeilijkheden niet denkbeel
dig zijn kunnen worden beschouwd de
bouwvakken cn de landbouw. De land
bouw namelijk heeft wellicht een te
kort aan arbeidskrachten voor het ko
mende seizoen te verwachten, en de
bouwvakken verkeren in een merk
waardige positie die hen voor een ge
deelte doet vallen onder de door de
minister van Sociale Zaken uitgevaar
digde speciale maatregelen met betrek
king tot de herbouw in het noodgebied.
terwijl zij voor een ander gedeelte als
„normaal" worden beschouwd.
De gewone gang van zaken is voor
het Westbrabantse landbouw-gebied de
volgende: De landarbeider vindt in het
voorjaar zijn werk bij de boer, maakt
het top-seizoen met zijn hoge lonen in
de zomer mee, komt (althans velen van
hen) op de suikerfabriek tijdens de
campagne, en is vervolgens tegen het
einde van het jaar werkloos tot het
volgende voorjaar. Ook dit jaar weer
was dit het geval. De cijfers zijn er
óm dit aan te tonen: per 1 Februari
van het vorige jaar telde men in de
plaatsen Bergen op Zoom, Halsteren,
Huybergen, Putte. Ossendrecht en
Woensdrecht 1574 werklozen, en per 1
Februari van dit jaar was dit aantal
zegge en schrijve één geringer.
Een geheel ander beeld geven echter
de verhoudingen per ultimo Februari.
In 1952 waren er in de genoemde plaat
sen toen 1689 werklozen, terwijl dit
aantal per 28 Februari 1953 (dus nè de
watersnood) slechts 465 bedroeg. Ge
steld kan dus worden dat meer dan
duizend mensen plotseling werk,, von
den bij de herstelwerkzaamheden in de
getroffen gebieden.
Voor de gemeenten Steenbergen,
Dinteloord en Nieuw-Vossemeer geldt
hetzelfde: hier waren eind Februari 1952
niet minder dan 760 werklozen en eind
Februari van dit jaar slechts 56. Hier
komt dan nog bij dat voor dit „rayon"
Steenbergen nog bijna dertienhonderd
mensen extra moesten worden aange
trokken die ook uit de onmiddellijke
omgeving (Roosendaal, Etten, Breda)
komen.
Nu is het echter zo dat de normale
werkloosheid in Maart van de andere
jaren begon af te nemen: de landar
beiders kwamen dan langzamerhand
weer bij de boeren terecht. Dit jaar
echter zal dit onmogelijk zijn, omdat
er geen landarbeiders meer zijn die
niet aan de dijken werken. (De en-
AdvertenU»
dim gesneden, inniger dan 11 deukt
54
„In de kast," zuchtte Murgatroyd.
„Ik heb er geep cent van durven ge
bruiken. Ik wou afwachten en zien
wat er gebeuren zou. Maar hij was er
zo zeker van, dat er geen kwaad in
stak en duizend gulden zien we niet
elke dag. We hebben het geld hard no
dig."
„Maar niet voor zo'n werkje", zei
zijn vrouw. „Geld kan je ook te duur
kopen, man. Als je mij maar gezegd
had, wat Pratt, in hetschild voerde,
zou ik hem wel eens wat anders ver
teld hebben. Als ik maar geweten
had
Precies op dat ogenblik ging de
winkelbel en Pratt, stapte naar binnen.
Het eerste, wat hij zag, was Murga
troyd en zijn vrouw in de deur van
de achterkamer en hij begreep dade
lijk, dat zijn geheim niet langer een
geheim was.
„Zo," zei hij tegen de horlogemaker.
„Puydale is hier geweest en Eldrick.
En wist je goed wat je zeggen moest?"
„Ik wou, dat je hier nooit gekomen
was," riep juffrouw Murgatroyd woe
dend uit. „Waarom kom je hier, om
ons arme mensen nog dieper in de mi
serie te duwen? Tot nu toe zijn we
ondanks Onze armoede eerlijk geble
ven. Jij brengt mijn arme man in de
gevangenis, Als hij mij maar alles ge
zegd had."
„Je moest je man nu ook eens iets
laten zeggen," zei Pratt brutaal, „Jij
veroorzaakt al de last en het lawaai,
nu tenminste. Je behoeft zo'n drukte
niet te maken. Waar tob je over Mur
gatroyd?"
„Ze gaan naar de lui van de maat
schappij," mompelde de horlogema
ker. „Dan komt alles uit. Zij weten,
dat ik nooit een biljet verkocht heb
aan iemand, die Parrons heette. Dat
liad je moeten bedenken
Pratt begreep dat de man gelijk
had. Hij had nooit verwacht., dat het
zo'n vaart zou lopen dat de navraag
verder zou gaan dan Murgatroyd. En
zijn vlugge brein begon dadelijk te
werken.
„Hoe gaat het, als je iemand passa
ge verkoopt" vroeg hij snel. „Laat
eens zien."
Murgatroyd nam een boek en wat
papieren uit een lade. „Ziet u, lk vul
een formulier uit dit boek in en dat is
het voorlopige biljet en meteen qui-
tantie. Het blauwe doorslagje houd ik
zelf. Dan gaat een ander formulier
met hetzelfde erop naar de maat
schappij en het geld waar ik mijn
commissie afhoud. Als zo'n boek vol
is gaat dat ook naar Liverpool en zij
controleren het. Dat wist Puydale al
lemaal. Ik zei dat ik het blauwtje a)
weggestuurd had. En nu zullen ze ont
dekken, dat het niet waar was."
„Leugens," zei juffrouw Murga
troyd nijdig. „En ze komen niet eens
van ons."
„Wie was die andere vent," vroe
Pratt.
„Een detective uit Londen denk
ik," antwoordde Murgatroyd. „En hij
keek me zo aan, ik dénk, dat het een
slimme is,"
„Welke Indruk kreeg je," vroeg
Pratt weer.
„Dat ze de zaak grondig na zullen
gaan," zuchtte Murgatroyd. „Dat ge
loof ik vast. Wat moet ik nu doen?
Ik zal dat beetje, wat ik aan de agen
tuur verdiende ook nog verliezen."
„Absoluut niet." zei Pratt minach
tend. Schrijf onmiddellijk naar Liver
pool, dat een persoon die Parrons
heette, passage genomen heeft op 24
November j.l. en dat je per abuis ver
geten bent hen het formulier en
blauwtje door te zenden. Vul een for
mulier in en verkreukel het alsof het
ergens gelegen had. En sluit het geld
erbij in. Hier is honderd gulden. Hij
haalde zijn portefeuille te voorschijn.
„Je hebt overvloed van tijd als je
naar het hoofdpostkantoor gaat en
dan ben je klaar. Dan is het alleen
maar slordigheid en we vergeten al
lemaal wel eens wat in zakën. Daar
zullen ze niet op letten, als ze het
geld maar krijgen."
„Nou vergeet u nog wat," zei Mur
gatroyd. „U vergeet, dat die passagier
nooit uitgevaren is. Dat zién ze in de
passagierslijsten."
„Wat duivel, dat hindert niet," zei
Pratt ongeduldig. „Wij moeten alleen
maar bewijzen, dat jij een passage
verkocht hebt. Jij dacht natuurlijk,
dat hij van hier rechtuit naar het sta
tion ging, maar hij kan evengoed in
een riool gevallen zijn. één straat ver
der. Zie je dat niet? Geen enkele de
tective in heel Londen en Barford sa
men kan bewijzen, dat je geen biljet
vei-kocht hebt aan Parrawhite op die
datum. Dat kunnen ze niet. Doe het
maar. En als er nog meer van die lui
komen, zeg ze, dat je geen informa
tiebureau bent. Doe wat ik je zeg en
je bent er uit."
Pratt liep de winkel uit, de stad in,
inwendig ziedend en opgewonden. Het
scheen, dat die lui er alles op gezet
hadden om Parrawhite te vinden, le
vend of dood. Blijkbaar hadden ze al
de Barfordse politie in de arm ge
nomen. En ondanks zijn verzeke
ringen aan de horlogemaker was Pratt
verre van gerust over de uitslag van
de volgende zet. En als hij nu maar
zeker wist of dat een Londense de
tective was en wat hij allemaal al
wist. Misschien al heel veel. De duivel
zat er achter, meende Pratt. Wist El
drick ook soms iets? Zat hij al in een
web van detectives en politie? Zou
dat ellendige gevalletje van die Par
rawhite hem al schipbreuk doen lij
den aan het begin van een schitte
rende carrière? Hij vervloekte Parra
white, terwijl hij de Peelstraat door
snelde.
De voorvallen van die dag hadden
Pratt's vrees gewekt. Hij durfde niet
naar zijn kamers gaan en sliep in een
klein hotelletje. Vroeg stond hij op en
had om 8 uur al ontbeten, om half ne
gen was hij op zijn kantoor. In zijn
brievenbus vond hij een brief, die niet
per post gekomen was. Het was een
zware brief, op het adres stond al
leen: Mijnheer Pratt. Een voorgevoel
van naderend onheil greep Pratt aan
en haastig scheurde hij de brief open.
Er kwam een velletje gemeen post
papier uit en een bundeltje bankbil
jetten. Zijn woedende blikken ver
slonden de paar regels in een onvas
te, ongeschoolde hand geschreven.
„Mijnheer Pratt, Mijn man en ik,
wij hebben uw geld niet nodig. Tot
nog toe zijn we eerlijk geweest en
willen dit blijven. Daarom gaan we
alles aan de politie vertellen. Uw ei
gen slechtigheid is de oorzaak van al
lés. u moest géén arme mensen pro
beren te verleiden met geld.
Groetend,
Juffrouw Murgatroyd
(Wórdt vervolgd).
kelen nu nog ingeschreven werklozen
zijn grotendeels personen die nog geen
achttien jaar zijn en die daarom niet
mógen werken aan het herstel).
Gezien de betrekkelijk hoge lonen die
aan de dijken worden betaald, is het
niet te verwachten dat de landarbeiders
die daar thans bij verschillende firma's
werkzaam zijn, dit regie-werk in de
steek zullen laten om weer de boer op
te gaan, tenzijer hogere lonen zul
len worden geboden.
De bouwvakken
Een merkwaardig verschijnsel doet
zich voor in de bouwvakken. De minis
ter van Sociale Zaken heeft o.m. be
paald, dat bouwvakarbeiders in het
noodgebied f 1.25 per dag extra als ,.on-
gemakkengeld" dienen te ontvangen.
Wat er allemaal onder het noodgebied
valt, heeft de minister erbij bepaald.
Voor de gemeente Steenbergen b.v. is
dat het gedeelte ten Westen van de weg
naar Bergen op Zoom. Dit betekent dat
een bouwvakarbeider die daar rechts
van de weg aan een duivenhok werkt
zeven en een halve gulden per week
méér moét verdienen dan een bouwvak
arbeider die de verwoestingen herstelt
aan een boerderij die (Oostelijk van de
bewuste weg) een paar weken lang on
der water stond!
Het is juist deze eigenaardige wijze
van bepaling van bet noodgebied (lie
ook een tweede maatregel die de mi
nister heeft uitgevaardigd geheel teniet
kan doen. Deze maatregel houdt in dat
een bouwvakarbeider slechts dan in het
noodgebied een arbeidsverhouding kan
aangaan, indien hq in het bezit is van
een z.g. „aanstellingsvergunning" die
verstrekt wordt door de directeur van
het Gewestelijk Arbeidsbureau. En deze
verstrekt een dergelijke vergunning al
leen wanneer hij overtuigd is van de
urgentie van het te bouwen object waar
de arbeider aan zal werken.
Deze „aanstellingsvergunning" is
door de minister ingesteld om te voor
komen dat er een grote toevloed van
bouwvakarbeiders naar het getroffen
gebied komt, met als gevolg daarvan
een stagnatie van de bouw-activiteit in
plaatsen waar de betreffende arbeiders
vandaan komen. Bovendien speelt hier
het stelsel van de „loonklassen" een rol.
■Wanneer er veel arbeiders uit plaatsen
met een hogere loonstandaard naar het
noodgebied komen, is door het uitbeta
len van hogere lonen o£ het geven
van extra-beloningen een opwaartse
loondruk in de getroffen gebieden haast
onvermijdelijk. Doch ook hier werkt de
bepaling van wat noodgebied is en wat
dit met is, de gevolgen van de maat
regel tegen.
Sedert vijf jaar bestaat als sectiè
van Sobriëtas de R.K. Matigheidsorga
nisatie. een militairenafdeling, die zich
voor ogen stelt ook onder het leger de
matigheidsgedachte te bevorderen. Jaar
lijks wordt er een verdiepingsweekend
georganiseerd voor militairen en adspi-
rant-militairen. Dit jaar te Vught in
cursushuis „Bergen" op 9 en 10 Mei. Een
groot bezwaar voor het bezoeken hier
van vormen voor de militairen de fi
nanciën. De actie verzoekt nu degenen,
die daartoe bereid zijn, de kosten van
één militair voor hun rekening te ne
men. Deze bedragen f 4.75. Als tegen
prestatie krijgen de gevers na afloop
van het weekend een verslag toegezon
den. Het gironummer is 255884 t.n.v. Mi
litairensectie Sobriëtas. Adres: „Ariëns-
huis", Hamburgerstraat 38 te Utrecht.
