Uitbeelding der„A
in het Oosten
I
M
w
KASTNER en DIE SAIZBURGER FESTSPIELE
„Kleingrensverkeer
NIEUW MISSAAL voor
Zondagen en feesten
Nederlands ontwerp van nieuwe
type kustvaarder
Faust en het geluk
Onbekend schilderij van
Gauguin geïdentificeerd
Spaarnestroom Amsterdam
teruggekeerd
Vergeestelijkende stijl, kenmerk van ikonenkunst
Reeds bestellingen uit buitenland
Zeedijken dicht
De gedenktegel
watersnood
93 Prof. Yan der Leeuw-
pnjs
1953
Nij
megen
Binnen zijn beperking zo
volledig mogelijk
Langs Noord-Brabant
Kamerleden gaan naar
Schouwen-Duiveland
Mgr. Alfrink dankt Belg.
katholieken
LITERAIRE KRONIEK
BIJZONDER LICHT OP ZIJN VERBLIJF BIJ
VINCENT VAN GOGH TE ARLES
iM'
Gat van ongeveer 3 m:
Tien mille voor „Stella
Maris" te Rotterdam
ZATERDAG 4 APRIL 1953
PAGINA 3
Twee dodelijke ongevallen
in Den Haag
KOLENHANDELAAR
INGESLOTEN
Kath. vereniging van
hoger personeel
Jubilea op St. Louis
te Oudenbosch
Jean Epstein overleden
VRIJDAG BOSKOOP IN
BLOEMENPALEIS
100 jaar Kromstaf
Academische Zitting te
Aartsdiocesane Katholieke
Middenstandsbond
Bedevaarten naar Lourdes
f'
Liturgische weekkalender
Pinkstertocht van de
„Oranje"
I 1 m bij onze lezers de Paasgedachte op te roepen,
kozen wij voor de voorpagina van ons Paasnum-
1mcr een reproductie van een schilderij van de te Haar
lem geboren, in 1475 te Leuven gestorven, Vlaamse
meester Dierick Bouts. Het is een ons onmiddellijk aan
sprekende voorstelling van 's Heren Verrijzenis, omdat
zij de geest ademt van een cultuurperiode, waarmee wij,
hoe ver zij ook achter ons ligt, nog altijd vertrouwd zijn.
Ter instructieve vergelijking daarmee drukken wij
hierboven een Russische ikoon af, eveneens uit de late
middeleeuwen daterend, doch het heilsfeest der Opstan
ding uitbeeldend overeenkomstig het religieuze gevoel
van de Oosterse christenheid, die sedert het grote schis
ma van 9 eeuwen geleden gescheiden leeft van de Ka
tholieke Kerk.
De voorstelling lijkt op het eerste gezicht wat vreemd,
omdat zij ingrijpend verschilt van het traditionele beeld
van de uit het graf opstaande Christus, waaraan wij hier
in het Westen gewend zijn. Ter toelichting zij daarom
vermeld, dat men in het Oosten van oudsher vrijwel
nooit de opstanding zelf uitbeeldde, maar Christus' „ne-
derdaling ter i-plle", de Anastasis, dat wil zeggen zijn
gang naar het Voorgeborchte, alwaar Hij, de Heer van
het universum, alvorens zelf te verrijzen, de in hun
doodsslaap wachtende rechtvaardigen opwekt ten eeuwi
gen leven.
Zo ziet men op de hierbij gereproduceerde Russische
ikoon (school van Dionisios, 1500), hoe Adam als eerste
uit de eeuwenlange slaap wordt gewekt. Christus, die bo-
Ven de afgrond der onderwereld lichtvoetig en als ge
vleugeld staat op de balken van zijn kruis, reikt Adam
de hand, terwijl deze knielend uit het graf opstaat. Te
rechter zijde is ook Eva afgebeeld, tezamen met andere
rechtvaardigen uit de tijd der Oude Wet, allen uitziend
naar de verlossing, links komen enige Oud-Testamenti-
sche koningen aangetreden. De Heer, die de boeien van
de dood en de grendels van het voorgeborchte verbroken
heeft, ziet men tegen de achtergrond van een meervou
dige stralenkrans, het heelal symboliserend.
De religieuze motieven, die aan deze wijze van uitbeel
den ten grondslag hebben gelegen, vindt men in de gebe
den en gezangen der Oosterse liturgieën herhaaldelijk
terug, zo o.a. in de volgende prachtige strofe: „Toen Gij
zijt neergedaald in de dood. o leven zonder dood, hebt Gij
de Hades (beheerser der Onderwereld) door de bliksem
Uwer Godheid doen sterven. En toen Gij de doden uit de
onderwereld deedt verrijzen, riepen alle machten der he
melen: Gij, die het leven schenkt, Christus onze God,
U zij lof".
ie gevoelig toeziet zal getroffen worden door de
vergeestelijkende stijl, die kenmerkend is voor de
ikonenkunst in het algemeen. Van ouds bedoelden de iko-
nen niet een beschrijvende „afbeelding" te geven van
enig deel van het heilsgebeuren, maar droegen zij het
sacrale karakter van de rechtstreekse „tegenwoordigstel-
ling" van een geloofsmysterie. Daarin ligt waarschijnlijk
ook de diepste verklaring waarom de ikonenkunst een
cliché-achtige gelijkvormigheid is blijven bewaren, ter
wijl de religieuze kunst van het Westen tot in haar
modernste uitingen overigens aan het Oosten schatplichtig
op en neer is gegaan met de variabele stijl der profane
kunst.
Het is tenslotte jammer, dat door de gebrekkige tech
niek der krantenproductie een naast de lijnvoering zo
wezenlijke component als de glorierijke kleur van de ge
kozen Paasikoon niet tot haar recht kan komen.
miniminuiminimum
Componisten, die tussen 1 November
1950 en 1 November 1953 een werk
hebben geschreven of zullen schrijven
voor 'normaal bezet symphonie-orkest
met instrumentale solo of soli, dat ge
schikt is om voor de gramofoon te wor
den opgenomen, zullen, ongeacht het
feit, of de compositie gepubliceerd of
uitgevoerd is of niet, in aanmerking
kunnen komen voor de prof. Van der
Leeuw-prijs, die de minister van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen,
daartoe in staat gesteld door de N.V.
Philips' phonographische industrie te
Baarn, voor 1953 zal kunnen toeken-,
nen.
In verband met de gramofoonopname
zal dg compositie een tijdsduur moeten
hebben van tenminste pl.m. 14 en ten
hoogste 18 minuten
De winnaar van de prijs ontvangt een
geldsom van f 3000.
De N.V. Philips' phonographische in
dustrie te Baarn zal voorts gramofoon-
platen van de bekroonde compositie
vervaardigen.
Op voordracht van de voorlopige
Raad voor de Kunst heeft de minister
een commissie ingesteld, die zal advi
seren over de toekenning van de prijs.
Deze commissie bestaat uit de heren
prof. dr. A. A. Smijers, voorzitter,
Eduard van Beinum en Sem Dresden,
leden.
Secretaris van de commissie is de
heer B. Wagemans (adres: departement
van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen, afdeling Kunsten, bureau
muziek en dans, Nieuwe Uitleg 1,
's-Gravenhage). De heer Otto Glastra
van Loon, hoofd van het programma
bureau van de N.V. Philips' phonogra-
fische industrie te Baarn, zal de com
missie adviseren over de vraag, of een
compositie voldoet aan de eisen, die
daaraan in verband met de gramofoon
opname gesteld dienen te worden.
Vrijdagmiddag was de 22-jarige A. P.
te 's-Gravenhage, bezig mastiek op het
dak van een duiventil te maken. Hij
gleed uit op zijn natte klompen en viel
van een hoogte van tien meter naar be
neden. in de achtertuin op een stenen
paadje. Hij werd met vermoedelijk een
schedelbasisfractuur en inwendige kneu
zingen door de geneeskundige dienst
overgebracht naar het ziekenhuis Zuid-
wal, waar hij na aankomst is overleden,
den.
De 13-jarige scholier J. van der K.
uit Loosduinen, is bij het springen van
een 1.20 meter hoog muurtje naar een
plm. 2.75 meter hoog afdak op straat
gevallen, daar hij misgreep. Met een
hersenschudding werd hij opgenomen in
het ziekenhuis Westeinde in Den Haag,
waar hij later overleed.
De Heideree kolenhandelaar B. is ge
arresteerd en in Alkmaar ingesloten.
Hij wordt ernstig verdacht van malver
saties. gepleegd bij leveringen aan de
Koninklijke Marine.
De aartsbisschop-coadjutor, mgr. dr. B.
J. Alfrink, heeft tot geestelijk adviseui
van de Katholieke Vereniging van Ho
ger Personeel benoemd, de zeereerwaar-
de heer J. M. Dunselman, rector van het
St. Antonius-gesticht te Rotterdam
Op Donderdag 9 April worden op St.
Louis te Oudenbosch de volgende jubi
lea in kloosterlijke kring gevierd: Br.
Celestinus en Br. Isidorus hun zestig
jarig kloosterfeest, Br. Stanislaus zijn
vijftig-jarig kloosterfeest.
De filmproducer en scenarioschrijver
Jean Epstein is Donderdagavond op 64-
jarige leeftijd te Parijs overleden. Ep
stein heeft samengewerkt met de ge
broeders Lumière. Hij maakte zijn eerste
film. „Pasteur", in 1922.
De derde binnententoonstelling van
Boskoopse producten in het bloemenpa-
leis op de Flora zal Vrijdag 10 April des
morgens om elf uur geopend worden
door de minister van Landbouw, Visse
rij en Voedselvoorziening.
Op Maandag 18 Mei a.s. zal als hulde-
°e«iiging aan het Doorluchtig Episcopaat
e Nijmegen een Academische Zitting
r;°r<ien gehouden. Zij staat onder auspi-
van de Katholieke Universiteit te
jVdegen, de Katholieke Economische
°9eschool te Tilburg en het Thijmge-
lj:P}Schap (Katholieke Wetenschappe-
e Vereniging). Het algemeen onder-
ê0^rP..uan de te houden redevoeringen
scha*»1' "Kerkelijk leergezag en Weten-
jj^r°f. Mag. dr. G. Kreling O.P. uit
Jrnegen zal een rede uitspreken over
'p et"Ouding tussen Kerkelijk leergezag
Wetenschap", prof. dr. E. A. D. A.
liikPi uit Leiden spreekt over „Kerke-
Prof gezag en natuurwetenschappen",
„Kei?r'- Asselbergs uit Nijmegen over
's-v ^elijk leergezag en geestesweten-
■-nappen".
brooiïi, stuc*entenkoor „Alphons Diepen-
lin en het Collegium Musicum Caro-
comn zullen vocale en instrumentale
ten ?osit*es van Nederlandse componis-
de gehore brengen. Na afloop van
le„ V^ng zal er voor de genodigden ge-
Van nr, t°t ontmoeting zijn in de foyer
p. ae ..Vereniging" te Nijmegen,
misnu Pnnselijke legaat zal deze Acade-
°be zitting bijwonen.
A^L&ntl* Raadsvergadering van de
stanrt.KCesane Katholieke Midden-
WorrW°nd, zal 28 en 29 AP'rü in Zelst
komst gehouden. Tijdens deze bijeen-
de "M ^.ordt het 45-jarig bestaan van
MuiJ, ,mg Zeist herdacht. Prof. dr.
AmsSj 1 van de VrÜe Universiteit te
en zal spreken over reputatie
tunctie van de middenstand.
Wij vestigen de aandacht van onze
Zers °P de advertentie in dit nummer
ch effende de nationale bedevaarten
aar Lourdes.
Om velerlei redenen kan men een
handzaam Zondagsmisboek ver
kiezen boven een volledig dag
missaai. Niet de minst eerzame reden
kan gelegen zijn in het feit, dat men
practisch alleen op Zon- en feestdagen
in de gelegenheid is de heilige Eucha
ristie mee te vieren. De uitgeverij „Het
Spectrum" heeft, dit in aanmerking ge
nomen, aan velen een uitstekende dienst
bewezen door een „Missaal voor Zon
dagen en Feesten" uit te geven, dat
verhoudingsgewijs alle goede eigen
schappen heeft van het grote Spectrum
missaal. Weer die voortreffelijke tech
nische en technisch-artistieke verzor
ging wat band, papiersoort en typogra
fie (van Aldert Witte) betreft. En, wat
belangrijker is, weer die kundige con
ceptie van het geheel met en inzicht
gevende verklaringen. Achter de ano
nimiteit van samenstelling en bewer
king gaat wederom, zoals bij het grote
Spectrum-missaal, de naam schuil van
C. A. Bouman, wiens kennis van de
liturgie en christelijke spiritualiteit ook
ten grondslag heeft gelegen aan het al
om genoemde en reeds in meer
talen overgezette „Groot Gebedenboek".
Het nieuwe Zondagsmissaal bevat ook
de misformulieren voor de feesten, die
in de Nederlandse en Belgische bis
dommen op Zondag gevierd kunnen
worden; voorts vindt men er bijvoor
beeld in de missen van kerkwijding, de
votiefmissen ter ere van de Moeder
1 huwelijksmis (met de nieuwe-
liturgische zegening bij een zilveren of
gouden huwelijksfeest) en de missen
der dodenliturgie, waarbij men tevens
de gehele uitvaartliturgie vindt met de
gregoriaanse melodieën. Doordat het tot
op de jongste ontwikkeling in de litur
gie is bijgewerkt, kan men dit binnen
het kader van zijn beperking zo volle
dig mogelijke misboek ook gebruiken
voor de liturgie van de Paasnacht en
voor het feest van Maria Tenhemelop
neming.
Als zangboek kan het dienst doen
in zoverre er de belangrijkste missen
en gezangen uit het Kyriale een
plaats in vonden. Dit deel wordt door
practische aanwijzingen voorafge
gaan, nadat reeds in de algemene in
leiding een beschouwing over de be
tekenis van de liturgische zang is
vervat.
Achterin vindt men een nuttig
aanhangsel met verschillende gebe
den, o.a. biecht- en communiegebeden
en de gevoelig meditatieve kruisweg
oefening van kardinaal Newman.
De van religieuze inspiratie getuigen
de en bij de oudste tradities aansluiten
de vignetten zijn van J. B. Sleper. Het
hierbij gereproduceerde vignet is dat
van het hoogfeest van Pasen.
Geen enkele aanmerking tenslotte?
Slechts één, en dan nog maar in de
vorm van een vraag: het is ons niet
duidelijk, waarom van de epistels en
evangeliën niet de Latijnse tekst werd
opgenomen, terwijl dit terecht wel ge
beurde bij alle andere misteksten
ook bij het dagelijkse Laatste Evangelie.
Naar wij vernemen heeft de ontwer
per vair het „Frary" standaard-kust
vaartuig de heer Frank Rijsdijk
uit Zweden opdracht ontvangen voor de
bouw van twee van deze schepen. Ze
zijn bestemd voor het vervoer van cel
lulose. De ontwerper onderhandelt thans
over de uitvoering van een 3e Zweedse
opdracht en is ook in bespreking met
Franse opdrachtgevers. De schepen voor
Frankrijk zouden als fruitschepen wor
den gebouwd.
Het aantal aanvragen uit binnen- en
buitenland is inmiddels het dozijn ge
passeerd. Ook voor Nederlandse reke
ning worden enige van deze schepen
gebouwd. De heer Rijsdijk, die de sche
pen in eigen beheer gaat bouwen, voert
momenteel onderhandelingen over de
aankoop van een bestaande scheepswerf.
Deze onderhandelingen zijn nagenoeg
voltooid.
Het „Frary" standaardkustvaartuig is
een open shelterdekschip met een bruto-
inhoud van 499 ton bij een draagver
mogen van ca. 1060 ton. Het schip zal
worden uitgerust met 4 stuks 6-cylindei
Caterpillar motoren met een totaal ver
mogen van 680 pk. welke 2 stuks Voith-
Schneider propellers aandrijven. Daar
met deze schroeven ook wordt gestuurd
is een roer overbodig.
Deze propellers verschaffen het schip
een manoeuvreerbaarheid die met de
conventionele schroef niet te bereiken
valt. De machinekamer ligt boven de
waterlijn.
~r~l rich Kastner is een van de weinige Duitse auteurs, op wie het
rf tijdsgewricht drukt zonder dat het hem bedrukt. Met zijn humor slaat hij
J—N zich wel door de „dagelijkse zorgen" („Der tagliche Kram") heen, en
onverpoosd raadt hij zijn publiek aan hetzelfde te doen; want humor is een
machtig wapen voor wie zich overigens ontwapend weet. Onmiddellijk na de
ineenstorting van het humorloze Derde Rijk is hij er weer mee gaan werken, op
de planken van het politieke cabaret en in de krant. Het boekje „Der tagliche
Kram" is van deze activiteit tussen '45 en '48 de samenvatting; het bevat dat
gene wat leesbaar bleef, nadat de gelegenheidsmoraal er aan ontvallen was.
In Nederland heeft Kastner een enigs
zins verwante geest in Han Hoekstra,
die zijn rijmpjes ambitieus vertaalt. Hun
beider humor richt zich tot volwasse
nen. is levenswijs en puntig, maar blijft
tevens zo argeloos van houding, dat
men zich over het succes van hun boe
ker. en boekies voor kinderen niet hoeft
te verwonderen.
Ten aanzien van Kastner en zijn on-
ervansbare illustrator Walter Trier,
kan men zelfs laten gelden, dat hij
als kinderbuekr-hrijver op het niveau
iyrj]ne .Winnie the
pooh"), Lewis Carrol („Alice in Won
derland i. Waldemar Bonsels (..Die
Biene Maya"), Selma Lagerlöf (..Nils
Holgersons wonderbare reis") en Astrid
Lidsren („Pippi Langstrump").
Kastner's eerste grote boek in dit op
zicht is dan „Emil und die Detektive"
uit 1929: het werd een paar maal ver
filmd en ^voor toneel bewerkt. Een inter
nationale populariteit viel ook ten deel
aan zijn „Bilderbuch". een moderne
Esopet voor jong en oud: „Die Konfe-
renz der Tiere"; er verscheen onlangs
een nieuwe Nederlandse editie van.
Na de oorlog kwam Kastner nog met
een, intussen ook al weer verfilmde,
vrij realistische kinderroman, „Das
doppelte Lottchen", voor den dag.
De toon van al deze boeken is moei
lijk te vertalen. Er gaan dan subtilitei
ten verloren, waarvan de volwassene
het belang voor het kind gemakkelijk
onderschat Het kind dat Kastner leest,
zal wellicht niet alles van hem begrij
pen, maar al lezende gaat het zeker
niet ongestoord aan de subtiliteiten in
deze kinderromans voorbij. De criticus
James Krüss verhaalde tijdens het be
zoek van Erich Kastner aan Amsterdam
in 1950. hoe hij waargenomen had, dat
volwassenen over de volgende zin uit
„Das doppelte Lottchen" achteloos
plachten heen te lezen, maar dat kinde
ren er onbewust de ernst van aanvoel
den: „Die Zeit vergeht. Sie weiss es
nicht besser". Waarschijnlijk moeten _wij
méér op dergelijke, „kleinigheidjes"
letten, willen wij iets van het geheim
van een goed kinderboek begrijpen.
Vertalers staan hier wel voor een bij
zonder veel smaak eisende taak.
Hier woont het geluk
Dezer dagen is een tweede druk ver
dienen van Kastner's romannetje voor
volwassenen, ..Der kleine Grenzver-
kehr". door Johan van der Woude met
zorg vertaald onder de titel „Klein
Grensverkeer, of Hier woont het geluk.
Romance in Salzburg".
Er is reden om het feit van die twéé
de druk te beklemtonen. Ook boe
ken hebben hun lotgevallen. Toen
Kastner deze romance tijdens de
Salzburger Festspiele in 1937 voorbe
reidde, waren Oostenrijk en Duitsland
door grenspalen, slagbomen en ver-
Het is de Rijkswaterstaat gelukt het
laatste van de vier grote stroomgaten
bij Nieuw-Vossemeer te dichten. De
afdamming van het zestig meter wijde
gat is zodanig versterkt, dat een ste
vige afsluiting verkregen is. Door deze
laatste dichting is thans de keten van
zeedijken langs de gehele kust van
Noord-Brabant gesloten. Vele kilome
ters beschadigde dijkvakken bezitten
echter nog slechts een voorlopige nood-
kering, welke in de komende maanden
verder versterkt en verhoogd moet
worden.
Op uitnodiging van de minister van
Verkeer en Waterstaat zal een aantal
parlementsleden 9 April een bezoek
brengen aan Schouwen en Duiveland,
teneinde een duidelijk begrip te krijgen
van de situatie, die nog altijd zeer zor
gelijk is. Tot deze tocht zijn uitgenodigd
de leden der watersnoodcommissie uit
de Tweede Kamer en de leden der com
missie van rapporteurs uit de Eerste Ka
mer voor de begroting van Verkeer en
Waterstaat, zomede de leden der com
missie van rapporteurs uit de Eerste
Kamer voor de Noodwet Dijkherstel.
Met minister Algera zal ook o.a. de
directeur-generaal van de Rijkswater
staat, ir. Maris, de parlementsleden ver
gezellen.
De „Stichting 1953", die ten doel
heeft liet lenigen van de nood in de
getroffen gebieden o.a. door het uitge
ven van een „Watersnoodtegel", heeft
thans de goedkeuring verkregen van de
accountantsdienst van het Nationaal
Rampenfonds. Reeds zijn grote aantal
len van deze in drie kleuren uitge
voerde geglazuurde tegel voor de prijs
van f 2.50 verkocht. Zoals bekend, be
vat de tegel een door de Amsterdamse
kunstenaar Jac. Groot ontworpen af
beelding van een dijkwerker die de
hand aan de schop heeft geslagen. Op
de achtergrond staat ter linkerzijde een
beeld van het verwoeste land en aan
de andere kant het herbouwde land
met de golvende korenvelden. Het on
derschrift luidt: „Geloof en Volharding".
Het batig saldo van de opbrengst komt
geheel ten goede aan het Rampenfonds.
De Stichting heeft enkele exemplaren
van de tegel gezonden naar het Ko
ninklijk Huis. Bij de verkoop op grote
schaal heeft men zich verzekerd van de
medewerking van verscheidene vereni
gingen en van de schooljeugd. Men
tracht vooral ook in het buitenland be
langstelling voor deze tegel te kweken.
De Stichting 1953 is gevestigd te Am
sterdam, P. C. Hocftstfaat 43, Postgiro
1187.
Namens het gehele Nederlandse volk,
in het bijzonder namens de getroffenen
door de watersnood van 1 Februari,
heeft de aartsbisschop-coadjutor mgr.
dr. B. J. Alfrink. zijn dank betuigd aan
Kardinaal Van Roey, aartsbisschop van
Mechelen en Primaat van België, voor
de hulp, die de Belgische katholieken
aan het geteisterde Nederland hebben
gegeven.
schil in postzegels „voor eeuwig" van
elkaar gescheiden. Toen het boekje
in 1938 verscheen, had men de twee
landen juist „voor eeuwig" met elkaar
verbonden. Ze hadden toen dezelfde
postzegels, en er waren generlei gren
zen meer. En het kleine boekje ver
dween. om niet in beslag te worden
genomen, haastig naar het buitenland
En nü. schrijft Kastner in 1948. nu dit
werkje over 'n amourette tijdens die
Festspiele in herdruk verschijnt, zijn
Duitsland en Oostenrijk weer „voor
eeuwig" van elkander gescheiden.
Weer door grenspalen, slagbomen en
verschil in postzegels. En hii voegt
er aan toe: De nieuwste geschiedenis
is, naar het mij voorkomt, niet op de
hand van de schrijvers, maar op de
hand van de postzegelverzamelaars.
Propaganda voor Festivals
Een volbloed-ernstig Europeaan zou
over die grenzen, dewelke de interna
tionale uitwisseling van gedachten en
de broederschap der mensheid in de
weg staan, alleen maar een diep tragisch
verhaal kunnen schrijven. Kastner werd
er echter door bewogen tot een ro
mance, een half blij en half droevig
verhaal met veel troubadourpoëzie er in.
Daarnevens zag hij kans er de beste
propaganda voor Festivals van te ma
ken die men zich wensen kan. Dit „Salz
burger Tagebuch" is iets om de organi
satoren van bijvoorbeeld het Holland
Festival jaloers te maken! Alle grenzen,
die het deelnemen aan de feestelijkheid
van het geluk in de weg staan, stoot hij
open. Voorzover ze blijven bestaan, doen
zij dit als te nemen hindernissen in een
soort concours-hippique van de liefde.
Faustchen, de kleine Faust. de grens-
ganger in deze romance, ontdekt op de
plaats waar hij staat: ..Hier woont het
geluk". En deze ontdekking is nog his
torisch verantwoord ook, want toen men
te Salzburg het fundament legde voor
een Mozartmonument, kwam in een
oud-Romeinse mozaïekvloer de inscrip
tie bloot: „Hic habitat felicitas", het
geen precies hetzelfde betekent.
Overigens kan men dit boekje van
Kastner niet waarderen, als men er het
badinerende element niet in onder
scheidt. Een kamermeisje ontpopt zich
als gravin; een amateur-blijspelschrijver
ziet zich in zijn beste intriges door de
kostelijkie werkelijkheid overtroeft; m
ren grensstad heeft men uitzicht op
twee werelden: een mens .is beurtelings
millionnair en een arme slokker; het le
ven is een parodie niet een dubbele bo
dem.
Kastner's humor laat ons telkens door
de bovenste bodem heenzien. In poëzie
schuilt soms veel proza; in proza veel
poëzie. Veel eenvoudige dingen laten
zich ingewikkeld zeggen, vooral in
Duitsland. Kastner is een opbeurende
uitzondering, omdat hij ingewikkelde
dingen zo eenvoudig op een bereikbaar,
niet te hoog en niet te laaa, geluk af
stemt.*)
NICO VERHOEVEN
N.a.v. Erich Kastner: Klein grens
verkeer. Vertaling: Johan van der Wou
de. Illustraties: Walter Trier. 2e druk.
L. J. Veen's Uitg. Mij., Amsterdam.
Er is plotseling een bijzondere be
langstelling gewekt voor een van de
schilderijen uit de collectie van Theo
van Gogh, die, zoals wij bericht hebben,
momenteel in het Amsterdamse Stede
lijk Museum wordt tentoongesteld. Het
betreft een schilderij, dat in de catalo
gus staat vermeld als portret van een
onbekend schilder en dat de weduwe
van Theo van Gogh. na de dood van
haar man, vanuit Parijs naar Nederland
meebracht, tegelijk met een groot aan
tal conterfeitsels van haar zwager Vin
cent. Reeds langer meende men, dat het
schilderij aan Paul Gauguin toegeschre
ven kon worden. Door de aanwezigheid
van een groot aantal buitenlandse des
kundigen ter gelegenheid van de Van
Gogh-herdenking is deze suggestie be
waarheid. Bij de beoordeling waren de
heren Tralbaut, Douglas Cooper, de
museum-directeuren Jean Leymaire,
Jean Latour en prof. Hammacher en
tevens prof. van Gelder, dr. Heyligers,
prot Kraus en de heer Jaffé aanwezig.
Volgens dr. Tralbaut stelt dit schilde
rij dezelfde persoon voor. die als „de
acteur" door Vincent van Gogh te Arles
werd geschilderd.
Het is het bekende prachtige groe
ne portret met de achterover liggen
de kop, dat op de tentoonstelling te
Den Haag te zien is. Zoals men weet,
heeft Gaug'uin Vincent in Arles be
zocht, toen hij in het gele huisje aan
de Place Lamartine woonde. Zij heb
ben toen samen veel geschilderd.
Maar hoewel Van Gogh erg verlangd
had naar de komst van zijn Parijse
vriend, bleek de samenwerking zulke
ondraaglijke spanningen op te roepen
tussen deze beide door ontberingen
en eenzaamheid ondermijnde lieden,
dat er een hevige crisis ontstond,
Portret van de acteur, en profile,
door Paul Gauguin.
te doen opnemen. Gauguin, die zich
Het portret van de acteur, en face,
door Vincent van Gogh.
waarin Vincent zich het oor ver
minkte. Door de opwinding in het
dorp, die hierna ontstond, werd hü
gedwongen zich in het ziekenhuis
bedreigd en misschien ook niet geheel
onschuldig voelde, vertrok daarna
overhaast naar Parijs.
Tijdens het verblijf in het gele huisje
moeten beide portretten ontstaan zijn,
waarbij Vincent het model en face en
Gauguin het en profile schilderde.
Deze identificering, die enige sensatie
verwekt heeft, geeft dus ook een dank
bare aanvulling omtrent de kunsthisto
rische gegevens van Gauguins verblijf
in Arles, een tijd die van ongemeen
grote betekenis in Vincent's leven is
geweest, omdat juist toen de eerste
symptomen van het ziektebeeld zich
openbaarden, waaraan een der grootste
figuren uit de picturale historie ten
slotte ten onder ging.
ZONDAG 5 April: Verrijzeniszondag;
Mis v. d. dag; sequentie; Credo; prefatie
enz. van Pasen; wit.
MAANDAG: Mis v. d. dag; sequentie;
Credo; prefatie enz. van Pasen; wit.
DINSDAG: Mis v. d. dag; sequentie;
Credo; prefatie enz. v. Pasen; wit.
WOENSDAG: Mis v. d. dag; 2 voor Kerk
of Paus; sequentie; Credo; prefatie enz.
v. Pasen; wit.
DONDERDAG: Mis v. d. dag; 2 voor
Kerk of Paus; sequentie; Credo; prefatie
enz. v. Pasen; wit.
VRIJDAG: Mis v d. dag: 2 voor Kerk
of Paus; sequentie; Credo; prefatie enz.
v. Pasen; wit.
ZATERDAG: Mis v. d. dag; 2 H. Leo I;
sequentie; Credo; prefatie enz. v. Pasen;
wit.
ZONDAG 12 April: Beloken Pasen; Mis
v. d. dag; Credo; Paasprefatie; wit.
Vrijdagmiddag is de „Spaarnestroom'
van de N.V. Hollandse Stoombootmaat
schappij in de thuishaven Amsterdam
teruggekeerd. Het schip is, zoals be
kend, in de nacht van 20 op 21 Maart
in het Nauw van Calais in aanvaring
gekomen met de Duitse „Waldemar-
sieg" en, nadat het door de bemanning
was verlaten, in half zinkende toestand
door de .Stentor" van de K.N.S.M. naar
Dover gesleept.
De „Spaarnestroom" kwam in de na
middag van de 21ste Maart voor Dover
en werd toen overgenomen door de En
gelse sleepboot „Lady Brassey", die het
schip in de buitenhaven aan de grond
heeft gezet.
Nadat een geïmproviseerde reparatie
was uitgevoerd, is de lading overge
bracht in twee kustvaarders. Daarna
heef men de schade beter kunnen vast
stellen, omdat het schip inmiddels ge
rezen was. Aan stuurboordzijde bij het
achterschip was een gat van circa drie
vierkante meter ontstaan. Terwijl het
schip nog altijd in de buitenhaven van
Dover lag, is een noodreparatie uitge
voerd onder toezicht van Lloyds. Don
derdag is de „Spaarnestroom" uit Do
ver vertrokken voor de thuisreis. Het
schip werd over de Noordzee gesleept
door de sleepboot „Noord-Holland"
van de fa. Wijsmuller. Aan boord van
de „Spaarnestroom" waren elf leden
van de oorspronkelijke bemanning, die
tijdens het oponthoud te Dover al het
nodige hebben gedaan om de tekenen
van .de ramp zoveel mogelijk uit te wis
sen.
Naar de N.V. Stoomvaartmij. „Neder
land" mededeelt wordt overwogen, het
van een nieuwe boeg voorziene m.s.
„Oranje", een Pinkstertocht te laten
maken naar de Zuidkust van Engeland
en Zuid-Ierland. Het ligt in de bedoe
ling, dat de „Oranje" 21 Mei uit de Am
sterdamse haven vertrekt en 26 Mei
weer terugkeert. Op 29 Mei vertrekt het
schip dan weer naar Indonesië.
Het Koningin Julianafonds heeft ten
behoeve van de bouw en de inrichting
van het zeemanshuis „Stella Maris", dat
aan de Willemskade te Rotterdam in
aanbouw is, een bedrag van f 10000.
geschonken.
