Eén uur carillonbespeling
5000ste!
HET
ZEVENDE KRUIS
<11
Haerlemsche Musyckcamer con
certeert in Duin en Kruidberg
De glorie van het
kapittel
verzet van Martinus
de Swaen
vermeende
Het
CENTRALE VERWARMING
ftïïss
Boeiende film in Lido
Moeilijke periode
Ambonezen betogen op Binnenhof
Stadsbeiaardier Peters brengt een feest
van kleur en klank
Flora 1953
Uitslag vierde binnen-
tentoonstelling
(•ROEK Co.
Ver. Kath. Dammers
Eerste ronde thuis-
dammers gespeeld
HERINGA WUTHRICH
KROMSTAF OVER HAARLEM
Belangrijke opdrachten
voor Figee
Voor vrijlating van ir Manusama en Wairisal
SLEUTEL WEG?
Hazardspelers ver
oordeeld
ZATERDAG 25 APRIL 1953
PAGINA 9
ftlOEMENDAAL - TEL. 22143
Biljarten
Bestuursverkiezing K.N.P.
VOLGENDE
MAAND DE
Rembrandt
Lnxor
City
Minerva
Frans Hals
Spaarne
Cinema
HAARLEM
CENTRALE VERWARMING
JOHNSON OLIEBRANDERS
35
N.V. HYPOTHECAIRE
BELEGGINGSBANK
„Rokato" met „Fatale
druppels"
Vanavond komt ie weer!
„DE SLEUTELSPECIALIST"
Kostbare filmnoviteit
gestolen
Uitreiking onderscheidingen
Verkooplokaal NOTARISHUIS
INBOEDELVEILING 5/6 Mei 1953
~5
Een stralende zon, weinig wind, en
een onafgebroken lied van een bedrij
vig en gonzend stadsleven, kortom een
karakteristieke sfeer, waarin de beiaar
dier naar hartelust zijn overvloedige
klanken uitstrooit over de stad. Zo was
net Vrijdagmorgen toen de stadsbeiaar
dier A. Peters tussen half 12 en half één
ln een uitgebreid programma het carillon
Van de aloude St. Bavo bespeelde. Speels
dwarrelden de klanken door het pure
luchtruim en mengden zich met het
voortgaande, jachtige straatleven dat
beheerst wordt door claxonnerende en
ronkende auto's en motoren, en een
zich haastende en reppende mensenme
nigte. Nu eens zijn de carillonklanken
fel contrasterend, zoals met een schei
en onbarmhartig hard klinkelde bel van
een juist passerende ijscoman, dan
Weer met een zelfde luchtigheid worden
ze geabsorbeerd en het jonge dartele
snateren van de zo juist vrij gelaten
schooljeugd. En toch verwekken de
tuimelende klanken van het carillon
in het onderbewustzijn der passerenden
een, zij het misschien vluchtige, stem
ming, die in zekere mate gemeenschaps
idee heeft met de factor dat de mens
heid muziek in het leven nodig heeft
Als dit dan geschiedt op een dusdanige
verantwoorde wijze als de nieuwe Haar
lemse carillonbespeler A. Peters dit
doet, gaat er zelfs een zekere culturele
vorming van uit. Al lijkt het, dat de
menigte achteloos aan dit alles voorbij
gaat, toch blijven de indrukken onwil
lekeurig naklinken.
We hoorden een zich snel voortspoe
dende, en kennelijk als handelsreiziger
uitziende jongeman, en passant dapper
het vanuit de hoge toren neerdalende
Solfegjlied van Grleg meefluiten. De
diverse volksliederen, intussen in va
riatievolle bewerkingen gespeeld, zijn
een feest voor het oor evenals o.a. de
met smaak gekozen dansvormen van
Chopin. W. de Fesch en Dameau.
Intussen was het een zeer prettig
kennismaken met de onlangs hier in
Haarlem benoemde beiaardier A. Pe
ters. In bonte verscheidenheid heeft hij
ons de grote klankmogelijkheden van
het Haarlemse carillon laten horen. Zon
der iets aan de prestaties af te willen
doen, had Peters de weersomstandighe-
Uitslag van de beoordeling van de Vierde
Binnèntentoonstelling (Belgische Deel
name) door de Internationale Jury, 24
April 1953.
Bijzondere ereprijzen:
Zilveren Medaille van H. M. de Konin
gin aan fa. G. J. Bier Zn.. Melle, voor
Collectie Azalea's. Bronzen Medaille van
Z. K. H. de Prins der Nederlanden aan S.
A. Sander Fils, Brugge, voor Collectie
Orchideeën. Plaquette van het Ministerie
van Landbouw, Visserij en Voedselvoorzie
ning aan Stadsbestuur van de Stad Ant
werp en voor decoratieve inzending palmen.
Gouden Medaille van het Provinciaal Be
stuur van Zuid-Holland aan Frans Bracke-
De Coene, Lochristi, voor Collectie Aza
lea's.
Sectie I Azalea's en andere bloeiende
plantem Zn„ Melle: Ereprijs
van de gemeente Heemstede. Frans Bracke-
De Coene. Lochristi: Ereprijs van de ge
meente Haarlem. Fa. Paul de Schrijver. Lo
christi, Ereprijs van de gemeente Hille-
eomy - Gebroeders Wille (Chas. en Jos.-
wiiie gr Co),, Zomergem: Grote gouden
edailie. L. J. Draps-Dom, Strombeek-
ussel: Gróte gouden medaille (Horten-
sias). h. A. Buyle, Lochristi: Gouden me-
aame. Fa. Gebroeders Bracke, Lochristi:
Gouden medaille. Max Debersaques, Des-
telbergen: Grote verguld zilveren medaille.
Fa. Jules Vercauteren 8c Zoon, Wetteren-
tem-Eden: Grote verguld zilveren medaille.
Horticulture St. Fiacre S.A., Destelbergen-
Gand: Verguld zilveren medaille. Arthur
Piens, Gentbrugge: Verguld zilveren me
daille. Fa. August Haerens Zn., St.
Amandsberg: Verguld zilveren medaille.
J. de Puysseleyr, Lochristi, Zilveren
Medaille. Bloemisterij B. de Cleeng-De
groote PVBA, Lochristi: Zilveren medaille.
Horticulture ,,La Drève" N.V., Destelber-
gen-Station: Zilveren medaille.
Sectie II (warme kasplanten, groene plan-
mn). D. L. Ankersmit. Melle: Ereprijs van
gemeente Noordwijk. Etabl. d'Hort,
Frangois Spae, Melle: Grote gouden me
daille. Horticulture St. Fiacre S.A., Destel-
d^rgen-Gand: Gouden medaille. Ernest De
Coster, Melle: Gouden medaille. Etabl. d'
Hort. Alexis Dallière, Ledeberg: Grote ver
duld zilveren medaille. Edmond De Somer,
Amandsberg-Gent: Grote verguld zil
veren medaille. Fa. G. J. Bier Zn.. Melle:
yerguld zilveren medaille. V. Botelberge,
Melle: Verguld zilveren medaille. Emile
Fraet, St. Amandsberg-Gent: Zilveren me
daille.
Sectie III (Orchideeën en Anthuriums).
S. A. Sander Fils, Brugge: Ereprijs v.
de gemeente Zandvoort. Joseph de Cnyff,
Fksaerde: Grote gouden medaille. S. A.
FJandria, Brugge: Gouden medaille. Etabl.
d Hort. Alexis Dallière, Ledeberg: Grote
gouden medaille (Anthuriums).
Gemengde collectieve inzending.
Verbond der Bloemisten van Gent: Ere-
£rVs. van de Kamer van Koophandel en
Fabrieken Haarlem.
A ffaiPTtPntiti
le da§ van hét kadêrkam-
dp 2.T. ap klasse onder leiding van
p. Park-Sociëteit, welke worden
5? zijn- café'rest Muidér, Kruisweg
7.68 0
9.37 2
9.37 2
8.90 0
246 32 45
300 32 51
300 32 71
285 32 46
300 30 41 10.00 2
163 30 29 5.43 0
205 28 27 7.32
300 28 74 10.71 2
300 24 71 12.50 1
300 24 44 12.50 1
297 27 49 11.00 0
300 27 39 11.11 2
r'oves
Noordman
yan Rongen
■^unènburg
Tjipkinann
^'llemsen
Holié
ASema
Agema
an Rongen
S'okmann
JJoves
hedlnSrkand ,met ^et bloemencorso van
gëwn,iJIJ -n, wedstrijden enigszins
dag en 7' F wordt n I' niet Zater"
striiriP z?pdag a.s. gespeeld. Deze wed-
DinVri Zljn vastgesteld op Maandag en
Svond fs 20 Dinsdag a.s. de sluitings-
avonrtUitslageiLvan de °P Honderdag-
Volgt? gespeelde wedstrijden zijn als
Lmenburg
Doves
Noordman
an Rongen
Lunenburg
è§ema
Doves
ÖoUémann
voortge2etSaV°n^ W01'den de wedstrijden
300
26
78
11.53
2
179
26
33
6.88
0
223
32
39
6.96
0
300
32
39
9.37
2
300
23
48
13.04
2
183
23
37
7.95
0
297
26
66
11.42
0
300
26
52
11.53
2
300
18
116
16.66
2
171
18
36
9.50
0
234
26
41
9.00
0
300
26
59
11.53
2
den wel volop mee. Er was geen sprake
van een door de wind uiteengescheurde
harmonische klankverhouding. Het was
een echt spel van klanken dat zich har
monieus in verhouding liet voegen met
de hemelatmosfeer. Licht, lucht en
klank, drie factoren die totaal aanwe
zig waren om deze bespeling te maken
tot een feest van kleur en klank.
JAN LAARVELD
In de Vrijdag j.l. gehouden vergade
ring van de K.N.P. werd besloten tot
het kiezen van een eigen afdelingsbe
stuur voor de afd. Haarlem. Het secre
tariaat van dit nieuwe besturu is ge
vestigd ten huize van de heer W. Nu-
poort, Damiatestraat 32, Haarlem.
Advertentie
yv e Duitse schrijfster Anna Seghersdie de roman „Het zevende kruis" heeft
J geschreven en Fred Zinnemann, die de roman heeft verfilmd, denken wel
-*S iets anders over de Du'itse concentratiekampen dan sommige Duitsers,
die nog altijd niet geloven, dat ze hebben bestaan. Boek en film spelen namelijk
in den fare 1936. Toen waren ze er al en hoe! Toen zaten ze al vol en hingen de
weerlozen, met de armen op de rug gewrongen, aan kruisen te sterven.
Heisier ontmoet eindelijk de vrienden,
die hem zullen helpen, onder meer een
Joodse dokter, die zijn verwonde hand
verbindt, een winkelierster, die hem aan
kleren heïpt (een magnifieke scène),
een vroegere vriend, die een beetje dom
politiek-loos is, maar door het leed van
Georg tot het ware inzicht komt, een
verzetsman, die hem verder helpt. Tot
hij eindelijk het land der nachtmerries
kan verlaten. Dan heeft hij ingezien, dat
temidden van het kwaad het fatsoen
voor de dag komt, als het maar even
een kans krijgt. Met deze positieve con
clusie eindigt het verhaal. Het fatsoen
geeft het niet op.
De eerste helft van de film is supe
rieur. Zinnemann gaat alle overdrij
ving uit de weg. Zo radicaal, dat er
aan de handeling, hoe afschuwelijk het
oord der verschrikking ook is, hoe
genaamd geen sensatie te beleven valt.
Wat er gebeurt, wordt gesuggereerd,
niet getoond. Hoe verschrikkelijk die
foltering is, kan men uit de angst en
de dreiging opmaken. Temidden van
het halfduister leeft die angst en in
de modder, waarin het pistool van de
vluchteling wegzakt, als de bloedhon
den hem op de hielen zitten.
In de tweede helft gaat de film over
tot een ietwat toneelmatig procédé. De
dialoog is daar nodig, maar overheerst
nu en clan. Alleen de figuur van Heisier,
die de centrale figuur is, is arm aan
woorden. Hij waart door de film als een
spook, opgejaagd,
bijna niet meer van
deze wereld. En hij
verdwijnt als een
spook in de nacht.
De film is enkele
jaren geleden reeds
gemaakt, maar de
vertoning is om re
denen die men ver
moeden kan uitge
steld. Ten onrechte,
menen wij, want de
zaken, waar het
hier om gaat, moe
ten de mensen ken
nen. Dit geldt te
meer, waardie
zaken met goede
smaak behandeld
zijn.
Het is jammer,
dat de titels zo bar
slecht vertaald zijn.
Ze zijn verschrik
kelijk. Wilt U een
voorbeeld, ziehier:
„I was afraid that
you had moved"
heet in de vertaling
„lk was bang, dat
je had bewogen".
Het betekent noch
tans: „Ik was bang
dat je verhuisd zou
zijn". Dat is iets
anders, dachten wij.
Maar laat zo'n
blunder niemand
weerhouden om de
film te gaan zien.
In het kamp Westhofen zijn zeven
gevangenen ontsnapt. S.S.-ers en hun
honden zuilen de stakkers wel vinden
en zeven kruisen wachten op hun
slachtoffers. Zes van de zeven worden
gepakt. Onder hen is er één, die zich
zelf gaat aangeven, wanhopig en ver
twijfeld als hij is en niet meer gelo
vend in de goedheid van de mensen.
De zevende is Georg Heisier, die op
gejaagd wordt ais een dier en via vele
benauwde ogenblikken het vege lijf
weet te redden aan boord van een
Nederlands schip, dat hem uit het ver
vloekte land wegvoert naar een vrije
wereld. Hijzelf kan niets doen en is
afhankelijk van de weinige vrienden,
waarop hij rekenen kan, een mager
troepje verzetslieden, die niet veel
kunnen uitrichten, maar hun werk met
bloedige ernst verrichten. Ook hij
raakt aan de rand van de vertwijfeling.
Hij was al kapot van ellende en ver
nedering, toen hij uit het kamp vluchtte
en is meer meegesleurd dan meegelopen.
Vooral zijn vriend Wallau tracht hem
moed in te spreken en houdt vol, dat de
menselijke goedheid het op den duur
winnen zal. Hij is de eerste, die weer
gepakt wordt en aan het kruis gehan
gen door zijn beulen, nadat zij hem
walglijk hebben mishandeld. Maar zijn
fluisterstem blijft Georg volgen en aan
moedigen als hij uitgeput, benauwd en
tot de dood bedroefd op het punt staat
de moed op te geven, vooral op dat ver
schrikkelijk ogenblik, als hij zijn ver
loofde terug vindt, getrouwd met een
partijman en door haar aari de deur
wordt gezet.
De bezoekers van het Rembrandt-
theater kunnen deze week kennis maken
met de drie dimensionale film, welke
men moet bekijken met behulp van een
speciale bril met rood en groen glas. Het
merkwaardige is, dat de diepte, welke
in de film komt, tot de meest malle
situaties kan leiden. De rustige kijker
in de zaal ziet speren en messen, tafels
en stoelen, cricketballen en andere voor
werpen recht op hem afkomen en de
brandweer bezorgt hem met een klein
beetje fantasie een nat pak. Een voor de
ogen vermoeiend, maar alleszins waar-
(lig, experiment, dat men niet verzuimen
moet mee te maken.
Als hoofdfilm draait „My Lord steelt
juwelen", waarin Greer Garson en Mi
chael Wilding de hoofdrollen spelen. Het
is de geschiedenis van het kamermeisje,
dat. na beticht te zijn van diefstal, welke
door een broer van een adellijk heer
gepleegd is, tot de ontdekking komt, dat
met flair en kwasie-adel-zonder-geld
heel wat in de wereld te bereiken kan
zijn. Een gegeven, dat volgens de moraal
niet te dekken is, maar op zodanige
geestige wijze is uitgewerkt, dat men er
zich wel mee zal vermaken. De dialoog
is fijn van humor, de film helaas nog al
traag. 14 jaar.
Het verhaal deze week in Luxor
speelt zich af in de tijd dat Mexico
door de Federalisten werd geterrori
seerd. Zij ontdekken dat een ontsnapte
guerillastrijder in een Mexicaans dorp
verborgen wordt gehouden en steken
uit wraak het plaatsje in brand. De
enig ontsnapte kent als enig motief van
handelen voortaan slechts de haat
jegens degenen, die hem dat hebben
aangedaan. Er vallen dan ook rake
klappen. Boksminnaars komen even
eens aan hun trekken. 18 jaar.
De strijd tegen dé Indianen is reeds
menigmaal een dankbaar object geweest
voor cineasten. De liefhebbers van dit
genre krijgen weer het volle pond bij de
film „De een-ogige Indiaan", welke een
beeld wil geven uit de laatste Indianen-
oorlog. De sensatie in de rolprent op
genomen in technicolor is niet van de
lucht, maar de avonturen mogen nog zo
opwindend zijn, of het happy ending
komt in ieder geval. De film biedt wel
iswaar geen verrassingen, maar de ca
mera heeft sommige momenten toch wel
zo raak vastgelegd, dat de toeschouwer
steeds gespannen blijft. Veertien jaar.
Wie heeft nooit eens kennis gemaakt
met „Dé tante van Charlie"? Het gelijk
namige toneelstuk heeft overal op de
planken enorm succes gehad en wij mu-
gen verwachten, dat het de film we*
evenzo zal vergaan. Wij zullen hier niet
in details treden over het verhaal, want
men moet het toch gezien hebben om
er veel plezier aan te beleven. De film
die in technicolor is vervaardigd, zal
voor iedereen voldoende ontspanning
opleveren.
Parijs, liefde en een jong stel. Dat
is voldoende om een breed opgezette
film te vervaardigen, waardoor deze
drie elementen tot een kostelijke cock
tail worden gemengd. Het thema is niet
nieuw, maar de Fransen hebben er slag
van alles met een frisse kleur op te
dienen. Zo ook in „Edouard en Caro
line", het verhaal van twee jonge men
sen. die feitelijk geen moeilijkheden
kennen, maar voor wie de liefde toch
een probleem is. Dat geeft aanleiding
tot amusante situaties, welke er aan
gegeven zijn. Dat alles tenslotte op zn
pootjes terecht komt, is natuurlijk van
zelfsprekend. Achttien jaar.
Onder regie van William Witney en
John English is de griezelfilm „De ge
heimzinnige dr. Satan" tot stand geko
men. Dr. Satan is een mysterieuze mis
dadiger, die een robot heeft uitgevon
den, waarmede hij het gehele land wil
terroriseren. Om zijn robot te vervol
maken, heeft hij de uitvinding nodig
van de geleerde Scott. Er volgt dan een
spannende strijd tussen Het Koperen
Hoofd, een tegenstander van dr. Satan
en deze laatste.
Het eind van de film willen we u
niet verklappen, want dan is de span
ning er af. Veertien jaar en ouder.
Advertentie
Als gevolg van de grote belangstel
ling voor de uitvoering van 20 Maart
j.l. in de Renaissance-zaal van Tans
Hals Museum geeft „Die Haerlemsche
Musyckcamer" nogmaals een uitvoering
in Louis XVI-costuum.
De heer Hans Philips is ditmaal be
reid gevonden niet alleen als inleider,
doch rok als solist (clavecymbel) op te
treden. Het concert zal plaatsvinden op
Zaterdag 2 Mei a.s. des avonds 8.30 uur
in de grote zaal van Hotel Duin en
Kruidberg te Santpoort. Daar de Re
naissance-zaal vanwege de openstelling
van het Museum des avonds voor be
zoekers van de schilderijententoonstel
ling in de Flora-tijd niet meer voor het
geven van concerten disponibel is, heeft
het bestuur van de Musyckcamer naar
een andere geschikte gelegenheid moe
ten uitzien. Het heeft de directie van
genoemd Hotel bereid gevonden haar
grote zaal, door entourage en accoustiek
wellicht nog beter geschikt dan vele
andere zalen, disponibel te stellen voor
haar speciale uitvoeringen van mees
terwerken. uit de 17e en 18e eeuw.
Als bijzonderheid zij medegedeeld,
dat er twee werken van Joh. Seb. Bach
Het witte doek van dit theater staat
deze week in felle gloed. De bezoekers
krijgen een goede indruk van het
brandbestrijdingsbedrijf in de Verenigde
Staten, ditmaal in het bosrijke gebied
van Montana. De kleuren zijn (uiter
aard) hier en daar wat erg fantastisch,
maar sommige scenes imponeren toch
wel en men gevoelt bewondering voor
het uithoudingsvermogen en de moed
van de mannen. De film, die opent met
een vermaning voorzichtigheid te be
trachten met vuur in de open lucht, is
wel actueel, nu de zomer weer in aan
tocht is. Moge ieder de waarschuwing
ter harte nemen! 14 jaar.
Spencer Tracy 'in de rol van Georg Heisier in de' film
„Het zevende kruis" van Fred Zinnemann.
voor twee clavecymbels met strijkor
kest uitgevoerd worden met als solisten
Gertrude Maclaine en Hans Philips.
Deze werken komen zeldzaam tot uit
voering. Het programma vermeldt ver
der: Chaconne van Purcell, Concert
voor 2 fluiten en strijkorkestvan Tele-
mann, waarin Peter Munster en Henk
de Graaf de solopartijen vervullen en
het Concerto Grosso van Geminiani,
een tijdgenoot van Vivaldi en Corelli.
Een programma van uitsluitend stand
aardwerken, die zeer zeker in de smaak
zullen vallen van het kunstminnend
publiek.
Daar Hotel Duin en Kruidberg niet
direct met een buslijn is verbonden, zal
een extra bus de verbinding onder
houden tussen Station Haarlem en het
Hotel. Deze bus vertrekt om 8 uur van
af het Stationsplein en' na het concert
in tegenovergestelde richting. Het Ho
tel is ook bereikbaar per trein, halte
Driehuis-Westerveld (10 minuten gaans
van het Hotel), vertrek Haarlem 19.51-
Met deze uitvoering in een prachtige,
alleszins geschikte omgeving, zal de
Haerlemsche Musyckcamer de ge
trouwe bezoekers van hare uitvoerin
gen ten zeerste aan zich verplichten en
in nog grotere kring belangstelling ver
wekken.
O. K.
Woensdagavond is in het clubgebouw
van V.K.D. het tournooi geopend voor
zgn. thuisdammers. In zijn openings
woord heette de voorzitter, de heer Th.
Kok, alle aanwezigen welkom en ver
heugde zich over het grote aantal thuis
dammers, dat zich voor dit tournooi
had opgegeven. Hij zeide o.m., dat de
bedoeling van deze wedstrijden was
eenband te smeden tussen thuisdam
mers en leden van V.K.D. Vervolgens
deed hij mededeling dat dit tournooi
elk jaar herhaald zal worden.
Het is de bedoeling dat er drie ron
den gespeeld zullen worden in vijf
groepen. Er zijn prijzen beschikbaar
voor no. 1 en twee van elke groep.
Uitslagen eerste ronde: E. HulshofE.
Houtkamp 11, J. F. BoudijnG. J.
Meier 02, A. SchoorlA. Kok 02,
Th. HulsebosJ. Smit 02, Luttinkhui-
zenJ. J. de Graaf 02, Th. Knijnen-
burgTh. Kok 20, G. v. Weeringen
Sj. Wille 20, J. MerkelbaghJ. Bel
terman 20, A. CramerJ. Huisman
0—2.
De leden van V.K.D. speelden de vol
gende onderlinge wedstrijden: Th. Kok
H. Rump afgebr.; H. van GastelD.
Rump 0—2, A. MastelingBeelen af
gebr., G. FaaijSpanjaard 20, P. Hol-
lenbergG. Kraak afgebr,, R. KokP.
Mul afgebr., v. Wort-V. Andringa 11.
Advertentie
Sinds Haarlem in 1562 feestelijk en plechtig de eerste bisschop van het diocees
had ingehaald, Nicolaas van Nieuwland, is de stad er altijd trots op gegaan
bisschopsstad te zijn, en het leverde dan ook vele moeilijkheden op, toen
Sasbout Vosmeer in 1592 zijn macht, krachtens zijn aanstelling, ook over dit bis
dom wilde uitstrekkén. De kanunniken van Haarlem verzetten zich daartegen,
omdat zij er niets voor voelden het bisdom als een missiegebied te beschouwen.
Het bisdom mocht dan verweesd zijn, zij betoogden, dat ze de rechtmatige be
stuurders waren. Nooit is men het theoretisch hierover eens geworden, maar de
Apostolische Vicaris was diplomaat genoeg om de Haarlemmers niet te kwetsen
en toch zijn doel te bereiken. Hij erkende en zijn opvolgers deden evenzo
het kapittel als wettig, met alle daaraan verbonden kapittelrechten. Wel bewerkte
hij, dat het kapittel van zijn kant alle macht aan de Apostolische Vicaris over
droeg. De H. Stoel heeft zich over deze concordaten nooit duidelijk willen uit
spreken.
Meerdere en grote moeilijkheden stapelden zich op. Terwijl de Katholieke Kerk
officieel was uitgeroeid, predikanten op de loer lagen om het wereldlijke gezag
op elke paapse stoutigheid te attenderen, ontstond een innerlijke strijd, die ten
slotte resulteerde in een schisma, dat grote verwarring bracht. In 1742 deed weer
een bisschop zijn intrede in Haarlem, eiste het gezag over het bisdom voor zich op,
Hieronymus de Bock, eerste oud-katholieke bisschop van Haarlem. Zijn invloed
bleef beperkt.
Wanneer men overdenkend hetgeen
wij in vorige opstellen schreven over
de situatie aan het einde van de zes
tiende eeuw en het begin van de zeven
tiende, daarnaast moet horen, dat
het werk van de wederopbouw door
kruist werd door meningsverschillen,
dan mag het een groot wonder genoemd
worden, dat niettemin de Katholieke
Kerk in het vaderland en bijzonder in
Kennemerland, waar het meningsver
schil grote vormen aannam, zo sterk is
gebleven, het schisma buiten de deur
hield.
Het Haarlemse kapittel was van me
ning dat het karakter van de Vader
landse Kerk niet was veranderd: het
was een hiërarchische Kerk gebleven
en geen missiegebied. De seculiere
geestelijkheid stond achter het kapittel,
de regulieren beschouwden het land als
missiegebied en handelden dienovereen
komstig. In Kennemerland echter, in het
hele bisdom Haarlem eigenlijk, kon
men blijven spreken van echte paro
chies met echte pastoors, die dan bok zo
gauw de toestand het weer enigszins
mogelijk maakte in plaats van de rond<-
trekkende missionarissen meestal
kloosterlingen hun parochies weer
bezetten. Het aantal Katholieken was
zeker té Haarlem en Kennemerland te
groot om de streek zonder meer op één
lijn te stellen met een missiegebied.
In het laatst van de zeventiende eeuw
zijn de tegenstellingen tussen beide
takken van dienstdoende geestelijkheid
verscherpt door het hier binnendringen
de Jansenisme.
Een deel der overheid zag hierin ein
delijk een mogelijkheid om de Katho
lieke Kerk te gronde te richten. Wa
ren alle pogingen gefaald, nu meende
men dat de eigen verdeeldheid der Ka
tholieken de ondergang wel zou bren
gen Het Jansenisme werd gesteund.
Men hoopte hierdoor te bereiken, dat
een nationale Katholieke Kerk gesticht
zou worden, los van Rome, en in het
vaarwater van de reformatie komend.
Aanvankelijk heeft het Jansenisme
grote invloed uitgeoefend. De jonge
geestelijken van het bisdom Haarlem
studeerden bijna allen aan de Universi
teit van Leuven, waar het Haarlemse
kapittel dat steeds onder een of an
dere vorm bleef voortleven een eigen
priestercollege had gesticht. Aan deze
universiteit had het Jansenisme grote
invloed. De Strijd spitste zich toe. en
toen de Apostolisch Vicaris Petrus Cod-
de, besmet met Jansenistische ideeën op
7 Mei 1702 werd geschorst en opgevolgd
door Theodorus de Cock, onder de titel
van provicaris, werden de moeilijkhe
den schier onoverkomelijk. De regering
ging zich met het geval bemoeien, aan
In het thans verschenen jaarverslag
over 1952 van de N.V. Hypothecaire Be-
leggingsbank te Haarlem wordt geme
moreerd, dat een aantal leningen, waar
van de looptijd verstreek, weer verlengd
werd. De omvang van het bedrijf bleef
nagenoeg op dezelfde hoogte. De marge
het verschil tussen de rente, die de
hypotheek-debiteuren betalen, en de
rente, die de geldbeleggende relaties
ontvangen wijst een lager bedrag aan
dan in 1951. Dat werd in hoofdzaak ver
oorzaakt, doordat gedurende een vrij
lange periode eigen geld van de instel
ling wegens schaarste aan goede posten
op beleg is gebleven. Daartegenover is
in gunstige tegenstelling tot 1951 te ver
melden, dat er op de effectenbelegging
een koerswinst te boeken viel. In het
afgelopen jaar behoefde de N.V. geen
enkele maal tot gedwongen verkoop
over te gaan.
Uit de Verlies- en Winstrekening
blijkt, dat het jaar 1952 met een kleine
winst ad. f 1.471.37 afgesloten kon wor
den. Het wordt hoogst onbevredigend ge
noemd, dat de fiscus ook bij zo'n kleine
winst nog ongeveer 45 pet. als vennoot
schapsbelasting opeist.
De R.K. Toneelvereniging „Rokato"
voert op 1 Mei in de Stadsschouwburg
het toneelstuk ..Fatale druppels" op. De
regie is in handen van de heer Jos de
Klerck. Aanvang 8 uur.
Advertentie
Op de Riviervismarkt, recht tegenover de
fa. T. Kroon Sr, en vervolgens iedere avond
(behalve 's Zondags) om 8.30 uur wordt
door een lantaarnopsteker met hoge hoed
en ladder een echte antieke lantaarn aan
gestoken.
Maar weet U ook, dat deze lantaarn bij
de fa. T. Kroon Sr te koop is?
Trouwens wat kunt U niet kopen bij
deze van ouds bekende zaak op de Rivier
vismarkt 5? Een keur van echte leuke arti
kelen kunt U er vinden voor iedere beurs
en voor de meest verfijnde smaak. Gaat U
eens kijken? Het verplicht U tot niets en
U bent er altijd welkom.
De gang van zaken in 1952 bij de N.V.
Haarlemsche Machinefabriek voorheen
Gebr. Figee, is bevredigend geweest.
Verscheidene installaties kwamen tot af
levering. Het aantal nieuwe opdrachten
stemt tot tevredenheid, zij het, dat de
concurrentie steeds zwaarder wordt. Drie
nieuwe hallen zijn ingebruik genomen.
Na afschrijvingen ad f504.625 (f499.9131
reservering voor diverse belangen van
f 75.000 (f 60.000) resteert een saldo winst
van f 113015 (f 128.500). Voorgesteld
wordt een dividend van 8 pet. (7V4 pet.).
In 1953 zijn enige belangrijke opdrachten
geboekt, zoat de bezetting van de fa
briek voor de eerstvolgende twee jaren
verzekerd is. De directie ziet de toekomst
met vertrouwen tegemoet.
de Cock werd bij plakkaat op 17 Au
gustus 1702 alle machtsuitoefening ver
boden, de katholieken mochten hem
niet als bestuurder erkennen en gehoor
zamen op straffe van boete en gevan
genneming. Voortaan zou geen Aposto
lisch Vicaris, tenzij na goedkeuring dooi
de Staten, worden toegelaten. Aan de
regulieren werd het verblijf in het land
ontzegd.
De Cock had evenwel tevoren zijn
maatregelen genomen, had in Haarlem
bijvoorbeeld de aartspriesters dekens
zouden wij nu zeggen de Swaen,
Hugo Gaal, Coetenburg en Visscher af
gezet omdat zij onbetrouwbaar waren.
De Swaen bleef evenwel in functie,
werd door zijn aanhangers tot kapittel
vicaris van Haarlem benoemd, en stelde
op zijn beurt pastoors aan te Duiven-
drecht en Wormer. Het contact met
Rome was intussen nog niet verbroiVn.
Een drukke briefwisseling bestond tus
sen staatssecretaris kardinaal Paolucci,
de internuntius te Brussel, de Bussi en
het Haarlemse kapittel, dat echter door
ging met de uitoefening van de rechts
macht. Op 3 Februari 1703 verbood de
Paus onder straffe van excommunicatie
het kapittel zich verder in te laten met
het bestuur van de Kerk in de Holland
se Missie. In het desbetreffende schrij
ven werd van een „vermeend" kapittel
gesproken. Op 22 Februari 1703 stelde
de internuntius te Brussel Martinus de
Swaen, deken van het Haarlemse ka
pittel, hiervan in kennis. Het kapittel
boog het hoofd, onderwierp zich aan
het wettig gezag, bleef Rome trouw. AI
ieen Martinus de Swaen met drie an^
dere kanunniken zetten het verzet
voort.
In de geschiedenis van het Utrechtse
schisma, dat in 1723 tot gevolg had, dat
Cornelis Steenhoven de eerste oud-ka
tholieke aartsbisschop van Nederland
werd. heeft het Haarlemse kapittel ver
der geen aandeel gehad. Het bleef trouw
aan de Moederkerk, waaraan we mede
te danken hebben, dat Kennemerland
een bloeiend katholiek gewest bleef.
Ofschoon de leden van het Haarlem
se kapittel hardnekkig aan de rechtma
tigheid van hun college bleven vasthou
den tot 1853, toen de kerkelijke hiërar
chie werd hersteld, hebben zij geen po-
ging gedaan deze rechtsmacht uit te
oefenen.
Het bestaan van het Haarlemse kapit
tel practisch onafgebroken sinds 1562,
is 'van groot nut geweest vooral in de
eerste tijd van de missie, zowel voor de
organisatie als voor de priesteroplei
ding In later jaren was de financiële
steun van het kapittel van doorslagge
vende betekenis voor de ontwikkeling
van het werk.
Van dit kapittel uit is dan ook, reeds
aan het einde van de achttiende eeuw
het verzoek uitgegaan tot herstel van
de kerkelijke hiërarchie, een verzoek,
dat pas in 1853 werd ingewilligd.
Jan B.
(Van onze Haagse redacteur)
Een paar honderd Ambonese mannen
en vrouwen zijn gistermorgen, begeleid
door tamboers en pijpers, naar het
Binnenhof te Den Haag getrokken om
een petitie aan te bieden aan de leden
der Tweede Kamer. In het Kamer
gebouw heeft de griffier, mr. A. F.
Schepel deze petitie, waarin werd aan
gedrongen op de vrijlating van ir. Ma
nusama en YVairisal. de ministers der
republiek Zuid-Molukken, in ontvangst
genomen uit handen van een delegatie,
welke onder leiding stond van de heer
D. J. Kaihatu. De griffier zegde toe de
stukken en de exemplaren van het „Om
recht en vrijheid", die hem eveneens ter
hand werden gesteld, zo spoedig moge
lijk aan de leden der Kamer te zullen
uitreiken.
In de petitie werd o.m. het volgende
gezegd:
„Volk van Nederland, het Zuid-
Molukse volk strekt nu zijn machteloze
handen naar u uit. Laat om der gerech
tigheid wille Wairisal en Manusama
vrij en stel hen in de gelegenheid in de
vrije wereld te protesteren tegen de
verzwegen oorlog in de Zuid-Molukken.
In wezen heeft uw regering naar de
stellige overtuiging van de Zuid-Mo-
lukkers bewust gekozen voor het on
recht en is zij in principe teruggedeinsd
het Zuid-Molukse volk in het uiterste
geval op te offeren aan materialistische
Advertentie
LANGE VEERSTRAAT 10 TEL. 11493
Vijf verdachten, van wie er een ver
stek liet gaan, zijn door de Amsterdam
se politierechter tot f 40 boete veroor
deeld, omdat ze als z.g. schrijvers voor
.bookmakers" in café's aan het Damrak
te Amsterdam het publiek gelegenheid
gaven weddenschappen af te sluiten op
de Franse paardenrennen. Zij werkten
voor een drietal „bookmakers", die in
tussen al veroordeeld zijn en van wie
er ter zitting een, afkomstig uit Noord-
wijk, als getuige werd gehoord.
De verdachten verklaarden niet ge
weten te hebben, dat zij in strijd met de
wet hadden gehandeld en dat het gelegen
heid geven tot wedden op Franse paar
denrennen als een vorm van hazard
spel wordt bschouwd. Zij zeiden
voorts, dat zij van de „bookmakers"
10 procent van de inzetten ontvingen,
die zij van het publiek in ontvangst
namen. De maximale winst, die een
wedder kon opstrijken, was f 600 voor
een inzet van f 10. Als hun gemiddel
de provisie gaven de verdachten onge
veer f 50 per week.
verwachtingen in Indonesië, welke hoe
langer hoe meer ijdel zullen blijken te
zijn. Aangezien zij geen recht hebben
mogen vinden bij uw regering, menen
de vrije Zuid-Molukkers op u een drin
gend beroep te moeten doen om uw re
gering ertoe te brengen haar onrecht
vaardig beleid ten aanzien van het
Zuid-Molukse volk te laten varen en
dat volk recht te doen wedervaren."
De Ambonese betogers voerden be
halve de Nederlandse driekleur en de
vlag der republiek der Zuid-Molukken
spandoeken mee met de teksten: Chris
telijk Nederland, doe ons recht; Zuid-
Molukse ontheemden zoeken recht en
vrijheid; Volk van Nederland, smoor
uw geweten niet.
Voor drie leuzen die zij bij deze demon
stratie hadden willen meevoeren, had
de burgemeester van Den Haag de Am
bonezen geen toestemming gegeven. Het
betrof hier de teksten: Laat Manusama
en Wairisal vrij; Biedt Manusama en
Wairisal de kans te spreken tot Neder
land en tot de wereld; Laat onze minis
ters vrij.
De tamboers en pijpers hebben op het
Binnenhof de volksliederen van Neder
land en van de R.M.S. ten gehore ge
bracht, die onder doodse stilte aanhoord
werden.
Naar de politie thans mededeelt is
Zaterdagavond j.l. uit een in de Vos-
siusstraat te Amsterdam geparkeerde
auto van een directeur van een Am
sterdamse N.V., een voor Europa geheel
nieuw microfilmapparaat met leesappa-
raat ter waarde van f 6000 ontvreemd.
Door middel hiervan kunnen bijvoor
beeld manuscripten worden gecopjeerd,
die dan op een scherm weer leesbaar
worden gemaakt. Het filmapparaat ge
lijkt op een kofferschrijfmachine, het
leesapparaat maakt de indruk van een
televisieontvanger. De toestellen, die
pas sinds 15 April uit Amerika lever
baar zijn, waren als eerste juist van
Schiphol afgehaald. De politie heeft het
onderzoek in handen.
29 April zal Prins Bemhard in het
Paleis op de Dam te Amsterdam een
aantal militaire onderscheidingen uit
reiken, o.a. aan personen, die zich in de
bezettingstijd hebben onderscheiden.
Advertentie
Dir. W. N. WOLTERINK
Bilderdijkstraat bi) de Zijlweg
Haarlem - Tel. (K 2500) 11928
Inzendingen van huisraad worden dagelijks
aangenomen. Eigen afhaaldienst
Er heerste gisterochtend grote vreugde in het Haagse gezin Biever, toen het
vernam, dat sergaent Arie Biever gisteren door de Noord-Koreanen te Pan
Moen Jon aan de geallieerden is uitgeleverd. De foto toont mevrouw Biever
met haar dochter Anneke op de schoot en rechts het oudste meisje Beppie.
Sergeant Bier-er was niet gewond, toen hij in krijgsgevangenschap geraakte.
Hij heeft zijn i'-erw onding en opgelopen in één van de Noord-Koreaanse gevan
genkampen bij de Yaloe-rivier aan de grens van Mandsjoerije. Men verwachtte
gisteren niet, dat hem zou worden toegestaan de verslaggevers te woord te staan.
