FOTOGRAFIE van het
ONZICHTBARE
fabriek
Record aantal bezoekers
dit jaar in Artis
„Een circus vluchtte'
Buitenplaatsen langs duinrand
HET HUIS DAT GEEN KONING
ZOU TEGENSTAAN
De Romswinckels op Elswout
CENTRALE VERWARMING
Ned bromfietsen-
in India?
Auto's zonder chauffeur
SLEUTEL WEG?
Nieuwe lange sidderaal geeft
schokken van 500 volt!
Deze week in Lido
COMMENTAAR IN DE MARGE
Franse weelde
GROEN o.
Inboedelveiling 24/25 Nov. '53
Hilversums burgemeester
door schot hagel gewond
HALF MILLIOEN OVERSCHREDEN
Sportagenda
EXPOSITIE van
Twee toneelvoorstellingen in Haarlem
ZATERDAG 7 NOVEMBER 195o
PAGINA 9
Verkooplokaal NOTARISHUIS
Ontdekking van Röntgen 58 jaar geleden
in een rommelig laboratorium
BE SLEUTELSPECIALIST"
Overleg over assemblage-
bedrijf Kaptein-fabrieken
SANTFOORl
„Werkclassificatie"
metaalindustrie
H.V.B.-programma
BOSKAMP
OVERVEEN
binnenhuiskunst
verlengd
tot
15 November
BLOEMENDAALSEWEC 259
BOUWACTIVITEIT IN
PAROCHIE VAN
ST. JAN
Kienavond H.B.C.
Nieuwe penningmeester
„Haarlems Bloei"
BLOEMENDAAL - TEL. 22143
Lux or
Frans Hals
Roxy
City
Rembrandt
Minerva
HEEMSTEDE
Heemsteedse Kunstkring
(Van onze medische medewerker)
Het is een van die zonderlinge
menselijke aanwensels, dingen
te herdenken, louter vanwege
het feit, dat ze vijf en twintig, vijftig
of honderd jaar geleden gebeurd zijn,
alsof het op hun vier en twintigste,
acht en vijftigste en honderd en eer
ste verjaardag niet even be-, of onbe
langrijk zou zijn, ze nog eenmaal
onder het stof der tijden vandaan te
halen. Met deze sleur brekend, mag
mijn schrijfmachine in de vallende
avond van deze Novemberdag vrolijk
ratelen.
Het is morgen acht en vijftig jaar
geleden dat Wilhelm Conrad Röntgen,
directeur van het instituut voor Phy-
sica aan de universiteit van Würz-
burg, de later naar hem genoemde
straling ontdekte. Een ontdekking, die
mogelijk gemaakt was door de in
spanning van vele geleerden in de
voorafgaande jaren en die het logi
sche gevolg was van de ontwikkeling
van de bestudering van het opwek
ken van electriciteit en van de eigen
schappen daarvan, tot de studie van
gasontladingen in hoogvacuumbuizen
toe.
Röntgen was op die gedenkwaar
dige achtste November 1895 ook aan
het experimenteren met hoogvacuum-
gasontladingsbuizen, toen hij plotse
ling bemerkte, dat een stukje carton,
dat toevallig besmeerd was met een
fluorescerende, dat is lichtgevende stof
en dat in de buurt op tafel lag, groe
nig oplichtte, zo lang de stroom inge
schakeld was. Het vreemde was, dat
het dit ook nog deed als hij tussen
het cartonnetje en de electrische
Advertentie
Dir. W. N. WOLTERINK
Bilderdijkstraat bij de Zijlweg,
Haarlem - Tel. (K 2500) 11821
Inzendingen van huisraad worden dagelijks
aangenomen. Eigen afhaaldienst
Bij 'n jachtpartij Donderdag in de bos
sen van het Goois natuurreservaat is de
burgemeester van Hilversum, de heer
J. J. G. Boot, door een schot hagel ge
wond. De burgemeester jaagde met een
klein gezelschap waarin zich o.a. een
chirurg bevond. Bij het schieten op het
wild lette deze niet voldoende 0p zijn
partners en raakte de burgem. met een
schot hagel waardoor deze gewond werd
aan zijn rechterbeen en aan zijn linker
slaap. Chirurgisch ingrijpen was noodza
kelijk doch de wonden zijn gelukkig
niet van al te ernstige aard gebleken
apparatuur, waarmee hij bezig was,
een dikke plank of een boek van wel
tweehonderd bladzijden hield. Tot zijn
schrik bemerkte hij bovendien, dat de
geheimzinnige stralen, die het stuk
carton groen deden oplichten, dwars
door zijn hand heen gingen, al wier
pen de botjes uit zijn hand dan ook
een fantastisch schaduwbeeld op het
cartonnetje. Daarmede was het prin
cipe van de doorlichting geboren. Al
is de apparatuur moderner geworden,
vandaag gebeurt dat eigenlijk nog
precies hetzelfde.
Een moderne Röntgenbuis bestaat
uit een hoogvacuumglas, waarbinnen
twee electroden zijn aangebracht, de
kathode en de anode en bovendien
dingen te fotograferen, die uit zich-
een middeltje aan de hand gedaan om
zelf geen schaduw op het Röntgen-
Advertentie
Billijke tarieven, prospectus op aan vr.
Amsterdamsche Rijtuig Mij., Plein 21
men heeft en op die manier eventuele
ziekelijke afwijkingen zichtbaar
maakt. Die pap noemen wij nu in
medisch jargon een contraststof. Op
deze manier kan men foto's maken
van de maag en de darmen. Eigenlijk
zijn dit dus foto's van een soort af
gietsel van maag en darmen.
Nog tal van andere contraststoffen
worden dagelijks gebruikt. De belang
rijkste daarvan is wellicht het Lipio-
dol, dat Jodium bevat. Men vult met
deze olieachtige stof de luchtpijpver
takkingen van de longen op, die zich
dan prachtig boomvormig vertakt aan
het oog van de onderzoeker voor het
Röntgenscherm voordoen. Lipiodol is
ook uitstekend geschikt om er fistel
gangen mee op te spuiten, zodat men
de plaats van de etterende haard van
deze pijpzweren kan bepalen.
scherm geven. Een slokdarm bijvoor
beeld, waarvan wij soms ook heel
graag willen weten hoe hij er uitziet,
vullen wij met Bariumpap. Eigenlijk
maken wij dan een foto van die pap,
die, omdat ze de slokdarm geheel op
vult, ook het model daarvan aangeno-
een roterende z.g. anti-kathode, die,
wanneer er door de buis een hoog
spanning van enkele tienduizenden
Volts gestuurd wordt, als gevolg van
een hevig electronenbombardement
Röntgenstralen gaat uitzenden. Deze
stralen hebben dezelfde natuur als
lichtstralen en zijn ook in staat de
fotografische plaat te belichten. Een
Röntgenfoto van het skelet is dus het
fotografisch vastgelegde schaduw
beeld van dat skelet.
1Y T aarom laat het skelet nu geen
W dergelijke stralen door? Om-
dat het kalk bevat. Het blijkt
namelijk dat stoffen, die compact van
structuur zijn, die een grote massa
bezitten zoals kalk, lood en andere
metalen, deze stralen niet gemakkelijk
doorlaten. Dat heeft ons bovendien
Advertentie
LANGE VEERSTRAAT 10 TEL. U493
II
Weer andere contraststoffen zijn ge
schikt om ingespoten te worden in de
bloedbaan. Ze ondergaan dan het lot
van alle stoffen, die eigenlijk niet in
het bloed thuishoren: ze worden door
de nieren er uit gevist. Een poosje na
de injectie bevindt zich dus de groot
ste hoeveelheid van deze contraststof
in het nierbekken, waardoor het mo
gelijk is daarvan een foto te maken.
Met de galblaas is het weer enigs
zins anders gesteld. Om daar een foto
van te kunnen maken, moeten wij
onze toevlucht nemen tot het z.g.
loodsmannetjesprincipe. We wisten,
dat een bepaalde stof, het phenolph-
taleine, maar dat doet minder ter
zake, niet met de urine, maar met de
gal uitgescheiden werd. Door nu aan
deze stof chemisch een contraststof te
binden, wordt deze als het ware naar
de galblaas „geloodst". Op deze listige
manier vullen we dus de galblaas met
contrastvloeistof, waarin eventuele
stenen nu op de foto als uitsparingen
te zien zijn.
Zoals u ziet, methoden behorend tot
de dagelijkse routine, zonder welke
wij ons het moderne ziekenhuis niet
meer kunnen voorstellen, logisch af
geleide en consequent toegepaste ge
volgen van een toevallige ontdekking,
acht en vijftig jaar geleden ergens in
een rommelig laboratorium in Würz-
burg. VAN S.
Naar wij vernemen zou gering
van India overwegen tot
landse fabriek van ver-
Kaptein-fabriek te .Arnhem)
zoek te richten tot het opricht
een bedrijf voor het assembl'eren
bromfietsen in India. Besprekmg
dienaangaande worden thans van Neder
landse zijde te Calcutta met de Indische
autoriteiten gevoerd. De Nederlandse fa
briek zou bereid zijn tot oprichting van
een dergelijk assemblagebedrijf over te
gaan indien haar definitief een verzoek
hiertoe door de Indische autoriteiten
zou worden gedaan, aldus het A.N.P.
Evenals op 13 October in IJmuiden-
Oost heeft de afdeling IJmuiden van
de Ned. R.K. Metaalbewerkersbond
„St. Eloy" Vrijdagavond met zijn Sant-
poortse leden, al waren er dan niei
veel gekomen, in „De Viersprong" ver
gaderd ter bespreking van een werk
classificatie in de metaal-industrie.
Ook hier werd dit onderwerp toege
licht door districts bestuurder P. Zijm.
Na de inleiding verklaarde de verga
dering zich hiermee accoord.
In zijn openingswpord gaf de voorzit
ter, de heer Chr. Küster, een exposé
van wat door de bond voor individuele
leden der afdeling in het afgelopen jaar
kon worden bereikt Uitgedrukt in geld
werd voor hen aan vacantiegeld, zieken
geld, gederfde snipperdag, enz. een be
drag van totaal f 363,12 verkregen. In
de kas-contrölecommissie werd, naast de
twee leden uit IJmuiden, voor Sant
poort benoemd de heer J. Heeeremans.
De propagandaclub, die in IJmuiden met
vijf leden van start ging, kreeg deze
avond versterking van 3 Santpoortse
leden. Landelijk is de bond, na 'n kleine
teruggang, thans weer op de goede weg.
Het ledental is de 47,000 gepasseerd en
de afdeling IJmuiden gaat eveneens in
stijgende lijn en telt thans meer dan 350
leden. Tijdens een eind December te hou
den feestelijke vergadering, zullen jubi
larissen gehuldigd worden, onder wie de
heer P. Schellevis in verband met zijn
25-jarig penningmeesterschap.
Het bezoekersaantal heeft dit jaar in
Artis een hoogtepunt bereikt: tot en met
de maand October trokken er namelijk
500.500 bezoekers door de oude toegangs
poorten. Dit wil zeggen, dat het totaal
aantal bezoekers van 1952 reeds thans
met een goede 30.000 Is overschreden!
Slechts in de eerste na-oorlogse jaren,
toen de bezoekcijfers aan alle mogelijke
inrichtingen duizelingwekkende hoog
ten bereikten, steeg het aantal belang
stellenden voor Artis boven het halve
millioen. Sinds 1949 is men er evenwel
steeds onder gebleven - evenals trou
wens vóór de oorlog.
Na het grote succes, dat het „optre
den" van de sidderaal tijdens de ten
toonstelling in het Aquarium gedurende
de winter van 1952/1953 heeft geboekt,
heeft men in Artis naarstig getracht
nog' zo'n electrische schokken gevend
dier te verkrijgen. Want de sidderaal,
die in het Aquarium door middel vhn
z'n electrische vermogens weken achter
elkaar lampjes had laten aanflikkeren,
was eigenlijk nog maar een héél jon
kie, een aaltje van een centimeter of
dertig.
Het heeft Artis heel wat moeite ge
kost, maar eindelijk is dan een volwas
sen of nagenoeg volwassen sidderaal uit
het N. van Zuid-Amerika gearriveerd,
keurig verpakt in een blikken bassin.
Ln deze aal is tussen de één en ander-
meter lang en zo dik, dat een
mens hem nauwelijks met beide handen
ruil °mvatten. Hetgeen trouwens ook
e, bevelen zou zijn zonder
wh! Li nen' want de electri-
vnin °fcai van deze knaap (500-600
volt) is niet gering!
eiSen bassin in de grote
zaal gekregen, waar hij monter rond
zwemt - en een ongelofelijke hoeveelheid
dode visjes oppeuzelt. Naar het zich laat
aanzien, zal deze electrische centrale-in-
't-klein niet lang. alleen blijven- Artis
verwacht nog een paar van zulke kna
pen uit Zuid-Amerika. waardoor het
Aquarium een werkelijk unieke col
lectie rijker zal zijn.
Ongeveer gelijktijdig arriveerden
er in het Aquarium vier siddermeer-
vallen, eveneens van die merkwaardige
vissen met ingebouwde electriciteits-
™orznien?ng, in dit geval nogiongedje-
ren. van ongeveer lo cm lang(ze kun
nen ongeveer een meter worden)
Men heeft ze m Artis een nalve dag
bij elkaar gezet, maar toen de ee
der ook maar aan de nieuwe omg h
te zijn gewend, de ander al stevig
rug had gebeten, zijn ze ijlings uit e -
kaar gezet. Een paar glasplaatjes d -
schermen hen nu tegen hun eigen
dergang.
Het Aquarium heeft nog enkele nieu
we inwoners gekregen: vier fraaie slang-
kopvissen en een paar Vlindervissen uit
V/est-Afrika, welke laatste er hoogst
zonderling uitzien.
Van een Nederlander in Singapore
ontving Artis twee jonge Gibbons ten
geschenke.
Een andere aanwinst in Artis is
een jonge poema, ook wel bergleeuw
genoemd, een bruingrijs dier, dat na de
jaguar het grootste roofdier van Ameri
ka is.
Haarlem: EDOGo Ahead, DCOBDK,
DIO—NFC.
Heemstede: RCHDWS.
Sassenheim: Teylingen—Concordia.
Noordwijkerhout: VVSBWarmunda.
Zandvoort: ZandvoortmeeuwenBMT.
Bloemendaal: BloemendaalAalsmeer.
Velsen,: VSVRigtersbleek.
Beverwijk: DEM—CSV, Beverwijk—EHS,
KinheimTerrasvogels.
Wijk aan Zee: Wijk aan ZeeSDW.
Castricum: VitesseDEC.
IA: NAS—BSM, VI. Vogels—RCH 4.
Spaarndam—IEV, DSK—Wijk aan Zee 2,
VVDTerrasvogels 2, EDO 5WH.
IB: ADO 2—Haarlem 3A, Velsen 2—EDO
3. Onze Gezellen 2—EDO 4. Beverwijk 2—
HFC 3, HBC 3—RCH 5, DEM 2—Stormvo
gels 4.
2A: Heemstede—Geel Wit. Spaarnestad—
TZB, DSB—Vogelenzang, Hoofdd. Boys—
SVY.
2B: Velsen 3—Beverwijk 3, TYBB 2—VI.
Vogels 2, DIO 2—Zandvoortmeeuwen 3,
Schoten 3DCO 2.
2C: DSS 2—HFC 4. VSV 5—Kinheim 2. VI.
Vogels 3Ripperda 2, Bloemendaal 3Ken-
nemers 5.
2D: Haarlem 5—TYBB 3, Kennemers 6—
DCO 3, HFC 5—VSV 6, Hillegom 3—Storm
vogels 5.
3A: v. NispenSpaarnestad 2. VVD 2
Hoofdd. Bovs 2, Concordia 2—Spaarnevogels.
3B: ETO 2—Heemstede 2, DSOV—Ripperda
3, DSS 3—EHS 2, Schoten 4—Onze Gezel
len 3.
3C: Geel Wit 2—SHS, Halfweg 2—Kin
heim 3 TYBB 4—Haarlem 6.
3D: BSM 2—Haarlem 7, HFC 6—Vogelen
zang 2, Hillegom 4Spaarndam 2.
3E: Beverwijk 4—IEV 2, DEM 4—Velsen
4, Kinheim 4Waterloo 2.
3FHillegom 5—TYBB 5. HBC 4—RCH
7, Bloemendaal 4—EDO 7, Zandvoortmeeu
wen 5Haarlem 8.
3G: DIO 4Stormvogels 7, Kinheim 5
TYBB 6, DCO 4—HFC 7, DSS 4—Haarlem 9.
3H: EDO 9—VI. Vogels 4, Geel Wit 4—
Onze Gezellen 4 RCH 8—Hillegom 6.
4A: Geel Wit 5—THB 4.
4B: Alliance 2—SHS 2, WH 3—NAS 3,
Concordia 3Ripperda 4.
4C: DSB 3—TZB 2, Schoten 5—HBC 5,
v. Nispen 2Spaarnestad 3.
4D: Beverwijk 5—DEM 5, IEV 3—Velsen
5, Wijk aan Zee 3Waterloo 3.
4E: Nw. Vennep 2DSS 5, Spaarnevogels
3Onze Gezellen 5, Halfweg 3DSOV 2.
4F: BSM 4—Schoten 6, DSK 3Concordia
4, Ripperda 5—DSS 6.
4G: HFC 9—TZB 3, RCH 9—Vogelen
zang 3.
4H: VVB 4—DEM 6, Velsen 6—IEV 4.
41: NAS 4—Schoten 7, RCH 10—Onze Ge
zellen 6.
4JSHS 3—TYBB 8.
Jeugdafdeling A: TYBB a—EDO a, Ken-
nemers a—DSS a, VSV a—Wijk aan Zee a,
Schoten aDEM a. B: Kennemerland a—
RCH a, ADO aHaarlem a, Velsen a
HFC a, HBC aStormvogels a.
Junioren IB: Alliance a—Onze Gezellen
a, Geel Wit bDEM b, Concordia aVelsen
b, DSS b—NAS a.
2B: Vogelenzang a—HBC b, Hoofdd. Boys
a—TZB a. Concordia b—BSM a.
3B: Onze Gezellen b—ADO b, TYBB c—
IEV b, Velsen cSHS a.
3D: TYBB d—DSS c, HBC c—Alliance b.
3E: ADO cDEM d, DEM eAlliance c.
Adspiranten IB: ADO aWijk aan Zee a,
DEM a—Velsen a, Geel Wit a—TYBB a.
2B: Vogelenzang aBSM a, Hoofdd. Boys
aConcordia b.
3B: SHS a—HBC b.
4B: DEM d—ADO b, DEM e—Velsen d.
4D: Concordia cHoofdd. Boys b.
4G: DSS e—Alliance c, Geel Wit d—DEM
g, Onze Gezellen dTYBB f.
Zaterdagmiddagcomp. 1: ETOSVJ 2,
IJmuiden 2Kennemerland 3, IJmuiden 3
Kinhelm. RCHNw. Vennep.
2: EnergieTelefonia 2, Tweede Jeugd
Kennemerland 5, Kennemerland 4SIZO 3,
Kinheim 2—VVRA.
Advertentie
Een circus breekt door het IJzeren Gordijnde Tsjechische soldaten hebben het nakijken.
Wie de laatste maanden over het Tey-
lerplein of de Amsterdamstraat liep,
heeft kunnen bemerken, dat men bij
de kerk aan het slopen en bouwen was.
Wat is het geval? Het jeugdgebouw of
parochiehuis is men aan het slopen ge
gaan. Het wordt vergroot: een nieuwe
toneelzaal moet aangebouwd worden.
Daarbij komt nog, dat er achter het pa
rochiehuis een nieuw jeugdhuis zal
verrijzen, geheel en alleen bestemd voor
de KAJ, want voorheen moesten de
leden van de KAJ aan hun lot worden
overgelaten, omdat het parochiehuis be
zet was. Een voortreffelijke verbetering
dus in de toekomst voor de jeugd. Maar
vandaag komt de toneelzaal gereed en
zal het bouwfondscomité St. Jan met
■haar toneelgroep de opvoering geven
van het blijspel „Maskerade". Deze uit
voeringen zullen worden herhaald op
Zondag 8, Dinsdag 10. Woensdag 11,
Zaterdag 14, Zondag 15 en Dinsdag 17
November.
„Een circus vluchtte" is gebaseerd op
de geschiedenis van Gustav Brumbach,
die in 1950 met zijn circus vanuit Tsje-
choslowakije door het IJzeren Gordijn
naar de vrije wereld is ontsnapt. Een der
vele vluchtelingen dus, maar ditmaal
wel een heel spectaculaire. Dit element
gevoegd bij de sensatie, die dergelijke
gebeurtenissen nu eenmaal pleegt te om
geven, vormt motief genoeg voor een
verfilming. Met alle gevaren van dien.
Elia Kazan heeft deze gevaren voor een
goed deel weten te omzeilen. In hoeverre
de kleine en grote intrigues in het cir
cusleven terwille van de film zijn ver
draaid of aangedikt kunnen we niet na
gaan, wel mogen we constateren dat de
verwikkelingen nergens de goede smaak
beledigen of het relaas naar het niveau
van de banale avonturengeschiedenis
trekken.
In „Man on a tightrope", zoals de oor
spronkelijke titel van de film luidt, heeft
hij dankbaar gebruik gemaakt van het
materiaal dat een circusverhaal en het
Sacha Guitry heeft niet voor de
eeuwigheid geschreven, dat weten
wij nu wel. Hij is vindingrijk, hij
kent het ambacht en hij kan zijn scho
teltjes erg smakelijk opdienen, maar
dikwijls is de saus hoofdzaak, en dat is
bij een vleesschotel niet de bedoeling
Gezellige dialoog, gekruide dialoog, af-
afwisselende dialoog, boeiende dialoog
natuurlijk; maar toneel is iets meer
dan dialoog, en in het geval van
„Luistert u niet, dames," dat Cees
Laseur voor zijn 35-jarig jubileum heeft
gekozen, is het wéér een driehoek. Wat
het stuk betreft, heeft Laseur het bij
zijn koperen jubileum beter gedaan; hij
speelde toen Siegfried, de man die zich
zelf een vraagmachine noemde en wiens
volkslied de stilte was, een indrukwek
kende creatie van een man, die niets
van vroeger weet en het leven „doet"
als een aangeleerd lesje of als een Ame
rikaan, die aan drie dagen genoeg heeft
voor heel West-Europa. Zijn jubileum
stuk van vorige week verveelde niet.
of bijna niet, en dat is dan wel een heel
mooi compliment voor hem zelf, El. An-
Het zou interessant zijn daarover wat
uit te weiden, maar op onze tocht langs
de buitenplaatsen zullen we meermalen
in de gelegenheid zijn om de mentaliteit
van de bewoners uitvoerig te schilderen.
We moesten nu dus maar binnenstap*
pen. We uoen dat aan de hand van een
levendige en vrij nauwkeurige beschrij
ving, die de directeur van de Kanselarij
Elswout ligt in de herfstzon. Een blad ritselt, droog en dor, over het tuin
pad. Ergens klinkt de onwelluidende schreeuw van een uitheemse
vogel. Hier is niet de bekoring van het kleurrijke herfstbos met de
geuren van aarde, die paddestoelen draagt op de vochtige wegrand. De om
geving is te gecultiveerd. Hier heeft de kunst natuur bijna verkracht: want
door de praal van all' die goude verven, moet deze plaats haar grootsten
luister derven, zong Klaas Bruins reeds. Mochten tijdgenoten van Marcelis
zich vergapen aan de kitsch, wij leerden meer de natuur op zich waarderen.
We haasten ons dus door het park heen, al lokt de zon tot toeven en gaan
het koninklijk buiten binnen, om te zien of ook daar de protserige smaak
van de parvenu heerst. De Franse mode had zich in de tuinarchitectuur ge
openbaard, en spoedig zullen we bemerken, dat ook het inwendige van
Elswout daar niet onder uit is gekomen, hoewel menige andere buitenplaats
door de stijl van haar bewoners de Hollandse eenvoud en deftige degelijk
heid we denken aan het veel kleinere Scheybeeck bewaarde.
van de paltsgraaf, de Duitser Chr. Knorr
von Rosenroth, na een bezoek aan Els-
wout in 1663 gegeven heeft. (Vertaling
Jaarboek „Haerlem 1933).
Met grote opmerkingsgave schrijft
deze Duitser: Niet ver van Haarlem
heeft men midden m de (f4lnjn een al
lerschoonst landhuis gesticht, dat nu het
eigendom is van een zekere heer Mar-
celis, een zeer rijk koopman. Het grond
vlak is vierkant en het terrein is ge
heel geëffend. Bij de ingang heeft men
aan de ene kant de paardenstal, aan de
andere zijde de voortreffelijk ingerichte
woning van de boer. darbij staat
een ander gebouw; net ene gedeelte
dient als wintertuin om er de uitheemse
planten te bewaren en de vogels onder
dak te brengen, in net andere is de
kolfbaan. Ter rechterzijde ligt de over-
schone tuin, waarin zich twee vijvers
bevinden en vier beelden staan; ook
vindt men daar voornamelijk dwerg
bomen, in groot aantal en zeer regelma
tig ingeplant. Aan de Imkerkant wordt
een vijver gegraven; wanneer men recht
uit de weg volgt, komt men op het
vierkant bestrate grondvlak, waar het
huis is gebouwd, dat geen koning zou
tegenstaan. Het is ook vierkant en heeft
een binnenplaats in het midden, het
licht toelatende in de vierkante gaan
derij waarop de kamers uitkomen. De
zeer'fraaie voorhal is bevloerd met
grijsachtig marmer er zijn enige wapens
in opgehangen, waarmee aan. een andere
zijde schilderingen van't krijgsbedrijf der
oudheid overeenstemmen. Aan de rech
terzijde in de voorhal is een kamer met
goudleer behangsel; de zoldering be
schilderd met vogels van allerlei soort,
rondom een middenstuk, waarin men
honden en knapen ziet, een vrouwen-
I, tuur, drSt*ïlSlSStrS'?mKeS'm.
gordijnen van donkerkleurige zijde.
Boven de marmeren schoorsteen is een
geschilderd tafereel ingezet, afbeeldend
een zeegevecht. Aan de linkerkant is
een dergelijk vertrek, met dit verschil,
dat hier de kleur der zijde van het le
dikant-behangsel groen is en de beschil
deringen ook van andere aard zijn.
Aan de westzijde is weder een slaap
kamer waar het bed is gedekt met da
masten dekens, en boven de deur aan
de binnenzijde het hoofd van Julius
Caesar, in koper op een marmeren voet
stuk is geplaatst; hier ligt een parket
vloer. Dan volgt de eetkamer, waarin
afbeeldsels van de koning van Dene
marken en anderen, benevens een aller-
kunstigst bewerkte kast. Ten noorden
ligt de van alle noodwendigheden ruim
voorziene keuken, daarnaast de bewaar
plaats van porcelein, welks overvloed
en kostbaarheid bewonderenswaardig
is. Ten laatste de beeldengalerij, be
stemd ter bewaring der schilderijen,
waarvan de kunstzinnige pracht en
verscheidenheid het oog der beschou
wers als met tovermacht gebonden
houden. De gehele oostelijke zijde wordt
ingenomen door de zaal, met pilasters
versierd en de wanden met schilderijen;
de schoorsteen wordt gedragen door
kolommen zo hoog als pilaren; de tafels
zijn bedekt, de stoelen bekleed met kos
telijke stoffen. De tuin langs de noord
zijde van dit huis is omsloten door een
muur met poortbogen, waarin twaalf
beelden zijn geplaatst. In het midden
is een heerlijke waterpartij met een
koperen, het bronnat voortbrengende
beeld van Neptunes, en daaromheen
duiven, een dolfijn, kreeft, armadille
gordeldier, krokodil, papegaai en een
schildpad, alle van koper, water uit
spuwende en rustende op stenen voet
stukken, een beek sluit dit kunstwerk
Statig klassicisme in bouw, barok in
de tuin dat is 't beeld van Elswout, dat
hier werd getekend. Elswout werd net
voorbeeld voor vele kleinere buiten
plaatsen, zou in de volgende eeuwen
steeds vooraanstaand blijven, ai ging
het tegen het einde van de 17e eeuw,
toen de zoon van Gabriel Marcelis,
Joan, de scepter zwaaide, tengevolge van
verwaarlozing achteruit. In de 18e eeuw
is het buiten tot nieuwe bloei gekomen,
nadat het in 1703 in handen kwarmvan
de bekende Romswinckels. Deze hebben
het bezit opnieuw uitgebreid.
Zo kocht Abraham Romswinckel in
1729 de hofstede Tetro's Bosch van de
familie van de Amsterdamse koekbak
ker Jochem van Arras, die zich daar in
1648 had gevestigd. Romswinckel be
taalde voor déze grote, schOi I play-
stede".. f800. De familie Romswinckel
stede f 800. De familie Romswinckel
bezat ook de grote buitenplaats Ley-
duin.
Over de verdere lotgevallen van
Elswout in het volgende opstel.
J. B.
dersén en Enny Meunier, die geen ster
ke situatie en felle tekst nodig hebben
om een gehele avond te boeien. In hun
minder of meer gedistingeerd gezelschap
kwam nu en dan de figuur van een
sjofele kruier opdagen; na zijn eerste
scène gaf iemand die wij goed kennen,
het sein voor een open doekje, en dat
had Luc. Lutz volledig verdiend. Het
leek nogal eenvoudig, wat hij deed;
grapipig 'wel, maar het was niet zo sim
pel als het de schijn had, van het een
voudige rolletje maakte hij het artis
tieke oeuvre, dat wij een creatie noe
men. Het ging er zo lekker in als koek.
omdat het een fijn gebakje was. Zo'n
toneelfiguur blijft heel lang in de her
innering hangen, zoals wij ons ook nog
de Siegfried van Laseur herinneren, hoe
ver uit elkaar deze twee rollen ook lig
gen. Toneel is niet zo vergankelijk als
het heet te zijn. Het woord en het ge
baar leeft slechts één ogenblik; het moet
wel een sterke, volledig levende kunst
zijn, die, ondanks het tijdelijke karak
ter. zo scherp in hcofd en hart vermag
te griffen.
Bravo voor Luc. Lutz.
Let u er eens op, of en wanneer „Kom
terug, kleine Sheeba" weer in de Stads
schouwburg op de agenda komt; gaat
u dan kijken en gun uzelf het plezier om
tegenover een mysterie geplaatst te wor
den. Gun uzelf een feest, dat waarlijk
een feest is, omdat het de feestelingen
aan zichzelf onttrekt en boven de ba
nale dagelijkse werkelijkheid plaatst.
U kunt zich dan en passant heerlijk er
geren aan de stomme, verwaten athleet
Turk, die met een enkel gebaar en bij
na zonder mimiek op zijn domme, kau
wende tronie uitdrukking weet te ge
ven aan zijn bewondering voor zijn ei
gen sterke, mooi gebundelde spieren.
Bravo voor deze Turk van Coen Flink,
die pas dit jaar eindexamen van de To
neelschool heeft gedaan.
Het mysterie is het stuk: een dood
geëbt huwelijk, een dronkaard die de
alcohol laat staan hervalt in het kwaad
en weer beterschap belooft. Erg simpel
dus. maar sterker nog dan in zijn „Pic
nic'' weet William Inge zijn stuk te ver
heffen boven de trieste onbelangrijkheid
van een alledaagse episode uit het leven
van twee hopeloos gestrande mensen.
Het is zachter en weemoediger, en daar
om beter en boeiender dan bijvoorbeeld
„De dood van een handelsreiziger". Die
trieste weemoed heeft de ragfijne regie
van Jan Retèl prachtig bewaard.
Het mysterie is vooral Ida Wasserman.
Iemand die wij goed kennen, moest toe
geven, dat deze Lola van Ida Wasserman
tot zijn schoonste toneelherinneringen
zal behoren, maar dat hij niet bij machte
was, de gronden voor zün bewondering
te ontleden of te formuleren. Geen bravo
voor haar dus. Met Paul Steenbergen en
anderen van de Haagse Comedie laat zij
een zacht licht spelen op de koele on
aandoenlijkheid van het huidige Ameri
kaanse realisme; de erkentelijkheid voor
dit superieure toneel uit zich niet in
woorden en applaus, wel in stille, blijde
bewondering voor een deerniswekkend-
menselijke, weemoedig-zwevende figuur,
welke aan het toneel de universele, zui
verende, voor allen toegankelijke
schoonheid schenkt.
Hk. A.
De afdeling voetbal van H.B.C. orga
niseert op Maandag 9 November een
grote Kienavond in het R.K. Vereni
gingsgebouw welke te 8.15 begint.
Nadat de heer D. L. M. Smit door
het gemeentebestuur benoemd was tot
lid van het algemeen bestuur van de
stichting „Haarlems Bloei" heeft hij
thans het penningmeesterschap aanvaard
als opvolger van wijlen de heer A. W.
Schaffer.
Adoartontt*
filmen in de open lucht (ergens in
Europa) bieden. Hij komt soms tot
fraaie beelden, die evenzovele accenten
zijn in de bewogen geschiedenis. Zelfs
Frederick March, als de circusdirecteur,
die in de film Karei Cernik heet, weet
hij vaak logisch en vloeien in de beel
denreeks op te nemen, hoewel hij hem
anderzijds toch nog te zeer laat acteren.
Er zit zo nu en dan wel wat te veel
dialoog in de film. Het had nog bondiger
gekund. Maar wanneer Kazan o.a. aan
de eigenlijke ontvluchting toe is schieten
de woorden hem, gelukkig te kort en
weet hij in geladen beelden de enerve
rende spanning van dit moment op de
toeschouwer over te brengen.
Concluderen we dus hier met een film
te maken te hebben, die spannend en
boeiend is. (14 jaar).
De film Twee stuivers hoop van
Renato Castellani heeft het vorig jaar
de grote prijs van Cannes gekregen.
Geweldig is de film geenszins, maar men
kan voor de zoveelste maal - toege
ven. dat de Italianen raad weten met
hun menselijk en ander materiaal en
dat zij de kunst verstaan landschap,
stad en dorp, de samenleving dus, on
gedwongen in hun drama's op te nemen.
Ze hebben het ook hier gedaan en het
is altijd aangenaam te zien, hoe zulk een
manoeuvre verloopt. Maar Castellani
heeft zijn film nogal fragmentarisch ge
houden.
Bedoeling is een drama op te bou
wen van de werklozen na de oorlog. De
jonge mannen komen niet aan de slag.
Het is tobben en zwoegen voor weinig
of niets. Dit ondervindt met name An
tonio, die de wildebras Carmela lief
heeft, maar zijn weinige duiten dag
aan dag aan zijn moeder verliest, die
het gezin in stand moet houden. De
jongen pakt van alles aan, maar het is
telkens dat wilde kind, xiat onbezon
nen een einde maakt aan de baan, die
Tonio veroverd had. Ze komen van
kwaad tot erger en als het aan Car
mela gegelegen had, zouden ze de toe
stemming om te trouwen hebben afge
dwongen van de ouders op een ma
nier, die Tonio onfatsoenlijk vindt. Hij
weet een beter middel. Hij trekt de
markt op, waar hij links en rechts
kleren koopt voor zijn meisje met de
mededeling, dat hij ooit wel eens be
talen zal. Dat leidt tot een algemene
solidariteit. De kooplieden geven gul
en, gesterkt door zoveel meegevoel,
gaat het tweetal met een paar stuivers
hoop de wankele toekomst tegemoet.
(18 jaar).
Deze week geeft Frans Hals een re
prise van de vooroorlogse Nederlandse
Film „Op hoop van zegen", naar het
gelijknamige toneelstuk van Herman
Heijermans, die daarin een vissersdrama
aan de Nederlandse kunst weergeeft.
Voor hen, die nog eens kennis willen
maken met oude bekenden van voor de
oorlog, mogen geheel niet vergeten naar
het Frans Hals theater te gaan. Tevens
draait er de film „Die Drei Grschenoper.
Het schijnt dat tegen het einde van de
achttiende eeuw de Engelse gevangenis
sen volgepropt zaten met onschuldigen.
Om ruimte te scheppen werden die
stakkers daarom naar Australië gede
porteerd. Dat geschiedde met luguber»
en sombere slavenschepen onder com
mando van grimmige kapiteins. Wil men
'n fijner onderwerp om 'n film over te
maken? Nauwelijks! Er wordt gegeseld,
er worden mannen gekielhaald, er ster
ven onschuldige kinderen, er is 'n mooie
vrouw en er wordt smakelijk zowel als
onsmakelijk gevochten. Tenslotte over
wint de nobele ziel de vuige tyrannie.
(18 jaar).
Nog steeds worden er films van de
laatste wereldoorlog gemaakt. In City
draait deze week „Klaar voor actie
een verhaal, dat zich hij de Amerikaan
se marine afspeelt. De geschiedenis U
minder alledaags dan de titel doet ver
moeden. En de film is vlot gemaakt,
zodat de liefhebbers van oorlogsfilms er
hun hart aan kunnen ophalen. (14 jaar).
In ons blad van Woensdag hebben wij
een uitvoerige rencensie gewijd aan de
film „Rome 11 uur", welke deze week
in dit theater draait. De K.F.C. keurde
voor deze film 14 jaar en ouder.
In „De Blauwe Sluier" viert Jane
Wyman triomfen. Zij begint sis oor
logsweduwe en verliest vervolgens haar
baby en gaat daarna in betrekking. Zij
baart overal groot opzien als gouver
nante. Ook wordt zij meerdere malen ten
huwelijk gevraagd, maar telkens wijst
zij alle candidaten om niet nader gepre
ciseerde reden af. Intussen verstrijken
de jaren en grijzen Jane's haren. Voor
alles- tot een goed einde komt, wordt zij
nog beschuldigd van „kidnapping".
Zoals u ziet, een echte Amerikaanse
film, die soms wat al te dramatisch ge
stalte heeft gekregen. Voor iedereen
zegt de keuring.
Maandag 9 November, c|es avonds om
8.15, vindt onder auspiciën van de Heem-
steedse Kunstkring in het Minerva-
theater te Heemstede een piano-uitvoe
ring plaats, waarop Ans Bouter, Miep
van Luini en Jan de Man werken van
Mozart, Chopin, Debussy, Pijper en Mil-
haud ten gehore zullen brengen.
De avond wore/, ingeleid door Louk
Nelissen.
