Tal van onderwijsproblemen voor
minister Cals en zijn staatssecretaris
KOU. GREEP...!
Zwitsaletten
VEERFIETS, voortbewogen
DOOR REMKRACHT
Tienduizend gulden krijgen
om weg
geven
te
Te volle klassente lage salarissen
en te veel ambtenaren
LUCHTHARTIG OPTIMISME
VAN DE MINISTER?
Oplichting bij de verkoop van
kasteel Borgharen
I
In het zand
van MARS
Scholenmensen
pakhuizen
Rentmeester die zich f 10.000
toeeigende in arrest
Waar luiden de klokken?
Een millioen voor
Korea
Haringvangsten bleven in October
beneden de verwachting
Frits van Dijk neemt
ontslag
KERSTPRIJSVRAAG
VOOR HET KIND
185 millioen voor
oorlogsslachtoffers
Export gezouten haring verdubbeld
B-lijst laatste lijst
op stembiljet
WOENSDAG 9 DECEMBER 1953
PAGINA 7
de^heê;
Onlogische aftrek
Tegen afschaffing schoolgeld
Opleiding jonge juristen
ZO MIN MOEIZAAM
MOGELIJK FIETSEN
Insinuatie naar rechts
Als directeur van het
Rotterdams Toneel
KIND VERDRONKEN
I i iI Ui i
UUNN; i MH NU NU N r
f .1 i&'C:
Buitenlandse Zaken
door ARTHUR C. CLARKE
(Vert, door F. van Oldenburg Ermke)
Wijgiging Kieswet
(Van onze parlementaire redacteur)
"r'J het debat over de begroting van Onderwijs hebben Dinsdag de eerste acht
Prekers heel wat woorden van critiek laten horen over minister Cals en
j Waal, de eerste vrouwelijke staatssecretaris, die een begroting
n de Kamer kwam verdedigen. De Kamer moest wel erkennen, dat de voor-
dagers van de minister in vele kwesties mede schuld dragen voor wat er
«•lemaal scheef gegroeid is in ons onderwijs, maar af en toe kwam de volle
«*aat van de critiek toch op de beide excellenties neer. Het meest omstreden
Punt in de onderwijsmaterie was wel het verschijnsel van de veel te grote
«lassen op de lagere scholen, waarvan als een der oorzaken de ongunstige
salariëring van de onderwijzers werd genoemd. De minister staat op dit
Punt in zoverre sterk, dat de bevolkingstoename, die door het grote aantal
geboorten na de bevrijding in de statistieken een scherpe piek vertoont, niet
°P toverslag met een enkele maatregel is weg te werken. Gaat de minister
te veel onderwijzers aantrekken, dan bestaat er gevaar op grote werk
loosheid in de toekomst. Intussen vond de Kamer de minister veel te optimis-
"sch. Zowel de heer v. Sleen (P.v.d.A.), Roosjen (A.R.), als mevr. Fortanier
de Wit (V.V.D.) wonden er geen doekjes om.
vragen nog steeds dringend om een op
lossing. Hij vroeg met enkele anderen
ook om een verbetering van de salaris
sen voor de rectoren, het administratief
personeel en de inspecteurs. Hij wond
zich zeer op over een zinnetje in de
Memorie van Antwoord over het nijver
heidsonderwijs, dat kennelijk aan de
aandacht van de beide excellenties was
ontsnapt. Het waren maar twee regels,
maar zij raken de rechten van het
schoolbestuur, omdat erin gesuggereerd
wordt, dat bij afwijzing van een ver
zoek om subsidie een beroep op de
Kroon niet mogelijk zou zijn. De minis
ter zal dit terug moeten nemen, want de
heer Tilanus liet iets horen over een
„uitspraak van de Kamer".
De eerste sprak van een noodtoestand
en hij verweet de minister luchthartig
optimisme. Het verontrustend tekort
aan onderwijskrachten noemde hij een
schande voor ons volk. Het peil van
ons onderwijs is volgens de heer v.
Sleen hierdoor in vergelijking met
andere landen ernstig gedaald. Onze
flinkheid op defensiegebied steekt vol-
Sens hem schril af tegen onze hulpe
loosheid op het terrein van het lager
onderwijs. De heer Roosjen wees op
de geringe animo voor de actestudie
pij de onderwijzers. Hij acht dit logisch
Jn verband met de te geringe geldelijke
beloning voor de acten die men haalt.
Mevr. FortanierDe Wit had bere
kend dat 3500 kinderen dagelijks geen
onderwijs meer ontvangen, omdat ze
eenvoudig naar huis moeten worden ge
buurd.
Wanneer niet 1159 gehuwde en 183
Sep ensionneerde onderwijzeressen te
hulp waren gekomen, zou dit cijfer nog
heel wat ongunstiger zijn. Zij zag de
ottueuwing van het onderwijs ernstig
"e knel komen 0ij deze overvolle
klassen.
Prof. Lemaire wees op de grote ver
hezen die voor ons land ontstaan wan
neer onderwijzers geen individueel con-
meer met de leerlingen kunnen
bebben. Daardoor komt de beroepskeuze
P gevaar, omdat de onderwijzer de kin
eren geen raad kan geven omdat hij ze
®?Voudig niet kent. In het leger is een
j?maat die instructies krijgt tegenwoor-
8 minder een nummer dan een kind
pPlosi
°nze overvolle scholen, die ware
""enpakhuizen zijn geworden, aldus
eer v Sleen. Hij deed de volgende
^mossing aan de hand: Het herstel van
Jlncen^arige opleidingsschool voor de
van de fictieve diensttijd voor
negenen die het onderwijs hebben ver-
enige soepelheid bij de opleiding,
behoorlijk gebruik maken van de toe-
Zeggingen van de minister van Oorlog
differentiatie Ijij het aanvangssalaris en
meer en hogere studiebeurzen voor de
leerlingen van kweekschool. Mevr. For
tanier—De Wit zag in algeheel afschaf
fen van de classificatie een oplossing.
De heer Tilanus (C.H.). die om ver-
cnuiende redenen geprikkeld was, vond
e aftrek van dienstjaren, zelfs wanneer
me in overheidsdienst zijn doorgebracht,
onlogisch. Immers zo'n onderwijzer komt
rijker aan ervaringen weer terug voor
£e klas en het feit dat hij terug wil
komen moet gehonoreerd worden. De
beer Roosjen vond dat de salarispolitiek,
h'aarvan hij enkele schrijnende voor
beelden aanhaalde, klein was en de
minister onwaardig.
Hierbij kwam ook de salarispositie
Van de leraren en professoren weer ter
sprake. Na hetgeen door minister Rut
ten reeds was toegezegd, had de con
cessie die thans is gedaan niet tot 1
Jan. 1953 maar al een jaar eerder te
rugwerkende kracht moeten hebben,
meende de heer Roosjen.
De heer Tilanus zei, dat er nog punten
™aren die opgehelderd moeten worden,
vond het nodig om het beleid, dat
minister thans voert, een duwtje te
£*ven. Het gaat er op lijken, dat de zaak
~djft steken. Punten zoals de regeling
aP het begrip „volledige betrekking"
Tegen afschaffing van het school
geld was de heef Roosjen namens zijn
gehele fractie, waarbij de heer Tilanus
zich volmondig aansloot. De heer
v.Sleen daarentegen bracht weer de
bekende plannen naar voren om stu
dieionen uit te keren, niet alleen aan
studenten, maar ook aan degenen, die
zich op het universitaire leven nog
voorbereiden. Mevr. Fortanier de Wit
liet waarderende woorden horen over
de resoluties op de onderwijssectie
van het K.V.P.-congres aangenomen,
waarin werd uitgesproken dat het
overheidskarakter van de openbare
school niet verloren moet gaan.
Hierover sprak zij in verband met het
probleem van de beheersvorm voor de
openbare school. Zij vond, dat de minis
ter op verantwoorde wijze aan de wen
sen van haar fractie tegemoet was
gekomen. De heer v. Sleen echter was
daarover veel minder te spreken en zei,
dat de objectieve normen, die bestaan
voor stichting en in stand houding van
scholen, een dode letter zijn geworden.
Over. het algemeen was men het er wel
over eens, dat de v.g.l.o.-school meer
naar voren moet komen en dat men het
best door de twee jaar v.g.l.o. de leer
plicht uit kan breiden.
De eerste rede, die mevr. Heroma-
Meilink (P.v.d.A.) in de Kemer hield,
maakte een sympathieke indruk.
Zij vroeg de aandacht voor jeugdpro
blemen in verband met het onderwijs en
bracht de speciale taak van mej. oir. De
Waal naar voren: scheppen van een
juiste verhouding tussen het VGLO en
het nijverheidsonderwijs. Er moet vol
gens haar een nauw contact komen tus
sen beide vormen van onderwijs.
Zij vroeg de minslter ook waarom de
vorming van de bedrijfsjeugd nog te
weinig deelname ondervindt. Hierbij
noemde zij het prachtige Mater Ama-
bilirwerk. Zij suggereerde de minis-
ter om met zijn ambtgenoot van Sociale
Zaken maatregelen te beramen om hier
in verbetering te brengen. By het nij
verheidsonderwijs vroeg zij aandacht
voor de opleiding van leerkrachten,
welke opleiding een meer all round
karakter moet krijgen.
Een algemeen erkende mistoestand!
werd door de Kamer naar voren ge
bracht bij de behandeling van het kleu
teronderwijs. De heer Tilanus vond dat
cle minister alle potjes die hij op het
vuur heeft staan er maar af moest halen.
Het Nederlandse volk zou hem reeds
dankbaar zijn. wanneer hij alleen dit
probleem zou kunnen oplossen. Er is
veel te wenig schoolruimte en een groot
gebrek aan onderwijskrachten.
Prof. Lemaire vroeg aandacht voor
de opleidling van jonge juristen, die in
nauw contact met de universiteit hun
weg zoeken in het bedrijfsleven en in die
wetenschap. De organisatie voor zuiver
wetenschappelijk onderzoek is volgens
hem een goed voorbeeld dat meer sub
sidie verdient. Mej. Tenaielo (PvdA)
vroeg om een genuanceerde juridische
faculteit verspreid over de drie Rijks
universiteiten, eventueel met inschake-
Advertentie
rillerig, lusteloos? Dan heeft de kou
,u te pakken! Blijf niet rondlopen, houd
U warm en neem voor U naar bed gaat
ZD& anti-pijn tabletten
(Van onze correspondent)
Het heeft geruime tijd geduurd, voor
de Rijkspolitie van Meerssen zich een
duidelijk beeld heeft kunnen vormen
van de oplichting, welke bij de ver
koop van het kasteel Borgharen is ge
pleegd. Nadat eenmaal klaarheid in
deze zaak was gekomen, is de Rijkspoli
tie van Meerssen overgegaan tot arres
tatie van rentmeester P. uit Borgharen,
die ervan verdacht wordt de huidige
eigenaar van kasteel Borgharen, de ho
telier De C. uit Amsterdam, voor een
bedrag van f 10.000 te hebben opge
licht bij de verkoop van het kasteel,
dat toebehoorde aan de in België wo
nende baron de Moffard.
Reeds jarenlang genoot deze Belgische
eigenaar uit Ukkel geen baten meer
van kasteel Borgharen met zijn vele
omliggende goederen. Alle eventuele
baten, welke tengevolge van pachtover
eenkomsten optraden, werden door te-
genrekeningen te niet gedaan. Deze re
keningen werden door rentmeester P.,
wiens vrouw dit rentmeesterschap van
2aaLvLder, overgenomen, bij baron
de Moffard ingediend. Daar er geen
baten kwamen en het kasteel Borgha
ren jaarlijks nog kapitaalinvesteringen
vereiste, besloot de Belgische eigenaar
het kasteel te verkopen.
Uiteindelijk kwam als serieuze ko-
onze correspondent) Duitsland vernuftige de veerrem-fiets geleid,
°e technische verschy. geesten zich bezig met een handig geval. Reeds
"«gsvorm van de fiets, het construeren van een nu wordt de fiets met
rl.e wfj gewoon zyn te fiets, die het van de veerrem van groot prac-
®rUden, blijkt nog lang veerkracht moest hebben, tisch nut geacht.
'®t ieders instemming te Men kwam er ook wel De vinding is gebaseerd
"ebben. Althans, dat mag tot een enigszins luid- op het reserveren van het
e» met enige stelligheid ruchtig resultaat, maar arbeidsvermogen, dat bij
°J^en geconcludeerd nu technisch was dat een het afremmen verbruikt
bijna regelmatig iemand uiterst omslachtige zaak. wordt. Door de kracht
Vj" veerkrachtige uit- Bij al dat gepeins over van het afremmen wordt
nding doet, het rywiel wat te doen, dat de fiets een in de remtrommei
v» fendc- Bet nut daar- vanzelf een poosje gaat aangebrachte veer auto-
lw,n zou dan hierin ge- was er steeds de- matisch opgewonden en
j.gen zijn, dat de vin- zelfde moeilijkheid. De daarna <rehinva»„ra «et
din~" "J"» aai ae vul1
v het voortbewegen
i.,n het rijwiel, om het
gei^44 alliteratief te zeg-
hdn' Voor de berijder zo
hio t moeizaam mogelijk
dfA, diaken. Een waar-
sei aar streven. In Brus-
lj„ meende men korte-
liika •d,e uiterste moge-
gevnÜ'.? Van fiets-gemak
h Vonden te hebben in
Na „_.en°meen veerfiets.
constructie diende zo te
zijn, dat de veer zich in
dezelfde richting aou af
winden, als waarin zij
werd opgedraaid. Die
Veerfi'f °Pwinden zou de langgezochte veercon-
de v 8 tot grote vreug- structie is nu eindelijk
daarna geblokkeerd. Het
afremmen zelf, waarvan
men de snelheid kan biy-
ven bepalen, verloopt soe
pel en wordt door de
veerwerking vergemak-
keiykt In noodgevallen
by abrupt afremmen
kan de veerrem ook tot
normale rem dienen. De
energie, in de remtrom
mei geconcentreerd, kan
daarna op elk gewenst
moment worden aange
wend door op een aan het
per de Amsterdamse hotelier De C.
opdagen, die het kasteel van rent
meester P., die in opdracht van de
baron handelde, kocht. Deze eiste
echter van De C. een bedrag van
f 10.000 boven de koopprijs, onder
voorwendsel, flat de baron dit extra
bedrag nodig liad' voor bepaalde trans
acties in Nederland.
In werkelijkheid waren deze f 10.000
echter voor rentmeester P. bestemd.
Toen de nieuwe eigenaar van kasteel
Borgharen enige tijd na het sluiten van
deze koop kennis maakte met de vroe
gere eigenaar, kwam aan het licht, dat
de oud-eigenaar in het geheel niets
wist van de extra bedongen prijs van
f 10.000 en dat P. zich dit geld had
toegeëigend. Op grond van dit feit is
rentmeester P. gearresteerd en voor de
rechter-commissaris te Maastricht voor
geleid.
Door het bezoek, dat baron de
Moffard aan zijn vroeger bezit
bracht, is tevens komen vast te
staan, dat tal van voorwerpen,
welke één jaar geleden nog tot de
inventaris van het kasteel behoor
den, zijn verdwenen.
Zo zijn een antieke zilveren kelk, een
groot gedeelte van het archief, meubi
lair, loden dakbedekkingen en zelfs lo
den pompleidingen uit het kasteel ver
dwenen. Waardevolle schilderingen,
welke in tal van kasteelzalen aan de
wanden hangen, zijn bovendien op bal
dadige wijze vernield. Dit kon gebeu
ren omdat kasteel Borgharen leeg stond
en slechts beheerd werd door rentmees
ter P., die in een der bijgebouwen
woonde. Naar de daders, die een groot
gedeelte van de inventaris hebben weg
genomen, wordt een uitgebreid onder
zoek ingesteld.
ling ook van de bijzondere universi
teiten. Men zou d'an b.v. een splitsing
kunnen maken in een faculteit gericht
op studie van de internationale betrek
kingen en de integratie, een met een
bestuurlijk karakter en een economisch-
juridische.
Ds. Zandt vond ons onderwijs veel
te intellectualistisch en wilde een leer
stoel voor homoeopathie aan de Rijks
universiteit, waarin hij werd gesteund
door de heer Roosjen en door prof.
Lemaire. Deze laatste vroeg ook aan
de minister of hij zijn departement
eens aan een efficiëncy-onderzoek wilde
onderwerpen. Het aantal ambtenaren
is dit jaar weer met ruim 500 toege
nomen. De heer Tilanus maakte daar
over eveneens menige critische op
merking. De post van 500.000 gld. voor
het internationaal academisch insti
tuut in Den Haag wilde hij gaarne
nader toegelicht zien.
Een merkwaardige vuurpijl ging er
nog op in het betoog van de heer v.
Sleen, die sprak over een herleving
van de oude schoolstryd, waarby hy
het liet voorkomen alsof van rechtse
zUde in de Kamer daartoe aanleiding
was gegeven. Hy vond de gedachte die
men de laatste tyd weer hoort om van
de openbare school maar een byzon-
dere te maken byzonder grievend. De
openbare school wil juist niet byzonder
zyn. Mr. Roosjen heeft hem later ge
antwoord dat zyn Insinuatie aan de
rechtse hoek van de Kamer hem vol
komen onjuist voorkwam.
Vanavond komen met enkele anderen
ook de afgevaardigde leden van de
KVP aan het woord. De minister zal
daarna vermoedelijk aanstonds ant
woorden. De kunstzaken worden af
zonderlijk behandeld.
Het heeft maar weinig gescheeld of
de behandeling van de begroting werd
uitgesteld. De minister was namelijk
op het laatste ogenblik met een nota
van wijzigingen gekomen, waarop o.m.
het belangrijke bedrag van 8% millioen
werd gevraagd voor de bouw van een
kernreactor in Nederland. Omdat op
dezelfde nota echter ook verhogingen
van de posten in verband met salaris
regelingen van onderwijzers en leraren
voorkwamen, heeft de Kamer er zich
bij neergelegd, nadat de minister echter
de kernreactor uit het wetsvoorstel
had teruggenomen.
Frits van Dyk, een van de leiders
van het Rotterdams Toneel, heeft zyn
ontslag als zodanig ingediend. Aanlei
ding daartoe Is de mededeling van
wethouder Van der Vlerk in de raad,
dat voor het volgend seizoen voor het
Rotterdamse gezelschap een nieuwe ac
tieve leiding zou worden benoemd. Op
verzoek van de stichting is dat ont
slag nog verschoven naar 1 Februari
daaropvolgend.
Zoals wij reeds gemeld hebben, heeft
zijn mede-directeur Ko Arnoldi ook
ontslag genomen. Reeds enige tijd be
stonden er plannen om de leiding van
het Rotterdams Toneel in handen van
Paul Steenbergen te doen overgaan.
Dit zou echter pas met ingang van
1 Sept. 1956 geschieden. Mede door me
dedelingen van de Rotterdamse wet
houder voor Kunstzaken in de Raad,
is de kwestie thans tot een crisis ge
komen.
Maandagavond kwam bij de politie te
Schiedam de heer P. van der Velden aan
gifte doen, dat zijn zoontje van zeven jaar
nog niet thuis gekomen was. Na een inge
steld onderzoek bleek, dat het jongetje met
twee vriendjes langs de waterkant van de
Lange Haven had gespeeld, was uitgegleden
en in de diepte verdwenen. De vriendjes
waren Van schrik weggelopen en hadden
niets gezegd. De politie is aan het dreggen
gegaan en heeft enkele uren later het stof
felijk overschot opgehaald.
(Van onze verslaggeefster)
Waarom moet de prijs van een
prijsvraag, waar men noodlij
denden mee wil helpen, altijd
materieel zijn? Is het ook niet een
aantrekkelijk gewin, om in staat ge
steld te worden, een groot genereus ge
baar te maken van een kindertehuis spon
taan te verblijden met een vorstelijke
gift? Dat is fle gedachte geweest, die
de organisatoren van de kinderzegel-
actie dit jaar bewogen heeft om voor
de jaarlijkse winterprijsvraag via de
radio elf geldprijzen beschikbaar te
stellen van f 10.000 tot f 500, die door
de winnaars geschonken mogen en
moeten worden aan een der aangesloten
instellingen naar eigen keuze. Met d»
gewonnen geldprijs mag de winnaar
eventueel ook verschillende tehuizen
verblijden.
De radioprijsvraag, die hóórt bij de
kinderzegels is dit maal van de Sint
Nicolaastijd meer naar de Kersttijd
verschoven. Op 17 en 21 December, zul
len 's avonds van 7.45 tot 8 uur, tijdens de
uitzending van deze kerstprijsvraag, vijf
bekende vaderlandse klokken en carillons
beieren, en de mededingers hebben niet
anders te doen dan te luisteren en op
de deelnemerskaart, waarop de respec
tievelijke torens staan afgebeeld, in t»
vullen, welke klokken zij gehoord
hebben.
De deelnemerskaart wordt dan port
vrij verzonden naar de Stichting voor
het Kind, Begin Januari worden bij
loting de elf winnaars aangewezen.
De deelnemerskaarten, die een gulden
kosten, bevatten een zakje met vier
kinderpostzegels van tien cent en vier
kinderzegels van twee cent. Daar
heeft men in deze tijd van het Jaar
slechts gemak van. Het kost dus maar
vijftig cent om een kans te krijgen,
eens in het groot weldoener te kun
nen zijn.
De kaarten zijn verkrijgbaar aan de
kinderzegel-stands op de postkantoren,
bij de plaatselijke comité's en ook bij
de wijkzusters van het Wit-Gele, het
Witte en het Groene Kruis, die zich
bereid hebben verklaard deelnemers
kaarten te verspreiden. Welke organi
satie of vereniging wil dat ook nog
doen? Men komt ook in het bezit van
een deelnemerskaart (met aangehecht
postzegelzakje) door een briefkaart van
zeven cent te beplakken met een gul
den aan postzegels en deze op te zen
den naar de centrale, de Stichting voor
het Kind, Emmastraat 38. Amsterdam.
De winnaars kiezen zelf uit de lijst
der honderden kindertehuizen, de in
stelling, waarvoor zij hun geldprijs wil
len bestemmen en zij gaan de gift per
soonlijk brengen. Radio en pers zullen
de volgende maand bekend maken, wie
de gelukkigen zijn van deze unieke
prijsvraag, die beloont met de blijd
schap van de kinderen om wie het
gaat.
ff yy -'i if $3
m y. t 'y~
Als Nederlands aandeel voor reliëfs en
herstel aan Korea wordt voorgesteld een
bedrag van f 1.000.000 op te brengen, te
besteden in goederen en diensten, aldus
ontlenen we aan een Nota van wijzigin
gen op de Rijksbegroting van Buiten
landse Zaken. We lezen in deze Nota
voorts, dat in de tot de voorzitter van
de Tweede Kamer gerichte nota de mi
nister van Buitenlandse Zaken en de
minister zonder portefeuille de bereid
heid der regering hebben uitgesproken
de in het rapport der Commissie achter
stallige betalingen vervatte voorstellen,
behoudens enige wijzigingen, nagenoeg
geheel over te nemen. Met die commissie
zijn de ministers van oordeel, dat het
voordeel, dat het voor de betrokken oor
logsslachtoffers van het grootste belang
is, dat de uitvoering der voorgenomen
maatregelen met voortvarendheid ter
hand kan worden genomen. Daartoe mo
gen dan ook de thans voorgestelde be
grotingsvoorzieningen dienen. De kosten
voortvloeiende uit de voorstellen vervat
in de regeringsnota zuilen een bedrag
belopen van f 185.750.000, welk bedrag
de ministers aanvragen.
Jean Sibelius, de beroemde Finse com
ponist, heeft gisteren een ongewoon ge
schenk gekregen voor zijn 83ste verjaar
dag. Vijftig Finse plaatsen hebben een
straat of een park naar hem genoemd. In
het gehele land werden concerten gegeven
van zijn werken. De componist heeft zelf
de dag rustig in zijn huis bij Helsinki door
gebracht.
De meer dan 200 loggers, die in de
maand October aan de haringdryfnet-
vissery hebben deelgenomen en de 9
harlngtrawlloggers hebben niet zoveel
gezouten haring aangevoerd, als ver
wacht werd. Eerst tegen het einde van
de maand, toen met de Engelse Wal-
visserij werd begonnen, werden de
resultaten beter. De kwaliteit van de
haring was vry goed te noemen; het
percentage yie haring was zeer laag. De
tegenvallende haringvangsten hadden
echter tot gunstig gevolg, dat de be
manningen de haring aan boord uit
stekend konden verzorgen, zodat slechts
éen kleine hoeveelheid (386 kantjes)
naar de vismeellndustrie behoefde te
worden gedirigeerd. En de markt was,
gezien de grote export-contracten, welke
moesten worden uitgevoerd, zeer willig.
Aah drijfnetharing werden 165.865
kantjes in October 1953- aangevoerd,
waarvan 1.979 kantjes maatjes-, 46.929
kantjes volle-, 4.322 kantjes ijle- en
112.635 kantjes steurharing. In October
1952 beliep de aanvoer aan drijfnet
haring een totaal van 295.597 kantjes,
n.l. 597 kantjes maatjes-, 26.267 kantjes
volle-, 6.084 kantjes ijle- en 262.649
kantjes steurharing. De gemiddelde
prijs, die in October 1952 f 26,51 per
kantje bedroeg, steeg tot f 31,38. De
aanvoer van gezouten trawlharing steeg
van 19.201' kantjes in October 1952 tot
43.667 kantjes in October 1953 en de
gemiddelde prijs liep op van f 27,60 tot
f 30,50 per kantje.
Beziet men de aanvoer van alle ge-
°hbesfn de beryder een gevonden. In de tech- stuur bevestigd knopje te
bieteNInd aantal kilo- nische vakkringen be- drukken. Al dadeiyk kan
daat-N voortschuiven. En staat er een grote belang- er met een flinke vaart
lctt>and Uas Brussel dan stelling voor. van start worden gegaan,
er al Ult, Tegelen, die In het Noord-Limburgse Maar ook is het mogelijk
e*Perim iaar druk mee Venray is het de heren om de veer tydens het
legd on ,ecrde en zoge- H. J. M. van Opbergen, ryden te ontspannen.
d'tvinde punt van student in de economie, Het bij het veerrem-
®'aK voo stond' Juist een en B. W. H. Laurensse, systeem behorend mecha-
Evenwei vliegtuigmonteur, gelukt nisme is van een betrek-
vati BrUg„', de. veerfiets de veerconstructie zonder kelijke eenvoud en der-
niet Nt achter- tegengestelde werking in halve goedkoop in pro-
*>jn. j 20n succes te elkaar te steken, uiteraard ductie te brengen. Een
U>k nou aarb'j was het na het nodige berekenen Nederlandse rijwiel-
wmmg nieuws.
want
reed en experimenteren. De fabrikant overweegt reeds
iaro Tde twN constructie dan, op het de toepassing van deze
en hielden in rijwiel toegepast heeft tot constructie.
38
„Die denkt, dat het nacht geworden
is," zei hij, „en wil niet in haar dutje
gestoord worden nu de zon weg is. Als
u nu doorloopt, zal die plant zich lan
ger dan een half uur bezinnen, voordat
zij haar zaakje weer opent. U zoudt
haar waarschijnlijk een zenuwcrisis be
zorgen, wanneer u daar de hele dag
mee doorging."
„Zijn die planten nog ergens goed
voor?" vroeg Gibson. „Ik bedoel: zijn
ze eetbaar of bevatten zij enigerlei che
micaliën?"
„Neen, eetbaar zijn ze helemaal niet
ze zijn niet vergiftig, maar ze geven je
toch een ongelofelijk onprettig gevoel
in je maag. Ze zijn, moet u weten, niet
zoals de planten op aarde. Dat green
is eigenlijk, om zo te zeggen, puur toe
val. Het is geen hoe noemt u dat spul
ook weer?
„Chlorophyl?"
„Bladgroen, juist. Ze zijn niet van de
lucht afhankelijk, zoals onze planten.
Alles, wat ze nodig hebben halen ze uit
de grond. Ze kunnen inderdaad in een
absoluut vacuum leven zoals de plan
ten op de maan, als ze maar de geschik
te grond hebben en genoeg zon."
Een echte triomf der evolutie, dacht
Gibson. Maar tot welk doel? vroeg hij
zich af. Waarom had het leven zi?h zo
krampachtig vastgeklampt aan die klei
ne wereld, ondanks de kwaadste gril
len der natuur? Misschien had de gou
verneur iets van zijn eigen optimisme
geleend van die taaie en vastberaden
planten.
„Kom," zei George, ,,'t is tijd om te
rug te gaan."
Gibson volgde gedwee genoeg. Hij
voelde zich niet langer bedrukt door
dat gevoel van ruimtevrees, dat, zoals
hij wist, ten dele onvermijdelijk was
na de teleurstelling, welke Mars bij een
eerste kennismaking opleverde. Zij. dia
hier waren gekomen om er vast werk
te vinden en geen tijd kregen om lang
te piekeren, zouden er waarschijnlijk
helemaal geen last van hebben. Maar
hij was hierheen gestuurd om juist van
dergelijke indrukken op te doen, en tot
dusver was zijn voornaamste indruk er
een van hulpeloosheid, als hij datgene,
wat de mens op Mars gepresteerd had.
vergeleek met de problemen, waar
men nog voorstond. Zelfs nu was im
mers nog drie kwart vön de planeet
onbekend en onontdekt gebied! Dat was
op zichzelf al een maatstaf voor wat er
nog te doen stond.
Die eerste paar dagen in Port Lowell
waren druk en opwindend genoeg ge
weest. Het was Zondag, toen hij aan
kwam en burgemeester Whittaker had
zich voldoende vrij kunnen maken om
hem persoonlijk de stad te laten zien,
toen hij eenmaal in een van de vier
suites van het Grand Martian Hotel
was ondergebracht. (De andere drie
waren nog niet gereed gekomen.) Ze
waren begonnen bij Koepel Een. Het
was de eerste, die men daar gebouwd
had, en de burgemeester had trots de
groei van de stad gedemonstreerd met
een groep van onder druk staande hut
ten van nauwelijks tien jaar oud. Het
was vermakelijk en ook wel een
beetje aandoenlijk om te zien, hoe
de kolonisten zoveel mogelijk de namen
gebruikt hadden van bekende straten
en pleinen uit hun eigen verre steden.
Er bestond ook een systematisch num
mersysteem voor de straten van Port
Lowell maar dat werd door geen mens
gebruikt.
De meeste woonhuizen waren gelijk
vormige metalen bouwsels, twee ver
diepingen hoog, met ronde hoeken en
tamelijk kleine ramen. Er woonden twee
gezinnen in en ze waren heus niet te
groot, want het geboortecijfer in Port
Lowell was het hoogste in heel het
bekende heelal. Dit was natuurlijk nau
welijks te verwonderen, daar bijna de
hele bevolking tussen de twintig en
dertig was, behalve enkelen van de ho
gere beambten, die voor in de veertig
waren. Elk huis had een vestibule, wel
ke Gibson nogal merkwaardig vond.
totdat hij merkte, dat die bedoeld was
als luchtsluis voor noodgevallen.
Whittaker had hem eerst naar het be
stuurscentrum meegenomen, het hoog
ste gebouw van de stad. Als men op
het dak stond, kon men bijna, op z'n
tenen staande, de koepel raken, die
erboven zweefde. Er was niet veel op
windends te beleven in het administra
tiegebouw. Het zou een gewoon kan
toorgebouw daarginds op de aarde ge
weest kunnen zijn, met zijn rijen lesse
naars en schrijfmachines en kaartsys
temen.
De luchtcentrale was heel wat inte
ressanter. Dit was in waarheid het hart
van Port Lowell; hield het ooit op te
functionneren, dan zou de stad met al
len die er woonden spoedig dood zijn.
Gibson had tamelijk vage ideeën over
de wijze, waarop de kolonie aan haar
zuurstof kwam. Hij had zelfs wel eens
gedacht, dat die uit de omringende
lucht werd gehaald, waarbij hij vergat,
dat het beetje atmosfeer, dat Mar» be
zat, minder dan één procent van dat
gas bevatte.
Burgmeester Whittaker had gewezen
op de grote hoop rood zand, die van
buiten de koepel met bulldozers naar
binnen gebracht was. Iedereen noemde
het „zand", hoewel het weinig over
eenkomst vertoonde met dat, wat op
aarde zand heette. Het was een samen
gesteld mengsel van metaal-oxyden en
niets meer en minder dan het overschot
van een wereld, die doodigeroest was.
„Al de zuurstof, die we nodig hebben,
zit in dat oer," zei Whittaker en schop
te tegen het aaneengekoekte poeder
„En bovendien bijna elk metaal, dat u
zich maar bedènken kunt. Wij hebben
een paar keer geluk gehad op Mars,
maar dit betekènt wel ons grootste bui
tenkansje."
Hij bukte zich en zocht een brok uit,
dat er steviger uitzag dan de rest.
„Ik ben niet zo heel sterk in geologie,"
zei hij, ,maar kijk eens hier. Ziet
aardig uit, is het niet? Voor het meren
deel ijzer-oxyde, zoals ze me vertelden.
Aan ijzer hebben we natuurlijk niet zo
veel, maar wel aan de andere metalen.
Het enige, dat we niet direct uit dat
zand kunnen halen, is magnesium. De
beste vindplaats daarvan is het oude
zeebed. Er zijn een paar zoutvlakten
lagen van een honderd meter dik
daarginds in Xanthe en we hoeven hel
daar maar te halen, wanneer we het
nodig hebben."
(Wordt vervolgd).
zouten haring tot 31 October over de
jaren 1950 tot en met 1953, dan is het
lopende jaar nog 24.000 kantjes ten
achter bij 1952, doch komt veruit boven
de beide daaraan voorafgaande jaren.
In 1850 werden tot 31 October 646.843
kantjes gezouten haring aangevoerd, in
1951 583.380 kantjes, in 1952 762.583
kantjes en in 1953 738.347 kantjes. De
gemiddelde prijs per kantje is in die
jaren voortdurend gestegen en wel van
f 28.86 in 1950 naar f 29,75 in 1951. naar
f 30,05 in 1952, naar f 31,13 in 1953.
De uitvoer van gezouten haring ver
toonde in October 1953 wel een zeer
gunstig beeld. Volgens afgegeven uit-
voermachtigingen bedroeg de export
namelijk 9.937 ton voor een waarde van
f 5,6 millioen tegen 4.029 ton voor f 2,4
millioen in October 1952. Afzet vond
onder meer plaats naar België (1.102
ton), Oostenrijk (1.698 ton). West-Duits-
land (1.492 ton). Frankrijk (131 ton),
Noorwegen (369 ton), Rusland (4.100
ton) en de U.S.A. (373 ton). Door de
betrekkelijk geringe aanvoer van steur
haring bleef de export van gedroogde
steurharing, welke 363 ton voor een
waarde van f 530.000,bedroeg, onder
het totaal van October 1952 (1.065 ton
voor f 794.000,
De aanvoer van verse haring lag
in de verslagmaand met 8.994 ton
op een iets lager peil dan in Octo
ber 1952 toen er 9.378 ton aan de
markt was. Bijna 1.900 ton verse
haring behaalde de minimum aan-
voerprijs van f 0,21 per kg. niet en
werd doorgeleverd aan de vismeel-
industrie.
De uitvoer van verse haring bereikte
een totaal van 1.488 ton voor een waar
de van f 571.000.tegen 2.029 ton voor
f 689.000,-— in October 1952. Afnemers
waren België (140 ton), West-Duitsland
(244 ton), Oostenrijk (152 ton), Tsjecho-
Slowakije (452 ton) en Israël (500 ton).
De visconservenindustrie nam in de
verslagmaand wederom zeer grote hoe
veelheden verse haring op.
By de Tweede Kamer is ingediend
een wetsontwerp „Derde wyziging van
de Kieswet". Van verschillende zyden
is bezwaar gemaakt tegen het systeem
van plaatsing van verbonden lusten
op het stembiljet, waardoor sommige
kiezers de B-iyst aanzagen voor een
lyst met een hoger nummer, waarop
zij hadden willen stemmen. Thans
stelt de minister van Binnenlandse Za
ken voor de B-lüsten als laatste ïysten
op het stembiljet te plaatsen.
Voorts wordt een nieuwe regeling
voorgesteld voor het stemmen bij vol
macht. De huidige regeling maakt het
winnen van stemmen van zieken en
afwezigen mogelijk. Wanneer echter als
gemachtigde van de kiezer slechts mag
optreden, diens echtgenoot, één der
naaste familieleden of een huisgenoot,
zou het winnen van stemmen onder
vangen zijn.
