Nieuwe Haarlemsche Courant | 1954 | 30 januari 1954 | pagina 5

Bruiloftsvlucht over
toegevroren Gouwzee

c

J

MACHT, DIE UIT HET SLECHTE
HET GOEDE VOORTBRENGT

Vanouds een der
dagen van het

critieke
jaar

O

Hoogtij in 't Hol

Het idéé

Ned. films naar
Sao Paolo

Bruiloft der vijanden "van St. Andres

O

Onbekend maakt
onbemind

E

Noodnet van radio-amateurs

kardinaal De Jong
beveelt actie aan

beleg*

De vete tussen Frankrijk
en Duitsland

LICHTMIS, LOTSDAG

Verdediger van arts
gearresteerd

Diensten in dagen van rampspoed

ZATERDAG 30 JANUARI 1954

PAGINA 5

Woning uitgebrand op
Schiermonnikoog

Monnikendam in
afwachting

Operatie Draadnagel

Belangrijke gift

citie: A. v. Domburg
en J. G. Toonder

Autobotsing eist dode

Liturgische weekkalender

Door

FRED THOMAS

LITERAIRE KRONIEK

H. DE VRIES

KOOPT UW BOEKEN

Nogal ingewikkeld

Grote schade in hotel
door ontploffing

Berkelse moordzaak

In verband met ver
valste brieven?

Hevige boerderijbrand
in Castricum

WINTERLIBELLEN zijn los

De winterlibellen op bruilofts-
vlucht. Onder de scheepjes be
vindt zich de „Prins Hendrik",
105 jaar oud, destijds vernoemd
naar de broeder van Koning Wil
lem de Derde, die om zijn belang
stelling voor schepen en vaart
„Prins Hendrik, de zeevaarder"
werd geheten. Schipper is de al
even onverwoestbare, thans 80-ja
rige Willem Staats.

Vp

j„ e' te zelden gebeurt het, dat je in dat lieve land van ons precies weet waar
a.an toe bent. Hoe dikwijls in het verleden hebben wij niet achter de
j i'jfmachine gezeten voor een stukje als dit, met altijd die zwevende on-
'terheid: zal het nu vriezen of dooien? Meer dan eens is zo'n verhaal, l^ant
11 klaar gezet, maar weer in de loodpot verdwenen, de gok verkeerd geweest
*1 alle winterse illusie in regen en mist versmoord. Maar ditmaal hebben
zekerheid. Er is geen sprake van. heeft men ons nadrukkelijk gezegd,
at de vorst in de eerstkomende dagen van aflaten weten wil, en dus willen
i 'i u thans het verhaal vertellen van de winterlibellen, zoals wij ons dat
adden voorgesteld te schrijven, voor deze keer zonder de vrees, dat het
{huwelijks geschreven, zijn actualiteit reeds verloren had. Want wij waren
Jn Monnikendam om de winterlibellen te zien op hun bruiloftsvlucht over
*Jet >js van de toegevroren Gouwzee: de ijszeilschuitjes, zoals zij meeuwe-
»eaWind van wiek en door de wind gaan, de vlaggen en wimpels gestrekt.
Y01 ons hart nog eens op te halen aan de lieve lust van zo'n Hollandse winter
,e£en de achtergrond van een kleine stad en de samenklank te horen van
klokkenspel en het broos geschraap der rappe ijzers over blank door-
aöerd ijs. En wat dat betreft, zijn wij niet teleurgesteld. Al van ver zagen
jTi aan de waterkant de gloednieuwe, frisrode vleugels van de Monniken-
oainmer ijszeilvloot, die, als zij geheel op het ijs verschijnt, toch altijd nog
Seh twintigtal zeilen telt. Zij scholen in hoofdzaak samen op de ijsvloer van
Hol, de hoek van het water in de bocht van Katwoude, als kleumse winter
reis pal onder de wal.

sondeert, zijn assistenten verrichten de
operaties.

Achter de schepen, hoog op de hel
ling, is het water dichtgevroren. De
veerboot naar Marken heeft nog tot het
laatst een vaargeul opengehouden en
ginds onder het eiland, is het ijs nog
broos en vol wakken. De roemruchte
IJsvereniging „Olympia" heeft echter
reeds een baan naar Marken uitgezet,
die omzichtig de gevaarlijke plekken
ontwijkt. Zij was Vrijdag reeds in ge
bruik bij de eilanders, als enige com
municatie met de wal. Zij komen lo
pend en met sleden naar hier, hun sil
houetten in het verschiet met de dunne
kousebenen onder de ruige boezé, als
van bezige mieren op pad. Hun rappor
ten zijn van groot belang voor de he-

Vrijdagmiddag.

Een vriend tegengekomen,
die al een tikkeltje grij
zend aan de slapen is. Hij
torste een paar schaatsen
onder de arm.

„Mooie schaatsen", zei ik
prijzend.

ja", antwoordde hij. „No
ren."

„Je hebt ze net laten slij
pen. zie ik", zei ik.

„Ja, nou kan ik er op zwieren
„Ben je op weg naar de baan?"
vroeg ik.

„Nee", zei hij.

„Wanneer ga je dan schaatsen'"
vorste ik.

„Nooit", antwoordde mijn vriend.
„Waarom dan....?" vroeg ik.
„Ach", zei hij, „ik voel me zo jong
met die dingen onder mijn arm."

Een woonhuis aan de Oostkant van
de Badweg in de duineen tegenover de
R.K. kerk te Schiermonnikoog, be
woond door het gezin S. de Vries,
echtpaar met twee kinderen, is gister
middag tot de grond toe afgebracht. De
brand is ontstaan door een petroleum
stel. De vader was met het ene kind
thuis, terwijl de moeder met het ande
re kind in het dorp boodschappen deed.

De vrijwillige brandweer van Schier
monnikoog heeft de brand geblust

nu gaan wij U op voorhand
maar vast vertellen, hoe mooi het
was. Alleen al de reuk van Mon-
ehdam als je er aan komt: de har-
deugdzame reuk van al die roke-
in vol bedrijf. Uit de verte gezien
r «et of de stad op tientallen plaatsen
brand staat. Een blauwachtige smook
v®rsluiert ononderbroken de skyline
(C1? gevels en toppen; alleen de torens
jU'ken er uit omhoog. Als. een af-
«sbeeld, waar wierook voor gebrand
H-0rdt, verheft zich de Faam en blaast
Uren op haar trompet, de ruitertjes
d-ayen over de trans, telkens als het
CjÜon is uitgespeeld. En de monnik
zijn knots staat pal op zijn gevel
lij! en laat de rook maar walmen om
da? heen, onbewogen als een Amster-
é^Se brandwacht bij middelbrand.
In ''®n. op de werven liggen de schepen
fyj de kliniek: een vrachtboot uit
(j a$tricht, vissersschepen van Volen-
vjh. allemaal met hun ziekten en kwa-
De schependokter gaat rond en

25^aar

Majri. JH

tbüisf^Sel, de grote actie die Kath.

aanleiding van de Operatie

tüisf

dienst,''*ht begonnen is voor de gods

tai L- accommodatie in een honderd-
jJSZernes van Nederland, heeft Joh
l 'ciinaal de Jong een brief van aan
beveling geschreven a'an

-----« w ««u het bestuur van

Kath. Thuisfront en tevens zijn Zegen
gegeven over wat de Kardinaal noemt

«et heilzaam werk van Nationaal Kath.
Thuisfront. Deze aanbeveling ging ge
haard met een belangrijke gift, waar
oor Kath. Thuisfront de hoge eer te
beurt valt dat de Kardinaal als het wa-
e de eerste koper is van de mysterieu-
jy sPijker in de Operatie Draadnagel,
frr »is ongetwijfeld voor Kath. Thuis-
katu een aansporing en voor de vele
Uaybolieken een voorbeeh

ging.

een voorbeeld ter heilzame

Van 12 tot 26 Februari a.s. zal, ter
gelegenheid van het 400-jarig bestaan
J'3'1 de stad Sao Paulo, aldaar een inter-
betionaal filmfestival worden georgani-
eerd. Van Nederlandse zijde zullen de
b'gende films worden ingezonden:
''Pouen Zo" (Herman van der Horst);

Schot is te boord" (idem); „Spiegel
>.ah Holland" (Bert Haanstra), „Panta
„hei" (idem), „De gouden vis" (Marten

toonder).

He Braziliaanse regering heeft een
Nederlandse filmcriticus en een cineast
b'lffenodigd het festival bij te wonen.

P voordracht t van resp. het bestuur
an de kring van Nederlandse Füm-
hrnaüsten en van de Nederlandse Be-
*°ePsvereniging van Filmers, zullen de
areh A. van Domburg, filmcriticus van
■•Oe Tijd", en J. G. Toonder de Neder-
®"Ise delegatie vormen.

,Op de verkeersweg OnstweddeStads-
ahaal is gisteravond een personenauto
gen een vrachtwagen gereden. De

Personenauto botste hierna tegen een

P°em en werd totaal verbrijzeld. De
Spstuurder, de 39-jarige aannemer A.
J?- uit Stadskanaal, werd vrijwel op
„ag gedood, terwijl de mede-inzitten-
J. K. uit Alteveer, ernstig gewond
'aar het ziekenhuis te Groningen werd
Vergebracht

^DAG 31 Januari: Vierde Zondag na
oningen; eigen mis; 2 geb. H. Jo-
J^es Bosco; Credo: prefatie van de H.
l«AA^nheid'- groen.
jj^NpAG 1 Febr.: H. Ignatius van An-

*ood bissch°P"martelaar; ei6en mis-

C?*ÏÏ?AG: O.L.Vr. Lichtmis; eigen mis;
WqpmS' Prefatie van Kerstmis; wit.
lanr! G: masius, bisschop-marte-
bpk' mis Sacerd'otes; 2 geb. A cunctis; 3

keuze; rood.
sn, ?DAG: H. Andreas Corsini, bis-

VèljnPA ijder; mis statuit'. wit.

eiffü H Agatha, maagd-martelares:
fichrSl mis; /Roermond: 2 geb. voor bis-
OfWi verjaardag van keuze); rood.
Haïf. Votiefrriis ter ere van het H.
l,i4. redo» prefatie van het H. Hart;

Bm»? .mis;

mid|: Amandus, bisschop-belijder;
H ^acerdoteg tui; 2 geb. H. Titus; 3 geb

^nD-°the, wlt*

Dripw Febrauri: Vijfde Zondag na
muIiriT.lng^n;„eigen mis; 2 geb- H. Ro-
Drieal 1' .rd"; prefatie van de B
leee«heid: - groen.

1nTENTIES VAN z. h. de paus
A VOOR FEBRUARI:

"e ;uekltne 'htentie: Hart van Jezus, laat
*Postoli!" en eebrekkigen de heiligende er,
t'cn. v£che kracht van het lijden begri.1-
1e h.,.,fsie"lnfentie: Hart van Jezus, laat
*°°iaa]^??ers van Afrika hun politiek en
1 leven christelijk inrichten.

H. Titus, bisschop-belijder;
2 geb. H. Dorothea: wit

ren van „Olympia", die als het ware
van uur tot uur nauwkeurig op de
hoogte worden gehouden van de condi
tie van het ijs. En zo kon de heer G.
Karmelk, voorzitter van „Olympia",
ons garanderen, dat als er in de weers
gesteldheid niets verandert, want dat
weet men in dit klimaat nu eenmaal
nooit helemaal zeker, Zondag a.s. de
baan aan alle eisen voldoet om hen, die
de traditionele tocht naar Marken wil
len maken, te ontvangen. En dat bete
kent dus voor Monnikendam het win
ters hoogtij: duizenden en duizenden
op de bruiloft der winterlibellen, die
als ontpopte vlinders uitzwieren zullen
over het ijs, in een roes van snelheid
de ruimtetegemoet.

Irt 2ulke dagen kan Monniken
dam wedijveren met alle centra
van wintersport, waar ook ter we
reld. In de straatjes en stegen, die
naar de waterkant voeren, verdrin
gen zich de mensen. De trams Zitten
vol. En ononderbroken rijden de
auto's aan. In de keukens van kof
fiehuizen en hotels dampen de ke
tels snert. Buiten op het ijs zijn
tenten en kraampjes opgezet, de
vlaggen in brede banen er hoog bo
ven uit. En overal staan banken
voor het aanbinden of onder-
schroeven, het laatste steeds meer
ten koste van het vaderlands model,
waarbij de schaats een steven heeft,
een neus zoals een schip, bestemd
dan ook voor lange afstand, voor
verre tochten in gestadige vaart. En
tot het vertrouwde beeld van dui
zend wintergezichten door alle

eeuwen heen behoort het silhouet
van de gebukte rijder, die nog eens
de banden stevig aanhaalt, waarmee
bij voorkeur aan kousevoeten de
schaats zit vastgesnoerd. Banden
van feestelijk oranje, als een ko
karde op de wreef gestrikt.

Wij hebben ons bij de voorproef, die
wij kregen van morgen het ijsfestijn,
weer oprecht verheugd over dit bij uit
stek vaderlands vermaak, waarbij het
water, dat onze rijkdom is, de grootste
en mooiste en meest gevarieerde ijsbaan
biedt, die men zich dromen kan. Wat
zijn wij dan plotseling een stoer en
sportief volk, hoe komen wij los met
een gratie en élégance, die niemand
achter ons had gezocht. Het ijs maakt
alles en iedereen mooi. In het gouden
licht van zo'n winterdag, het zonne-
gloeien aan de einder, de blauwe en
paarse schaduwen, het teerste violet in
de schemer, temidden van een land
schap, dat sinds Breughel, Avercamp en
Beerstraten maar nauwelijks veranderd
blijkt, is het of wij ontluiken en pas
recht tot ontplooiing komen. Rap en le
nig worden we allemaal, ook de sloom-
sten krijgen iets fiers en wat een draai,
welk een zwier zit er in elke beweging.
Al het plechtige, het conventionele heb
ben wij afgelegd: wij kleden ons voor
het ijs als allemaal bohémiens, plotse
ling licht van geest en helemaal vrij,
los van alle vooroordeel, van leeftijd of
milieu: de volmaakte democratie van
het Hollandse ijs. En het meest van al
veranderen de vrouwen en meisjes, zo
frank als ooit en blozend bereid tot be
hagen, zich nog eens te tonen in al haar
gratie, toegankelijk, genegen en gul.

Dit zijn de dagen, waarin plannen
worden gemaakt voor grote tochten,
voor het veroveren van de ruimte
van het eigen land, dat nooit zo vrij en
bereikbaar is als nu. Waarin het een
tintelende sensatie wordt, dit zweven
over de gladde baan, de verte tege
moet, met de vedelstreek van het
ijzer als muziek in het oor. En de ge
noeglijkheid van ergens het opont
houd bij een koek en zoopje, aange
schoven op de smalle bank, de han
den klem om zo'n kom anijs of dam
pende chocola, elk gezelschap in har
monie, gelijk gestemd in het genieten
van een en dezelfde zaligheid. Om in
het late uur af te binden aan het be
reikte doel, met een weldadig gevoel
van intense vermoeidheid, trots en
voldaan, en met een gezonde hang
naar iets dat staat in de maag: de va
derlandse snert voor dit uur gescha
pen.

De belofte van dit alles zit in de
lucht. Toen wij Monnikendam verlieten
hing de zon als een gloeiend Paasei in
een net van violet. Vriezen of dooien
is in dagen als deze het to be or not
to be voor de halve natie. Welnu: de
Bilt heeft het beloofd: het b 1 ij f t vrie
zen.

O tefan Andres gaat sinds enige jaren door voor de spes patriae der positief
christelijke Westduitse romankunst. Toen einde 1949 zijn novelle Het mes
der barmhartigheid" in het Nederlands uitkwam, ging de critiek meteen
grootscheepse vergelijkingen maken tussen Andres en de man, die op dat moment
van over het Kanaal onze gemoedsrust kwam verstoren met romans, waarin al
lerlei spanningen tussen geloof en leven op ongekend aansprekelijke wijze wa
ren gedramatiseerd: Graham Greene. Beide auteurs hebben sindsdien niet stilge
zeten. Hun namen hebben zeer snel een internationaal gewaardeerde klank ge
kregen. Hun werken en de probleemstellingen in hun werken gaven promovendi
reeds stof voor proefschriften.'

Zo besteedt dr. J. Starink in zijn le
zenswaardige dissertatie „De Katholieke
roman" 1) ruim 25 bladzijden aan Gra
ham Greene, na eerst te hebben uitge
weid over diens „voorlopers" Chateau
briand, Manzoni, Bourget, Enrica von
HandelMazetti, Gertrud von Le Fort
en Mauriac. Stefan Andres wordt door
Starink (in 1952) alleen nog maar „ge
signaleerd", en wel in de volzin, waar
mee het hoofdstuk over Gertrud von Le
Fort eindigt: „Haar persoonlijke pro
bleemstellingen en stijl maken haar tot
een van de oorspronkelijkste figuren
van de moderne katholieke romankunst
en haar werk tot een waarlijk nieuwe
bijdrage, waarvan de invloed zich nog
niet volledig laat overzien; de romans

van (wijlen) Elisabeth Langgasser, die
met de iets oudere Werner Ber-
gengruen en de jongere Stefan Andres
tot de nieuwste Duitse katholieke
auteurs behoorde, zijn zeker met die
van Le Fort in verband te brengen."

Ja, zonder twijfel werkt de grijze
Gertrud von Le Fort, die een uitgespro
ken stijlscheppende persoonlijkheid was
en is, op de schrijfwijze van Stefan An
dres nog altijd door. De laatstelijk in
ons land verschenen roman van Andres,
„Bruiloft der vijanden", begint in de
vertaling van J. von Wattenwyl de
Gruyter 2) met de volgende richtingaan-
gévende alinea:

„Er bestaat een macht, die als het
ware van buitenaf het menselijk leven
van richtingwijzers voorziet. Niemand
kan over die macht meer zeggen, dan
dat zij even reëel als verborgen is. Zij
wordt afwisselend noodlot, Voorzienig
heid of toeval genoemd, al naar gelang
de mens eenzaam-tragisch, gelovig of
radeloos is. Er zijn er ook, die deze
macht voor een zelfbedrog van denk-
trage mensen houden. Zij zeggen, dat
men alles, wat de mens van buitenaf
en zelfs vanuit zijn eigen binnenste be
reikt en wat zijn handelen en leven be
paalt, als een draad, die van de spoel

Het vertrouwde beeld, zo oud als onze oudste wintertaferelen.

Advertentie

BOEKHANDEL

afdeliitjj Antiquariaat

Gei. Ouie Gracht IJ Telefoon 10785 Haarlem

nze Lieve Vrouwe Lichtmis-dag
juist in het putteke van de win
ter. Zes en een halve week zijn
er verstreken eer het koude jaargetij
begon en er moet nog evenveel tijd
voorbijgaan, eer het weer lente is.

„Op Lichtmis kan men het licht mis
sen". „De wever z'n éne oog gaat open"
en de boer kan al heel wat werk in
schuur en stal verrichten zonder zijn
lantaarn aan te steken.

In het Zuiden van Duitsland is men
al zo ver, dat men op deze dag de
spinnewielen definitief naar de zolder
verbant, wat in ons, zoveel Noordelij
ker gelegen, land eerst een maand la
ter gebeurde, zoals het oude volksrijm
ons nog wfeet te vertellen.

Met de eerste Maart
De spinnewielen van de haard.

Toch begint men zich al goed te
realiseren, dat de dagen langer zijn ge
worden en het voorjaar al nader en
nader komt. Op de zwarte akkers
vliegt de leeuwerik, die in de zomer
de hemel zal naderen, al een ploeg
staart hoog, en binnenshuis viert men
de komende lente met het bakken van
pannekoeken.

Met Lichtmis is geen wijfke zo arm,

Of 't maakt nog haar panneke warm.

Lichtmisdag is vanouds een der cri
tieke dagen van het jaar, zo'n dag, die
met een rood kruis was gemerkt in
de oude almanakken, want men meen
de, dat de oogst en dus ook het lot van
de boer en zijn gezin afhing van het
weer van deze dag.

Lichtmisdag
Lotsdag.

Niets werd zo zeer gevreesd als een
heldere, klare vorstdag met een koude
Oostenwind:

Schijnt met Lichtmis de zonne heet,
Dan komt er nog veel sneeuw en leed.

p Lichtmis ziet de boer liever
een wolf in de schaapsstal dan de
zon:

Lichtmis klaar,

De boer een bedelaar.

Zonneschijn op Lichtmis betekende
een strenge, langdurige winter, die ge
volgd zou worden door een zomer met
zoveel neerslag, dat de oogst op de vel
den zou vergaan:

Lichtmis, helder en klaar,

Twee winters in een jaar.

Groene Lichtmis,
Witte Pasen.

Als op Lichtmisdag de zon door de
galmgaten van de toren schijnt, krij
gen we nog eens zoveel winter als we
gehad hebben.

Daarom hoopte men op een donkere,
trieste regendag, waarop de druppels
aan de kale takken hingen, want dan
kon men een goed oogstjaar verwach
ten:

Lichtmis donker,

De boer een jonker.

Lichtmis donker, met regen en slyk,
Maakt de boeren rijker dan rijk.

Lichtmis donker, Asdag (Aswoensdag)

klaar,

Geeft een vruchtbaar jaar.

De iemkers, die op een overweldi
gende bloei der heide hoopten, waren
er bijzonder op gesteld, dat deze don
kere dag windstil zou zijn. „Als men
op Lichtmisdag met een brandende
kaars om het huis kan gaan, drinken
de biemannen een fles".

's Morgens vroeg mocht de zon
wat hen betrof dan even doorbre
ken, maar het moest een zon zijn, die
regen haalde. „Als met Lichtmis de
zon op „den" misboek schijnt, is het
een goed bieënjaar!"

Op Lichtmisdag volgt Smt Blasius,
de patroon van wevers en wolkam
mers, wiens naam men natuurlijk in
verband heeft gebracht met het „bla
zen" van de wind. Wanneer het om
streeks deze tijd met harde vlagen
waait, hoort men wel zeggen: „Blasius
blaast: dat houdt hij acht dagen vol".

Regenweer op die dag houdt nog lan
ger stand, zoals het volksrijm ons
leert:

Sint Blasius,

Wind en wasius:

Als het vandaag regent en waait,
Zeven weken lang de watermolen

draait.

JACQUES R. W. SINNINGHE.

der oorzakelijkheid afgerold wordt, in
omgekeerde richting kan vervolgen en
achterhalen. En zij zeggen voorts, dat
het schijnbaar geheimzinnige in het in
grijpen van die macht slechts daarin
bestaat, dat wij nooit precies weten,
wanneer wij het invloedsgebied van een
nieuwe noodzakelijkheid betreden heb
ben; en dat wij bovendien die noodza
kelijkheid, die evenals een boom talloze
wortels heeft, met ons denken nooit
kunnen doordringen, niet, omdat zij
volgens haar natuur het menselijk ver
stand te boven gaat, maar omdat dit
verstand aan de tijd gebonden en zijn
werkzaamheid daardoor beperkt is."

„Bruiloft der vijanden" van Stefan
Andres handelt in een lapidaire maar
niettemin uiterst genuanceerde stijl,
over niets minder dan de metaphysieke
achtergrond van het feit, dat door „de
onbetekenende vergissing van een
mens" diens leven en daarnaast de le
vens van talloze anderen nooit-voorzie-
ne, pijnllijke, tragische wendingen kun
nen krijgen.

Indien de Duitse arts Wilhelm von
Clairmont, die in de oorlog van '14'18
als spion onder valse naam in Frankrijk
werkzaam was, niet in liefde was ont
brand voor de Franse spionne Denise
Frécourt (een vrouw, die zijn liefde be
antwoordde, maar na de erkenning van
hun wederzijds verraad zelfmoord pleeg
de), zou het pijnlijk nóch tragisch zijn
geweest, dat zich na de oorlog een lief
desverhouding ontwikkelde tussen Von
Clairmont's dochter en de weduwnaar
van Denise. Het is een nogal ingewik
kelde volzin geworden, waarin wij
hebben getracht idee en inhoud van
Stefan Andres' roman samen te vatten.
Als excuus moge gelden, dat de roman
zelf ook niet van ingewikkeldheid vrij
is, en evenmin van vermoeiende lang
ademigheid. „Bruiloft der vijanden" laat
zich in grote trekken definiëren als een
familieroman, maar dan een, waarin de
volkeren van West-Europa eikaars fa
milie willen zijn.

Over de oude vete tussen Frankrijk
en Duitsland moet nu eindelijk de liefde
maar eens triomferen! aldus Andres. En
de liefde doet dit. Zij doorbreekt alle
kleinmenselijk chauvinisme en nationa
lisme en plaats in het werkelijk ver
lossende einde van de roman mens
naast mens als broeder naast zuster. De
liefde, dat is hier dus niet alleen de
Eros, maar ook en vooral de Charitas.
En zij werkt in het licht van de door
de auteur zeer algemeen geformuleer
de waarheid, „dat er een macht moet
bestaan, die uit het slechte het goede
voortbrengt."

Gedetailleerder doordacht gaat het
in deze roman, evenals in vroegere
boeken van Stefan Andres, om aller
lei subtiele gewetenskwesties, die
spelen in de psychologische ruimte
tussen overgave aan de Voorzienig
heid en wat men verbijstering over
's levens loop kan noemen, alsmede
tussen autonoom menselijke verant
woordelijkheid en wat men wel eens
de zelfverzekerheid van de gelovige
noemt.

„Bruiloft der vijanden" is zeer zeker
een verdienstelijke en aantrekkelijke
roman, maar hij kan toch niet halen bij
dat werkje, waarmee Andres zich als
een der groten annonceerde: „Het mes
der barmhartigheid", oftewel in het
oorspronkelijk: „Wir sind Utopia."
Dat moet men gelezen hebben!

NICO VERHOEVEN

1) Dr. J. Starink: De katholieke ro
man. Bijdragen tot zijn geschiedenis.
Uitg. Dekker Van de Vegt N.V., Nij
megen 1952.

2) Stefan Andres: Bruiloft der vijan
den. (Hochzeit der Feinde). Vert. door
J. von Wattenwylde Gruyter. Uitg. De
Fontein, Utrecht.

(Van onze correspondent)

Waarschijnlijk doordat enkele buizen
waren bevroren heeft zich in Hotel „De
Kroon" op de Markt te Kerkrade een
ernstige ontploffing voorgedaan, waar
bij geen slachtoffers waren te betreu
ren, maar wel een grote materiële
schade werd aangericht. De verwar
mingsketel sprong uit elkaar, daardoor
stortte de vloer van de keuken in en
kwamen een fornuis en een vlees
machine in de kelder terecht. De
ruiten werden ingedrukt en muren
scheurden. Op de binnenplaats werd een
schuur weggevaagd door de enorme
luchtdruk. Het hotel, dat door de ge
meente werd onteigend en binnenkort
zou worden afgebroken, werd nog be
woond.

Stefan Andres, schrijver van het
bekende boek „Wir sind Utopia"
(vertaald onder de titel „Het mes
der barmhartigheid") en van de
onlangs in Nederlandse vertaling
verschenen roman „Bruiloft der
vijanden".

(Van onze Haagse redactie)

Officieel is thans erkend, dat de ver
dediger van de Berkelse arts O., die
verdacht wordt van moord op zijn
vrouw de Haagse advocaat mr. M. H,
H., Donderdag is gearresteerd. Het ster
ke vermoeden bestaat, dat deze arresta
tie verband houdt met de brieven, die
onlangs op zeer mysterieuze wijze in
het Huis van Bewaring te voorschijn
kwamen.

Zoals bekend bevatten deze brieven
ontlastende verklaringen voor de arts,
daar de thans vermoorde vrouw daarin
schreef, zelfmoordplannen te hebben.
Een commissie van deskundigen, aan
gewezen door de rechter-commissaris,
was echter van mening, dat deze beide
in blokschrift geschreven brieven ver
valst waren. Hierop ging de justitie
over tot de arrestatie van de broer
van de arts Deze broer is gedeeltelijk
verlamd en lijdt aan geestesstoornissen,
zodat zijn arrestatie enige bevreemding
verwekte.

Een nog grotere opschudding, voorna
melijk in de Haagse advocatuur, ver
wekte echter de arrestatie van mr. H

De reden van deze arrestatie is nog niet
bekend, daar de Justitie, hangende het
onderzoek in deze zaak, geen enkele in
lichting meer wenst te verschaffen. Ook
de tweede verdediger in de zaak van
de Berkelse arts, mr. Van 't Hoff van
Stolk, weigert elk commentaar. Men
neemt echter aan, dat het arrest van
mr. H. wel eens van langdurige aa™
zal kunnen zijn. Mr. A. Mout heeft de
verdediging van de gearresteerde advo
caat op zich genomen.

(Vervolg van pag. 1)

Dan een trap op een voetpedaal, het
overhalen van een handle en er was
een bepaalde vorm van bekeliet ont
staan. Achter de arbeider stond een
meneer met een stopwatch en bij elk
vormpje werd minstens driemaal de
stopwatch ingedrukt. Op een gegeven
moment draaide de arbeider zich bruusk
om en zei letterlijk tot de wetenschap
pelijke tijdmeter: „Als je nou niet

opdan sla ik je met deze Engelse

sleutel de hersens in". Waarop de tijd
meter even „tactisch" antwoordde: „En

jij moet je grote shouden". Als

bezoeker hadden we uiteraard niet het
recht ons in dit „gesprek" te mengen.
Maar toen we later in de directiekamer
de meneer met de stopwatch opnieuw
aangetroffen en toen ons daarbij bleek
dat we te doen hadden met 'n bedrijfs
psycholoog van professie hebben we ons
niét kunnen weerhouden op te mer
ken: „Mijnheer, wanneer er straks in
die discussie tussen U en die arbeider
iemand fout was. dan bent U dat ge
weest. U, academicus met een doctoraal
examen in de psychologie nota bene,
dient te weten hoe irriterend het is
wanneer U iemand op de vingers staat
te kijken zonder dat die iemand be
grijpt, dat dit kijken iets anders be
doelt dan alleen maar een stomme con
trole". We smaakten het genoegen dat
die bedrijfs-psycholoog zijn ongelijk er
kende, waarmee inmiddels het in de
fabriek gestichte kwaad niet ongedaan
werd gemaakt. Daar immers stond een
arbeider, symbool van een zeer gro
te groep, na te mokken over een „rot
haas", die probeerde een voor-oorlogs
jakkersysteem opnieuw ingevoerd te
krijgen.

r is een ontzaglijk verschil tus
sen welhaast alle voor-oorlogse
„jakkersystemen" en de huidige
efficiency in het bedrijfsleven. Een
overeenkomst is er inmiddels. Bij de
minder intelligenten onder onze arbei
ders en of we het nu leuk vinden
of niet, maar meer dan 30% van onze
Nederlandse bevolking behoort daar in
feite toe roepen de huidige tijdme
tingen-met-tariefbepalingen een onbe
redeneerde afkeer op, die te vergelij
ken is met de weerstand welke door
de jakkersystemen werd gewekt. Ont
sproot dit laatste gevoel aan het be
sef, dat een onbillijkheid werd bedre
ven, het eerste ontstaat uit het vermoe
den, of, als men wil: de vrees, dat men
met de moderne vormen van arbeids-
doelmatigheid dezelfde bedoelingen
heeft als met het jakkersysteem.

Natuurlijk had die arbeider achter die
grote machine ongelijk toen hij zo on
parlementair ontplofte tegen de tijd
meter. De normen van het burgerfatsoen
dienen altijd te worden aangelegd. Ook
en vooral voor hen die nu eenmaal on
der gezag zijn geplaatst. Maar ieder die
in gezag gesteld is, weet bij ervaring dat
hij het beste resultaat bereikt, wanneer
hij de disciplinaire gehoorzaamheid weet
te vervangen door inzichtsgehoorzaam-
heid.

Van alle moderne termen, die in de
huidige bedrijfsvoering worden gebezigd
zoals B.K.T. (bedrijfs-kader-training),
merit-rating, werkclasslficatie, tijdstudie,
enz. enz. begrijpt de doorsnee arbeider
zeer weinig.

„Hoe kan van de arbeiders verwacht
worden, dat zij het tarief-systeem be
grijpen zonder dat zij voldoende zijn
voorgelicht. De bazen dienen het stelsel
te kennen, willen zij anderen kunnen
verklaren hoe het functionneert!" Dit is
een ander citaat uit het boven aange
haalde boekje. Men kan, indien men
enigszins regelmatig deze kolom leest,
weten hoezeer ons deze ontboezeming
uit het hart is gegrepen. Wanneer arbei
dersbewegingen klagen dat zij het con
tact met de massa aan het verliezen
zijn, dan is onze opmerking: spreek de
arbeiders niet aan boven hun bevattings
vermogen. En dit was ook de terecht
wijzing die we ons hebben veroorloofd
tegen de boven geciteerde bedrijfs-psy
choloog. Een arbeider is niet zo ruw als
hij zich meermalen uit. Hij is meer beïn
vloedbaar dan wij denken, maar hij
verlangt, en niet ten onrechte, dat hij
minstens het waarom van bepaalde me
thode-wijzigingen kent.

Wanneer we 'n critische opmerking
hebben op het prettig leesbare boekje
van P. Carrol, dan is het dat het zich
voornamelijk richt tot opzichters, be
drijfsleiders, bazen en ander toezicht
houdend personeel. Het behoeft min
stens met één hoofdstuk te worden aan
gevuld, dat zich richt tot de arbeiders
zelf. Dan zou dit boekje geschikt wor
den, niet alleen om in handen te wor
den gegeven van bazen enz., maar ook
van geschoolde en ongeschoolde arbei
ders. Als we nu nog vaak ontevreden
heid en onlust moeten constateren over
tarieven enz., dan is welhaast de enige
verklaring hiervoor de onbekendheid
van de arbeiders met de tariefsystemen.
Onbekend maakt nu eenmaal onbemind.
We wensen het boekje van P. Carrol
een ruime verbreiding.

Gistermiddag omstreeks vier uur is
in de boerderij van de familie De
Graaf, wonende aan de Brakerweg te
Castricum, een brand uitgebroken, die,
aangewakkerd door de felle Noord
oostenwind, een ernstig karakter
kreeg. Het vee kon bijtijds in veilig
heid worden gebracht. De boerderij
was na een half uur volkomen een
prooi der vlammen geworden. De
brandweer, die onmiddellijk ter plaat
se was, had alle moeite om de belen
dende percelen te beschermen. De oor
zaak is nog niet bekend. Vier perso
nen zijn dakloos geworden.

Precias een jaar na de waters
noodramp is men van overheidswege
naar buiten getreden met een plan om
een noodnet in het leven te roepen voor
radio-zendamateurs. Het werk van deze
kleine amateurzendertjes is in de dagen
van de ramp van de allergrootste be
tekenis geweest, toen deze zenders het
enig communicatiemiddel bleken tussen
het getroffen gebied en overig Neder
land. De directeur-gen. van de PTT, de
heer L. Neher, heeft nu een rondschrij
ven gezonden aan alle radio-zendama
teurs, die in ons land over een zend
vergunning beschikken, met het ver
zoek zich beschikbaar te stellen voor de
vorming van zulk een noodnet, dat in
mogelijke dagen van rampspoed grote
diensten zou kunnen bewijzen.

Gebleken is zo schrijft de heer Ne
her in deze brief dat het werk der
raóiio-amateurs bij de Febr.-ramp van
1953 van onschatbare waarde is geweest.
Daarom wordt er naar gestreefd een
arnateurnoodnet op te bouwen, waarvan
de leiding in handen zal worclen gelegd
van de heer A.S.M. van Schendel, hoofd
van de bijzondere radio-dienst bij de
PTT onder supervisie van de hoofdin
genieur, belast met de leiding van het
radiolaboratorium van de PTT ir. H.
Mak.

In het afgelopen jaar is de vorming
van dit noodnet voorbereidi door het
bestuderen en vaststellen van de fre
quenties, welke voor dit doel het
meest geschikt zijn, van de werkwijze,
c'tte moet worden toegepast en het ne
men van administratieve maatregelen.
Nu is het ogenblik gekomen zo be
sluit ir. Neher zijn brief om aan
de zendamateurs te vragen hieraan
hun medewerking te verlenen. Bij dit
rondschrijven was een aanmeldings
formulier ingesloten.

Over hun werk in de rampd&gen van
vorig jaar hebben de amateurs, die ver
enigd zijn in twee verenigingen de
Veron en de Vraza, rapporten inge
diend! die thans hebben geleid tot een
gebundeld uittreksel. Op 1 Februari a.s.,
de herdenkingsdag van de ramp, zal het
boekje „Kanaal 3700" dlat over dit werk
alles vertelt het licht

In de kringen van die radio-amateurs
hoopt men, dat het noodnet spoedfig ge
vormd zal zijn, zodat mep kan aanvan
gen met oefeningen, welke een paraat
heid in dagen van nood zouden garan
deren. Deze noodnetten bestonden reeds
lang in die V. S. en sinds kort ook in En
geland, waar men een les heeft getrok
ken uit het grote nut, dat het geïmpro-
viseerdle noodnet tijdens de ramp in ons
land heeft bewezen.