Meren bedwinger Leeghwater
voor het kermispubliek
Zeventiende eeuw
Boeiende tentoonstelling
bij Leffelaar
Fraai Maria-raam voor kapel
van St. Jozephkerk
m
HET DOMEIN DER VROUW
nog eens: beleefdheid
OP DE KERMIS II
C>E „KRANT" VAN DE
R
Twee aquarellisten en twee schilders
D
Ontwerp van
Karei Trautwein
Bekentenis ener liefde" inLido
r
Foto-album van het toneel
E
CENTRALE VERWARMING
Wonderen der
natuur
Steno - Ned. - Eng. - Frans - Duits
IJda Andréa
GROEN o.
».Hart tegen hart"
25 JAAR
Films van deze week in Haarlem
J
HERINGA &WUTHRICH
ZATERDAG 30 JANUARI 1954
PAGINA 9
Haarlemmers opgepast
Feestelijke voorstelling
voor „Geloof en
Wetenschap"
Rozenkransnovene
SANTPOORT
Zondagsdienst
MODIEUZE COIFFURE
ELECTRISCHE INSTALLATIES
LUIDSPREKENDE
TELEFOON-INSTALLATIES
Cinema Palace
Luxor
Frans Hals
City
Roxy
Minerva
Rembrandt
BLOEMENDAAL TEL. 22143
Klik, daar moeten we de lezer, die we vorige week bij de schouwtonelen
achterlieten, er op betrappen het guitige toneel van de poppenkast
verkozen te hebben boven de primitieve voorloper van de bioscoop.
j,rat z«'n kermis in de zeventiende eeuw al niet te beleven gaf. Kijk eens,
W 'e P°PPen door elkaar geranseld worden in die dwaze klucht. Maar
toeven is toch niet mogelijk, want, dichtbij klinkt de schelle stem van
Vo s'raatzanger, die treurige liedjes zingt bij platen vol bloed en tranen
u?°r het publiek te kijk gezet tegen een boom. Dat zingen irriteert ons.
V® trekken verder, want, we hebben 't u voorspeld, deze kermis zal nog
1 'rassingen opleveren. Bovendien moeten we ook nog de vermakelijkheden
j^zoeken, die buiten de kermis om het volk bezighouden: de volksspelen.
e a Wat zoudt u denken van een kijkje om de hoek van een zeventiende
UWse herberg. Eerst evenwel nog 'n paar „gruwelijkheden", waaraan onze
°°rvaders zich nu eenmaal graag vergaapten.
iden die in de tenten, waarin
frötüv .wonderen der natuur" worden
Wonderen, die verre van won-
waren, maar meestal afstotend
oorten, mensen zonder handen, die
ten "un voeten allerlei werkjes verricht-
enz.
Jc
-tik m alleen de mindere man er naar
bJiif®11?, O nee, de bewoners van onze
even drukke ker-
kijkt-
büit E) nee, ue
l^nplaatsen waren
öez°ekers als de boerenjongens en de
^0öi ^e stadslieden.' Jan de Witt, die
\x\ bekend uit liefde en uit diplomatie
T,m
^ic, beverwijk een der dochters van Jan
va.h x vrijde, is eens met Margaretha
*chi ^assau ter kermis geweest en hy
<la o.ee' haar 'n buitengewoon prettige
bebben gehad. En in 1656 schreef
0^ z'n tante Loten of hij er voor voelde
Leidse kermis te komen „Dan treckt
schutterij op, alwaer den pro-
^oer van Leckerkerck mede in sal
berengelijck hij in den Haege ge-
heeft, t welck voorwaer waerdich
te sien is."
<v0 boer van Lekkerkerk was een der
^^deren der natuur: „acht voeten hoog
V ,?vermate groot van handen en voe-
andere wonderen der natuur wor-
ons
■I\Zogoea ais nonaen met iwi
r^KVarkens met acht poten. Schaamde
de Witt zich niet, naar dergelijke
vN
getoondolifanten, dromedaris-
Zogoed als honden met twee koppen
„v&rfc
le
ter
de
dat ook zy
zevéntiende eéuwse dichters
V^-'eiten te gaan kijken, uit het werk
-lq de kermis niet ver-
djcvad hebben. Constantyn Huygens
hij in zijn „Korenbloemen" (deel I) hoe
DP de kermis zag:
5,
meyt, die, armeioos gebooren,
"ttarte 'met de voet de beste
5. nyasterslooren,
ack draên door 't naeldenoogh
Jj en naeyde wacker heen.
Wat daer vingers doen,
die vaerdigh met de teen."
heel speciaal cachet van de ze"
amende eeuwse kermis vraagt nu onze
in 5aoht. Er blykt uit, dat de kermis»
hunker6 zin was, wat de krant nu is:
ba.fiqel tot publicatie. Wie een uitvinding
>U«S|daan of iets nieuws onder het volk
brengen ging er eenvoudig mee de
5*v*.\ op, zoals men nu in een dergelijk
i!?*1 persconferentie belegt of de bla-
w'et communiqué stuurt. Dit deden
®öe 'feïnSt de mindere goden, maar ook
wier namen nu nog met grote
^*ebhopb- Uitgesproken worden, als Leeu-
J/ftter U..Adriaen Coenenzoon en L-eegh-
mjV Zy waren mensen, die eenvou-
tnZll'J" .hl,n kunsten op de kermis ver
bonden Het. was in het jaar 1606, dat
«leeghwater met zijn kunst van water-
uuiken buiten de Heilige weg-poort op de
betering voor het kermis-publiek optrad.
Amsterdammers en kijklustige Haarlem
mers drongen op. Boeren uit de dorpen,
hadden allen hun commentaar.
^Leeghwater zelf heeft in zijn „Kleine
^hronyke" het verhaal verteld van deze
^«•terduiking. We kunnen de verleiding
om!* Weerstaan het hier over te nemen,
Velh t **et bijzonder interessant is, al
Dazen meerdere détails ons evenzeer
fcevaWfl honderden toeschouwers uit de
allen eeuw: „Daar was één onder
zal '-«rle het niet geloofde, en zeide, het
z°ude-e,2?n> gelyk die man die vliegen
2al» nf e is malder, de man die vliegen
u'aaron i,,dieSPnfl die het zien zullen""
be<3ri»"
dat
he?„ 's'hen kleed by my genomen hadde,
-„fWelke ik aandede. waarvan ik de
~a«ken uittrok en dede daar 10 of 12
reeren in, dat zy het voor haar oogen
ïagen en ik zeide tegen het volk, deeze
Peeren zal Ik half opeeten, opdat gy-
iP'den niet en zegt dat ik de peeren in
5? grond gestoken heb; ook hadde ik
?®de een schalmey by my daar ik wel
I p konde spelen, dien ik mede by my
v myn zak dede, en zeide daar zal ik
i ePscheiden voizen en psalmen op spe-
dat gy dat boven water, op het
PjJJd hoorèn ende verstaan zult, waarby
bi» fr Pietersz. op het land by het volk
0r,,?f> om het volk reden te geven en te
'cKcHw
^edripS Zeide: »»lk en £al het volk niet
dat »,fe ik zal 't voor haar oogen doen
een fJ dat zien zullen. So is 't dat ik
e?derregten. Onder allen was daar mede
AeL makelaar onder het volk, geheeten
pi„ms. die hadde een schoon blad pam-
0r> oy hem, daar schreef hy zyn naam
hetwelke hy my gaf, waarop ik tegen
Advertentie
hem zeide: ik zal daar onder water op
den grond op dat pampier met pen ende
inkt schryven, dat gy dat boven water
op het land zult konnen lezen. Ende toen
ik gereed was, ende wel wakker konde
swemmen, ende ook mede een jongman
was, zo gaf my den Almogenden God
de vrymoedigheit, dat ik met een goede
couragie in 't water sprong, myn aan-
gezlgt na het volk toewende, ende zeide:
„adieu gy vrome Borgers van Amster
dam, dat is u ter eeren, daar ga ik
onder." So is dat alzo geschiedt, dat ik
de peeren onder water half opgegeten
heb, en vertoonde de Heeren onder het
volk, doen ik op het land quam ende op
het zelve pampier schreef ik mede zo
veel: dit heb ik voor Amsterdam'in de
Wetering onder water geschreven. Ende
op de schalmey speelde ik mede onder
water op den grond, dat het volk die
op het Land stonden boven water ge
makkelijk hooren ende verstaan konden,
onder allen speelde ik mede den 23 psalm
„Myn God voet my als my Herder ge
prezen", dat die luiden die op de kant
van de sloot stonden, zeidenhoort eens
mannen dat speelt hy nualzo had ik
myn plaizire ende recreatie onder water
op de grond. Ende daer ik dogte dat ik
aldaar lang genoeg geweest was, dat het
volk wel vernoegt zoude wezen, zo ben
ik met een goede couragie weder opge
komen, myn aangezigt na het volk toe
wendende, en doen ik nog in t water
was, zo heb ik tegen het volk met een
luide stemme geroepenwat dunken de
luiden van de konst? waarop het volk
antwoordde en zeidede konst is goet.
Ende doen ik weder op het land quam,
doen vertoonde ik myn geschrift, het
pampiernog droog wezende, het welke
Een uitdagend kermislied van de
Amsterdammer Bredero, gericht tot
de Haarlemmers, vonden we wel
aardig om hierbij te plaatsen. Het
is, dit om verwarring te voorko
men, gericht tot de Haarlemmers
van de 17e eeuw.
Haarlemsche drooge harten nu,
Komt, toont nu, wie ghy zijt:
Wy, Amsterdammers, tarten u
Te drinken eens om strijt:
Ellick dronck een volle kan;
Al wort de buyck geswollen dan,
Loopt niet als een dolle man,
Maer blijft by den dronck altijd.
veel luiden gezien en gelezen hebben,
ende daarover zeer verwondert waren
ende den makelaar Lems weder behandigt
hebben, hetwelke nog zommige jaren
daarnaar bewaarde; ende als ik nog on
der water was, zo was alreeds de ty-
dinge al in de stad, die man is al ver
dronken, hy en konst zyn leven niet
weder: ende doen ik weder op het land
quam, zoo hadde Frederik Jacobsz., oly-
slager van Amsterdam een nagtglas by
hem genomen, ende zeide tegens my:
Jan Adriaansz. weet gy wel hoe lange
dat gy onder water geweest hebt? Neen
ik Frederik Jacobzs. zeide ik; doen zei
hy weder tot my: dat glas is eens uit-
geloopen ende eens half uit, dat is drie
quartier van een uyr. Ende als het werk
gedaan was, zo waren daar veel lief
hebbers, die haar milde hant thoonden;
ende onder allen was daar een man uit
Zeeland, die zeide, omdat de konste zoo
fraay is, zoo schenke ik u daartoe nog
een Zeeuwsche daalder."
Zo werkten in de zeventiende eeuw fi
guren als Leeghwater om hun vindingen
bekend te maken
Na deze ontdekking gaan we verder.
Zien een reusachtige blauwlinnen para
sol. Daaronder een deftig uitgedost heer,
die veel weg heeft van een Duitse rijks
graaf in prachtgewaad, pluimen op de
hoed. Omhangen met vergulde ketens.
Een charmante jonkvrouw" bij hem. Een
page aan zijn 'voeten. Een tafeltje met
een vreemdsoortig kleed er op, staat
naast deze indrukwekkende figuur. We
hebben een ontmoeting met de char
latan, wat, met de wonderdokter, de
onzagwekkende, die in de zeventiende
eeuw zeer grote invloed had en bij het
volk zeer hoog stond aangeschreven.
Mijmeren we nog wat na bij deze „hoog
geleerde" figuur om hem in het volgende
opstel aan het woord te laten.
J. B.
...V vv.-...
Een boerenkermis. Titelprent van Bredero's „Boertigh Liedt-boeck".
Imunii
elminastraat 47
Tel. 18441
s P°k de leden van „Geloof en Weten-
ni ?P" hebben gisteravond een paar
jJr 'zierige uurtjes beleefd, toen „De
ederlandse Comedie" in de Stads-
Sbouwburg een voorstelling gaf van
j^iart tegen Hart" (Batailles de dames).
- it vrolijk charmante spelletje van
"gene Scribe en Ernest Legouvé had
alleen een fleurige vertaling van
e ert Voeten meegekregen, maar ook
onn minstens even fleurige vertolking
noer regie van Fons Rademakers. Het
beiri al van de tante en het nichtje,
„rehn, vuri6e koningsgezinden, die een
eqel" verborgen houden en hem met
veel
list weten te behoeden voor de
tend56 arm van be gendarmerie, levert
Rp«„u- v°ldoende stof voor een amusante
hlak s' en be liefdesperikelen
fees,61?, baarbij het gehele geval des te
Wpjfbjker. Aan wat bij een vorige ge-
cour over stuk en spel in onze
tijpt nt werd geschreven, hoeft hier
v®sl toegevoegd te worden. Mary
°p ®sefhuys creëerde de gravin weer
dig SPrtreffelijke wijze, gevat en leven-
Waöo e verbelde nichtje kreeg een ont-
f''ed t>enue vert°lking mee van Winni-
•haaL-, 00m en Fons Rademakers
dverend van de „rebel" een hartver-
echto„ 0n handige figuur. Bovenal
bie tU?vas. het Allard van der Scheer,
keliju zhn kostelijke Grignon verruk-
hfelu S te zien gaf, en Joan Rem-
*het p cornPleteerde de hoofdfiguren
nl, Sedegen en martiale prefect,
door ?tsPannende voorstelling dus, die
*chan" ,en van „Geloof en Weten-
*ctriro en me* hloemen voor de
wes gehonoreerd werd.
e kunsthandel Leffelaar heeftI
een viertal Amsterdamse kun-l
stenaars uitgenodigd tot een ex
positie in zijn zaak aan de Wagenweg.
In de tuinzaal hebben twee aquarel
listen een plaats gevonden, wier werk
voldoende bij elkaar aansluit, om in
één ruimte gezien te kunnen worden,
en ook weer zoveel van elkaar ver
schilt, dat de een de ander niet hin
dert. Integendeel, het tweetal werkt zo
zeer uit verschillende mogelijkheden
van materiaalgebruik en onderwerpbe-
handeling, dat de typische kwaliteiten
van elk goed tot hun recht komen en
men nergens de behoefte voelt, om de,
dikwijls onontkoombare, vergelijkingen
te gaan trekken.
Charles Dickens is naast een vaardig
aquarellist een knap tekenaar, die de
illustratieve momenten graag benut. In
de details van het werk vertelt hij zijn
onderwerp uit.
Een gezicht langs het ornamentaal
doorwerkte Venetiaanse Dogenpaleis
stoffeert hij met een hoeveelheid fi
guurtjes op het plein, en hij bereikt er
maat en afstand mee. In een zomerse,
door wolken van iepengroen omzoomde
gracht met oude schuiten, laat hij het
zonlicht een beweeglijk spel bedrijven
met de schaduw. Hij is een virtuoos en
probleemloos prozaïst.
Zijn medegast Theodoor Heynes ls
een blij probleemloos poëet, die in volle
en vloeiende kleur minder beeldt en
meer droomt, het samengevatte duister
doorbrekend met explosies van open
kleur. Zijn havenimpressies zijn groot
van beweging en tegelijk dichterlijk
omschreven. In de maskeradewinkels
en aan de draaimolen vindt hij alle
gelegenheid om er de blijheid van zijn
juichende kleur aan kwijt te kunnen.
In de bovenzaal zijn twee olieverf
schilders gehuisvest. Een krachtig
schilder met bijzonder picturale
kwaliteiten is Eugène Winter. Zijn
werk hier culmineert in twee doe-
De Haarlemse glazenier Karei Trautwein heeft een raam ontworpen voor de
Mariakapel van de Jozefkerk te Haarlem. Hij beeldt er de vijftien geheimen
van de H. Rozenkrans in uit. Centrale voorstelling is de kroning van Maria in
de Hemel; daaromheen groeperen zich de andere geheime Hierboven een detail
van de opdracht in de tempel.
Enkele weken geleden konden wij
mededelen dat de Maria-kapel bij
de Sint Josephkerk aan de Jans
straat belangrijk verbeterd zou worden.
Een voornaam onderdeel daarvan was
het aanbrengen van een nieuw gebrand
schilderd raam, waarvoor de Haar
lemse glazenier Karei Trautwein werd
uitgenodigd een ontwerp te maken. Het
oorspronkelijke plan van Trautwein
kreeg alle bijval en de glazenier is
thans gereed gekomen met zijn ont
werp. Hij heeft nu de bestaande raam-
indeling van 25 glaspanelen in die zin
gehandhaafd, dat er 14 gebruikt worden
voor de uitbeelding van de geheimen
van de Rozenkrans. De overblijvende 10
panelen konden daarbij gereserveerd
wórden voor een grote centrale voor
stelling, het 15e geheim, de Kroning
van Maria in de Hemel. Daaromheen
groeperen zich dus de andere Geheimen
in kleine taferelen. Links van boven
naar-botteden, worden de Blijde Gehei
men uitgebeeld, rechts van boven naar
beneden de Glorierijke en onder van
links naar rechts de Droevige. Daar
door komt de kroning van Christus met
de doornen onder de kroning van
Maria.
Daar het raam laag geplaatst wordt,
zal deze reeks van kleine voorstellingen
Ter voorbereiding op het feest van O.L
Vrouw van Lourdes wordt er van 2 tot
en met 11 Februari in de kapel van
Maria van Haarlem een novene gehou
den. Elke middag van 2 tot 6 uur is er
een onafgebroken Rozenkransgebed, tot
het bidden waarvan de katholieken van
Haarlem worden uitgenodigd. Tevens
wordt er op 2 en 11 Februari, des avonds
om 6 uur, in de St. Jozefkerk een avond
mis gecelebreerd.
ken van grootse allure. Het ene is
een ongemeen expressief portret van
de beeldhouwer Albert Termote,
waarin alle onderdelen van de fi
guur tot bijdragen zijn gemaakt
voor de nadere bepaling van de
mens, die model stond. De herinne
ring aan dit grandioze portretstuk
zal hem, die het gezien heeft, lang
bij blijven. Het andere doek stelt een
levensgrote dode zwaan voor: een
prachtig decoratief gegeven, dat met
veel vaart is uitgewerkt.
De bijdrage tot de expositie van
Arie Veldhoen is zeer wisselvallig van
karakter en van kwaliteit Zonder be
denkingen noemen we echter zijn bijna
geheel in witten gehouden bloemstil-
leven, dat een. zeer fraaie en deskun
dige materiaalbehandeling heeft ge
kregen.
Alles bijeen een. onderhoudende ex
positie met een paar goede hoogte
punten.
L. T.
Artsen: Ph. J. Haselager, Hoofdstraat
153. Santpoort, tel. K 25608570.
Apotheken (ook nachtdienst)Santpoort
se Apotheek Bloemendaalsestraatweg 145,
Santpoort, tel. K 25608249.
zeer overzichtelijk zijn en dienstig bij
het bidden van de Rozenkrans. Wanneer
het raam klaar zal zijn, kan nog niet
bepaald worden.
De afbeelding, die hierbij staat afge
drukt, is slechts een detail van het
schetsontwerp, n.L de opdracht in de
tempel.
Advertentie
Maandag 1 Februari a.s.
Dit hebben wij te danken aan onze uitgebreide klanten- en vrienden
kring waarvoor wij U zeer hartelijk dank zeggen. U heeft veel vertrou
wen in ons gesteld en wij kunnen zeggen: wij hebben ons best gedaan.
GED. OUDE GRACHT 52, tegenover de kerk
STOFZUIGERS - JtADIO - TELEVISIE - HAARDEN - HAARD
KACHELS - WASMACHINES - EL. VLOERWRIJVERS - GASFORN.
Radiotafels, Platenspelers, El. Scheerapparaten, Strijkijzers, El. dekens.
5?
Men kan uit Delannoy's film „Beken
tenis ener liefde", nauwkeurig aflezen,
waar 'het in de geluidsfilm om gaat:
om de compositie en het rhythme en al
tijd weer daar om.
Het verhaal is vrij banaal, maar ver
liest alle banaliteit door de meester
lijke vorm, waarin het wordt verteld.
Gegeven: man, vrouw en minnaar.
Een Parijse dokter, die voor een col
lega: invalt, ziet toevallig naast het bed
van een schilder, die een zelfmoordpo
ging heeft gedaan, het portret van zijn
vrouw staan. Met enkele vragen weet
hij van de hospita de nodige gegevens
te krijgen. Het is duidelijk: madame
heeft een vriend. Dat had de man nooit
gedacht. De vrouw leek volkomen ge
lukkig met hem en hun dochtertje. Hij
komt thuis en deponeert de foto op ta
fel. Er valt niets te ontkennen, maar
wel iets verklaren. Hoe is de vrouw er
toe gekomen? Uit al of niet gemoti
veerde jalousie, min of meer tegen haar
wil, maar meegesleept door kleine toe
valligheden of omdat ze? haar man ver
denkt. Zij geeft tekst en uitleg, wordt
wel en niet geloofd. Maar tijdens het
gesprek, bij alle vragen en antwoorden,
schieten beelden uit het verleden voor
bij, die de taak der woorden overnemen.
Terwijl wij die beelden en gesprekken
uit het verleden waarnemen, gaat de
discussie door, achter de beelden. He
den en verleden spelen door elkaar
heen. Soms hoort men dialogen van het
heden bij het zien van beelden uit het
verleden. Dezelfde mensen, die in die
Advertentie
Wagenweg: 29 - Tel. 20518
Haarlem
Met aandacht en interesse
creëren wij een
en maand of wat geleden, na de
ontbinding van de toneelgroep
Comedia, nam IJda Andréa geen
nieuw engagement aan. „Ik wilde op
houden met spelen, omdat ik nooit meer
thuis was bij mijn man en mijn kind.
Dat vond ik verschrikkelijk. Maar ik
geloof toch. dat ik het niet laten kan.
Het gezelschap PUCK kwam aanklop
pen en zei: Wij hebben twee gastrollen
voor je dit seizoen. Wil je? Ik heb ze
verwenst, maar ik accepteerde. Het
bleek een gezellig troepje, met prettige,
enthousiaste mensen. En na de laatste
serie van Hella Haasse's „Bloch" in het
De la Mar theater te Amsterdam heb ik
weer zo'n onhoudbare zin in het toneel
Advertentie
HAARLEM
Het schijnt, dat de kwestie stand doet van zijn recht. Het poeslief stemmetje: „Niet-
van hef opstaan in bus, tram is dus volkomen normaal, dat waar, mijnheer, u staat wel
of trein voor vele mensen men de aangeboden plaats voor mij op?" Achter haar
nog altijd een heel probleem vriendelijk aanneemt en daar- stond een jonge, hevig mo-
is. Laten we dan allereerst voor beleefd „dank u wel" derne vrouw, vermoedelijk
voorop stellen, dat degene, die zegt. Een houding als een haar dochter. De heer in
kennis van ons onlangs mee- kwestie was beleefd genoeg
maakte, kan er bepaald niet om op te staan. Mevrouw
mee door, dat zal ieder rede- zeeg dus neer op de vrij ge
lijk mens met ons eens zijn. komen zitplaats en wendde
Dat kennisje, een pas ge
trouwd vrouwtje van achter
in de twintig, had met haar
het eerst komt natuurlijk
recht heeft op een zitplaats.
Daar staat echter direct te
genover, dat men niet altijd
gebruik van zijn recht hoeft
te maken en dat ook in zo'n
eenvoudig geval wel eens het
hoogste recht tevens het hoog- man op Zaterdagmiddag een
ste onrecht kan zijn. In de
regel kan een jong mens be
ter staan dan een oud. Een
jong, gezond mens, die enig
gevoel voor goede manieren
heeft, zal niet blijven zitten
als een oude, hulpbehoeven
de dame binnenkomt. Elke
oudere dame of heer dient
zich echter ook te realiseren,
dat de jonge man of vrouw,
die vrijwillig zijn of haar
plaats afstaat, daarmee af-
lange wandeling gemaakt. De
weg naar huis terug maakten
zij per tram. Het jonge paar
zat met de rug naar de in
gang en kon dus niet zien
wie er instapten. Op een ge
geven moment horen zij ach
ter zich een hoge stem: „O
maar ik krijg wel een zit-
plaatsje. De jonge man krijgt
een tikje op zijn schouder en
een „dame" van een goede
vijftig jaar zegt met een
zich prompt daarop tot het
jonge mevrouwtje met de
vraag: „Zeg, meisje, ben jij
al twintig?"
Mijn kennisje was te ver
bouwereerd om de dame het
antwoord te geven, dat ze
eigenlijk verdiende. Het
voorbeeld toont echter, dunkt
ons, wel aan, dat het niet al
leen de zittenblijvers zijn,
die onze critiek verdienen. Of
de heer, die zegt, dat hij er
niet aan denkt om op te staan
vooi' de dame, die kennelijk
plezierig winkelend haar
middag heeft doorgebracht,
daarom gelijk heeft, is een
andere vraag. Lang niet al
tijd is een hele middag win
kelen plezierig en zeker niet
iedere vrouw doet het voor
haar genoegen. Het is altijd
gevaarlijk zo maar een con
clusie te trekken als u de
feiten niet kent.
De man, die niet opstaat,
kan daarvoor zijn reden heb
ben en dat hoeft bepaald met
altijd egoïsme te zijn. De da
me, die met pakjes beladen
een volle trein binnenkomt,
hoeft heus niet alleen maar
een gezellig dagje achter de
rug te hebben. Misschien heeft
zij zwaarder werk verricht
dan de man. In elk geval is
het niet eerlijk, maar direct
het slechtste te veronderstel
len, noch van de een, noch
van de ander. Trouwens, als
we ons geweten eens onder
zoeken, moeten we dikwijls
toegeven, dat zo'n boze ver
onderstelling eigenlijk op
dat ogenblik het best in
onze kraam te pas kwam,
omdat we daarin een ge
makkelijk excuus vonden
voor onze eigen verkeerde
houding.
gekregen. Ik wil ineens weer veel meer
doen."
Dat is niet zo wonderlijk, als men
weet dat IJda Andréa zolang als zij
zich heugen kan al van het toneel ge
charmeerd was. Zij werd geboren in
Wormerveer op 18 Augustus 1923.
Haar vader en moeder waren verwoe
de amateur-spelers. „Zij repeteerden
altijd thuis en daar genoot ik intens
van. Ik herinner me hoe ik tot op
mijn vierde alles nadeed wat ik mijn
ouders zag doen. Daarna werd ik ver
legen en aapte ik ze alleen nog maar
stiekem na als er niemand in de buurt
was." Zij kreeg haar opleiding, eerst
aan het lyceum in Zaandam, later aan
de middelbare school voor meisjes. Na
het eindexamen daarvan kwam zij op
de Toneelschool te Amsterdam. Haar
directeur was in die tijd professor Jan
Walch. Klasgenoten: Ellen Vogel, Ma
rianne van Waveren, Truus Dekker,
Bep Versluys, Diny Sprock, Hans Tobi,
Egbert van Paridon en Eli Blom. Van
wege de spoorwegstaking moest zij
haar studie na de tweede klas een jaar
onderbreken en zo duurde het tot haar
eenentwintigste, voor zij het eindexa
men kon afleggen, waarna zij het
grote toneelleven instapte met een
engagement bij het Amsterdams To
neel Gezelschap. „Jo Sternheim was
kwaad, omdat hij dacht, dat ik zo
kersvers al met een pseudoniem kwam
aandragen. En het is toch echt mijn
eigen naam, stel je voor. Ik was als
de dood voor Jo Sternheim. Later
bleek het zo'n lieverdje."
Vier jaar is IJda bij het gezelschap
gebleven. In die tijd trouwde zij met
Thorwald Dudok van Heel, die zij al
op de Toneelschool had: leren kennen.
„Hij zat er altijd met opgetrokken
knieën op de grond en ik dacht: met
zo'n man zou ik nou wel willen trou
wen. Later ontmoette ik hem weer bij
het ATG en toen kwam het ervan".
Zij kregen een dochter, Joan, die is nu
vier en een beetje.
De geboorte van Joan was natuurlijk
weer een onderbreking, maar vlak er
na, zo'n twee-en-een-halve maand later,
werd IJda een gastrolletje aangeboden
bij Comedia. Er kwam een verbintenis
voor het volgende seizoen uit voort.
Zij speelde er in stukken als „Uitste
kend my lord", „De brief van Don Juau"
en „Een vreemd meisje". Het jaar daar
op bood het Vrije Toneel, van Cor en
Anton Ruys, aan welk gezelschap ook
haar man verbonden was, haar een con
tract aan. „Dat was een prettig jaar,
want ervoor, en ook erna, zagen Thor
wald en ik elkaar bijna nooit". Maar
ook die relatie duurde slechts een enkel
seizoen. Zij keerde terug naar Comedia
(„Brief encounter") en bleef er tot het
bittere einde.
Andere deugden? „In de oorlog gaf
een aantal jonge mensen een blad uit,
Zaans Groen" heette dat en het werd
op handpersen gedrukt. Er kwamen
maar vijf nummers van uit, omdat het
nogal een kostbare geschiedenis was.
Daarin schreef Ik gedichten. Dat deed
ik nou eenmaal, zoals meer jonge men
sen dat doen.' O, heel veel lelijks hoor
en maar een enkel aardig ding was er
bij, maar ik denk met plezier terug
aan die tijd. Ook kinderversjes heb ik
vrij veel geschreven. Een hobby, nou
ja... Vlak na de bevrijding werd er 'n
bundeltje van uitgegeven. Je mag er
ééntje van lezen. Tegenwoordig doe ik
er niets meer aan. Ik kom er eenvou
dig niet toe".
beelden figureren, spreken onzichtbaar
in het heden. Men hoort het heden, men
ziet het verleden.
Tot heden en verleden samenvallen in
hetzelfde beeld en dan is er genoeg ge
zegd, verweten, gevraagd, gesmeekt, om
de verzoening aannemelijk te maken.
De vrouw vindt haar man in de achter
buurt, waar hij de hele nacht een ten
dode opgeschreven knaapje gezelschap
heeft gehouden. Voor haar gaat zijn le
ven open. Hij verdient haar vertrouwen.
Zij krijgt nog een laatste schok, als zij
van haar man verneemt, dat de zelf
moordenaar inmiddels is bezweken. Het
wordt wat stiller in het rusteloos haït.
Maar er is geen reden tot larmoyante
verzoening. De kinderstem is weer hoor
baar, het kind niet zichtbaar intussen,
en alles kan weer doorgaan als vroeger.
Geen traan, geen pathos, alleen maar
een rustig afscheid, als de man weer
naar zijn werk gaat. Een paar mensen
levens hebben met elkaar overhoop ge
legen. Schuld, verzachtende omstandig
heden, misverstanden. Met horten en
stoten is de harmonie hersteld
Ongelooflik knap ls de methode, die
Delannoy heeft aangewend. Tot in bij
zonderheden heeft hij het contrapunt
volgehouden tot het einde. Niet het
beeld, niet het woord, maar het voort
durend tegen elkaar inspelen van beide
elementen maakt „Une minute de
vérité" tot een uitzonderlijke film. die
vrijwel overal film en niets dan film is.
Een zeer krachtig pleidooi voor de on
afhankelijke vorm.
In „Barbarosso, de zeeschuimer" is
het de regisseur Sidney Salkow gelukt
van een vrij kleurloos verhaal een
boeiende kleurenfilm te maken, die, af
gezien van enkele goedkope effecten,
geslaagd is. Kapitein Barbarossa moet
voor de woede van de Sultan, bij wie
hij in dienst is, vluchten en wordt zee
schuimer. Keer op keer verslaat hij de
Spaanse vloot die op hem afgestuurd
wordt. Tenslotte weet hij zijn gevan
gene, een gravin nog wel, haar liefde
te ontfutselen. Voor mensen dus die
van glimmende zwaarden en spannende
duels houden. 14 jaar.
De makers van de film „De Prins
piraat", hebben de stof van hun werk
in de geschiedenis gezocht, waaruit zij
een episode gelicht hebben, die de strijd
tussen Normandië en Amalfi verhaalt.
Daardoor is het dus verklaarbaar, dat
de film meerdere bravourstukjes te zien
geeft, welke geenszins verschillen van
die, welke men zo vaak tegenkomt in
Wild-West-producten, zij het dan, dat
pistool en geweer vervangen zijn door
handboog en speer. Ook de jalouzie tus
sen twee vrouwen wordt in het geding
gebracht en in zekere zin bepaalt deze
het einde van de film. Het goede en
rechtvaardige overwintEen middel
matige film met veel dapperheid en
heldendom. Voor liefhebbers van het
onstuimige avontuur. (14 jaar).
Frans Hals draait deze week de
Formby-rolprent „Spijkers rnójt Kop
pen", waarin George zich als politie
agent uitslooft om een geheimzinnige
sabotagedaad op te helderen. Het stuk
speelt enige jaren voor de oorlog: de
Royal Navy wil een nieuw slagschip
bouwen, doch een bende saboteurs
poogt de bouw te vertragen, hetgeen
haar niet gelukt. Daarom besluiten zij
zodra het schip voltooid is. het op te
blazen. Bij toeval komt George dit te
weten en na allerlei verwikkelingen
slaagt hij er in de aanslag op de nieu
we oorlogsbodem te verijdelen: de
ontploffing veroorzaakt geen schade en
het schip ligt al rustig in het water.
Door vele dwaze omstandigheden weet
de komiek weer zijn weg in deze film
te vinden, die voor alle leeftijden toe
gankelijk is.
Men ontkomt niet aan de indruk, dat
„Het zwaard der vergelding" gemaakt is
tot meerdere eer en glorie van John
Carroll, die de brave held uithangt. Re
gisseur John A. Auer probeert de ro
mantische en krijgshaftige Spaanse sfeer
te benaderen, maar hij denkt er met het
aanbrengen van wat vernis op de (Ame
rikaanse) buitenkant af te zijn. (14 jaar).
Van Maandag af draait de bekende
film „Bittere Rijst" in dit theater.
(Volw.).
De geschiedenis van Robin Hood
speelt zich af rond het jaar 1214. Hij
is net van de Kruistochten in zijn land
teruggekeerd. Een zekere John, de op
volger van Koning Richard, staat Ro
bin naar het leven en beraamt een plan
om hem in een steekspel te vermoorden.
Het ene gevecht volgt het andere op.
Tenslotte overwint natuurlijk Robin
Hood, en hij huwt Marionne, die eens
deel uitmaakte van een complot tegen
hemzelf.
Bobby Breen is geen onbekende meer
voor het filmpubliek; met zijn prettige
jongensstem heeft hij velen reeds enke
le aangename uurtjes bezorgd, en dat
niet het minst in de ontwapenende
film „Mammy". Het is allemaal wel
een beetje sentimenteel, maar och, dat
mag er hier wel bij. De film hebben wij
destijds uitvoeriger besproken. Ieder
een kan er heen.
Vanaf Maandag draait in „Minerva'
de bekende film van Charley Chaplin
„Limelight". Commentaar overbodig.
De film „Een nieuwe morgen" hebben
wij reeds Woensdag zeer uitvoerig be
sproken. Deze film bevelen wij van
ganser harte aan. (14 jaar),
Advertentie
