Actie voor Gedachtenis- kerk aan de Grebbe Wilde jacht op bestuurder van gestolen auto KONINGIN EN EPISCOPAAT ONTVANGEN „STEENTJES" CKefarine 4" Partij van de Arbeid slaat zich niet op de borst Het is niet overdreven van een noodtoestand te spreken 1300 doden bij verkeers ongevallen in 1953 Eerste vrouwelijke hoogleraar te Delft aanvaardt haar ambt Een koe als leermiddel in Dokkum? Gemeenteraad verkeert in dubio Viervoudige werking Weer steentjesactie van de Kath. Nat. Bond voor EHBO. Gehele Noorden ge alarmeerd De kruisweg Goede geest van samen werking moet behouden bliiven Zeer ernstige stijging Besprekingen over de Unie in Juni? Vijf toneelschrijvers bekroond Prof. dr. ir. A. E. Ko over leven en werken van dr. J. J. van Laar De Europese week te Maastricht Zij sullen het geheim kunnen zien VERKIEZINGSREDE VAN PR. PREES: ARBEIDENDE JEUGD VAN 14-17 JAAR OUDE GENEVER EXTRA f. 7.75 B.L.O.-onderwijs op de practijk afgestemd DONDERDAG 15 APRIL 1954 PAGINA 3 Dr. Adenauer en abbé Pierre uitgenodigd Filmfestival in Tokio Waardige actie De vier beroemde geneesmiddelen in één (ablet Chefarine „4" werken beter dan één middel afzonderlijk. Ha een enkel tabletje - bij pijn of griep - voelt U zich een ander mens I beroemde geneesmiddelen 55' VIERJARIG MEISJE OVERREDEN Ned. Nieuw-Guinea geen onderwerp van gesprek Prijzen uitgereikt Nog nimmer zijn prijzen zulk een bij- zaak geweest als in de loterij-actie, die de Katholieke Nationale Bond voor EHBO Zondag Beloken Pasen voert Voor de nationale Gedachteniskerk aan de Grebbe, tevens parochiekerk voor de Katholieken van het kleine stadje Rhe- hen langs de Rijn. Toch zijn de prijzen hiet onaantrekkelijk, namelijk een hoofdprijs van 20.000, vijf andere hoofdprijzen en 995 aantrekkelijke za ken, zoals 100 radio't. er. verder hoogte- zonnen, scheerapparaten, enz. Maar zij Verdwijnen in het niet bij het sympa thieke doel, de bouw mogelijk te ma ken van een Gedachteniskerk voor al- 'e gevallenen in de laatste oorlog, op de eerste plaats voor de soldaten, die sneu- Velden in de beruchte Grebbelinie, de Eeel en andere strijdpunten, maar ook Voor de andere Nederlanders, wier le ven de prijs werd voor onze vrijheid: Voor de honderden, die in Rotterdam het slachtoffer werden van een onmen- selijk bombardement, voor de gestorve- hen in de Duitse concentratiekampen, Voor de gedeporteerden, de gefusilleer- den. Hoofdaalmoezenier R. H. M. Verhoe- Ven van de Luchtstrijdkrachten, bij het hitbreken van de oorlog aalmoezenier Van het 11de Regiment Infanterie, waar- Van een groot gedeelte op de Grebbe- herg in de Meidagen van 1940 sneuvel den, kreeg tijdens de oorlog als pastoor Van Rhenen van de aartsbischop van Utrecht opdracht, een parochiekerk te bouwen, doch, zo zei hij: „Een parochie kerk voor de levenden van dit geschon den stadje, maar een Gedachteniskerk Voor de doden van geheel Nederland". Tijdens een persbijeenkomst te Rhe- Ieder jaar pleegt de Jan van Eyck ®cademie te Maastricht van 23 tot 31 duli haar zomerfeesten ce houden. Dit seizoen belooft het iete bijzonders te V-'orden, daar men besloten heeft dit feest uit te breiden met andere mani festaties, die een Europees karakter hebben. Daartoe is een stichting „Euro pese Week Maastricht" in het leven ge roepen, die o.a. Abbé Pierre uit Parijs en dr. Adenauer uit Bonn heeft uitge nodigd. Een internationale studieconfe rentie zal zich bezig houden met de Wezenlijke voorwaarden voor de Euro pese eenheid. Eveneens staat een litur gisch congres op het programma en op het Vrijthof zal een openlucht Mis op gedragen worden volgens de Byzantijn- Se ritus. Het stadspark, evenals andere jaren fraai geïllumineerd, wordt de plaats Voor een avondfeest in de openlucht. Een fakkeloptocht en demonstraties op het Vrijthof brengen deze week mede ader de aandacht van 't grote publiek, ^«wijl ook grote sportwedstrijden zul len worden gehouden tussen middelbare Scholen van Maastricht, Aken, Luik en Hasselt om aldus de jeugd van diverse landen nader tot elkaar te brengen. De werkgemeenschap Limburg zal de aandcaht vragen voor het West-Europese kanalenvraagstuk dat door deskundige sprekers onder de loupe wordt geno- hien; voorts zal er te Maastricht met medewerking van de NATO-luchtstrijd- krachten een grote internationale luchtvaartdemonstratie zijn. Deze week zal op het stadhuis een academische zit ting worden gehouden op de dag waar op de internationale zomeracademie- cursus van de Technische Hogeschool hit Aken in Maastricht zal worden ge houden. Met de organisatie van een spreekbeurt over „Europa maatschappe lijk gezien", te houden door jhr. E. Ser eens, zal Katholiek Maastricht zich belasten. Buiten dit wetenschappelijke gedeelte j'Sn de Europese week staan ook cultu rele gebeurtenissen op het programma. ?o zal de Zuid-Nederlandse Opera op het fort St. Pieter een opera-uitvoering van de Faust verzorgen. De Maastricht- Toneelacademie brengt een opvoe- Hng van Marieken van Nimweghen. "oorts zal een kinderopera uit Aken op deden. Te Tokio zal van 8 tot 20 Mei voor de 'erste maal een Zuidoostaziatisch filmfesti val worden gehouden. nen merkte hoofdaalmoezenier Verhoe ven op, dat vooral de jeugd dreigt te vergeten, wat van 1940 tot 1945 is ge offerd voor vrijheid, recht en orde. Zij realiseert zich evenmin hoevelen in die jaren geofferd zijn. De Grebbekerk dient als voortdurende gedachtenis aan de mannen, vrouwen en kinderen, die de dood vonden niet als helden van on ze vrijheid maar als de prijs voor onze vrijheid. De bouw en de versiering van de kerk zal geheel worden aangepast aan de idee der herdenking. Er komt een speciale kapel, waar een altaar pri- vilegiatum zal worden geplaatst, d.w.z. dat de H.H. Missen op dit altaar op gedragen, automatisch ten goede ko men aan de gesneuvelden. Wij hopen, zo zei de hoofdaalmoezenier, dat op de Grebbeberg een monument zal ver rijzen, dat èn de gevallenen èn de geefbereidheid van de Katholieken waardig zal zijn. De Katholieke Nationale Bond voor EHBO zal ook zijn actie waardig voe ren. Zondagavond 25 April zal het re sultaat over de KRO worden medege deeld. Vele autoriteiten zullen bij deze uitzending aanwezig zijn. Behalve Prins Eernhard hebben alle militaire attaché's van legaties en ambassades een uitno diging ontvangen. De Koninklijke Mi litaire Kapel zal het geheel muzikaal opluisteren. De actie wordt iets derge lijks als de zozeer geslaagde steentjes actie. Maar met nog meer geheimzin nigheid. De distributie van de steen tjes is in volle gang. Binnenkort zal met de verkoop worden begonnen. De organisator geeft een dringende waar schuwing de steentjes niet bij wijze van proef te breken, omdat daardoor de kans op een prijs onherroepelijk verloren gaat. Het geheim is namelijk dit keer heel anders aangebracht dan in de eerste steentjesactie tijdens de eeuw feestviering van de Nederlandse Hiër archie. Behalve in de voorverkoop zullen de steentjes gekocht kunnen worden a rai- son van een kwartje op de kerkpleinen voor en na de H.H. Missen. Indien het echter gaat, zoals tijdens de eerste steentjesactie, dan zal er des morgens om tien uur in heel Nederland geen steentje meer te krijgn zijn. Doch dat belet niemand toch zijn aandeel te stor ten in de opbouw van de Gedachtenis kerk. Hij kan toch altijd het door hem toebedachte bedrag overmaken op giro 512.200 EHBO, Rotterdam en op de Bij strook vermelden: „Mijn stenen voor de Grebbekerk". .i Enige leden van de verkeersbrigade van de Groninger politie hebben Woens dagmiddag na een wilde jacht, waarbij met een snelheid van honderd km werd gereden, de bestuurder van een perso nenauto, H. van O. uit Amsterdam, kun nen aanhouden. De personenauto, die H. bereed, was uit een garage in Utrecht gestolen. Van O. werd reeds enige weken ge zocht wegens diefstal van een andere personenauto, die hij uit een garage in Amsterdam had weggenomen en te La ren (N.-H.) had moeten prijsgeven, toen de eigenaar hem aldaar opspoorde. De man wachtte toen de komst van de po litie niet af en verdween. Hierna is hij naar Utrecht vertrokken waar hij 5 April weer een personenauto uit een garage wegnam. Hij vertrok daarmede naar Zutphen, waar hij het autonummer veranderde. Vervolgens reed hij met de wagen naar Twenthe en Zuid-Oost-Drenthe. Vrij dagavond kwam hij te Nieuw Weer- dinge aan en vervoegde zich bij een ga rage om benzine. Hij betaalde met een formulier uit een chequeboek, dat hij had weggenomen uit een garage te Zut phen. De vrouw van de garagehouder nam de cheque aan, doch haar man in formeerde te Zutphen. met het gevolg, dat aangifte bij de politie werd gedaan. De Emmer politie kreeg al spoedig het spoor te pakken. Van O. was bij een kapper te Emmen geweest en had daar eveneens met een cheque betaald. Woensdag ontdekte men de auto in de omgeving van Klazinaveen. Onmiddel lijk werd al het beschikbare rijdende materieel in actie gebracht. Alle politie posten in de omgeving werden gealar meerd. De wagen waarin Van O. reed werd door de politie gevolgd tot in de omgeving van Gieten, waar Van O. be- (Tintoretto) Zowel de Koningin als de Kardinaal en de andere leden van het Episcopaat hebben goedgevonden, dat hun steentje, waarmee de Gedachteniskerk in Rhenen gebouwd moet worden, werd thuisbe zorgd. Om deze nieuwe Steentjesactie, wederom opgezet door de Kath. Nat. Bond voor E.H.B.O., geheel volgens de regelen door Vrouwe Justitia voorge schreven, te doen verlopenzou het niet juist zijn, wanneer deze steentjes zó wa ren uitgekozen, dat er een prijs op viel. Toch wilde het comité, waarvan Kardi naal de Jong het erevoorzitterschap heeft willen aanvaarden, dat de Konin gin, de Kardinaal en de Bisschop pen de- Advertentie IN ÉÉN TABLET >,De Partij van de Arbeid slaat zich I'et op de borst voor datgene wat in de !°°p der jaren aan goeds in ons land stand is gekomen. De PvdA vormt J"mers een minderheid in de volksver tegenwoordiging. In de Nederlandse po- l'i'-k kan niets tot stand komen, waar- ,an niet verschillende partijen mede- en". Dit zei minister-presidentdr. y Drees, Woensdagavond voor de Va- ®~hiicrofoon in een verkiezingsrede, vervolgde: „Ik beschouw het als k belangrijk deel van mijn taak ver- vr'jging van overeenstemming te be rderen. Ik geloof, dat een samenwer- tj'ng verkregen is, die in Nederland de j hiocratie ondanks alle moeilijkheden K de praktijk levensvatbaar doet zijn. \v ?e geest van samenwerking willen J behouden". t>Sn°n<ferbroken arbeid acht minister bit riS n°d'g om ons land op te heffen log 6 nood,, waarin het door de oor- 1sLgestort 's- Hij memoreerde hoe ons I&45 .2icb uit de bittere armoede van 0pg de jaren na de bevrijding heeft beti rJ.,cht en voegde daaraan toe te me- dat de Partij van de Arbeid een heeft le bijdrage tot dit herstel bioet ge*everd. „Wij weten, dat nog veel '1 (j w°rden gedaan", zei hij. „Ik denk ti0 eerste plaats aan de woningnood, i°Üe u bdterst ernstig is, al wordt er op geiJr®cbt gebouwd. Wij hebben niet makkelijkste weg begaan van een populaire politiek op kort zicht. Wij hebben medegewerkt tot tal van maat regelen, waarbij van de bevolking gro te offers werden gevraagd. Natuurlijk in de eerste plaats van de meest draag- krachtigen maar niet van hen alleen". zelfde avond, waarop tijdens de K.R.O - uitzending van anderhalf uur, 1001 men sen gelukkig worden gemaakt, de sensa tie beleven, het geheim direct te kunnen „zien". Daarom is aan deze hoogste geeste lijke en wereldlijke gezagsdragers met het gewone steentje een bijzonder grote steen met afmetingen van 29.14 en 6 cm aangeboden, die wèl het geheim bevat. Daarvoor zijn Maandag enige dames en beren van het personeel op het bureau van de Kath. Nat. Bond voor E.H.B.O. te Rotterdam, die bij loting zijn aange wezen, op stap gegaan en na hun bezoek ten paleize Soestdijk. bij de Kardinaal in het „Huis met de blauwe ruitjes" te Amersfoort en in de bisschoppelijke pa leizen te Utrecht, Roermond, Breda, 's-Hertogenbosch en Haarlem hebben zij ons van hun ervaringen verteld. Het meest hebben ons getroffen de be levenissen van de heer Weber, die aan het ziekbed van de Kardinaal werd toe gelaten. Toen Z. Em. het grote pak zag, dat voor hem was meegebracht, vroeg hij zijn bezoeker direct dit open te maken. Z. Em. betastte de wonder lijke steen van alle kanten en sprak er zijn vreugde over uit. dat men hem bij deze actie niet vergeten had. De Kardi naal prees de Kath. E.H.B.O., dat deze zich inzette om de bouw van een Ge dachteniskerk in Rhenen te verzekeren en twijfelde er niet aan of deze onder neming zou slagen. Voor mej. Anke Dreskens was het 'n hele eer, dat zij naar paleis Soestdijk mocht gaan. al was het een teleurstel ling, dat de Koningin op het laatste ogenblik door belangrijker zaken ver hinderd was haar zelf te ontvangen. Mevr. Smitt-Avis, de particuliere secre taresse van H..M., nam de grote steen en ook vier kleine steentjes voor de Prinsessen in ontvangst en getuigde, dat de Koningin het op prijs stelde, als zij Zondag na Pasen van haar vacantie is teruggekeerd, het geheim zal kunnen ervaren. Bij vorige acties had H.M. ook naar de radio-uitzendingen geluisterd en de laatste maal dapper mee het peper muntje beproefd om te ontdekken of er een lensje in verborgen zat. De kleine vierjarige D. M. de Br. is te Delft spelend van de stoep gelopen en op de hoek van de Koepoortstraat en de Van Miereveldlaan onder de ach terwielen van een passerende vracht auto terecht gekomen. Nadat in het nabijgelegenGroene Kruissanatorium eerste hulp was ver leend, is het meisje naar het Sint Hip- polytusgesticht vervoerd, waar het kind bij aankomst reeds overleden bleek te zijn. De bestuurder treft geen schuld. in een extra nummer van het maand blad voor aalmoezeniers van de Katholie ke Jeugdbeweging „Christus Lux" heb ben hoofdaalmoezenier A. Verhoeven, dr A. J. M. Cornelissen, wetenschappelijk adviseur van de K.J.B. en mr. H. J. M. Megens het probleem van de arbeidende jeugd van 14 tot 17 jaar aan de orde gesteld, niet alleen door liet constateren van de feitelijke toestand, maar even zeer met een doordachte beschouwing van de oorzaak van de heersende noodtoe stand en een verhelderende poging te be palen in welke richting de oplossing ge zocht moet worden. Nadat hoofdaalmoezenier Verhoeven het probleem gesteld heeft en tot de conclusie komt, dat de toestand „over het algemeen slecht is en net niet overdreven is van een noodtoestand te spreken", onderzoekt dr. A. J. M. Cornelissen de achtergrond van deze nood. Dr. Cornelissen noemt de hui dige nood er een van geestelijke aard. Hij vraagt zich af of de jeugdleiding niet te vaak individualistisch redeneert en haar eigen idealen en denkbeelden een jon gere generatie wil opleggen. De jeugd zelf lijdt ook aan de kwaal; enerzijds zoekt zij sterkte bij de ouderen, anderzijds geeft zij er op af; zij stelt zich open voor hen. die zich haar lot aantrekken, anderzijds isoleert zij zich. Zij vereert en veracht het verleden in gelijke mate. „Over de gehele unie," aldus Dr. Corne lissen, heerst twijfel en juist die twijfel aan een oplossing en bevrijding is o.i kern van de noodwaarin de hedendaagse jeugd verkeert." Concluderend zegt schrij ver, dat de jeugd in het algemeen over zicht over het leven en inzicht in de sa menhang er van mist. Hoofdaalmoezenier A. Verhoeven stelt scherp, dat als de diagnose van dr. Cor nelissen juist is en daaraan twijfelt hij niet, de oplossing gevonden zal moeten worden in „het hervinden van de levenssynthese over het gehele gebied." Hij stelt, dat geen enkele organisatie of groep de nood van de arbeidende Jeugd alléén kan oplossen Volgens de voorlopige gegevens van net Centraal Bureau voor de Statistiek bedroeg in 1953 het totaal aantal verkeersongevallen op de openbare weg in ons land 85.705, d.i. gemiddeld 235 ongevallen per dag. Ten opzichte van 1952 nam het aantal ongevallen toe met 8 pet., het aantal ern stig gewonden eveneens met 8 pet., ter wijl het aantal licht gewonden 10 pet. steeg. In het acht van deze ontwikkeling moet de stijging van het aan al doden met ruim keer song evallen werd gedood, bedroeg 1300. Dit aantal, waarin zijn begrepen de personendie binnen 80 dagen na het on geval aan de bekomen verwondingen zijn overleden is hoger dan tot nu toe in enig jaar in ons land ts voorgekomen. Na het ongunstige jaar 191,6 met 1221, doden, schommelde het aantal dodelijk verongeluk te slachtoffers in de periode 29-47-1952 tus sen 900 en ruim 1100 per jaar. De toeneming van het aantal doden was in 1953 niet gelijkmatig over de gemeen- tegroepen verdeeld. De grootste stijging valt waar te nemen in de grote steden en op het platteland. In de grote steden (ge meenten met meer dan 100.000 inwoners) steeg net dodencijfer van 244 in 1952 tot 302 in 1953 24 pCt.), in de plattelandsge meenten (minder dan 20.000 inwoners) van 581 tot 692 pet.), terwijl in de mid- en tekent aan, dat het zwaartepunt bij pa rochie en gezin zal dienen gelegd te wor den. Prijzend laat schrijver zich uit over het apostolaat in de bedrijfsmiddens en over hetgeen de diensten van de standsor ganisaties doen. Maar hij vraagt zich af en beantwoordt die vraag ontkennend of wij daarmee kunnen volstaan. Gespeci aliseerde zielzorg acht hij in sommige ge vallen nodig. In alle gevallen zou hij de parochiële zorg zich zien richten op groepen van verloofden en van ouders. Hij tekent aan, dat tevensbeschouwing en geloojspraktijken bij de huidige stand van zaken niet tot een persoonlijk bezit van de jonge mens worden en bepleit een sterker binding tussen gezinsleven en Kerk. Belangrijk is, dat de parochie zich meer richt op het herstel van de innerlijke struc tuur van het gezin met zijn liefdes- en gezagsverhoudingen, die onvervangbaar zijn. Voor de Katholieke Jeugdbeweging geeft schrijver drie mogelijkheden aannormaal jeugdwerk sterker maken en ontwikke lingskansen bieden, de actie Overgang School-Werk doorvoeren waar nodig en de helpende hand bieden bij een goede ont plooiing van de „levensscholen" voor de jongens van 14, 15 jaar. Over deze actie Overgang School-Werk geeft in dit nummer van Christus Lux mr. H. J. M. Megens een uitc inzetting. De Nederlandse regering is bereid in de tweede helft Tan Juni met Indone sië besprekingen te voeren over het Unie-statuut en het in de overige RTC- overeenkomsten verwerkte complex van voorzieningen. Zij wil echter niet de status van Nederlands Nieuw-Guinea in de besprekingen betrekken. Aldus verluidt het in het antwoord van de Nederlandse regering op de In donesische nota van 22 Maart. Dit ant woord heeft de minister zonder porte feuille, mr. J. Luns, Woensdag aan de plaatsvervangend Hoge Commissaris van de republiek Indonesië overhan digd. De Nederlandse regering stemt in met het voorstel van de Indonesische regering om de besprekingen te doen plaatsvinden door delegaties die zullen worden gevormd door enkele ministers en zullen worden geleid door de res pectieve ministers van Buitenlandse Za ken. merkte, dat men hem vlak op de hielen zat. In Westerbroek kwam men een wa gen van de Rijkspolitie tegen, die in middels eveneens was uitgerukt, even als verscheidene andere wagens uit Gro ningen. Per mobilofoon werd voorts het gehele gewest Groningen gealarmeerd. De politie uit Emmen ging naar Gro ningen en zocht daar alle parkeerplaat sen af. Kort daarop hoorde men, dat een ver keersbrigade de wagen had aangehou den nabij Harenermolen, na eerst met eer vaart van honderd km door Haren te zijn gereden. Van O. gaf zich pas ge wonnen. nadat de verkeersbrigade hem voorbij was gereden en hem met het pistool had bedreigd. De man werd door de Emmer politie overgenomen en naar Emmen overgebracht. (Van onze Utrechtse correspondent) Drie prijzen van gelijke rang en waar de d.w.z. zeshonderd gulden elk werden Woensdagmiddag in een ietwat plechtige bijeenkomst van vertegenwoor digers uit de wereld van het amateur toneel verstrekt aan de winnaars van de prijsvraag, uitgeschreven onder de auspiciën van de Bond van Nederlandse Toneeluitgevers in samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Toneel schrijvers. De gelukkigen waren; E. S. W. Wil- lartz voor diens comedie in drie be drijven „Rumigny"; A. v. Suylen voor het blijspel in drie bedrijven „Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet" en Jan Naaykens, comedie in vier bedrijven „Kapitein Venijn". Verder waren er nog een tweetal bijzondere onderscheidingen, z.g. „waarderingspnjzen", voor twee auteurs, wier werk niet geheel beantwoordde aan de eis van geschiktheid voor elke volks groep, doch die uit literair oogpunt toch wel belangrijk waren. Voor deze twee prijzen kwamen in aanmerking; Joh: Fabricius met „Het duistere bloed", to neelspel in drie bedrijven en E. Hallen met „Herberg in de haven'" toneelspel in vijf bedrijven. Naar de voorzitter van de jury, de heer B. Verhoeven mededeelde, waren er rond 75 mededingers. Het was dan ook voor de jury een moeilijke taak ge weest zich door de rijstebrijberg heen te werken. Een aantal inzendingen moest ter zijde worden gelegd omdat de au teurs er niet in geslaagd waren de in spiratie van de muze in overeenstem ming te brengen met de spelregels van de wedstrijd. Het rapport van de jury aldus de heer Verhoeven is dan ook een omvangrijk en subtiel werkstuk ge worden. De jury bestond uit de volgende leden: B. Verhoeven, J. B. Schuil, mr. H. A. Keuls, J. Woudt en J. Vink. Naar de voorzitter van de toneeluit geversbond, de heer J. C. v. d. Schaar nog mededeelde, zullen de bekroonde ontwerpen zo spoedig mogelijk in druk verschijnen. Spr. verwachtte premières reeds in Augustus a.s. Het is ten slotte niet onwaarschijnlijk dat ook een aantal niet-bekroonde werken t.z.t. zal wor den uitgegeven. Onder een ongekend grote belang stelling, in tegenwoordigheid van de rector-magnificus prof. ir. O. Bottema, 't voltallige college van curatoren en bijna alle professoren, heeft de eerste vrouwelijke hoogleraar aan de Techni sche Hogeschool te Delft, prof. dr. ir. A. E. Korvezee, haar ambt aanvaard met het uitspreken van een rede In de aula der T.H. Liever dan zich te verliezen in de Advertentie Wynand Fockink 28 'pet. als een wel zeer ongunstig ver-1 delgrote gemeenten (20.000100.000 inwo- schiins'el worden beschouwd. Het totale ners) het aantal doden van 272 tot 306 of aantal weggebruikers, dat in 1953 bij ver-1 met 12,5 pet. toenam. (Van onze correspondent) Bij het gemeentebestuur van Dokkum is momenteel een merkwaardige zaak aan de orde. Het bestudeert namelijk het nut en de rentabiliteit van een nieuw leermiddel voor de Dokkumer Prinses Beatrixschool voor buitenge woon lager onderwijs: het leermiddel ,koe". Dokkum is het verzorgings- en onder wijscentrum voor de Friese Noord-Oost hoek en als gevolg van die laatste func tie, zijn er in deze oude stad diverse, fraaie onderwijsinrichtingen, waartoe ook de Prinses Beatrixschool behoort De rond honderdvijfentwintig leerlingen, die deze school bezoeken ontvangen on derwijs in een gebouw, dat enkele jaren geleden is gesticht met inachtneming van de nieuwste inzichten. Niettemin meent het bestuur van de school, dat er iets ontbreekt. Men wil het onderwijs zoveel mogelijk op de practijk afstem men, nu wil het geval, dat in de streek rond Dokkum landbouw en veeteelt de voornaamste bronnen van bestaan zijn. Daaruit is het idee om de koe tot leermiddel te bevorderen voortgekomen. „We moesten de jongens melken kun nen leren, want veel leerlingen gaan later naar de boer," zei het schoolbe stuur en zo kwam men op het plan om een koe te kopen. Daarmee was men er echter niet. Het hoofd van de school, de heer J. J. Bouwman en de leerkrachten waren er voor, daar niet van, maar waar moest men de koe stallen en wie moest het dier op Zondag en in de vacanties melken en verzorgen? Toen sloeg men aan het rekenen. Men wilde een stal laten bouwen aan de overkapping op het schoolplein, een stal met een mestkuip en met bergruimte voor hooi en stro. „En, als we dan eens de beschikking konden krijgen over de pondemaat weiland achter de school, dan zijn we klaar," zo redeneerde men en dies wendde men zich tot het ge meentebestuur met het verzoek om dui zend gulden beschikbaar te stellen voor aankoop van een beste koe (want er zijn wel goedkoper koeien, maar het rrioet een beste zijn, anders klopt de exploitatie-opzet niet), en tevens vroeg men gelden voor de bouw van de stal waarvan de kosten op f 4600 waren ge raamd. Men verschafte de raad er een com plete begroting bij, waarin het veevoer, de verzorging op Zondag en de baten van de aan de fabriek te leveren melk waren opgenomen. Voor de verzorging van de koe bul ten de schooltijden had men een op lossing gevonden waarmee men twee vliegen in een klap ving. Er zou na melijk iemand worden aangesteld, die tevens het reeds bestaande deel van de veestapel van de school zou kunnen verzorgen. De school heeft namelijk ook al achthonderd kippen, die steeds gehuisvest zijn in het voormalige sta tionsgebouw, doch waarvoor men de beschikking heeft gekregen over een aantal kippenhokken in de vroegere burgemeesterstuin. Die kippen heeft men gekregen door enkele honderden kuikens aan te kopen, om juist als met de koe oud-leerlingen aan het werk te helpen. Ook die kippenhouderij is iets nieuws, en al is er momenteel in de kippenhou derij een economische teruggang, men gaat er rustig mee door, temeer omdat er verder voor B.L.O.-leerlingen zo wei nig mogelijkheden zijn. Het plan van de „koe als leermiddel" had in de raad van Dokkum echter niet de algemene bewondering. De hoofdinspecteur voor het buitengewoon lager onderwijs kon wel met het plan instemmen en B. en W. zeiden in een voorstel aan de raad dat naar hun mening „het werken met het Jeermiddel koe" practisch uitvoer baar was en zelf aanbeveling verdiende in verband met het grote belang dat hieraan voor de B.L.O.-leerlingen verbon den is, maar er waren raadsleden die er anders over dachten. „Met een koe kun je geen melken leren", „laat de gemeen te een koe kopen en die bij een boer stallen", „laten we deze zomer een proef nemen" en „laat de gemeente twee koeien kopen," zei men en derhalve werd het voorstel teruggenomen en wacht Dokkum nu op een nieuw voor stel aan de raad, dat zal uitwijzen of de Prinses Beatrixschool straks een of twee koeien zal krijgen of dat „leermiddel koe" slechts als merkwaardige zaak in de annalen van deze twaalf eeuwen oude stad zal voortleven. Nochtans, de school heeft al achthon derd kippen en hoopt vurig op tenmin ste 'n koe die men naar men hoopt spoe dig wellicht feestelijk zal kunnen inha len. Als het eerste voorstel van B. en W. was aangenomen, dan was het mis schien een p aaskoe geworden voor velen al te moeilijk verstaanbare taal der theoretische scheikunde, heeft prof. Korvezee een uitermate boeiende voordracht gehouden over het „Leven en werk van dr. J. J. van Laar", die vanwege zijn grote wiskundige aanleg ondanks dat hij geen academische graad bezat in 1898 werd aangesteld als privaat-docent aan de Amsterdamse universiteit en die, toen hij in 1938 te Clarens bij Montreux overleed, met een oeuvre van meer dan 200 wetenschap pelijke publicaties in binnen- en bui tenlandse tijdschriften, alsmede een half dozijrr boeken, een waardevolle, rich tinggevende arbeid had verricht op 't gebied der mathematische scheikunde in het algemeen en voor de thermo dynamica en de electro-chemie in het bijzonder. Na vier jaar H.B.S. werd de jonge Van Laar op 16-jarige leeftijd min of meer tegen zijn zin door zijn toe ziende voogd, de lijfarts van Koning Willem IH op de zeevaartschool ge plaatst en bracht het op 21-jarige leef tijd tot luitenant ter zee 2e klasse. Toen had hij er echter schoon genoeg van en ging voor middelbaar natuurkunde stu deren. Zo kwam hij op de universiteit te recht, alwaar hij de voortreffelijke col leges van prof. Van der W.als volgde en kennis maakte met diens these over de zgn. toestandsvergelijking, die de betrekking aangeeft tussen de druk, de temperatuur en het volume van een stof, ongeacht of deze als gas of als vloeistof aanwezig is. Hierover en over het daaraan verwante terrein der che mische thermo-dvnamica schreef hij vele gezaghebbende artikelen, waarvan een serie over dampdrukken en damp- samenstellingen in binaire vloeistof mengsels wel bijzonder geslaagd is. Uitvoerig beschreef prof. Korvezee hoe prof. v. d. Waals en Bakhuis Roo- zeboom zijn belangstelling hadden ge wekt voor het thermo-dynamisch even wichtsprincipe en hoe Van Laar in zijn meesterlijke „Sechs Vortrage über das Thermodynamische Poten tial" een nog altijd actuele en waarde volle bijdrage heeft geleverd over de stand en de ontwikkeling van de thermo-dynamica en de phasenleer hier te lande. De door hem mathematisch afge leide conclusie wordt nog heden ten dage, speciaal in de Amerikaanse stu dieboeken geciteerd en aanbevoleD als „Van Laar's formula" en deed al zo ook zijn naam buiten onze grenzen voortleven. Van de persoon van dr. van Laar, zijn begaafdheid voor exacte weten schappen, zijn strijdbare natuur, zijn grote overtuigingskracht, zijn vurige polemieken en van zijn veelbewogen leven gaf prof. Korvezee een zeer wel sprekende karakteristiek, die zij afsloot met de conclusie, dat de voormalige marine-officier die in 1914 doctor honoris causa werd van de Groningse universiteit door zijn critische zin en taaie volharding de theoretische schei kunde in goede banen heeft geleid.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1954 | | pagina 3