De Amsterdamse Postillon
naar Haarlem en Lisse
DE WEEK IN STAD EN STREEK
Ziektekostenregeling voor Haar
lemse gemeente-ambtenaren
CENTRALE VERWARMING
WITTE KAMELEN IN HAARLEM
MARIA-CONFERENTIES
IN DEKENALE KERK
DE POST IN DE GOUDEN EEUW
Trekschuitschipper als postbode
Hofje van Gratie driehonderd jaar
fes
m
«HOEN o.
Li;
Snelle verbinding
ZATERDAG 8 MEI 1954
PAGINA 3
R.K. Gezinszorg en
Gezinshulp
Binnenkort verhuizing naar
Wagenweg 23
Kranslegging
BLOEMENDAAL TEL. 2ES43
Het gouden feest van de
zusters aan de Westergracht
OVERVEEN
Tuingrond achter huizen
aan Bloemendaalseweg
Iets van de voorgeschiedenis
Ter inleiding op feest van
Maria van Haarlem
Programma Mariagezangen
C0Q
KARRE
maar!
H.V.B.-programma
Duivekaters, tarwebollen en wijn zijn
met de gratie verleden tijd
De sobere, maar stijlvolle regen
tenkamer van het „Hofje van
Gratie" aan de Jacobstraat.
De meeste wandelaars in de Ja
cobstraat lopen achteloos aan het
perceel nummer 9 voorbij. Dat
is natuurlijk niet direct een schande,
hjaar wanneer zij goed toezien, zullen
Z'J 'n de muur van dat huis een gevel-
steen ontdekken met het opschrift
"Thofje van Gratie". Zij zullen zich mis
schien verbazen over het feit, dat zich
daar een hofje bevindt, omdat alge
meen onze Haarlemse hofjes een meer
"ante entree hebben dan dit in de Ja
cobstraat. Wie de knop omdraait van
een gewone huisdeur komt terecht in
een lange stenen gang, die langs twee
duisjes loopt. Het eerste ziet uit op de
Jacobstraat, het andere op de binnenhof
Aan het eind loopt de gang uit in een
Portaal en vandaar uit komt men te
recht in een tuin, die aan de Zuidzijde
oegrensd wordt door drie huizen. Aan
det eind van de gang treft men nog
wee woningen aan.
Het hofje telt dus nog maar zeven
koningen ofschoon er vroeger negen
^aren, acht beneden en een boven. Ver
moedelijk zijn aan de oostzijde van de
binnenhof twee huizen afgebroken en is
"e bovenwoning gesplitst. Indrukwek
kend mooi kan men het hofje van Gra-
"e, ondanks zijn sierlijke naam, niet
hoemen. De hand van een bekwame
tuinman wordt hier node gemist. Een
sieraad is echter de Regentenkamer
tuet haar fraaie balkenzoldering. Een<
gekleurd wapen van Haarlem is boven
be eikenhouten deur aangebracht en bo-
ven de schoorsteenmantel prijkt een ge
denkbord met verguld lofwerk als een
herinnering aan Abraham van der Hoef
en zijn vrouw Johanna Schouten, die
öestijds het hofje hebben welgedaan.
Het bord is geschilderd door J. van der
Vinne, die ook een kleiner gedenkbord
°P de stichting van het hofje vervaar-
bigde. Verder bevinden zich in dit ver
trek drie regentenborden, een schilderij,
Voorstellende de aankomst van Willem
Hl in Engeland, een kroon van glas-
tverk met electrische kaarsen, een
traaie spiegel enz.
Gisteren was het driehonderd jaar
geleden, dat het Hofje van Gratie of
ficieel gesticht werd. In haar boek
.Haarlemse hofjes" heeft de archiva
ris der gemeente Haarlem, dr. Gerda
H. Kurtz, ruime aandacht gewijd aan
dit hofje en uit haar geschrift blijkt,
dat de originele stichtingsbrief van
het hofje evenals het eigenlijke ar
chief ontbreekt. Niettemin is deze
brief wel bekend uit afschriften en
daaruit is komen vast te staan, dat
op 7 Mei 1554 Ghijsbrecht van de Mol
len en Willem Diert voor Schepenen
van Haarlem aan Burgemeesteren
der stad opdroegen een huis en erf in
de Jacobijnesteeg tussen de Kerk en
het klooster der Cellenbroeders (later
de Latijnse School en nu het gebouw
van Openbare Werken) en de poort
van Joost van Bronchorst.
De stichters bepaalden dat de zes ka
mers in het huis bewoond zouden wor
den door twaalf arme, schamele men
sen en wel vijf daarvan bij voorkeur
door echtparen of anders door hetzij
twee mannen, hetzij twee vrouwen ter
wijl het zesde vertrek zou worden'ver
deeld in twee kamertjes, elk te bewo
nen door een man of een vrouw, die
wegens lichaamsgebreken met niemand
kon samenwonen. Financieel begunstig
en zij natuurlijk het hofje en als zij
zeu en hun vrouwen er niet meer zou
den zijn kwam de benoeming der twee
regenten van het hofje aan Burgemees
teren, die er het oppertoezicht over zou
den hebben.
Burgemeesteren hebben de verschil
lende voorwaarden en het bewind aan
vaard, maar van de verdere geschiede
nis is zeer weinig bekend. Het hofje
kwam tenslotte onder het beheer van
de stad, men weet echter niet wanneer,
en werd later ook van de Jacobijne-
straat verplaatst naar de Jacobstraat,
maar ook de datum van deze verplaat
sing is niet precies te achterhalen. Men
mag aannemen, dat met deze verplaat
sing het aantal bewoners op negen is
gekomen.
Uit verschillende andere archieven
blijkt, -dat de financiën van het hofje
aanvankelijk rooskleurig waren. De ren
ten moesten in de eerste plaats dienen
tot het onderhoud der woningen. Wat
overschoot mocht voor de behoeften der
bewoners gebruikt worden. Zulks is ook
geschied, want uit de rekeningen uit de
jaren 1635, 1657 en 1732 blijkt, dat de
regenten voor de oudelieden van het
hofje aankoop deden van brandhout,
turf, vlees en boter en ze op Hartjes
dag onthaalden op een maaltijd van
brood, wijn en gebraden konijnen.
Aan geld kregen zij aanvankelijk
nieuwjaarsgiften, maar later de
negen bewoonsters ieder een week
geld van zeven stuivers, terwijl zij
jaarlijks nog kregen zes gulden voor bo
ter, zeven gulden en tien stuivers voor
vlees, tien ton turf, vierhonderd stuks
brandhout, op nieuwjaarsdag ieder een
duivekater (broodje) van tien stuivers,
op Paasdag drie pond lamsvlees en een
paasbrood van tien stuivers. Verder ont
ving het hofje twaalf tarwebollen op
Palmzondag uit de uitdeling van het
Weeshuis in de Grote Kerk.
Langzamerhand verloor het hofje zijn
vroegere gratie en noodlijdend werd het
in de Franse tijd. De gaven en extratjes
liepen vooral in de negentiende eeuw
achteruit en tenslotte bleef van dat al
les niets over. Tegenwoordig worden al
le huisjes tegen een geringe vergoeding
per week verhuurd.
Thans is het beheer in handen van
drie regenten, benoemd van gemeente
wege, en aan hen is de zorg om de gra
tie in de Jacobstraat nog enigszins te
bewaren. Veel aandacht zal er echter
aan dit derde eeuwfeest niet gewijd wor
den.
'VcLïM.un...
Donderdag 13 Mei zal in de tuinzaal
van het Concertgebouw te Haarlem een
Voorlichtingsavond gegeven worden
over emigratie naar Canada, door het
Gewestelijk Arbeidsbureau. Spreker is
de heer C. I. Egberts uit Leiden, die
onlangs een reis door Canada heeft ge
maakt. Enige films zullen vertoond wor
den. Toegangsbewijzen zijn gratis ver
krijgbaar bij de Gewestelijke Arbeids-
bureaux te Haarlem, IJmuiden, Bever-
Wijk en Zandvoort.
In het Huis met de Koepel wordt een
tentoonstelling gehouden van Boetseer
werk van Maïka Metrakos. De expositie
Wordt geopend Woensdag 12 Mei om 3
Uur en duurt tot 27 Mei. Men kan in
be Spekstraat 12 elke werkdag van 10
tot 18 uur komen kijken.
Een feestelijk tintje zal de R.K. Mid-
denstandsvereniging geven aan de slui
ting van de cursus „Spreken in het open
baar" op Maandag 10 Mei om 8 uur in
het Middenstandsgebouw.
Bridgers uit geheel Nederland zul
len elkander Zondag 27 Juni weer tref-
fen in het Kennemertheater te Bever-
Wijk om deel te nemen aan de beken
de aardbeiendrive. De wedstrijdsecreta
ris is de heer Nico Hendriks, Wtjker-
straatweg 244, Veisen Noord (post Be
verwijk).
De Ned. Kath. Grafische Bond afde
ling Haarlem houdt Dinsdag 11 Mei zijn
jaarvergadering in gebouw St. Bavo.
Haar de heer J. Lijnzaat zich niet meer
a's voorzitter verkiesbaar stelt, moet
een opvolger gekozen worden.
De K.A.B.-bedevaart naar Heiloo is
Vastgesteld op Zondag 30 Mei. Er wordt
m verband met het Maria-Jaar een
grote deelneming verwacht.
Het is 25 jaar geleden, dat „Snelver-
band" de boottochten voor lichamerjk
gebrekkigen ging organiseren. De 40e
boottocht zal deze zomer gehouden wor
sen. Een gehouden straatcollecte voor
®en feestelijke herdenking ten behoeve
van de gebrekkigen heeft niet voldoen
de opgebracht. Er worden nu inteken
aren aangeboden en men kan bijdra-
na storten °P gironummer 233733 ten
rv,me van penningmeesteresse boot-
mmissie „Snelverband." Wie in aan-
to'T. bg wenst te komen voor de boot-
G ur P;an zich melden bij mejuffrouw
Bout, Hofdijkstraat 5 in Haarlem.
De Haarlemse gemeenteraad ver
wierp in zijn vergadering van 1 Fe
bruari j.l. een voorstel van B. en W.
tot het aangaan van een gemeenschap
pelijke regeling ziektekostenvoorzie
ning ambtenaren in dienst van ge
meenten in Noord-Holland. Er werd
echter wol een motie aangenomen,
waarin B. en W. werden uitgenodigd
op korte termijn met voorstellen te
komen, waardoor een voorziening,
waarin ook de gepensiónneerden zijn
betrokken, tot stand komt, welke aan
de huidige situatie tegemoet komt en
welke voorziening zal gelden tot de
wettelijke regeling van het zieken
fondswezen in werking is getreden.
Daarbij werd overwogen, dat de posi
tie van de gemeente-ambtenaren met
betrekking tot de ziektekostenregeling
ten minste gelijk behoort te zijn aan
die van andere werknemers; dat in
het bijzonder de groep van ambtena
ren met een inkomen van f 3750 tot
f 5325 in de huidige situatie zijn be
nadeeld, omdat zij niet onder de ver
plichte ziekenfondsverzekering kan
vallen; en dat voor de groep van
ambtenaren met een inkomen van
f 5325 vooral het niet verzekerd zijn
van de grote risico's een nadeel is.
B. en W. hebben nu een uitvoerig
onderzoek laten instellen naar de
mogelijkheid om de motie te realiseren
en daaromtrent is een uitgebreid rap
port uitgebracht. Daaruit blijkt, dat
het dragen van zgn. eigen risico voor
een voorziening, uitsluitend geldend
voor ambtenaren in dienst van de ge
meente Haarlem, in verband met het
geringe draagvlak en de grote concen
tratie financieel niet te verantwoorden
is. - Het risico der voorziening dient
derhalve geheel of gedeeltelijk aan
andere instanties te worden overge
dragen. Als gevolg van deze omstan
digheid is contact opgenomen met
plaatselijke algemene ziekenfondsen
en verschillende verzekeringsmaat
schappijen, werkzaam op het gebied
van de ziektekostenverzekering.
Indien gevolg zou worden gegeven
aan een der aanbiedingen zullen de
bijdragen, welke de ambtenaren moe
ten betalen, door de indeling in ver
schillende groepen niet in evenredige
verhouding staan tot de verstrekkin
gen. Hierdoor zal de ene groep ambte
naren door het feit, dat zij eenzelfde
percentage van hun salaris moet vol
doen, in feite bijdragen in de pre
mie voor geneeskundige verzorging
van de andere groep. In dit systeem
Zoals bekend is perceel Kenaupark 18,
waarin thans de R.K. Gezinszorg en Ge
zinshulp is gehuisvest bestemd voor de
psychiatrische voor- en nazorgdienst
van de gemeente Haarlem. Er doet
zich voor de stichting de onverwachte
gelegenheid voor om perceel Wagenweg
23 aan te kopen voor 25.000,-. Na ver
bouwing kunnen daarin zowel het kolon-
nehuis als de kantoren van de Gezins
zorg en Gezinshulp worden onderge
bracht. Gevraagd wordt om een garan
tie te geven voor een lening, die de
Stichting wil sluiten. Voor de kosten van
verbouwing heeft de Stichting reeds een
oplossing gevonden, zodat de gemeente
met dit gedeelte geen financiële bemoei
enis zal hebben.
B. en W. zijn van mening, dat zich
hier een goede oplossing voor beide par
tijen voordoet en stellen de raad voor
de gevraagde garantie te verlenen.
Maandag 10 Mei, des morgens 8 uur
zal de jaarlijkse kranslegging plaats
hebben voor de in de oorlog omgeko
men inwoners van Bloemendaal. De
plechtigheid zal plaats vinden bij het
monument achter het Hervormd kerk
gebouw te Bloemendaal door het ge
meentebestuur van Bloemendaal en le
den van de Oud-illegaliteit van Bloe
mendaal.
zullen de ambtenaren over de mate
van verstrekkingen in tegenstelling
met de provinciale ziektekostenrege
ling geen enkele medezeggenschap
hebben.
In de provinciale regeling is zeer
sterk verankerd het systeem „draagt
elkanders lasten", door het naar
draagkracht gezamenlijk bijdragen in
de kosten van voorziening, doch met
als sterke sociale inslag het geven
van uitzicht op gelijke verstrekkingen.
B. en W. kunnen zich verenigen met
de conclusies van de wethouder van
personeelszaken en naar hun mening
kan het besluit van de raad van 1 Fe
bruari j.l. geen aanvaardbare oplos
sing brengen inzake de onderhavige
aangelegenheid. Daarom blijft vol
gens hen voor de raad alleen maar
over een keuze uit twee mogelijkhe
den: ten eerste aanvaarding van een
gewijzigde gemeenschappelijke rege
ling ziektekostenvoorziening ten be
hoeve van de ambtenaren in dienst
van de gemeenten in Noord-Holland,
of ten tweede handhaving, zo moge
lijk, van de interim regeling, d.w.z
uitkering f 60 per jaar aan gehuwde
en f 30 per jaar aan ongehuwde ambte
naren. Naar de mening van B. en W.
zal met de aanvaarding van eerstge
noemde mogelijkheid de belangen Van
de ambtenaren het meest worden ge
diend.
Advertentie
Men verzocht ons het volgende te
plaatsen:
Natuurlijk hebben we allemaal in de
krant gelezen van het gouden feest bij
de Zusters van de Westergracht alhier.
De kleuters hebben het al gevierd en
de lagere school zal volgen.
Maar nu de oud-leerlingen!
Ook onder hen zijn er, die zo graag
hun dankbaarheid willen tonen voor
het genoten onderwijs, al ligt die tijd
voor velen reeds lang achter hen.
Hoe die dankbaarheid te tonen voor
alles, wat zij leerden op de St. Bavo-
school in de Klarenbeekstraat?
Stuurt zo snel mogelijk een kleine
bijdrage aan een der onderstaande
adressen, en de Zusters zullen verzekerd
zijn van een blijvende herinnering aan
hun dankbare oud-leerlingen.
Mevr. C. DiebenWinnubst,
Leidsevaart 428.
Mevr. DelissenVerberne,
Brouwersvaart 38.
Mej. S. J. H. Boon.
Tempeliersstraat 45 r.
De onrust onder verschillende van
de Overveense winkeliers aan de Bloe
mendaalseweg, die in de gelegenheid
zijn gesteld om de gemeentegrond ach
ter hun huizen te kopen, maar bezwa
ren hebben geuit tegen de gevraagde
prps, is nog steeds niet gestild. Enkelen
van hen vroegen zich af, zoals men zich
zal herinneren, waarom zij 30 gulden per
vierkante meter moesten betalen, ter
wijl in de gemeenteraad een bedrag van
10 gulden ter sprake was gekomen. An
deren namen echter met deze som wel
genoegen, omdat zij een stuk grond ach
ter hun huizen veel te goed konden ge
bruiken. Zij zouden bovendien gelegen
heid hebben om hun huizen te vergro
ten.
Zü, die tot nu toe niet besloten heb
ben tot aankoop van de grond over te
gaan, krijgen thans een afrastering ach
ter hun huizen, die een ruimte vrijlaat
van de achterdeur tot aan de openbare
weg. Het pad is van tegels voorzien.
Naar wij nader vernamen, is aanvan
kelijk aan de gegadigden door de ge
meente een prijs genoemd van 35,-
per vierkante meter. Dat was in 1948,
toen de saneringsplannen nog niet ge
heel gereed waren. Reeds toen gingen
zes van de tien winkeliers met de voor
gestelde prijs accoord. Op 15 April 1948
keurde de raad het door het gemeente
bestuur ingediende voorstel goed om het
stuk grond, dat werd begrensd door de
Ernst Casimirlaan en het tegelpad langs
de spoorbaan, te kopen. Deze aankoop
was nodig met het oog op de sanerings
plannen daar ter plaatse. In 1951 ging
eindelijk een meerderheid van de win
keliers met de aankoop van de grond
accoord, maar een jaar later bleken 't
er weer slechts vier met de regeling
eens te zijn.
Op 23 Juni werden de onderscheidene
bedragen voor de grond en voor het in
orde maken daarvan vastgesteld, die
tezamen f 30.- per vierkante meter zou
den belopen.
Ondanks het feit, dat enkele winke
liers zich van de transactie hebben ge-
distancieerd, is de gemeente voorne
mens de saneringsplannen thans met
kracht door te zetten. Het gemeentebe
stuur is van mening, dat aan de win
keliers een mooie kans is geboden, die
die echter door enkelen ongebruikt is
gebleven. Speciaal de grondprijs (dus
exclusief bijkomende kosten) is zo laag
mogelijk gehouden om notariële en an
dere onkosten te drukken.
Diegenen onder de winkeliers, die
het door hen bewoonde pand in huur
hebben, kunnen de eigenaar van het
huis wijzen op de mogelijkheid, dat
deze de grond koopt en de kosten
daarvan in de huurprijs calculeert,
waardoor in de meeste gevallen de
huurder ten hoogste één gulden per
week meer hoeft te betalen.
In Haarlem
uit Zuid
De laatste Zondag van deze Mei
maand zal weer op luisterrijke wijze
het feest van Maria van Haarlem ge
vierd worden. Dan zal 's avonds in de
dekenale kerk aan de Jansstraat de
plechtige omgang gehouden worden. In
het kader van het Mariajaar en mede
ter voorbereiding op dit feest zal prof.
Friethoff, Dominicaan, een serie van
drie conferenties houden over Maria.
Deze conferenties worden gegeven in
de kerk aan de Jansstraat op de Zon
dagen 9, 16 en 23 Mei, iedere keer des
middags om vier uur. Verwacht wordt,
dat zeer velen deze conferenties zullen
bijwonen.
Het programma van Mariagezangen,
dat Zondagavond om 7 uur in het kader
van het Mariajaar uitgevoerd zal wor
den in de kerk van O. L. Vrouw van
Zeven Smarten aan de Rijksstraatweg,
respectievelijk door de kerkkoren 1) „Te
Deum Laudamus" van bovengenoemde
kerk, 2) „St Benedictus" van de paro
chie te Bloemendaal en 3) „Ipsi canamus
gloriam" van de St. Liduïnakerk, luidt
als volgt:
1) 1. Ave Maria, Vittoria; 2. nog niet
bekend; 2) 1. O quam glorifica (Grego
riaanse Hymne); 2. Memorare, Kees
Bornewasser; 3. Recordare. Albert de
Klerk; 4. Ave Maria. Kees Bornewasser;
3. 1. Ave Maria. Arcadelt; 2. Regina
caeli, Lotti; 3. Magnificat, Perosi. Na
zijn gisteren twee uiterst zeldzame tvitte kamelen aangekomen afloop Lof, dat door allen wordt gezon-
■Siberië. De dieren zijn bestemd voor circus Jos Mullens. gen.
Pieter Corneliszoon Hooft, de grote drost van Muiden, schrijft in een van
zijn brieven, dat zijn vrouw, die in Amsterdam inkopen moest doen,
een brief, bestemd voor Maria Tesselschade, te Alkmaar zou „posten",
maar deze mee terugnam de brief hield een uitnodiging in om naar Mui
den te komen toen haar in de hoofdstad verteld werd, dat binnen 24 uur
zowel Allard Crombalch, de echtgenoot van Tesselschade, als haar dochtertje
Teetgen overleden waren. De drost, zeer ontsteld, gaf dit bericht door naar
Constantijn Huygens in Den Haag en zwager Joost Baeck van Scheybeeck
in Beverwijk.
Bezig de geschiedenis van deze belangrijke en boeiende figuren van onze
gouden eeuw na te pluizen, waarvoor we hun omvangrijke briefwisseling
moesten doorlezen, kwam haast vanzelfsprekend de vraag bij ons op: hoe
zat het met de post in die tijd, hoe kreeg men de brieven veilig en snel over.
En omdat we menen nu lang genoeg te hebben stilgestaan bij dat jaar van
onrust 1672, waaraan we enkele opstellen hebben gewijd, vonden we het
niet onaardig, na hetgeen we eerder schreven, om de sfeer van de zeven
tiende eeuw te schetsen, ditmaal, te vertellen welke gegevens we verzamel
den over het postwezen in deze grote periode van onze geschiedenis.
aan. Practisch de gehele zeventiende
eeuw is de postdienst een zaak van de
steden zelf gebleven, waarbij Amster
dam een overwegende invloed had, zo
dat bijv. een brief die per schip het
Marsdiep of het Vlie werd binnenge
bracht en bestemd was voor Alkmaar
of Hoorn, eerst naar de hoofdstad
moest en van daaruit verder gezonden
werd. Amsterdam had dus grote in
vloed in postzaken. Dit was niet alleen
wat het binnenlandse verkeer betrof,
maar ook op het terrein van de buiten
landse verbindingen, wist de hoofdstad
haar overheersende invloed te doen
gelden.
Amsterdam was door bodediensten en
schippersposten met zo goed als alle
landen en steden van Europa verbon
den.
Uitbreiding van het postverkeer ver
oorzaakte samensmelting van bodedien
sten, die tot één postkantoor werden
samengevoegd. In de loop van de ze
ventiende eeuw ontstonden vier van
deze postkantoren: het Antwerpse, Ham-
burgse, Keulse en het Binnenlandse kan
toor.
Van een georganiseerde postdienst in
het begin van de zeventiende eeuw was
vrijwel nog geen sprake. Brieven gaf
men gewoonlijk mee aan de boden, die
ze op de plaats van bestemming al-
leverden en daar tenzij de afzender
betaald had hun bodeloon ontvingen.
Het briefvervoer, later ook verzorgd
door de schippers van de trekschuiten,
was geheel in particuliere handen, tot
15 Maart 1565 de stad Amsterdam, die
in alles voorging, de zaak zelf ter hand
nam. Misbruiken schippers en boden
vroegen steeds hogere bedragen wa
ren daartoe de aanleiding. Amsterdam
liet alle brieven bezorgen aan het paal-
huisje op de Nieuwe Brug, waar de
havenmeester toen paalknecht gehe
ten de brieven in ontvangst nam, in
schreef en kopij van zijn register liet
aanslaan, zodat de kooplieden zelf bij
hem hun brieven konden komen afhalen.
De stad stelde bovendien zelf bestellers
De Engelsen kijken op de Grote
Markt naar de Vleeshal en
zeggen tegen de gids: „what
lovely"; de Fransen maken het
bouwwerk van Lieven de Key
„magnifique"; de Duitsers zijn ook
wel vol lof, maar kunnen niet na
laten op te merken „aber bei uns".
Is die Vleeshal nu werkelijk zo be
wonderenswaardig? Dat vroeg zich
ook de Italiaanse schrijver Edmon-
do de Amicis in 1882 af. Hij maakte
een lange reis door ons land en
schreef over Haarlem een hoofdstuk,
dat even merkwaardig als verras
send is. Toen hij de stad naderde
en naar het Haarlemmermeer zocht,
bleek al spoedig, dat hij zijn eerste
vergissing maakte. Dat meer was
drooggelegd, maar op de vraag aan
een kwajongen: waar is het water
gebleven? kreeg hij ten antwoord:
dat hebben we opgedronken. Vol
lof is hij over het stadhuis, de hofjes
en onze andere kostbaarheden, doch
over de Vleeshal gaat hij bijna on
behoorlijk te keer. Hij schrijft en
wij vertalen: „naast de cathedraal
een buitensporig gebouw, dat dient
voor de openbare veilingen, een
monument van fantastische archi
tectuur, half rood, half wit, vol met
trapjes, gewelvenspitsen, obilisken,
pyramiden, basreliëfs, ornamenten
zonder naam in de vorm van feest
taarten. Van kandelaars en van
bokalen, die willekeurig rondge
strooid schijnen en die alles met el
kaar de indruk wekken van een
Indische tempel, omgevormd met
toevoeging van Spaanse smaak in
een Hollands huis door een artist,
die geëxalteerd is door de genever."
Nu worden in de Vleeshal mo
menteel alleen zwak-alcoholische
dranken geschonken, maar men zou
ook elders de genever tot zich kun
nen nemen en bij voldoende geburik
is het inderdaad mogelijk 4e tempel
te zien zoals de Italiaanse schrijver
zijn boek over Olanda beleefde
vele herdrukken en er is een ver
taling op komst weergeeft.
Natuurlijk heeft hij ook de vraag
gesteld of Coster inderdaad de boek
drukkunst heeft uitgevonden. Hij
verhaalt een legende, waarin voor
komt, dat de arme lettersnijder van
de Hout, na terugkomst uit de nacht
mis in de oude St. Baaf, ontdekte,
dat er bij hem was ingebroken. Al
het bewijs voor zijn uitvinding was
gestolen en daarvoor moest een
MtlnAdfUiéuwt/i»'
broer van Gutenberg, de Duitse
concurrent, aansprakelijk gesteld
worden.
Na enige verdere uiteenzettingen
besluit onze vriend de Amicis, dat
hij van de hele uitvinding van Cos-
ter niets gelooft. „Als gevolg daar
van," gaat hij voort, „kan men het
standbeeld op de Grote Markt beter
smelten, opdat men er een fraai
kanon van kan maken om de pira
ten op Sumatra op de vlucht te drij
ven." Ter verzoening laat hij dan
een loflied horen op de Haarlemse
drukkers. Zo ziet men maar weer,
geachte hedendaagse Haarlemmers,
dat het niet alles goud is wat blinkt.
Twijfelt u aan Loutje? Is alle eer
hem bewezen flauwe kul? En heeft
Edmondo het recht om onze Vlees
hal te besprenkelen met genever,
terwijl in zijn bloedeigen Italië op
enorm veel grotere schaal met
bouwstijlen geknoeid is, met alle
respect voor het waarlijke grootse?
t j zoudt werkelijk eens met 'n
groep vreemdelingen op stap
VJ moeten gaan, om uw eigen
stad te leren kennen. Op de avon
den, dat de Ridderzaal in het stad
huis geopend is en de kaarsen in
de prachtige koperen kronen flon
keren, is er van alles wat te be
leven. Op de bevrijdingsavond wa
ren er een zeventigtal Engelsen
„looking round", voornamelijk da
mes boven de bloesemtijd. De enor
me walviskaak vonden ze nog wel
zo interessant als de schilderstuk
ken der graven van Holland, maar
het was alleen 'n beetje moeilijk om
het fijne van die propellor aan het
plafond te vertellen. Nou ja, 'n
beetje fantasie maakt het verblijf
interessanter, zo leerde mij een der
bodes, die op de avonden der open
stelling in de zaal vijf- tot zeshon
derd mensen rondleiden. Wellicht
lag het aan de bevrijdingsfeesten,
dat een der dames beslist wilde
weten of die koperen kronen mas
sief waren en of we ze voor de Duit
sers hadden kunnen verstoppen. En
laat ik nou juist vertellen, dat een
indrukwekkend zwaard langs een
der wanden van Karei de Grote af
komstig was, terwijl de hoofdbewo
ner van het stadhuis mede luisterde.
Het gezelschap luisterde naar de
cantate „Zo zong de gouden eeuw"
en was wég van het carillonspel, zo
meesterlijk in het geheel betrokken.
Opeens vroeg iemand wat er op de
verhuiswagen stond, die achter het
bibberende orkest, in de schaduw
van de doelloze muziektent goed in
de gaten lopend was opgesteld.
„Noord-Hollands Philharmonisch Or
kest" verklaarde ik, maar dat moest
je beslist weten, want een der deu
ren van de verhuiswagen bedekte
net te veel letters en het spel was
dermate goed, dat men mocht ver
onderstellen met het Concertge
bouworkest te doen te hebben. Hoe
men echter op de gedachte geko
men is om dat lelijke ding voor vee-
vervoer op de Grote Markt te plaat
sen, zal wel een raadsel blijven. Bo
vendien bleek weer eens zonneklaar
hoeveel er nog moet gebeuren om
ons voornaamste en welhaast we
reldberoemde plein de ruimtelijke
werking te geven, die velen thans
gelukkig voorstaan.
Sta mij toe, dat ik tot slot van dit
verhaal eens een pluim op de hoed
steek van de Haarlemse politie. Ko-
ninginne- en Bevrijdingsdag God
zij dank, wordt de 5e Mei in onze
stad met ere inderdaad gevierd
geven de mannen van de H. Her
mandad volop werk. Geen wanklank
is gehoord, integendeel, ieder is vol
lof over hét optreden liever ge
zegd bescheiden regelen van de
mannen van hoog tot laag. Iedere
agent, óók zonder strepen of ster
ren, is d e politie. Dat politie-man-
nen zich bepaalde feiten uit de oor
log herinneren als Duitsers de stad
m
ROUSHO
willen innemen, is begrijpelijk en
zou enige reserve ten aanzien van
het „regelen" motiveren. Maar wel
ke grapjes er ook verteld worden,
in het openbaar is de Haarlemse
politie-agent correct gebleven, su
perieur in de beste zin van het
woord. Op de schouders met die
kerels!
SPAARNEBABBELAAR
Het binnenlandse kantoor interesseert
ons in dit verband het meest. Het was
ontstaan uit de schipperspost. De meeste
Hollandse en Zeeuwse steden werden
door dit kantoor bediend. Werden voor
1659 de brieven van Amsterdam naar
Haarlem en Den Haag of omgekeerd,
eenvoudig door de schippers meegeno
men, nu werd door stad en dorp een
overeenkomst gesloten, waarbij werd
bepaald, dat de brieven, die na het ver
trek van de scchipper werden bezorgd,
in de nacht zouden worden vervoerd
door een postillon te paard.
's Avonds om half 10 vertrok de Am
sterdamse postillon en reed naar Haar
lem. Hij steeg daar af, liep de singel
langs, werd in een gereedgehouden boot
je over het Spaarne gezet, trof een
nieuw paard aan, waarop bij naar Lisse
reed. Daar ontmoette hij dan de Haagse
postillon, die om 10 uur was afgereisd.
Van brievenzak werd dan in Lisse ge
wisseld en beide postillons namen de
weg terug.
's Morgens om 5 uur kon de Amster
damse postillon weer in bed duiken.
De brieven werden terstond gesorteerd
en besteld. Een schrijven, dat half- 10
te Amsterdam was gepost, werd dus
reeds de volgende morgen vroeg in Den
Haag bezorgd.
De port voor de brieven van Amster
dam op Den Haag bedroeg drie stui
vers, wanneer ze des zomers voor zeven
uur en dus winters voor acht uur wer
den besteld; werden ze later besteld,
dan was men twee stuivers verschul
digd. Voor alle brieven, die voor ver
der gelegen plaatsen bestemd waren,
moest twee stuivers betaald worden. De
ze brieven werden eveneens via Amster
dam bezorgd. Wanneer Constantijn Huy
gens vanuit Den Haag b.v. 'n brief naar
Maria Tesselschade in Alkmaar zond,
dan werd deze door de beide postil
lons naar Amsterdam gebracht en daar
meegegeven ter verdere verzending aan
de schipper op Alkmaar. Brieven uit
Den Haag en Haarlem voor Kampen,
Zwolle, Harlingen en zelfs voor Ham
burg, volgden dezelfde weg.
De verzending met rijdende postil
lons moet een lumineuze gedachte zijn
geweest, want meer en meer breidde
deze vorm van „nachtpost-treinen" zich
uit: nachtpost van en naar Delft, in
1662 werd zelfs 'n dergelijke dienst Am
sterdamRotterdam, dwars door Hol
land geopend, waarbij ook de brieven
van Dordrecht werden meegenomen.
Op deze wijze breidde zich het post
verkeer in Holland regelmatig uit. Be
langrijker dan het Binnenlandse kan
toor, bleven echter de buitenlandse kan
toren, waaronder het Hamburgse het
voornaamste was, gevolgd door het Ant
werpse. Deze kantoren verzorgden ook
een deel van de binnenlandse post, langs
de routes. Zij stonden in verbinding met
de „generaal-kantoren" in de meeste
Hollandse steden van betekenis, door
gangshuizen voor de post. Ook Haarlem
had een dergelijk generaal-kantoor, met
een postmeester aan het hoofd, die be
noemd werd door het gerecht.
Geschiedde de postverzending in de
zeventiende eeuw op een veel eenvou
diger manier dan tegenwoordig, in het
kader van de mogelijkheden van die
tijd, kan men van 'n geperfectionneerde
dienst spreken, die zelfs bijzonder snel
was en zeker. JAN B.
Promotie-competitie. 2e klasHoofdd.
BoysTYBB 2, Ripperda 2DEM 3.
3e klas A: SHSHaarlem 7, DSS 4—
Spaamevogels. B: Stormvogels 6Bloemen
daal 4. RCH 8—DIOS.
4e klasse B: Halfweg 4Ripperda 4, WB
4Schoten 5.
Beslissing kamp. 4F: Bloemendaal G—
Ripperda 5.
Competitie. IANASRCH 4, WHTer
rasvogels 2, DSKBSM. 1BHaarlem 3A—
DEM 2, Beverwijk 2—HBC 3.
2ATZB—SVR 2B: Schoten 3—Zandvoort -
meeuwen 3. 2D: Kennemers 6Stormv. 2.
3C: Haarlem 6—Geel Wit 2. 3D: Spaarn-
dam 2Geel Wit 3.
2—ETO 3. 4C: TZB 2—WD 3. 4F: WH 4—
4A Bloemend. 8—Geel Wit 5. 4B: Alliance
BSM 4. DIOS 3—DSS 6. 4GTZB 3—RCH 9.
4H: Veisen 6Waterloo 4. 41: NAS 4EDO
10. TRBB 7—Schoten 7. 4JTYBB 8—
Spaamdam 3, SHS 3RCH 11.
Jeugdafdeling. B: Haarlem a—ADO a.
RCH a—HBC a.
Junioren. IB: DEM bOnze Gezellen
2Bv. Nispen a—BSM a. 3D: Alliance b—
Concordia d, 3E: DEM d—Alliance c, Geel
Wit d—DEM e, DSS d—TYBB e.
Adspiranten. 4G: Onze Gezellen dDSS e,
DEM g—DEM f.
Promotie-competitie. 3e klasse A: DSS 4—
SHS, SpaarnevogelsHaarlem 7. B: RCH 8
—Stormvogels 6, DIOS—Bloemendaal 4.
4e klas. A: Bloemendaal 6WB 5, Hil-
legom 7Beverwijk 5. B: DSS 5Ripperda
4, Schoten 5Halfweg 4.
Competitie. IA: EDO 5IEV, Wijk aan
Zee 2—VI. Vogels. 1B: DEM 2—Veisen 2.
2D: Kennemers 6TYBB 3. 3C: Halfweg 2
Geel Wit 2. Terrasv. 3TYBB 4. 3E: Ken
nemers 7—IEV 2. 4A: EHS 5—Geel Wit 5.
4B: WH 3—ETO 3. 4D: Veisen 5—IEV 3.
4G: TZB 3Heemstede 3. 4H: Veisen 6
Stormvogels 8. 4J: SHS 3—Zandvoortm. 7.
Jeugd. B: ADO a—HFC a.
Junioren. IB: NAS a—DEM b, Geel Wit*
—IEV a. DSS bOnze Gezellen a. 2B: TZ^i
aDIOS a. 3B: Onze Gezellen bIEV D.
3D: TYBB dConcordia d. 3E: DSS d—Al
liance c, DEM eTYBB c.
