Gespannen situatie in Indo-China NAVARRE schuldig aan de val van Dien Bien Phoe Advies aan Franse regering om hem te vervangen WESTEN aanvaardt een voorstel van Molotov Amsterdam-Parijs in zes uur en hart Bussum biedt TV terrein voor nieuwe studio aan MGR. L. P. HURKMANS: „Het godsdienstig leven Amerika is gezond'' w m G Raket als redmiddel van de verdrinkingsdood Et hoofd ORR Getracht familie te vergiftigen Vruchteloos debat in Genève Geen wezenlijke vooruitgang gemaakt Onderhandelingen zijn nog niet afgesloten De Negus naar Amerika Bezoek van Koning Haakon vervroegd Het weer Oorlogsgewonden naar Lourdes Minister bereid huur te verlagen Arts doodgereden Maar de jeugd.... ZATERDAC 22 MEI 1954 78ste JAARGANG No. 25996 Huishoudster gearresteerd Jongen aan de dood ontsnapt Onder zand bedolven Enige regulering van bouwnijverheid Echter geen bouwstop MET INGANG VAN MAANDAG A.S. ONZEKERHEID BLIJFT: Steeds meer pseudo- vogelpest MOTORVALHELMEN f29.75 Krotwoningen Autobestuurder bemerkte nauwelijks iets BUREAU SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM 'elefoon- Redactie 21544, Advertenties 21543 Abonnementen 20800 Postgiro 143480 B'jkant. Beverwijk: Breestraat 171, tel. 4790 Bljkantoor en Red. Ilmuiden: Leeuweriklaan 50 Telefoon 5790 Duectie: 3. W Boerrigter en Mr. W. A. M. van der Kallen Hoofdredactie: Drs. H. v. Run en W Severln. wnd. hoofdredacteur: W. van Willige NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT ADVERTENIIETARIEF 28 cents per millimeter- hoogte. Omroepers 18 cents per m.m.-hoogte. De administratie behoudt zich het recht voor advertentiën eventueel zonder opgave van redenen te weigeren. ABONNEMENTSPRI3S 50 cents per week, f 2.13 per maand, f 6.40 per kwartaal. Voor klachten over de bezorging na 530 uur 's avonds teL 21544 De Staf-chef van het Franse leger, generaal Paul Ely, die begin volgende "eek in Parijs wordt terugverwacht van zijn inspectiereis in Indo-China, zal °a. adviseren de opperbevelhebber van de strijdkrachten in Indo-China, Seneraal Navarre, te vervangen, aldus wordt uit Hanoi gemeld. Hoewel dit bericht nog niet officieel bevestigd is staat het vrijwel vast, omdat de mili taire censuur het heeft laten passeren. Generaal Navarre wordt o.a. verant woordelijk gesteld voor de val van Dien Bien Phoe, omdat hij geen acht ge lagen zou hebben op adviezen van de geheime inlichtingendienst naar aan leiding van de Chinese inmenging in de oorlog. Ook zou Navarre de ge- J'echtskwaliteit van het Vietnamese leger hebben overschat en voorts zou men "em het falen van zijn hele strategie kwalijk nemen. (Van onze correspondent) Wegens poging tot vergiftiging van •ie familie K. te Roosendaal is gear resteerd en voor de officier van Justi tie te Breda geleid de 33-jarige huis houdster T. v. d. M. te Roosendaal. De vrouw heeft een volledige bekente nis afgelegd. In December van het vorig jaar had de vrouw des huizes een pan met even aangebraden vlees in haar kelder ge- Zet. Dit gebeurde op een Vrijdag. De Maandag daarop volgend wilde zij het Vlees doorbraden, maar toen het vuur Ivas aangestoken ontstonden kleine gele vlammetjes in de pan. Haar huisgeno ten kwamen dit vreemde verschijnsel bewonderen en haar man besloot met het vlees naar de vleeskeuringsdienst van het slachthuis te gaan. Daar bleek hij onderzoek dat er phosphor in de Pan aanwezig was. De politie werd ge waarschuwd en een lang en tijdrovend onderzoek begon. Het vlees werd on derzocht door het Gerechtelijk labora torium in Den Haag, waar werd vast gesteld dat aan de onderkant van het vlees een dodelijke hoeveelheid gele Phosphor was gesmeerd. Tussen de dag waarop het vlees was aangebraden en de dag, waarop het zou zijn gebruikt, waren tal van per sonen bij de bewuste familie op be zoek geweest. De politie ging al deze mogelijkheden na. De huishoudster van de familie M. had acht December op de kinderen van de familie K. gepast, toen de volwassenen een uitstapje gin gen maken. De vrouw ontkende echter iets van de phosphor af te weten, maar de verdenking bleef op haar rus sen, te meer omdat haar verleden niet helemaal brandschoon was. De politie heeft maandenlang, gespeurd. Toen de huishoudster onlangs wegens efn dielstal werd aangehouden en deze diefstal bekende, werd zij nogmaals verhoord over de vergiftigingspoging. Toen volgde een bekentenis. Zij had «en half doosje rattengif in de vlees- Pan gedaan uit wraak tegen de vrouw des huizes met wie zij onenigheid had. Deze onenigheid was echter dermate onbelangrijk, dat de wraakneming door vergiftiging onmogelijk verwacht kon voorden. De huishoudster vertoont dan °°k tekenen van psychische afwijkingen en in afwachting van een nader in te •Tellen psychiatrisch onderzoek staat h°g niet vast of tot vervolging zal wor den overgegaan. (Van onze correspondent) .De acht-jarige G. J. Holtman uit •Hulshorst bij; Nunspeet is aan de dood ontsnapt toen hij werd bedolven onder een dikke laag zand. De jongen was j^ot enige vriendjes in een kuil aan het "Pelen, toen plotseling een afgezaagde boomstronk in de kuil viel. Hierbij werd "et kind onder het zand bedolven. Ze- yen arbeiders, die het ongeluk zagen ge beuren, hebben met man en macht ge- Sfaven om het kind zo snel mogelijk te bevrijden en zij mochten hierin gelukkig S1agen. In deze berichten wordt er overigens de nadruk op gelegd, dat een com mando-wijziging alleen niet voldoende zou zijn. Generaal Ely zou dan ook met nieuwe plannen voor de verdedi ging van de delta van de Rode Ri vier naar de Franse hoofdstad terugke ren. Ondertussen wordt dit gebied nog steeds door een sterke strijdmacht van de Vietminh bedreigd en het ver trouwen in de verdedigingsmogelijk heden van de delta neemt voortdurend af. De r>ost Anxa, 20 km. ten Noord- Westen van Taibinh, is in handen van de Vietminh gevallen. Hij werd verde digd door een compagnie Vietnamezen De strijd om de post heeft twee a drie weken geduurd. De verliezen daarbij worden gevoelig genoemd. Sinds de val van Dien Bien Phoe is de druk van de Vietminh in deze streek gro ter geworden. De Franse posten in de driehoek Phoely-Taibinh-Namdinh, in het Zuiden van de delta van de Rode Rivier, staan bloot aan zware aan vallen door de Vietminh. De aanval lers worden door vliegtuigen be stookt. De verdedigers van de pos ten worden uit de lucht van het nodige voorzien. In Hanoi is de toestand gespannen. Zaken worden er bijna niet gedaan. Handelszaken trachten hun goederen naar Haiphong of Saigon te krijgen en de aanvragen om geld naar het bui tenland over te maken, zijn verdrie voudigd. Volgens radio-Vietminh heb ben guerillatroepen in de delta, ach ter de Franse linies, in twee dagen tijds duizend man van de Franse strijdkrachten uitgeschakeld. De minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting overweegt in hoeverre de bouwcapaciteit in bepaalde sectoren van de bouwnijverheid zou kunnen worden afgestemd op de bouwcapaciteit. Hij denkt hierbij aan een regulering van de afgifte van de Rijksgoedkeurin gen voor bouwwerken buiten de woning bouwsector. Van een bouwstop zal even wei geen sprake zijn. Nadat de gedelegeerden van de negen landen, die op de geheime bespre kingen te Genève een oplossing trachten te vinden voor de kwestie Indo- China, gisteren vier uur en een kwartier hadden vergaderd, zijn zij het er tenslotte over eens geworden de politieke problemen voorlopig te laten rus ten. Maandag zullen zij de militaire kant van de kwestie in ogenschouw nemen en besprekingen beginnen, teneinde tot een staken van het vuren te geraken. Van wezenlijke vooruitgang kan echter niet worden gesproken, daar de politieke problemen niet los te maken zijn van de militaire. Het commu nistische blok weigerde in te stemmen met de eis, waar het Westen op blijft staan: het losmaken van het probleem Laos en Cambodja van het probleem Vietnam. Over de fundamentele kwestie, of de bestandsbesprekingen betrek king zullen hebben op geheel Indo-China hetgeen de communisten eisen of alleen maar op Vietnam de wens van het Westen is men het dus niet eens geworden. Nadat een lang debat over het be ëindigen van de militaire actie in Laos en Cambodja vruchteloos was geble ven, ging men accoord met een voor stel van de Russische minister Molo tov, om bij de volgende bijeenkomst vijf algemene beginselen voor een be stand te bespreken. Deze vijf punten voor een bestandsplan zijn: 1. Een staken van het vuren. 2. Zones, waarin de strijdkrachten van beide partijen opnieuw moeten worden gegroepeerd. 3. Maatregelen ter voorkoming van militaire versterking tijdens het be stand. 4. Bestandscontröle. 5. Garanties tegen schendingen. Toen men het hierover eens gewor den was, verklaarde minister Bidault, dat zijn aanvaarding van Molotov's voorstel niets afdeed aan de Franse opvatting, dat Cambodja en Laos los van de kwestie Vietnam moeten wor den behandeld. De meningen over het bereikte re sultaat lopen sterk uiteen. De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Eden, zou nogal optimistisch zijn en veronderstellen, dat volgende week eindelijk spijkers met koppen geslagen zullen worden. In Franse delegatie kringen verklaarde men, dat gisteren „enige vorderingen" zijn gemaakt, doch volgens de Amerikaanse delega tie is dat niet het geval. (Van onze verslaggever i Om precies drie minuten voor twee ^ertrok Vrijdagmiddag van het Gare Ou Nord in Parijs voor het eerst een nieuwe bijzonder snelle diesel-elec- wjische trein,, die met ingang van •maandag dagelijks éénmaal tussen pwsterdam en Parijs op en neer zal Tbden in de recordtijd van zes uur. •-T nodig te zeggen, dat die eerste rit feestelijk tintje vertoonde en dientengevolge werd meegemaakt door vfn groot aantal Franse, Belgische en Nederlandse journalisten, die tezamen n om strijd hebben kunnen consta- \^°lJulariteit is roem in kopergeld teren dat deze trein inderdaad vijf kwartier sneller is dan de Etoile du Nord, dat het reischema haarzuiver werd uitgevoerd en dat het enkele kleine tussentrajecten daargelaten een genoegen was in deze fraai inge richte trein zes uur te vertoeven. Voor het overige zij medegedeeld, dat deze trein past in het nieuwe schema van internationale spoorwegsamenwer- king. Trajecten tot 600 km., en dus ook Parijs, dienen des daags, trajecten bo ven de 600 km. des nachts te worden gereden. De nieuwe trein is allereerst bedoeld voor de zakenman, hij kent maar één klasse en de prijs ligt door een toeslag van de Franse en Belgische spoorwegen iets boven het normale tweede-klastarief. De reis kost nu f 52,55 enkele reis en f. 100,10 retout en normaal tweede klas (de vier overi ge treinen die dagelijks rijden tussen Parijs en Amsterdam) resp. f 46,70 en f. 88,40. Tenslotte kan worden bericht, dat de nieuwe trein dagelijks, behalve des Zondags, te 13 uur uit Amsterdam ver trekt, dat hij door Frans treinpersoneel wordt gereden, binnenkort nóg beter materieel krijgt en dat een groot aantal Belgische en Franse journalisten na de bovengemelde proefrit nu ook in de praktijk weten wat vlaggetjesdag bete kent. Nog meer Nederlanders kunnen nu meespreken over wat men „de charme van Parijs noemt". De Franse minister van Buiten landse Zaken, Bidault, is gisteravond uit Genève naar Parijs vertrokken voor overleg met zijn regering. Van morgen is de Britse minister Eden naar Londen gegaan, om zijn voor beeld te volgen. Beide ministers wor den uiterlijk Maandagmorgen weer in Genève terug verwacht. De waterpolitie te Hamburg heeft kortgeleden een demonstratie gegeven met een raket voor het redden van drenke lingen, waarvan men goede resultaten verwacht. Met behulp van een raketlading kan een reddingsboei ongeveer driehonderd meter ver het water worden ingeschoten, hetgeen betekent, dat men drenkelingen sneller en op grotere afstand van de wal hulp kan bieden dan voordien. Terwijl de „raket-boei" in de richting van het slachtoffer vliegt, rolt zij een drijvende en speciaal vervaardigde lijn af, die de verbinding tussen de wal en de drenkeling tot stand brengt. De lijn is zo sterk gemaakt, dat men hiermee de drenkeling zonder meer aan land kan trekken. Voor het succes van dit nieuwe redmiddel is het uiteraard nodig, dat de drenkeling in een toestand moet verkeren, die het mogelijk maakt, dat hij zelf de lijn grijpt. (Van onze correspondent) Naar blijkt uit een nota van het gemeentebestuur van Bussum als ant woord op vragen van raadsleden over een eventueel verhuizen van de Tele visie, weet men in Bussum niet precies wat er achter de schermen gebeurt. Wat B. en W. hun geïnteresseerde raadsleden kunnen vertellen, is, dat er nog altijd onderhandelingen lopende zijn tussen topfunctionarissen van de Televisie en het gemeentebestuur over het definitief vestigen van de TV in Bussum, zij het dat uitdrukkelijk van beide kanten is bepaald, dat de be sprekingen geheel vrijblijvend waren. Burgemeester Haspels heeft bij her haling besprekingen gevoerd met de Nederlandse Televisie Stichting over een terrein voor het stichten van een studio en bijbehorende gebouwen. Deze besprekingen hebben geleid tot een nog steeds van kracht zijnd vrijblijvend aanbod van de gemeente Bussum van een terrein voor deze gebouwen. De juiste plaats wordt niet genoemd, doch wij menen te weten, dat deze in het Zuiden van de gemeente gezocht moet worden, dat is tegenover de plek, welke Hilversum voor zijn radiocity-plan uitgekozen heeft. Het Bussumse gemeentebestuur is de bouwd mogen worden en voor het ove- mening toegedaan, dat de besprekingen tussen de Nederlandse TV-stichting en de gemeente Bussum zullen worden her vat, nadat een gedachtenwisseling heeft plaats gehad tussen de regering en de Tweede Kamer aan de hand van de tweede televiesnota. In tegenstelling tot wat één der raadsleden in zijn vragen opmerkte, is het college van B. en W. niet van mening dat het laatste woord over de vestiging van de TV reeds ge sproken is. Het door Bussum aangeboden terrein ter oppervlakte van 81300 M2 zou, zo heeft de gemeente voorgesteld, tot ten hoogste 30 pet van de oppervlakte be- limit Selassie, de keizer van Abessinië, is voor een officieel bezoek op weg naar Amerika. Gisteren arriveerde de keizer ov het vliegveld Orly bij Parijs, waar hij verwelkomd werd door een dochtertje van een lid va,n de Abessijnse ambassade in Parijs. De keizer zal zich van Parijs naar Le Havre begeven, waar hij scheep zal gaan. ge wil het gemeentebestuur het terrein als natuurpark handhaven. Ofschoon de naam van het park niet genoemd wordt, weet iedere Bussummer dat hier Ban tam bedoeld wordt. De kwestie van verhuizing naar Hil versum aanroerend, gaat het gemeen tebestuur nader in op wat de minister in zijn tweede televisienota heeft ge zegd, n.l. dat door het huren van het Vitusgebouw te Bussum voldoende ruimte wordt verkregen voor de ko mende vijf jaar en dat het zijn voor deel heeft met bouw en inrichting van een nieuwe studio te wachten tot men enige ervaring heeft opgedaan met uit zendingen zoals die thans aan de orde zijn. Het Bussumse gemeentebestuur concludeert hieruit dat de minister niet ingaat op een oorspronkelijke suggestie van de Televisieraad, n.l. het bouwen van een definitieve studio te Hilver sum. Het gemeentebestuur geeft te kennen niet te weten welke maatregelen door besturen van andere gemeenten (lees Hilversum) zijn genomen ter verkrij ging van bouwvolume ten behoeve van toekomstig personeel van de Nederland se TV. In de kringen van de Televisie blijkt men overigens ook niet precies te weten hoe de kaarten nu eigenlijk wel liggen. Het ministerie van Buitenlandse Zaken deelt mede, dat het bezoek, dat Z. M. Koning Haakon van Noorwegen in Augustus aan Nederland zal bren gen,enkele dagen is vervroegd. Zijne Majesteit zal 12 Augustus hier te lande arriveren. Hij vertrekt 14 Augustus. Oorspronkelijk was het be zoek vastgesteld op 16, 17 en 18 Augus tus. Op de Veluwe neemt het aantal ge vallen van pseudo-vogelpest steeds meer toe, reeds zijn nieuwe gevallen waarge nomen in Ermelo, Harderwijk, Nijkerk en Oldebroek. Er zijn ophokgeboden af gekondigd voor alle soorten pluimvee, terwijl voorts katten en honden moeten worden vastgehouden. Ruim duizend kippen zijn reeds afgemaakt. De ziekte neemt echter nog geen verontrustende vormen aan. Advertentie (tot Zondagavond) Opklaringen maar ook plaatselijk enkele buien. Zwakke tot matige wind uit uiteenlopende richtingen. In het Westen weinig verandering in temperatuur, in het Oosten van nacht iets kouder, maar morgen overdag iets hogere temperaturen dan vandaag. Zondag: Zon: 4.36-20.38. Maan: 10.31-9.27. Maandag'! Zon: 4.35—20.39 Maan: 0.53—10.45. Met een Dakota van de Koninklijke Luchtmacht zijn Vrijdag tegen het mid daguur vijftien oorlogsgewonden van Soesterberg vertrokken voor een tien daagse bedevaart naar Lourdes. Fa milieleden deden de patiënten uitgeleide, evenals de hoofdaalmoezenier mgr. H. J. W. van Straelen, die voor het vertrek aan boord van de Dakota nog een kort reisgebed had uitgesproken. De vlucht is georganiseerd door aalmoezenier Ph. Stein, de geestelijke verzorger van het militair herstellingsoord Aerdenburg. In het verleden hebben oorlogsgewonden de bedevaart steeds per autobus ge maakt, maar thans heeft de minister van Oorlog voor het eerst een Dakota voor de reis beschikbaar gesteld. De financiële zijde van de reis is verzorgd door de R.K. EHBO in samenwerking met het Nationaal Katholiek Thuisfront. De minister van Wederopbouw en Volkshuisvesting heeft de voorzitters van de Huuradviescommissies in over weging gegeven, huurders van krotwo ningen, die advies vragen omtrent hun betalingsverplichting, erop te wijzen, dat zij zich tot de minister kunnen wenden met het verzoek de huurprijs van hun woning op een lager bedrag vast te stellen. De minister kan namelijk de huur prijs van een gebouwd onroerend goed nader vaststellen, als deze huurprijs kennelijk zeer aanzienlijk afwijkt van die van een vergelijkbaar onroerend goed. Van deze bevoegdheid zal de minister in daarvoor in aanmerking komende gevallen gebruik kunnen ma ken om de wettelijk toelaatbare huur prijs van krotwoningen te verlagen. Vele panden, die als woningen wor den gehuurd, moeten naar 's ministers mening als krotten worden bestempeld. Voor deze krotwoningen, die feitelijk als onbewoonbaar moeten worden aan gemerkt, worden veelal huren gevor derd, die naar 's ministers opvatting in geen enkele verhouding staan tot het woongenot, dat zij bieden. Hoewel de huurprijzen van deze krotten aan zienlijk zouden kunnen worden ver laagd door onbewoonbaarverklaring, is toepassing van dit middel op grote schaal thans niet mogelijk. Door de mogelijkheid van nadere vaststelling van de huurprijs door de minister wil deze thans echter reed» tegemoet komen aan gerechtvaardigde klachten van de huurders. Vrijdagmiddag omstreeks vier uur is op de Muider straatweg te Diemen een 30-jarige pas afgestudeerde arts uit Amsterdam, door een auto, geladen met olievaten, overreden en enkele ogenblikken later aan de beko men verwondingen overleden. De vrachtauto reed door, doch werd later door de rijkspolitie te Diemen op een op slagterrein bij de Vinkenbrug aangehouden. De 36-jarige bestuurder A. K. uit Amster dam. verklaarde wel gemerkt te hebben, dat zijn auto iets omhoog ging, doch hij had de arts, die op een scooter reed, niet gezien. Beiden reden in de richting Mui den. De rijkspolitie heeft de scooter en de vrachtauto in beslag genomen. Het stoffe lijk overschot van de arts is naar het Wil- helminagasthuis te Amsterdam overge bracht. anneer men zelf zeer recente in drukken uit Amerika heeft, is het niet alleen interessant, maar belangrijk bovendien deze op hun waarde te toetsen aan de hand van het oordeel van terzake deskundigen. Zeer duidelijk klinkt ons immers nog de waarschu wing in de oren van een Amerikaanse vriend: pas op als je twee dagen in de States bent denk je er een boek over te kunnen schrijven, ben je er een maand, dan zijn er vele vraagtekens gerezen en na twee maanden snap je er helemaal niets meer van- Mgr. L. P. Hurkmans denkt er pre cies zó over. „Gelijk had die man." Er zijn de laatste tijd Nederlanders in de Verenigde Staten geweest die, na een blauwe Maandag te hebben rondgeke ken, artikelen in Nederland hebben gepubliceerd, waarbij men zich afvraagt, waar ze de onzin vandaan gehaald heb ben. Als je toch wat wilt publiceren jongeman, doe het dan voorzichtig." Het is niet alleen de voorzichtigheid van de door het leven gerijpte mens, die Mgrj Hurkmans zo doet spreken. Het is vooral ook de Amerikaan, die natuurlijk niet graag ziet dat zijn twee de vaderland in een verkeerd dag licht wordt geplaatst. Zijn tweede va derland. Je kunt aan alles merken, Mgr. Hurkmans is in hart en nieren een Amerikaan. En niet omdat zijn Nederlands doorweven is met Angli cismen, maar eerlijk en van harte. In 1898 kwam hij er als diaken. De noodzakelijke zielzorg voor Neder landse en Vlaamse emigranten die doorgaans geen woord Engels spraken, vereiste de aanwezigheid van Neder lands sprekende priesters. In datzelfde jaar werd de toen 23-jarige diaken Hurkmans met bijzondere toestemming tot priester gewijd. Van zijn eigenlijke voornemen om de zielzorg voor Neder lands sprekende emigranten op zich te nemen, kwam niet veel terecht. Er was ook een tekort aan leraren op het se minarie en al spoedig werd de jonge priester Hurkmans benoemd tot leraar aan het klein seminarie van het bis dom Chicago. Na zes jaar volgde zijn benoeming tot rector in een sanato rium en tevens tot rector van een te huis voor daklozen. Reeds in 1905 zag hij zich benoemd tot pastoor van een parochie in een van Chicago's voorste den. Daar bleef hij tot 1926, om vervol gens te worden benoemd tot herder van de St. Johan Berchmann- parochie aan de rand van de wereld stad Chicago. In die parochie vierde hij zijn gouden priesterfeest, bij welke ge legenheid hij werd benoemd tot Ka merheer van Z. H. de Paus; van die parochie uit maakte hij tot enkele we ken geleden de ontzaglijke groei mee van de industriële grootstad, zag hij het aantal parochies in Chicago groeien tot over de 300. Het is een genot om met deze jeug dige grijsaard te mogen praten. Ge schat hem zo op een dikke zestiger met de neiging om tegen de zeventig te gaan. Vooral als hij vertelt, dat hij juist vorige week nog een auto tochtje gemaakt heeft van Barasota in Florida naar Chicago, een afstand van ruim 1500 mijl oftewel 2400 km, in drie Na zijn terugkeer uit Amerika, waar hij een studie-rondreis heeft gemaakt, geeft onze medewerker voor sociale aangelgenheden hier naast enkele indrukken weer over het - godsdienstig leven in Amerika. Zijn eigen recente indrukken heeft hij daarbij getoetst aan die van mgr. L. P. Hurkmans, een uit Ne derland afkomstig en thans met vacantie in zijn vaderland vertoe vend priester, die al lange jaren in Chicago woont ewerkt. dagen tijds. Maar als ge dan hoort, dat hij reeds meer dan 56 priester- jaren achter de rug heeft, weet ge dat hij zijn tachtigste levensjaar bijna moet hebben voleind. Hij gaat nu enkele weken logeren bij zijn familie in Eindhoven om daarna weer terug te keren naar zijn Amerika, waar hij thuis hoort, omdat hij Ame rikaan is. raag is hij bereid om iets mee te geven van de rijkdom aan in zicht, die zich opstapelde in zijn overvolle priesterleven. „Och, jullie Hollanders" zegt hij .jul lie denken dat een Amerikaan alleen maar in dollars leeft. Het is waar, ze hadden nog geen tijd om aan cultuur in engere zin aandacht te schenken. Het is juist wat je gezien hebt jongeman, er zijn geen boeken te vinden in een Amerikaanse woning, slechts zelden hangt er een schilderij aan de wand, slechts een enkele keer vindt ge een discotheekje met klassie ke muziekwerken in een woning, waarin overigens alles technisch ge- perfectionnerd is. Maar dat komt om dat wij een jong volk zijn. Tot 1920 was Amerika afhankelijk, zowel in zijn cultuur als in zijn techniek, van Europese immigranten. Toen is men zelfstandig aan de opbouw van een eigen Amerika begonnen. Je moet dat begrijpen. De Vrijheidsoorlogen tegen de Indianen, tegen Spanje, Frankrijk, Engeland, dat waren allemaal voorbe reidende stadia voor een zelfstandig vrij Amerika. Monroe is een beginsel dat leeft in het hart van elke Amerikaan: Amerika voor de Amerikanen. Maar eigenlijk is de Monroeleer pas een wer kelijkheid geworden na 1920. Toen werd de wilde immigratie stopgezet en sinds dien heeft een emigrant aan heel wat bijzondere eisen te voldoen. Het ging toen allereerst om een zelfstandig- econ8misch bestaan. De kans daartoe was volop aanwezig in de ongekende bodemrijkdom. Probeer maar eens iets op te noemen wat in Amerika niet te vinden .zou zijn. Alle delfstoffen, vruchtbaar land, waterkracht voor elec- trische energie, combineer dit alles met goed vakmanschap en het resultaat is een economisch, practisch onafhankelijk land. Ge vindt in Amerika een voor Europese begrippen ongelofelijk wel vaartsniveau. Inderdaad dit welvaarts niveau is te snel gegroeid, 't heeft na delen en ik denk hier speciaal aan de depressie tussen 1929 en 1938. De auto's en de technische installaties van de keu kens werden weer 't eigendom van de afbetalingsmagazijnen. Millioenen men sen leefden toen in de diepste armoede. Maar we zitten hier nog steeds in een cultureel groeistadium. (Vervolg op pag. S 2e kolom)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1954 | | pagina 1