Vertraging E.D.G. nadelig voor
saamhorigheid der Atlant. landen
In Indo-Chinese kwestie
op alles voorbereid
CHURCHILL gelooft in een
bijeenkomst met Malenkov
Betonwerker-astronoom
Prins Bernhard 43 jaar
de oorlog gedeporteerd
Een millioen Russen werden in
Kerk verzet zich tegen een
kalenderhervorming
VERKLARING VAN EISENHOWER EN CHURCHILL:
Maxim, aan samen werking bepleit
op gebied van atoom kernsplitsing
Pater Jelsma eist
rechtzetting
Bevolking van gehele republiek in
veewagons weggevoerd
Het feestgeschenk
voor mgr. Huibers
Tot hoofd en hart
Bereid nieuwe voorstellen te bespreken
Het weer
DINSDAG 29 JUNI 1954
78sfe JAARGANG No. 25626
,Jk heb so h gevoel in mijn vingertoppen
dal de Russische massa snakt naar de goede
dingen des levens
Koud en wisselvallig
Van onjuist verslag
in Het Vrije Volk
GEVLUCHTE M.V.D.-OFFICIER:
Ruim de helft bijeen
Directeur van Vaticaanse sterrenwacht:
BURfcAU SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544, Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
Bijkant. Beverwijk: Breestraai 171, tel. 4790
Bijkantoor en Red llmuiden: Leeuweriklaan 50
Telefoon 5790
Directie: J. W Boerrigter en
Mr W. A. M. van der Kallen
Hoofdredactie: Drs H. v. Run en W. Severln.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERlfcNHEIARIEF 28 cent» per millimeter-
hoogte. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogie.
De administratie behoudt rich het recht voor
advertentiën eventueel ronder opgave van
redenen te weigeren.
ABONNEMENTSPRIJS 50 cents per week,
f 2.13 per maand, f 6.40 per kwartaal
Voor klachten over de bezorging na 5.30
uur 's avonds tel. 21544
■•■■■■ki mi» miiiimiiimiiiiiiiui iiiii minium minimum 11111111111111111 m milium 11 min min min in min
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Zweden is op het ogenblik een centrum van astronomen, zowel wetenschapsmensen als amateurs, die zich daar installe
ren voor het bestuderen van de zonsverduistering, die morgen zal plaats vinden. Amerikaanse, Nederlandse en Duitse
Oroepen hebben er zich gevestigd. Een betonwerker uit Nederland, de heer P. C. Meesters, in zijn vrije tijd een verwoea
amateur-astronoom, is per fiets van Nederland naar Zweden gegaan (1490 km.). Nu woont hij in het Nederlandse
centrum bij Figeholm in een tentje en wacht op de komende gebeurtenissen. (Zie ook pag. 3)
Premier Churchill en president Eisenhower hebben gisteren, na afloop van
de besprekingen, die zij gedurende vier dagen in Washington hebben ge
voerd, een verklaring afgelegd, waarin zij enkele conclusies vastleggen met
betrekking tot de E.D.G., de toestand in Zuid-Oost Azië en de Brits-Ameri
kaanse samenwerking op het gebied van de kernsplitsing. Vandaag zullen de
beide staatslieden nog een verklaring uitgeven, waarin zij enkele grond
beginselen zullen behandelen, die bepalend zijn voor de Britse en Ameri
kaanse buitenlandse politiek. Churchill en Eisenhower bevestigen, dat zij de
door Frankrijk geïnspireerde plannen voor de Europese eenheid in hun hui
dige vorm krachtig blijven steunen. Zij zullen voortgaan met het opstellen
van plannen, die hen in staat zullen stellen alle eventualiteiten met betrek
king tot de Indo-Chinese kwestie het hoofd te bieden. De beide staatslieden
zijn er van overtuigd, dat het een ernstige weerslag zou hebben op de inter
nationale toestand, als de Franse regering in Genève geplaatst zou worden
voor eisen, die het bereiken van een aanvaardbare overeenkomst over Indo-
China zouden verhinderen.
Churchill en Eisenhower delen mee,
dat zij ook de Brits-Amerikaanse tech
nische samenwerking op het gebied van
de kernsplitsing hebben besproken. Zij
zijn van mening, dat beide landen er
voordeel van zullen hebben, als deze
samenwerking wordt uitgebreid tot het
volstrekte maximum, dat de Amerikaan
se wetgever toestaat.
In dat deel van hun verklaring, dat
gaat over de E.D.G.. zeggen Churchill
en Eisenhower, dat zij het er over eens
zijn, dat de West-Duitse federale repu
bliek als gelijkwaardig deelgenoot in de
gemeenschap der Westerse landen moet
worden opgenomen, waar zij op passen
de wijze kan bijdragen aan de verdedi
ging der vrije landen. De Amerikaanse
president en de Britse premier menen,
dat dit doel het best bereikt kan wor
den door de verdragen van Bonn en
Parijs.
Het E.D.G.-verdrag is door vier van
de zes betrokken staten na uitgebrei
de debatten, die in een periode van
meer dan twee jaar. zijn gevoerd, be
krachtigd. Uiteraard zijn deze landen
niet bereid, aldus de verklaring, hun
bekrachtiging als niet ongedaan te
beschouwen, of opnieuw het debat
over deze ingewikkelde zaken te ope
nen.
De Verenigde Staten en Groot-Brittan-
nië hebben op grond van de verdragen
van Bonn en Parijs verstrekkende ver
zekeringen gegeven, waaronder die be
treffende het beschikbaar stellen van
hun strijdkrachten in Europa. Zij hebben
dit gedaan, aldus de verklaring, als be
wijs van vertrouwen in de N.A.T.O., de
E.D.G. en de overeenkomst van Bonn.
Churchill en Eisenhower vervolgen
dan: „Het is onze overtuiging, dat een
nieuw uitstel van het in werking treden
van het E.D.G.-verdrag en de overeen
komst van Bonn een nadelige invloed
zal hebben op de saamhorigheid der
Atlantische landen.
De Indo-Chinese paragraaf, die Chur
chill en Eden in hun verklaring hebben
opgenomen, is veel korter. Er wordt
in gezegd, dat zij zowel de moge
lijkheden hebben overwogen, die voort
vloeien uit het bereiken van een over
eenkomst over Indo-China, alsook de si
tuatie, die zou ontstaan na een misluk
king van de Geneefse besprekingen. De
beide staatslieden kondigen aan, dat zij
zullen voortgaan met het opstellen
van plannen om in beide gevallen aan
de dan ontstane toestand het hoofd te
kunnen bieden. Tot slot volgt dan de
waarschuwing, dat de internationale
toestand er ernstig onder zou lijden, als
de Franse regering in Genève geplaatst
wordt tegenover onaanvaardbare eisen
der communisten.
Van verscheidene kanten is commen
taar geleverd op de verklaring van
Churchill en Eisenhower. Franse waar
nemers in Genève betuigden hun tevre
denheid over de gematigde toon van de
Indo-Chinese paragraaf. Zij zagen de
passage over de „onaanvaardbare ei
sen" niet slechts als een waarschuwing
aan de communisten, maar ook aan
Frankrijk om geen onverantwoorde con
cessies ie doen.
Premier Mendès-France zei naar aan
leiding van de verklaring over de
E.D.G., dat hij zich aan zijn eigen tijd
schema zal houden.
In Bonn verklaarden sommige waar
nemers zich teleurgesteld over het feit,
dat Churchill en Eisenhower in hun ver
klaring niet spreken over de verlening
van souvereiniteit aan West-Duitsland.
In diplomatieke kringen te Washington
is vernomen, dat aldaar, in overeen
stemming met een door Eisenhower en
Churchill aangegaan accoord, Brits-Ame
rikaanse studiegroepen zullen worden
gevormd ter voorbereiding van plannen
voor de verdediging van Zuid-Oost-
Azië.
De belangrijkste taak van de commis
sie is het opstellen van aanbevelingen
voor de regeringen van beide landen
over waarborgen voor de handhaving
van een eventuele regeling in Indo-China
en over de hoofdlijnen van een Zuid-
Oost-Aziatische verdedigingverdrag.
(Reuter—UP)
(Van onze weerkundige medewerker)
Het koude weer van het afgelopen
weekeinde zal vandaag een minder guur
karakter hebben. Een rug van hoge
luchtdruk breidt zich over de Britse
eilanden en de Noordzee uit. De buien
zullen vandaag belangrijk kleiner in
aantal zijn dan gisteren. Ook zal vooral
in de Zuidelijke helft van ons land meer
zonneschijn voorkomen. Een aanhou
dende verbetering betekent dit alles nog
niet. Bij IJsland komt alweer een nieu
we depressie opduiken, die aanstalten
maakt naar Schotland en de Noordzee
te trekken. De kans op meer bewolking
en later opnieuw enige regen wordt
hierdoor morgen alweer belangrijk
groter. De temperatuur blijft veel te
laag. Veel verandering zal er deze laat
ste Junidagen niet voorkomen. Het
blijft belangrijk te koud en wisselvallig
weer met temperaturen die niet boven
de 15 gr. C. uitkomen.
Sir Winston Churchill heeft gisteren
in 't Statlerhotel in Washington een aan
tal Amerikaanse radioverslaggevers toe
gesproken. Hij verklaarde zich voorstan
der van een geduldig, nuchter en vrien
delijk onderzoek van hetgeen de Russen
willen. Het geweten van de Westerse
wereld kan alleen zuiver blijven, als
niets onbeproefd wordt gelaten om Rus
land een kans te geven de grote ma
teriële voordelen van de vrede te grij
pen. „Ik heb zo'n gevoel in mijn vin
gertoppen, dat de grote massa in Rus
land snakt naar de goede dingen des
levens", aldus Churchill.
De Britse staatsman zei ook, dat hij
blijft geloven in het principe van een
ontmoeting tussen president Eisenho
wer, premier Malenkov en hemzelf.
Alleen moet het tijdstip voor een der
gelijke ontmoeting zodanig worden ge-
In Het Vrije Volk van Maandag is een
verslag verschenen van een bijeenkomst
van de Haagse afdeling van de jongeren
organisatie van de P. v. d. A., waaraan
pater Jelsma M.S.C. heeft deelgenomen.
Deze bijeenkomst vond plaats op Solle-
veld in Monster. Volgens het verslag
van Het Vrije Volk zou pater Jelsma
in het Bisschoppelijk Mandement be
treurd hebben het streven naar de vor
ming van macht. Ook zou, volgens het
verslag, pater Jelsma begrip hebben ge
vraagd voor de bisschoppen, die hier
mee zelf een geestelijke worsteling heb
ben doorgemaakt.
Het K.N.P. verneemt naar aanleiding
hiervan van bevoegde zijde, dat pater
Jelsma zeer gegriefd is over deze on
juist weergave van zijn woorden. Pater
Jelsma staat volledig achter het Man
dement en men niet moet trachten een
wig te drijven tussen hem en de bis
schoppen. Met name wat betreft de pas
sage van het streven naar macht wordt
het volgende opgemerkt: „Uit de verga
dering kwam de vraag of de taak van
de Kerk de geloofsleer te verbreiden
niet in wezen een streven naar macht
is. Pater Jelsma heeft daarop geant
woord, dat men dit in zekere zin als
men dat per se zo wilde zo kon noe
men, maar dat wij dit in het geheel niet
zo zien," Pater Jelsma beschouwt deze
manier van verslag geven unfair en
heeft rechtzetting geëist.
De minimumprijs voor vroege rode
zomerkooi werd volgens een bekend
making aan de veilingen als volgt
vastgesteld: van 28 Juni tot 31 Juli,
soort a. 5,50, soort b. 4,50. Van 2
tot 28 Augustus zal dit respectievelijk
4,50 en 3,50 zijn, alles per 100 kg.
kozen, dat de spanningen in de we
reld er niet door worden vergroot. De
zaak van de vrede tussen Rusland en
het Westen kan naar de mening van
Sir Winston het best gediend worden
door uitbreiding van de contacten op
cultureel, sociaal en commercieel ge
bied.
De Amerikaanse autoriteiten in Duitsland hebben de naam onthuld van
de luitenant-kolonel van de Russische geheime politie, die bij hen politiek
asyl heeft gekregen. Het is de 36-jarige Grigori Stepanovitsj Boerlitski. Hij
bevindt zich reeds sinds Juni van het vorig jaar in Amerikaanse handen.
Boerlitski is in München verschenen voor een commissie van Amerikaanse
Congres-leden, die onder leiding staat van de republikeinse afgevaardigde
Charles E. Kersten. Boerlitski heeft meegedeeld, dat in de jaren 1943 en 1944
meer dan een millioen Russen zijn gedeporteerd naar Siberië en Centraal-
Azië, omdat zij „te weinig enthousiasme" aan de dag legden voor de strijd
tegen de Duitse legers. De helft van dit millioen bestond uit de gehele be
volking van de Kaukasische republiek Tsjecheno-Ingoeisj. Mannen, vrouwen
en kinderen werden in Februari 1944, op de dag van het Rode Leger, op
gepakt en in onverwarmde veewagons weggevoerd. In December 1943 had
den massale deportaties plaats in de Kalmukken-republiek en in November
van dat jaar in de republiek Karachaev. De Tartaren uit de Krim werden
weggevoerd in Juni 1944.
Churchill en Eden, die de eerste drie
dagen van hun bezoek hebben gelogeerd
in de rose suite op de eerste etage van
het Witte Huis, hebben gisteravond hun
intrek genomen in de Britse ambassade.
Vandaag zullen Eisenhower en Chur
chill elkaar nog eenmaal ontmoeten
voor de opstelling van hun verklaring
over de wederzijdse grondbeginselen.
Daarna vertrekken de Britse staatslie
den naar Ottawa.
De „zitting" is afgelopen. John
Foster Dulles is met Amerikaanse
vlotheid reeds opgestaan, Eden en
Eisenhower „verheffen" zich een
drachtig en Churchill puft nog
even genoeglijk na aan zijn sigaar.
Z. K. H. Prins Bernhard viert vandaag zijn 43ste verjaardag. Ongetwijfeld
zal Nederland op deze dag met dankbaarheid gedenken hetgeen de Prins in
de zware oorlogsjaren voor de bevrijding van ons land en daarna voor het
economisch herstel en de opbouw van een nieuwe welvaart heeft verricht.
Daarmee heeft hij zich grote verdiensten en de oprechte bewondering van ons
allen verworven. (Foto M. C. Meyboom).
In de leeftijd van 92 jaar is te Apel
doorn overleden jhr. A. E. van Foreest,
die een schaker van grote bekendheid
is geweest.
Boerlitski heeft zelf aan de deporta
ties deelgenomen. Hij vertelde: „We
volgden steeds dezelfde methode. Een
heden van onze M.V.D. (toen nog de
N.K.V.D.) bezetten bepaalde gebieden,
zogenaamd om uit te rusten van de
strijd en om te oefenen voor de vader
landse strijd tegen de nazi's. Wij droe
gen legeruniformen, geen M.V.D.-uni-
formen. Wij knoopten vriendschappelijke
betrekkingen aan met de bevolking,
prentten ons de wegen en spoorwegen
goed in het hoofd, groeven schutters-
putten en noteerden onderwijl de namen
van alle burgers. Wij hielden zelfs oe
feningen om de bevolking een rad voor
de ogen te draaien. De mensen dachten
dat wij echt oefenden. Dan sloegen wij
toe".
Zang en accordeonspel
,,Ik herinner mij speciaal Tsjecheno-
Ingoeisj, een bergachtige republiek in
de Kaukasus, waar de bevolking hard
nekkig voor haar vrijheid heeft gevoch
ten tegen de tsaren en de Sovjets.
Het was fel koud op 23 Februari 1944.
Wij hadden de republiek een maand eer
der bezet. Op genoemde datum werd in
iedere plaats de bevolking opgewekt
Sovjet-demonstraties bij te wonen. De
mensen kwamen de dorpspleinen op,
zingend en accordeon spelend. Borden
met foto's van Lenin en Stalin werden
meegedragen.
Te Novoselskoje, waar ik was, werd
gesproken door de secretaris van de
communistische partij, door plaatselijke
beambten en de leider van mijn een
heid. Onze militaire kapel speelde op
het plein voor de nietsvermoedende be
volking. Er werd met hoogdravende
woorden gesproken over de vriendschap
Het Vicariaat van de bisschop van
Haarlem deelt mede. dat thans ruim de
helft van het benodigde bedrag voor
het jubileum-geschenk aan mgr. Hui
bers, een kerk te Beverwijk, bijeen is.
De stand per heden is als volgt: col
lecten van 312 parochies f 170.000.—; bij
dragen priesters van 't bisdom f 30.000,-;
bijdragen religieuze orden en congre
gaties, alsmede diverse gestichten
f 12.000,bijdragen particulieren en
bedrijven f 8.000,Totaal f 220.000.
Nog ruim 30 parochies moeten gelden
van de gehouden Jubileum-collecte in
zenden.
Hoewel het resultaat tot nu toe gun
stig is en men er dankbaar voor ge
stemd moet zijn, blijft nog wel wat te
wensen over. De bouw van één nieuwe
kerk vordert enorme uitgaven. Voor de
bouw van een eenvoudige kerk. zonder
inventaris, pastorie en grondaankoop is
f 400.000 benodigd. Er moet, wil men de
bisschop bij gelegenheid van zijn 55-
jarig priesterfeest als gezamenlijke
feestgave een eenvoudige kerk aanbie
den, nóg royaler gegeven worden. Men
heeft hiertoe alle gelegenheid. De actie
blijft voortduren. Het gironummer is
43509 t.n.v. het R.K. Bisdom van Haar
lem te Haarlem.
De dood is altijd onvoorzien,
vooral als het leven groot is en
onmisbaar schijnt
VATICAANSTAD, 28 Juni (K.N.P.)
In een in de Osservatore Romano ver
schenen artikel behandelt de directeur
van de Vaticaanse sterrenwacht te Cas-
tel Gandolfo, pater O'Connell S.J., die
kalenderhervorming, waarover in de
28ste zitting van de Sociale Raad der
Verenigde Naties gesproken is. Nae en
geschiedkundige terugblik op de vroe
gere kalendervormen behandelt pater
ter O'Connell de karakteristieken van
het nieuwe kalenderplan, dat onder de
naam „Wereldkalender" in discussie is
gebracht. De nieuwe kalender regelt de
duur van de maanden op een zodanige
wijze, dat het jaar in vier gelijke sei
zoenen wordt verdeeld. De laatste da
gen van het jaar en ook ieder jaar de
dag volgend op 23 Juni, zullen z.g. wit
te dagen zijn, die tot geen enkele week
en maand behoren.
De invoering van deze witte dagen
leidt ertoe, dat iedere dag van het jaar
immers op dezelfde weekdag valt, bijv.
1 Januari altijd op Zondag, 2 Januari
altijd op Maandag. De schrijver van
het artikel wijst er dan op, dat het niet
juist zou zijn deze nieuwe kalenderher
vorming als een hervorming van de
Gregoriaanse kalender te betitelen, om
dat men daarmee veeleer de Gregori
aanse kalender wil corrigeren. De door
de nieuwe kalenderhervorming in te
voeren wijzigingen tasten op generlei
wijze de door paus Gregorius III opge-
s.elde normen aan.
Over de veranderingen van de ka
lender zegt dan pater O'Connell, dat
de Kerk niet noodzakelijk tegen een
kalenderhervorming is, alhoewel zij
wel reden heeft zich tegen verande
ring van de huidige kalender te ver
zet en. Wanneer er een algemene be
studering zou komen voor een nieu
we hervorming, dan zal de Kerk er
zeker aan deel willen nemen, mits
natuurlijk aan bepaalde voorwaarden,
waarvan zij niet kan afstappen,
wordt voldaan. Nauw verbonden met
de huidige regeling is b.v. de vast
stelling van de tijd van het Paasfeest.
Hierin kan alleen de Kerk beslissen.
Pater O'Connell wijst er op, dat het
immers een zinrijke traditie is, dat het
Paasfeest valt op de eerste Zondag na
de eerste volle maan in de lente. Na
tuurlijk heeft de Kerk het recht veran
dering in deze regel te brengen, wan
neer daarvoor gewichtige redenen aan
wezig zijn.
onder de diverse Sovjet-nationaliteiten
en de wijze Stalin werd geprezen we
gens de oplossing van het nationalitei
tenprobleem."
„De kapel stopte, toen onze plaats
vervangend chef voor de inlichtingen,
majoor Chorin, het spreekgestoelte be
klom. Zonder emotie maakte hij het
„vonnis" van het centrale comité der
communistische partij bekend. Tsje
cheno-Ingoeisj had tijdens de Duitse
bezetting met de Duitsers gecollabo
reerd, verklaarde Chorin droog. Zelfs
had men eens het Sovjetleger aange
vallen en de Sovjetregering veel na
deel berokkend. Daarom, zeide Cho
rin, moest de gehele bevolking ie
dere grootvader, ieder kind ge
transporteerd worden naar afgelegen
punten in de Sovjet-Unie.
Elk teken van verzet zou met geweer
kogels worden beantwoord. De majoor
wees op artilleriestellingen om het
plaatsje, en op M.V.D.-manschappen die
reeds het plein omsingelden, waar de
bevolking dicht opeengepakt stond.
De mensen waren met stomheid ge
slagen. Geen woord werd geuit, maar
een voor een vielen de borden met
„vader" Stalin en Lenin op de grond.
Men kreeg een uur om zijn bezit
tingen te pakken een maximum van
honderd kilo. M.V.D.-ers haalden,
mensen, die niet op het plein waren
verschenen, uit hun huizen."
Beloning
„De man, die het bevel over de de
portatie voerde, was plaatsvervangend
commissaris luitenant generaal Serov.
Als beloning werd hij onlangs benoemd
tot voorzitter van de Veiligheidsraad
der Sovjet-Unie, een positie gelijkwaar
dig aan die welke Beria voor zijn li
quidatie had."
Boerlitski vertelde ook nog, dat hij
van Juli 1944 tot Februari 1945 dienst
heeft gedaan bij de actie tegen de „ban
dieten" in Lithauen, een verzetsbewe
ging tegen de Sovjetbezetting.
„Deze zogenaamde bandieten had
den groot succes in verschillende dis
tricten. Zjj streden met Duitse en
Russische kleine wapens, maar be
schikten ook over lichte artillerie en
enige machinegeweren. De situatie
werd zo ernstig, dat het Kremlin ge
neraal Kroeglov die thans met Se
rov de politiefunctie van de terecht
gestelde Beria deelt naar Lithauen
zond, met bevel de anti-communisten
te vernietigen. Gehele dorpen werden
verwoest, vee gestolen en velen ge-
executeerd," aldus Boerlitski.
(ReuterUP)
(tot Woensdagavond)
Koude nacht. Morgen overdag
droog en aanvankelijk vrij zonnig
weer, maar later weer toenemende
bewolking. Zwakke, later meest ma
tige wind tussen Noordwest en Zuid
west. Hogere middagtemperaturen.
Zon: 4.23-21.04. Maan: 4.—-21.13.
