BORKUM
Iets
mondain waddeneiland
kunnen de Nederlandse eilanden zeker wel
leren van het Oost-Friese Kurort
Rollins—fischer
m
Ontoereikende antwoorden
I
M li
Plannen voor een waterweg
dwars door Frankrijk
H
ATOOMGENTRALE
in
Calderhall
overtreft die van Rusland verre
D
D
Stilte en rust zijn
er niet te vinden
HET MANDEMENT DER BISSCHOPPEN
De kern van de
kwestie
Hg
Hf
Nieuwe verbinding tussen Atlantische'
Oceaan en Middellandse Zee
Voldoende capaciteit om
een hele stad van stroom
te voomen
J
Brits-Deens overleg over
bacon afgebroken
ZATERDAG 4 SEPTEMBER 1954
PAGINA 7
Hertog van Edinburgh
krijgt eigen vliegtuig
S ioL?°/kum een speciale fabriek heeft om het te fabriceren en waarvoor
Tropes de promenade een speciale „Trinkhalle" bezit om er weer af te komen.
Of |jete?s' het is ook in flessen te koop, en zo'n warm zeewaterbad kost 2.40 D.M.
met k helpt? Och, wij hebben het zeewater slechts gedronken als gelukkige, niet
tiiej Jf, n behepte sterveling en wat waar is moet gezegd worden: we zijn er
?ch.
"Ne
Bierikaanse opdracht
rlC0r Henk Badings
BH* mm
IPpi
1 J
Geen overeenstemming t.a.v.
prijzen en hoeveelheden
Tragisch ongeluk
Liturgische weekkalender
5 oL?e u<m chronisch eczeem, van stoornissen in stofwisseling of bloeds-
De hertog van Edinburgh, de echtge
hoot van Koningin Elizabeth, zal bin
nenkort over een eigen vliegtuig kun
nen beschikken, dat hij zelf zal kunnen
besturen. Het zal een viermotorig toe
stel van het type „Heron 2" zijn en het
wordt speciaal voor de koninklijke fa
milie ingericht. Het viermotorige toestel
kan, in zijn normale gedaante, een vijf
tiental passagiers vervoeren en een snel
heid van gemiddeld driehonderd km.
per uur bereiken.
mloop, van hooikoorts, nervositeit, asthma, bloedarmoede of slapeloos-
'eSen nf men er 00k raden mag, op Borkum drinkt men er zeewater
to[J8°' men neemt hete zandbaden of warme zoutwaterbaden. Dat doet de
'"'tenrf'Bente daar al een eeuw en langer en die goe-gemeente bestaat uit tien-
SmtTJ^Üsten en badgasten, de dagjesmensen niet meegerekend, want zo'n
!(one ïerdrlnkkuur duurt langer. Ge komt er niet zo gemakkelijk af. Een ge-
fien f ?rste^in0skuur duurt drie tot vier weken en voor een „Heilkur" moet
hr< ctl wel op vier tot zes weken rekenen. Maar, wil men geheel opknappen,
is, d„fan daar enkele maanden mee heen. En dan maar zeewater drinken. Nou
"iCtl
tuordt
zeewater schept men niet gewoon uit de Noordzee. Het is diepzeewater,
opgepompt en gezuiverd, een soort „veredeld" water dus, waarvoor
Zlek van geworden.
engens: het is even onbekend als
aardig, dat op ruim een zicht af-
Ovi
"sta Vatl de Groningse kust een heus:
'kiliH-10*1 anerkanntes Heilbad und
Van lrtlatischer Kurort" ligt, waar-
e historie in vele opzichten prac-
tisch
J M O
6r'andl
Slhds p„_
e>i eeuw een zo
Parallel gaat aan die van de Ne-
Se Waddeneilanden, doch dat
merkwaardige
Öje 'pressante tegenstelling vormt tot
e<ierlandse eilanden.
lan|Xei- Vlieland, Terschelling, Ame-
Oog.' Schiermonnikoog en Rottumer-
di rijtje namen van zes eilanden
'"ttis ovele Parels langs de Neder-
trj yf kust, °P "Ie grens van Noordzee
zijn ons en U op de (lagere)
'ijk atlken ingepompt. Maar eigen-
tau'^.dat rijtje namen langer, want
'ijk 6Ujks vier kilometer Noordooste-
'Peap n B-ottumeroog liggen de Oost-
östjj eilanden: Borkum en Juist, Nor-
Baltrum, Langeroog, Spiekeroog
lon^Pgeroog en 's avonds kan Jan
KjjPcus op Rottumeroog het vuurto-
W, z'en zwaaien van datzelfde
V?®1, dat een zo schrille tegenstel-
V°rmt met dat rijtje eilanden,
°st«?.n zÜn stille domein het meest
'ijke uitmaakt.
Oor de Nederlandse eilanden èn
V^Or Borkum is het vreemdelingen-
Lrheer een levensbelang, maar de
jJ* die men er op heeft verschilt
j Sal wat, öi de Nederlandse eilan-
j» liggen zee en strand en bossen en
ppn1?611 en rust klaar voor wie ervan
nieten wil. Op Borkum exploiteert
barti Zee en strand en is een mondain
O Q1even gegroeid, dat zich meer op
hot ,oulevard en de promenade en
sdo ?rukke Noord- en Zuidstrand af-
i-lt. Een serene rust als op Vlie-
en Schiermonnikoog zoekt men
k r tevergeefs.
4e0rvku2? is het meest westelijke van
wV°v-, ese eilanden. Het ligt Noord-
Yan, het kale en vlakke
t'ise winrt het land Van de eeU"
öunde enïf" r,ustieke kerken als in
Mensen u e mo0r en van rustige
%iet mj,- un „söpke' (brandewijn
Wm zllf}sn) drinken en Oost-Fries
,Vla dat Noordfriesland en via
V? B°rkum te bereiken mei
poraDele schepen. Enkele malen
kunt ge U ook van Delfzijl uit
laten varen naar het mondaine
krkum. Omstreeks vijf en dertig vier-
tflte kilometer is dat eiland groot en.
klonen zevenduizend mensen. Drie-
van de bevolking leeft van het
t5nenadelingenverkeer en voor de rest
(10U de visvangst, de zeevaart en ten-
van de vijfhonderd koeien op het
Wn die' hoe kan het anders in een
h. '"t, ..jodiumhoudende" melk leve-
B®t totaal aantal bezoekers aan elk
ae Nederlandse eilanden varieert
JU
"o» 0lristreeks 25.000 op Schiermonnik-
rond 60.000 op Texel, het totaal
al bezoekers van Borkum ligt rond
'•h, honderdduizend, voornamelijk be
de uit Duitsers, die ,.Das Meer"
o zien en die van heinde en verre
het Noorden tijgen, maar ook uit
landers, Belgen, Zweden en De-
J)e,
Borkum is dat vreemdelingen-
hik aan te zien. Alles is er kenne-
('*01''D ingesteld. Van de vrij goed
'lieerde haven rijdt een stoom-
fto haar het stadje, dat het centrum
Jij aUe vermaak vormt en daar, vlak
1* Jj? 63 meter hoge vuurtoren, kunt
'W'tstappen temidden van tientallen
,>s' en rond vierhonderd hotels
'Hijf ehsions. Ge kunt er practisch geen
'^lh> Voorhii komen, of het bordje
b'ri 'Oer 7,u vermieten" prijkt voor
b'O de ramen. En, Borkum moge
i 'üa i ort zÖn: het wemelt er niet
van kreunende en kwijnende
"1 tp" wie de kwalen van het gezicht
'ezen zijn. Integendeel: het gaat
*Vr£eewekt toe Het strandleven is
en kleurig. Gelegenheid tot
bt 2nnink Is er te over, zelfs al re-
Nscn weken achtereen: er zijn twee
waar men „Der trimmende
en dergelijke kan aanschouwen
afloop speelt er tenminste in
i. Teppich" nog wel een dansor-
p't .q'1 ('t is nauwelijks te geloven, dat
s mogelijk is op enkele kilo-
I '..nv.v
ahil Verwijderd van de Nederlandse
'-i;t waar men energiek „nee"
gen het mondaine en waar meer
ghr. die in het H.K. ziekenhuis
^^hede is opgenomen en zich
li"i A J-° vtjjgciiuiiicii cii
fcAhgjvUerikaan uitgeeft, is in werke-
tj'sehep de Oost-Duitser Edwin
5,esitfi .Zo is thans ook door het „Lan-
Yecld halamt" te Wiesbaden mede-
k deze Duitse politie-instahtie
hhitse C er- sedert hij in 1944 uit de
Laa'<3ei i „Weermacht deserteerde, her-
fyicjg ta. .,met de politie in verschil-
^°est Wtse steden in aanraking ge-
'1 fot n Kassei beschikt men over
&age van hem, waarop zijn ta-
(„Dit gebeurt er met Ameri-
sJOrkom t andstichters"enzd reeds
V6r i ^erscbeidene malen is Fi-
kJ'öleg Psychiatrische inrichtingen
"in nf= a.ldus het Landeskrimina-
'ücht r daaruit telkens weer
?lldsBU'svi"e Orchestra heeft de Ne-
EPn"ompon'st Henk Badings op-
KOrr i-icuA VJJO-
"Op.^ornnP-Y?11 voor het schrijven van
9t, bet n', die begin volgend jaar
cckefiii t za' worden uitgevoerd.
?Vri ecn t e.r Foundation heeft het or-
dolla„ van vierhonderddui-
viep >orcit geschonken, welke schen-
v o'a9r j kt om in de loop van
Kitsen '°nderd componisten opdracht
br hct schrijven van com-
<Jh Aaklug komt voor zulk een op-
de eerste Nederlander die
waarde gehecht wordt aan een denne-
bos dan aan drie dansorkesten.
Het is ook nauwelijks te geloven, dat
ditzelfde Borkum enkele eeuwen gele
den het eiland was van walvisvaarders,
die in hun houten driemasters naar
Groenland voeren, en daar wellicht
Hans Martens en andere commandeurs
van Ameland en andere Nederlandse
eilanden toezwaaiden en dat Borkum
ook het eiland was van' jutters, die
naar het verhaal gaat wel zoveel ver
borgen hebben dat, als de Wolde-Dü-
nen konden spreken, het Borkum nooit
aan goud zou ontbreken. Men heeft
hier de mogelijkheden die in het vreem
delingenverkeer scholen al vroeg inge
zien. Er zijn enorme hotels gebouwd,
er kwamen een boulevard en een vier
kilometer lange promenade, waaronder
een enorme overdekte „Wandelhalle"
ligt. Daar, op de promenade en in de
Wandelhalle is iedere dag muziek en
over de boulevard rijdt een trammetje
tot Sturmeck aan het eind van het
badstrand, waar weer een café-restau
rant staat. Verder kan men op Borkum
tennissen, paardrijden, waterskiën, fiet
sen op waterfietsen en talloze andere
bezigheden beoefenen. Iedere ochtend
is er ochtendgymnastiek voor volwas
senen en kinderen. Er zijn mogelijkhe
den om tochten naar andere eilanden
te maken, en om op jacht te gaan met
zeehondenjagers. En, men kan er ook
deelnemen aan worstelpartijen of aan
dansfestijnen om de Grote Noordzee-
prijs of de eilandprijs van Borkum.
De ziel van het gehele vreemdelin
genverkeer is de Stadt- und Kurdirek-
tor dr. Herbert Speer, die de scepter
zwaait in de „Kurverwaltung" in het
centrum van Borkum.
Hij werkt er hard voor om Borkum
te laten blijven zoals het is: het meest
mondaine van de Oostfriese eilanden,
Aan de boulercrd, zuidelijk van het Nordstrand, verheffen, zich enorme witte hotels.
waarvan bijvoorbeeld Langeroog en
Spiekeroog veel op Schiermonnikoog lij
ken. Hij is er trots op, dat Borkum
achtduizend bedden beschikbaar heeft,
dat er cabaretavonden zijn van een
behoorlijk gehalte, dat het „Kurreu-
nion", waar zwaluwstaart en baljapon
verplicht zijn, nog altijd succes heeft
en hjj zoekt steeds naar nieuwe moge
lijkheden om het vreemdelingenverkeer
te bevorderen. Er is vorig jaar een
Duits-Nederlandse club opgericht om
Borkum voor Nederlanders aantrekke
lijk te maken (er gaan immers steeds
meer Duitsers naar de Nederlandse
eilanden) en er zijn plannen voor een
bootdienst op Delfzijl. Die dr. Speer
n het begin van deze artikelenreeks
over het Mandement der Neder
landse Bisschoppen hebben wij er
op gewezen, dat in laatste instantie de
motivering en het begrip van dit docu
ment een zaak van geloof is. Dit the
ma heeft dr. G. Mulders in het Juli-
nummer van „De vragende mens" op
voortreffelijke wijze nader uitgewerkt.
Het grote belang van deze achtergrond
doet ons besluiten aan de hand van die
beschouwing nog eens op dit onderwerp
terug te komen.
De talrijke en veelsoortige reacties
op het Mandement zelfs van men
sen, die, zoals niet zonder ironie ge
zegd is, niet eens weten hoe het er van
buiten uitziet bewijzen duidelijk, dat
het hier niet alleen gaat om een af
wijkende mening, om „anders denken",
maar dat men zich inderdaad gedwon
gen voelt te protesteren, partij te kie
zen, omdat het bisschoppelijk Schrijven
het diepste eigen „ik" der menselijke
persoonlijkheid raakt. In feite immers
is het zó, dat hier „van boven, af", door
een instantie, die met gezag spreekt
de Rooms-Katholieke Kerk bepalin
gen zijn uitgevaardigd, die de hele
menselijke houding, de menselijke vrij
heid betreffen, welk punt een zeer ge
voelige plek in het Nederlandse volks
karakter raakt.
De kern van de kwestie ligt dan ook
hier. Wie het Mandement afdoende wil
verdedigen en dat kan uitsluitend
op bevredigende wijze geschieden
door tot in het wezen van het gezag
door te dringen, waarmee het spreekt
zal zich dan ook niet mogen beper
ken tot antwoorden, die, hoewel in zich
juist, toch niet deze diepte bereiken.
Het is en blijft waar, dat het derde
hoofdstuk, dat de verschillende ver
bodsbepalingen bevat, bij lange niet
het gewichtigste deel van het Mande
ment uitmaakt. Ook kan men niet ont
kennen, dat deze bepalingen reeds oud
Mm
■a
Comfortabele en sierlijke schepen varen van Emden naar Borkum. De toerist
naar de Nederlandse Waddeneilanden kan op een dergelijk vervoer slechts
jaloers zijn.
wordt tevens besteed
Nederlandse componisten.
is er ook trots op, dat zijn eiland een
dagelijkse vliegdienst heeft, regelrecht
naar het Ruhrgebied. Daardoor zijn de
kranten van dezelfde dag 's avonds
op Borkum verkrijgbaar. Dat vinden
de gasten plezierig, zegt dr. Speer. En
inderdaad, men doet veel om het de
gasten naar' de zin te maken. Overi
gens, diezelfde gasten moeten niet al
leen in de hotels negen tot twintig
Mark per dag per persoon betalen en
in de pensions zeven tot omstreeks
twaalf Mark, maar de huur van een
badhokje op wielen kost hun een halve
Mark per uur, het beklimmen van de
vuurtoren een halve Mark, en de toe
gang tot de Wandelhalle is ook al niet
gratis. Kortom, Borkum exploiteert, wat
er te exploiteren valt en dat betekent,
dat het er niet goedkoop is. Toch rolt
dat hele bonte badleven op Borkum
verder, jaar in, jaar uit, en het con
centreert zich tussen Boulevard en
Badstrand, de boulevard, waar zeer
velen in badjas rondlopen en met een
kleurig gebreid wollen mutsje op het
hoofd, dat men hier de „Friesenmütze"
noemt, en het Noord- en Zuidstrand,
waar het veilig baden is, in tegenstel
ling tot andere plaatsen langs Borkums
kust. Het badleven op Borkum is
fleurig en mondain, met of zonder zee-
waterdrinkkuur, maar menigeen ver
laat het eiland, zonder de pirola te
hebben zien bloeien of de scholekster
te hebben gadegeslagen.
En daarin ligt het gxote verschil
tussen Borkum en de Nederlandse
eilanden. Op Borkum ligt de nadruk
op het amusement, op de Nederlandse
eilanden op het genieten van de vreug
den van zee, strand en duin. Doch,
wee de badgast, die dan regenachtige
weken treft. De bevolking op de Ne
derlandse eilanden is geringer dan die
op Borkum en de mogelijkheden zijn
in vele opzichten meer beperkt, maar
niettemin kunnen onze Nederlandse
eilanden zich in zekere opzichten aan
Borkum spiegelen. Een middenweg tus
sen Borkum en het gemiddelde Neder
landse Waddeneiland valt wellicht te
prefereren. In de toekomst zullen er
op de Nederlandse Waddeneilanden be
langrijke voorzieningen nodig zijn om
de groeiende toeristenstroom op te
vangen en men zal om te beginnen
meer voor de badgasten moeten doen,
al was het alleen maar door de uit
gave van een goede badgids, door het
organiseren van strandfeesten of an
derszins en.door 't kweken van nau
were betrekkingen tussen vreemdeling
en eiland. Immers, dr. Speer stuurt
ook ieder jaar aan alle gasten die zijn
eiland bezochten een nieuwe badgids
en nou ja, daarvoor is hjj ook Duit-
Wanneer de Franse parlementsleden
Floret en Chaban-Delmas hun zin krij
gen, zal de Nationale Vergadering te
Parijs binnen niet al te lange tijd een
voorstel In studie nemen, dat voorziet
in de aanleg van een waterweg dwars
door Frankrijk, van Bordeaux naar
Marseille, van de Atlantische Oceaan
naar de Middellandse Zee. Deze aan
zienlijk kortere verbinding tussen twee
wereldzeeën zou Frankrijk ongetwijfeld
een strategisch zeer belangrijke posi
tie geven. De wereldscheepvaart zou
haar reizen met ongeveer drie dagen
kunnen bekorten, omdat men niet lan
ger de omslachtige tocht rond Spanje
en langs Gibraltar hoeft te maken.Afri
ka en Azië zullen dichter bij West-Euro
pa komen liggen. De wereldeconomie
zal jaarlijks millioenen kunnen besparen
op vrachtkosten en tenslotte zal het
kanaal dwars door Frankrijk, het „Ca
nal des deux raers" een belangrijke
verruiming betekenen voor de bevloei-
ingsmogelijklieden in Frankrijk.
De aanleg van het kanaal hoeft vol
gens de bestaande plannen niet zo erg
veel tijd in beslag te nemen. Men
schat er acht jaar voor nodig te heb
ben. Er hoeft geen nieuw kanaal ge
graven te worden want men kan ge
bruik maken van de rivier de Garonne
en het daarop aansluitende Canal du
Midi, dat al in de zeventiende eeuw
werd gegraven. De huidige verbinding
is uiteraard niet geschikt voor het
passeren van zeeschepen. Daarom zal
de waterweg moeten worden aangepast
aan de meest moderne eisen. Het plan
is om het kanaal een breedte te geven
van 160 meter. De waterweg is on
geveer 400 km lang. Men wil er een
aantal grote schutsluizen in aanbren
gen, waardoor de irrigatiemogelijkhe
den worden vergroot en de mogelijk
heid wordt geschapen om op grote
schaal waterkrachtenergie te ontwikke
len.
Engeland
•Fanjj
FRANKRUK
—ATLANTISCHE
ordeaux
KANAA
Spanje
mODEUANOSC
ZEE
Gibralt
AFRIKA
ATLANTISCHE
OCEAAN
Kanaal
Oltral
Men heeft berekend, dat bv. ons land
ongeveer 1840 kilometer dichter bij
ser, maar er zit iets in de beste Zuid-Frankrijk komt te liggen, wanneer
wensen voor een goede „Weihnachten" de plannen verwezenlijkt worden. De
en een voorspoedig nieuwjaarI katoenvelden van de Soedan komen on-
(Van een bijzondere correspondent)
e recente berichten dat de Russen een eerste
atoomkrachtcentrale bouwen „die voorzien
kan in de behoeften van landbouw en indus
trie", wijzen er op dat de Sovjet-Unie minstens
enige jaren ten achter is op Groot Brittannië,
voor wat betreft het vreedzaam gebruik van atoom
kracht. Uit de mededelingen van de Sovjet-regering
blijkt, dat de thans in aanbouw zijnde centrale in
feite niet meer is dan een laboratoriumexperiment
op grote schaal, waarbij juist voldoende energie
kan worden voortgebracht 5.000 kilowatt om
een fabriek van middelmatige grootte van stroom
te voorzien.
ren het aanvankelijke tijdschema voor het vrij- Aanvankelijk had men berekend, dat de generato-
maken van atoomenergie voor industriële doel- ren van Calderhall binnen vijf jaar in gebruik ge-
einden met enige jaren te bekorten. Enkele van nomen zouden kunnen worden. De geweldige vor-
deze vorderingen zijn zelfs zo snel verlopen dat deringen die gemaakt zijn in Harwell en in de
zij de deskundigen in verlegenheid hebben ge- atoomfabrieken betekenen echter, dat de atoom-
bracht. reactors in Calderhall „critlek zullen worden" (warm-
te zullen beginnen te produceren) binnen mogelijk
^0Qp| tÜdverMes achttien, maanden. Nog zes maanden later zal de
generator dan op volle toeren draaien.
e uitgebreide werkzaamheden die reeds ver- /V
richt zijn in dit verband, in de atoomfa-
brieken van Noord-Engeland, hebben de ïn-
vuuiuci.. genieurs in staat gesteld onmiddellijk een begin te
Er zijn weinig details bekend gemaakt over de maken met de bouw van een volledige centrale, r
nieuwe centrale, maar Britse deskundigen zijn van zonder eerst drie jaar te verliezen aan het hou-
mening, dat de Russen hun ingenieurs in de ge- wen van kleinere overgangscentrales, zoals de Rus-
legenheid hebben willen stellen om voor het eerst sen thans hebben aangekondigd. De ervaringen die
kennis te maken met de practische moeilijkheden de ingenieurs in fabrieken als die te Wmdscale
die verbonden zijn aan het gebruik van kernenergie hebben opgedaan, hebben hun het vertrouwen ge-
voor nuttige werkzaamheden. Dit is immers een geven, dat de atoomgeneratoren „hun geld al hebben
veel ingewikkelder vraagstuk dan het vrijmaken van opgebracht" eer ze gebouwd zijn.
kernenergie voor vernietigingsdoeleinden. Behalve de centrale te Calderhall die waar-
Het 5000-kilowatt-experiment is in,wezen niet te schjjnlijk ^jW^elds^e^voUedige ^oomkracht-
van Schotland een tweede centrale gebouwd, na- V,
bjj Thurso. Deze tweede centrale zal nog groter
zjjn dan die te Calderhall. Deze reactor zal wer
ken volgens het systeem „iets voor niets"; het
wordt een apparaat dat de nodige warmte pro-
angezien het onttrekken van warmte aan een
atoomzuil een geheel nieuwe techniek is, kan
dit worden beschouwd als een resultaat van
vergelijken met de volledige krachtcentrale, die
momenteel in Calderhall, Cumberland, wordt ge
bouwd door het Britse Departement voor Atoom
energie. Over de capaciteit van de centrale in
Calderhall zijn nog geen officiële gegevens gepubli
ceerd, maar verwacht wordt dat zjj minstens 40.000
kilowatt kan voortbrengen, hetgeen voldoende is
om een provinciestadje van middelmatige grootte
van stroom te voorzien. Deze centrale zal waar
schijnlijk begin 1957 stroom beginnen te leveren
aan het Britse electriciteitsnet. Zij is tot stand
gekomen dank zij de opmerkelijke technische vor
deringen die de wetenschapsmensen hebben gemaakt
in het Centrum voor Atoomonderzoek in Harwell
en het hoofdkwartier voor atoomproductie in Ris-
ley, waar alle beschikbare gegevens inzake de kern
energie worden verzameld ten behoeve van de
bouw van kernenergie-generatoren.
Gedurende de laatste achttien maanden zijn er
geweldige vorderingen gemaakt op het gebied
de eerste orde. De zuil produceert warmte door
het breken van plutonium-atomen op een wijze die
- - - oonorownn aan da ingenieurs reeds lang bekend is. De wer-
duceert voorhet aandrpen van de generatoren ke)yke moeei)Ukheid bestaat in het benutten van
en tegelijkertijd meer atomische brandstof voort- dje hme VQOr nuttige floeieinden. In Calderhall
d,an- verbruikt. P®z® wordt de warmte aan de twee reactoren onttrokken
gelijkheid is een van de p door een permanente golf kooldioxyde-gas, welk gas
lingen m het proces van vrijmaking van atoom- onder druk js gebracht. Dit gas stroomt door de
energie voor industriële doeleinden want zj be- reactor en voert de warmte naar acht stalen to-
looft een zeer belangrijke bijdragei te lweren rens van 2s meter hoogte, waar het verhitte gas
voor de oplossing van het ernstige probleem van bewerkt dat water wordt omgezet in oververhitte
de, toekomstige brandstofvoorziemngvandewe- En deze wordt gebruikt om turbines aan
reld. Het zal nu mogelijk zijn energie te produ- t dri1vpn
ceren in de uitgestrekte gebieden die momen
teel door gebrek aan natuurlijke hulpbronnen nog De nieuwe techniek is vrijwel geheel door dt=e
niet in exploitatie gebracht zijn. geleerden uitgewerkt, want uit het buitenland werd
De ingenieurs van de Risley Productie Afdeling nagenoeg geen bruikbare informatie betrokken. Het
van de industriële toepassing van atoomkracht, van het Departement voor Atoomenergie hebben jg ook njej waarschijnlijk, dat men in het buiten-
De geweldige atoomzuilen van de plutoniumfa- slechts de helft van de aanvankelijk berekende tijd beschikt over eesrevens die in dit opzicht
brieken in Windscale hebben de ingenieurs b.v. nodig gehad om het gebruik van atoomenergie voor
zoveel gegevens opgeleverd, dat zij in staat wa- industriële doeleinden technisch mogelijk te maken, bruikbaar zouden kunnen zijn.
geveer 25 pet dichterbij. Bovendien zal
men niet meer zijn aangewezen op de
Straat van Gibraltar als enige moge
lijkheid om vanuit de Atlantische Oce
aan de Middellandse Zee te bereiken.
Het spreekt vanzelf, dat door deze
omstandigheden en het feit dat het
kanaal geheel door Frankrijk loopt, de
Franse strategische positie aanzienlijk
sterker wordt. Maar dat is dan ook
de reden, dat men heel wat moeilijk
heden verwacht eer het project ver
wezenlijkt zal zijn. Op de eerste plaats
van de zijde van Engeland, dat de
scepter zwaait in Gibraltar, maar ook
van de andere grote mogendheden, die
Frankrijk niet graag een dergelijke
positie zien innemen. Hoe het ook zij,
wanneer de plannen tot het aanleggen
van een dergelijk kanaal doorgaan, zal
Frankrijk beschikken over een water
weg die in belangrijkheid niet onder
doet voor het Panama-kanaal of het
Suezkanaal.
De onderhandelingen, welke vertegen
woordigers van de Deense baconproducen-
ten te Londen voerden met het ministerie
van Voedselvoorziening, zijn afgebroken,
daar men wederom geen overeenstemming
heeft kunnen bereiken over de prijzen en
de te leveren hoeveelheden.
De besprekingen hadden betrekking op de
leverantie^ in, de jaarperiode tot 1 October
1955. Tevoren zijn over deze kwestie reeds
tweemaal besprekingen gevoerd. Men kan
niet tot overeenstemming komen, doordat
de Denen een prijsverhoging van 10 pet.
verlangen, terwijl Engeland de prijs met
10 pet. wenst te verlagen.
Het is nog niet bekend, wanneer de be
sprekingen zullen worden hervat. Engeland
en Denemarken hebben een baconcontract
lopen, dat de mogelijkheid openlaat van
een jaarlijkse herziening der leveringscon
dities. Het Engelse ministerie van Voed
selvoorziening dringt aan op een verminde
ring van de Deense leveranties, daar er op
de Engelse markt reeds een te groot aanbod
is. Enige tijd geleden heeft Engeland de
Denen verzocht de door Engeland onder
contract gekochte bacon op te slaan tot de
Engelse autoriteiten om verscheping zouden
vragen.
Het Deense argument voor een verhoging
van de prijs is, dat het Engelse ministerie
van Voedselvoorziening aanzienlijke winsten
behaalt op zijn verkopen van Deense bacon.
Deze winsten worden volgens de Denen ge
bruikt ter subsidiëring van de Engelse ba-
conproductie. De Engelse producenten ont
vangen een prijs, die ongeveer de helft
hoger is dan de prijs, die de Deense produ
cent verkrijgt.
Het bijna vijfjarig zoontje van de fa
milie Van Beek uit Otterloo, dat logeer
de bij zijn grootouders in Hoenderloo, is
bij het achteruitlopen in een teil met
heet waswater gevallen. Het jongetje
liep hierdoor zo ernstige brandwonden
op, dat het in het Julianaziekenhuis te
Apeldoorn aan de gevolgen is overleden.
zijn, dus feitelijk niets nieuws bevat
ten en dat ze alleen betrekking heb
ben op Katholieken, zodat men met
recht zou kunnen vragen, waarom an
dersdenkenden zich daar druk over
maken. Dat is allemaal waar, maar het
is óók waar, dat men daarmee nog
geen antwoord heeft gegeven op de
eigenlijke vraag, die de achtergrond
vormt van alle protest tegen het Man
dement.
„Hoe kunnen de Bisschoppen der
Katholieke Kerk zo formuleert dr.
Mulders bedoelde vraag zich zó be
slist en met zulke autoriteit inlaten
met een stuk Nederlands leven? Waar
aan ontlenen zij het recht om zo van
boven af met voorschriften en bepalin
gen op te treden in zaken, die de ge
hele vaderlandse maatschappij aangaan?
Lijkt dit optreden niet enigermate op
gewetensdwang en machtsstreven, din
gen, die elke rechtgeaarde Nederlander
zeker na de jongste oorlog alleen maar
van ganser harte verfoeien kan?"
Voor wie ook maar enigszins op de
hoogte is van de geestelijke stromin
gen in ons vaderland, is het duidelijk,
dat de vraag, zó gesteld, inderdaad
voor velen de kern van de zaak uit
maakt. Maar wanneer men dan daarop
antwoordt, dat de maatregelen der Bis
schoppen slechts goed te begrijpen zijn
indien men ze beschouwt in hun eigen
lijke aard, n.l. als noodzakelijke conse
quenties van de twee eerste hoofdstuk
ken van het Mandement, waarin de
Katholieke leer wordt uiteengezet, dan
moet men toch toegeven, dat een der
gelijk antwoord ook nog niet het laat
ste woord spreekt. Het verschuift
slechts de vraag, zoals dr. Mulders te
recht opmerkt. Op volkomen verant
woorde wijze kan men dan verder
gaan en de vraag stellen of- een leer,
waaruit dergelijke „aantastingen van
de menselijke vrijheid" logisch volgen,
wel juist is en aanvaardbaar. Of: „hoe
is het mogelijk, dat er een godsdienst
kan bestaan, die - al was het maar
op één punt zodanig de menselijke
vrijheid kan inperken? Kan er een
godsdienst voor zelfstandige mensen
bestaan, die met rechtmatig gezag mijn
persoonlijke vrijheid op welk punt van
mijn leven ook aan banden kan leg
gen? Dit is in de kern der zaak de
vraag, die denkend Nederland aan de
Kerk over het Mandement stelt."
et antwoord op deze vraag is
weer afhankelijk van een ande
re, die geheel en al tot de laat
ste oorzaak teruggaat, en in deze aan
gelegenheid het definitieve, laatste
woord spreekt. Een godsdienst zonder
God is vanzelfsprekend iets onbestaan
baars. Maar als er een God bestaat,
dan heeft die God ook het recht op
godsdienst, d.w.z. op erkenning, aanbid
ding, gehoorzaamheid. Wanneer wij nu,
zoals boven, de vraag stellen, of er
een godsdienst kan bestaan, die met
volle autoriteit de vrije, zelfstandige
mens voorschriften kan geven en be
perkingen opleggen, dan is het duide
lijk, dat wij die vraag in feite tot God
moeten richten. Het komt dan hierop
neer: is de mens geheel en al, zonder
enige begrenzing, met al zijn vermo
gens en al zijn krachten totaal afhan
kelijk van God, geheel Zijn eigendom?
Als dat zo is, dan heeft die God ook
alle rechten over de mens, dan heeft
godsdienst ook volledig zin en is hij
absoluut noodzakelijk, en daaruit volgt
dan weer, dat die godsdienst, die im
mers gericht is op de enige Heer en
Meester van al het geschapene, ook het
recht heeft ter wille van God aan de
mens eisen te stellen en „zijn persoon
lijke vrijheid te leiden. Want dan be
hoort die God tot zijn vrijheid."
Dr. Mulders verduidelijkt dit met
een zeer verhelderend voorbeeld. Elke
burger vindt gehoorzaamheid aan de
wet normaal, en ziet dat niet als een
aantasting van zijn vrijheid. „Integen
deel," zegt hij, „daarom juist hebben
wij ons v r ij -gevochten om ons eigen
gezag in deze gewesten te kunnen
gehoorzamen en volgen. Gehoorzaam
heid alléén is geen schending van de
menselijke vrijheid: geheel de opbouw
der maatschappij berust op de zuilen
van gezag en volgzaamheid; wij doen
er dagelijks aan mee, wij leven daarin
als mens".
Deze houding van volgzaamheid t.o.v.
het erkende gezag vertegenwoordigt
„een stuk mensenleven." Deze dingen
ontmoeten geen bezwaar. Waarom past
men nu niet dezelfde gedachtengang
toe tegenover God? „Wanneer gods
dienst een echt stuk mensenleven zou
zijn, dan zou de mens het evenzeer
normaal vinden, dat hij aan die God
zou gehoorzamen. Hij zou weten, dat
hij door het simpele feit van zijn be
staan evenzeer bij God zou horen als
bij zijn familie en zijn geboorteland.
En de godsdienst, die hieraan vorm
zou geven, zou voor hem het natuur
lijke klimaat zijn, waar hij vrij kan
ademen en leven: een stuk menselijk®
natuur van de allerbeste soort."
Wanneer de zaken zo liggen en zo
liggen zij naar onze vaste, gelovige
overtuiging dan komt het antwoord
op de moeilijkheden tegen het Man
dement der Bisschoppen neer op de
vraag naar de authenticiteit, de waar
heid van de Kerk, die zó spreekt, of,
als men nóg verder wil gaan, op oe
vraag naar het bestaan van God. Wie
zijn kritiek op het bisschoppelijk
woord grondig wil motiveren is aan
zijn eigen verstand verplicht door te
stoten tot deze grondvragen. Doet men
dat niet, dan zal men nooit tot het
juiste inzicht in deze materie kunnen
geraken.
Ij.
ZONDAG 5 September: 13e Zondag na
Pinksteren; eigen mis; 2 geb. H. Lau-
rentius Justinianus; 3 geb. a cunctis:
(Roermond: 2 geb. H. Laurentius; 3
geb. oct. Kerkwijding); Credo; prefatie
van de H. Drieëenheid; groen.
MAANDAG: Mis van de 13e Zondag na
Pinksteren; geen Gloria; 2 geb. a cunc
tis; 3 geb. Fidelium; 4 geb. naar keu
ze; geen Credo; gewone prefatie;
groen. Roermond: Mis van Kerkwijding:
2 geb. Concede; 3 geb. voor Kerk of Paus;
Credo; wit.
DINSDAG: Mis van 13e Zondag na Pink
steren; geen Gloria; 2 geb. a cunctis; 3
geb. naar keuze; geen Credo; gewone pre
fatie; groen. Roermond; zoals Maandag.
WOENSDAG: Maria Geboorte; eigen mis:
2 geb. (in stille missen) H. Hadrianus;
Credo; prefatie van O. L. V.; wit.
DONDERDAG: H. Gorgonius, martelaar;
mis Laetabitur; 2 geb. a cunctis; 3 geb.
naar keuze; rood. Roermond: Mis van
kerkwijding; 2 geb. H. Gorgonius; 3 geb.
Concede; Credo; wit.
VRIJDAG: H. Nicolaas van Tolentijn, be
lijder; mis Justus; wit. Roermond: Mis
van Kerkwijding; 2 geb. H. Nicolaas; 3
geb. Theodardus; Credo; wit.
ZATERDAG: Mis van Maria Geboorte: 2
geb. H.H. Protus en Hyacinthus: 3 geb.
van de H. Geest; geen Credo; prefatie van
OLVr- wit. Roermond: H. Otgerus,
belijder; mis Os justi; 2 geb. H.H. Protus
en Hyacinthus; wit.
ZONDAG 12 September: 14e Zondag na
Pinksteren; eigen mis; 2 geb. H. Naam
van Maria; (Utrecht: 3 geb. voor Kardi
naal-verjaardag van wijding); Credo; pre
fatie van H. Drieëenheid; groen.
Verenigde Staten De onafhankelij
ke senator Wayne Morse heeft het 83e
Congres het „ergste in de geschiedenis"
genoemd en aangekondigd, dat hij in
1956 Adlai Stevenson zal steunen, als
deze dan door de Democratische Partij
candidaat wordt gesteld voor het pre
sidentschap.
