ACTIE VOOR GOD,
modem apostolaat
Beïnvloeding der publieke opinie
D
M
TERUG IN DE WERELD WAAR
DE MENSEN ZIJN
Twee Nederlandse romans op
het thema der vervreemding
Kath. jonge blinden bijeen op
Drakenburgh
Poging tot moord op vrouw
door gasvergiftiging
FORMOSA
een plaetse van retraite
COXINGA'S ZEGE OP DE V.O.C.
O
Inbrekers nemen
vier mille mee
Nieuw vaandel voor de Huzaren
van Sytzama
Gemeenschapszin en samenwerking
Aspirin
Na vrijspraak thans drie jaar geëist
V redesengel
jDe verkiezing van
Van Kleffens
32 jaar in de vliegerij
He rkerstemngs^ruistoch t
Maar veertig mille ging
hun neus voorbij
typhus onder Russische
Scheepsbemanningen
Schokkende ervaring
LITERAIRE KRONIEK
Nog slechts één stem
te kort
ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1954
PAGINA 5
„De glazen wand"
„Buiten zijn de mensen"
Liturgische weekkalender
Geen audiëntie
e jongste actie van de Katholieke
nationale bond voor E.H.B.O. op
15 Augustus 1.1., die met behulp
j'ari de onvolprezen K.R.O. zo'n groot
ucces is geworden, was het begin van
wli, nieuwe herkersteningskruistocht,
elke in ons vaderland zal worden ge-
'°Uden. Wat in verband hiermee in ons
lȟd !e gebeuren staat is dermate be-
dhgrtjk, ,jat wy jn enkele artikelen uit
voerig 0p }jet een en an(jer zullen in
gaan.
Wat binnenkort in Nederland geschie
den gaat is in wezen ,,de concrete ver
werkelijking" van talrijke aansporingen
Jje Z.H, de Paus herhaaldelijk tot de
Katholieke wereld heeft gericht. Tegen
over de toenemende ontkerstening moet
?e herkerstening van de mensheid ter
nand worden genomen met alle beschik
bare goede moderne middelen. Reeds
ange tijd vormen de geloofsafval en de
ontkerstening probleem no. 1 van de ge-
J®Vlge wereld. In woord en geschrift heeft
:"en getracht de oorzaken daarvan te
erduidelijken en het middel tot herstel
Je vinden. Wat op dit gebied is gepres-
Terd verdient eerlijke bewondering.
Rechts één keerzijde was hieraan ver-
ponden: men bereikte op deze manier
öiteiyic nooit degenen, die het meest
pehoefte hadden aan een verandering
van leven. Wij beperken ons op het
ogenblik tot deze grote lijn, omdat ze
Volstaat voor ons doel. Het probleem
Oer ontkerstening zelf is zo gecompli
ceerd en heeft zoveel verschillende fa
tten, dat wij te meer daar dit bui-
ï®h onze opzet ligt daarop nu niet
Punnen ingaan. Wij willen slechts wijzen
?P het punt, dat momenteel voor ons
van belang is.
t>e „Actie voor God" wordt door een
P.ndertitel nader aangeduid als „de ac-
Ile tot beïnvloeding der publieke opinie"
i°en de K.R.O.-gids de actie van 15
•Wgustus 1.1. aankondigde, geschiedde
O't zeer terecht in de volgende woor-
P®n: Zou er eigenlijk wel iemand zijn
onder de Katholieken van ons land, die,
Wanneer hjj éven nadenkt, éven naar
F®. radio luistert, éven het raam uit
mikt of éven bij een kiosk stilstaat,
h°g twijfelt aan de uiterst dringende
landzaak om de publieke opinie te be
nvloeden? De Katholiek van vandaag
W°rdt aan alle kanten via pers, radio,
ntn, reclame door aan zijn geloof vij
andige elementen besprongen; de
laUs spreekt van: „rovers die met
h®rne de jonge katholiek aanvallen, hem
W°nden en voor half dood langs de weg
•ïten liggen". Het is de bedoeling van
re actie voor God om via dezelfde we-
g®h, dus langs pers, radio, film, re-
name de mensen c oi e d te beïnvloe
den.
ri.Het gaat er dus om juist degenen,
;le men door de gewone zielzorg, en zelfs
door de buitengewone niet bereikt, iets
?°eds mee te geven, aan God te her-
Jhneren en zodoende hun het enige juiste
houvast in het leven te schenken.
M.a.w men wil de geloofsverkondiging
bidden in het leven plaatsen, men wil
pde straat op" met de boodschap van
het Evangelie. Wij zijn in onze tud op
®en punt aangeland, of, duidelijker: tot
®sn diepte afgezakt, dat deze methode
£ich opdringt als een laatste mogelijk
heid. En daarin is Z.H. de Paus met
*ijn voortdurende aansporingen voorge-
|aan. Het is goed hierbij te bedenken,
ook buiten ons vaderland op aller
ijl manieren gehoor wordt gegeven aan
ïauseljjke vermaningen. Mr dr F.
ri. ^ben, commissaris der Koningin in
Provincie Limburg en voorzitter van
Het kantoor van de Coöperatieve Ve-
fhwse Eierveiling te Ede heelt in de
j^cht van Donderdag op Vrijdag bezoek
!®had van inbrekers. De heren verdwe
en met een bedrag van ongeveer 4000
r-den aan contanten, doch de directie
Ji juist Donderdagmiddag een som van
i'itn 40 mille van het kantoor naar de
ahk gebracht
v Hit de sporen valt af te leiden, dat er
,aklui aan het werk geweest zijn, want
C Werd geopereerd met snijbranders en
Ader modern inbrekersgereedschap. Van
A kleinste brandkast was het slot ge-
A®1 weggesneden, maar een grote safe
*®ef dat lot bespaard, waaischijnlijk
Aet omdat de heren dit karwei te zwaar
Sf°hden, doch doordat zij blijkbaar ge
dord werden en overhaast de vlucht
?ahien. Zij lieten twee zuurstofflessen
Ahter. Het is niet onmogelijk, dat zij
Ardwenen, toen in een der naastliggen-
e® huizen een hond heftig te keer ging
h? de bewoner, naar beneden gaande.
licht aandraaide
hp?,rpnse autoriteiten van de gezond-
6 usdienst hebben de bevolking van
Haröe-eilanden en Deense vissers
andere personen in dat gebied ge-
t)parschuwd alle contact te vermij-
Sch me<' de bemanning van Russische
Ve^fAn °P zee of in de havens. Naar
°1d zou er typhus zjjn uitgebroken
Sch~r de bemanningen van d? Russi-
hjp., vissersvaartuigen die in dit ge-
u de visvangst uitoefenen. (UP)
het comité van de Actie voor God,
somde in een indrukwekkende rede een
aantal van deze herkersteningspogingen
op: In de V.S. spreekt de befaamde
radio-priester mgr. Fulton Sheen weke
lijks tot millioenen televisie-kijkers.
Father James Rieter heeft zijn Chris
topher-Movement opgericht met de lei
dende gedachte: You can change the
world. In Engeland trekt de Travelling
Mission door de diaspora en in de grote
steden houdt „The Sword of the Spirit"
de geesten wakker. In Frankrijk bracht
de Grand Retour langs de openbare weg
duizenden tot God terug. In Duitsland
en Oostenrijk preekt pater Leppich de
terugkeer tot Christus letterlijk van de
daken. In Italië begon Pater Lombardi
zijn kruistocht voor een nieuwe wereld
en hij trekt de wereld door om iedere
mens afzonderlijk te bezweren goed te
zijn voor de ander omdat God goed is.
Kardinaal Lercaro werkt in Bologna
met zijn „vliegende brigade". Wat de
„heilige burgemeester" van Florence,
Giorgio la Pira als leken-leiaer be
reikt is een schitterend voorbeeld ter
navolging.
In dezelfde geest en met dezelfde
doelstelling zal nu in ons land
de actie voor God gaan werken.
De naam is een vertaling van een we
reldbeweging van Protestanten en Ka
tholieken: „Pro Deo", welke tot 1939
in Genève en Rome haar zetel had. In
Nederland hadden wij een dergelijke af
deling, die goed functionneerde en rijke
beloften inhield. In 1941 werd door de
bezetter daaraan zeer grondig een ein
de gemaakt door alles in beslag te ne
men, tot de geldmiddelen toe, wat daar
voor gebruikt werd. Een schuchtere po
ging tot hernieuwing na de oorlog is
doodgebloed tengevolge van een tekort
aan finantiën. Het nieuwe begin na der
tien jaar, waarmee wij nu weldra ken
nis zullen maken, is groots opgezet. In
samenwerking met de K.A., de St. Wil-
librordvereniging, de Bond zonder
Naam, en verder met alle instanties,
die op het gebied van zielzorg en ge
loofsverkondiging werkzaam zijn of
hulp kunnen verlenen, zal de Actie voor
God gebruik gaan maken van alle hulp
middelen der moderne techniek om God
weer aan de mensheid terug te schen-
Op een persconferentie, die 5 Aug. 1.1.
te Utrecht gehouden werd om een ver
klaring te geven van de ontworpen plan-
neï is me? alle nadruk vooropgesteld
dat alleen de liefde tot God
en de evenmens, en mets
anders de drijfveer is van deze
nieuwe activiteit. Het is vanzelfspre
kend dat het hier gaat om een posi
tief getuigenis. En dat positief getuige
nis zal in hoofdzaak moeten liggen in
leven, woord en daad van de Katholie
ken zelf. Anders zou de reclame-kruis
tocht van de Actie voor God een leven
de beschuldiging van farizeïsme worden
aan ons adres. De bedoeling is hele
maal niet een indrukwekkend machts
vertoon. Men wil alleen overtuigen. Men
wil begrip tonen voor de mens-in-nood,
men wil komen tot een kruistocht van
naastenliefde, van goedheid, van werke
lijk medevoelen en medeleven met de
verdwaalde mensheid. Er is geen spra
ke van lawaaierige propaganda. De rei
zende tentoonstelling „Voor God", waar
van in de pers reeds alle details uit
voerig zijn besproken, is met goede
smaak op kunstzinnige wijze samenge
steld. Daarnaast zullen nog brochuurtjes
worden uitgegeven en fabriekskrantjes.
Des Zondagochtends zal men bijeen
komsten voor buitenkerkelijken organi
seren in bioscoopzalen. Muurkranten en
fotokasten krijgen een plaats in de grote
steden. Er zal contact worden opgeno
men met leidinggevende niet-katholie-
ken, vliegende blaadjes worden ver
spreid, in de bioscopen teksten en filmp
jes ingelast tussen de reclame. Kortom
elke gelegenheid om het grote publiek
te bereiken buiten de kerk zal worden
aangegrepen op verantwoorde wijze.
Terecht is erop gewezen, dat deze
hele reclamecampagne staat of valt
met de mate van ware en onbaatzuch
tige naastenliefde, die „erachter zit".
En vooral is het sijcces afhankelijk van
wat wjj willen noemen een „biddend
thuisfront". Wie kennis maakt met dit
katholieke apostolaat, moet'in het dage
lijkse leven der afzonderlijke katholie
ken geen tegenspraak kunnen ontdekken.
Dat voelt ieder gezond denkend mens
van nature aan. Daarom is het ook van
zelfsprekend, dat deze actie op de steun
van elke katholiek moet kunnen reke
nen. Op de steun n.l. van het goede
voorbeeld, van de praktijk van datgene
waartoe de actie voor God aanspoort.
Een punt, dat ernstige overweging
verdient.
L.
ij wist niet hoe het kwam, maar het was of hij voor een muur stond,
Z. K. H. Prins Bernhard heeft Vrijdagmiddag aan het Regiment Huzaren van
Sytzama gelegerd te Amersfoort de Regiments-Standaard uitgereikt. Deze
plechtigheid werd door een groot aantal hoge militaire autoriteiten bijgewoond.
De Prins reikt de standaard over aan de regimentscommandant majoor
J. H. W. Nix.
„Help de blinden zichzelf te helpen".
Dat is de basis waarop de Stichting
Nederlands Blindenwezen, waarbij 34
instellingen zijn aangesloten, een rap
port heeft samengesteld, dat een over
zicht geeft van de wensen, die er ten
aanzien van de blinden nog leven. De
samenstellers zijn er van uitgegaan,
dat de blinde een volwaardig mens
is met alle rechten en plichten van
andere burgers, al brengt het ontbre
ken van het gezichtsvermogen enige
beperkingen met zich mee. Voor zover
mogelijk moet de blinde onafhankelijk
in het dagelijks leven staan en maat
schappelijk zelfstandig zijn.
Over dit rapport sprak drs. H. H.
Roose, blinden-psycholoog, dezer dagen
op de volkshogeschool Drakenburgh tot
ruim vijftig katholieke, grotendeels
jongere blinden, die van 6 t.m. 11
September deelnamen aan de door
Drakenburgh in samenwerking met de
R.K. Blindenbond St. Odilia georgani
seerde studieweek. Het programma
vermeldde een aantal inleidingen over
sociale, culturele en godsdienstige
vraagstukken, die afgewisseld werden
met uitvoeringen van muziek, zang en
declamatie. Onder de deelnemers be
vonden zich ook enige zienden ter be
vordering van het contact tussen blin
den en niet-blinden.
De grote gedachte, die in het hele,
ogenschijnlijk heterogene, programma
merkbaar was, betrof de gemeen
schapszin en samenwerking, die spe
ciaal voor blinden belangrijk zijn, om
dat zjj telkens gevaar lopen in een
isolement te geraken. Hoe groot de
belangstelling voor de behandelde on
derwerpen was, bleek wel uit de lang
durige en interessante discussies.
De deelnemers verzorgden Vrijdag
zelf de laatste avond met zang, muziek
en declamatie. Zij maakten bovendien
wandeltochten onder deskundige lei
ding en leerden, tastend en ruikend,
verschillende bomen, planten en bloe
men onderscheiden om aldus op hun
manier ook van de natuur te kunnen
genieten.
De derde dag werd besteed aan de
specifieke blinden-problemen. Onder
leiding van de heer R. Coppes, voor
zitter van St. Odilia, werden talrijke
kwesties aangesneden, o.a. de onrede
lijkheid ook blinden weelde-belasting te
laten betalen bij aankoop van een radio,
die voor hen geen luxe is, maar even
noodzakelijk als een krant voor een
ziende.
Hy wist. mei noe net «.wam, maar net was ui mj vuur een muur siona,
alsof hij geen stap meer kon verzetten en geheel verstijfde, zodra hij
handelend moest optreden. Een glazen wand scheidde hem van de
j wereld." Dit kan men lezen in de jongste roman van David de Jong: „De
glazen wand". Ook de ik-figuur uit „Buiten zijn de mensen", de jongste
j roman van Manuel van Loggem, kent een dergelijk vervreemdingsgevoel,
door de oorlog teweeggebracht. Als hij na de bevrijding uit zijn raam naar
buiten ziet, herkent hij de wereld niet meer: „Het was of ik een afbeelding
zag van een ver gebied in een andere tijd. Ik begreep, dat ik mijn omgeving
niet meer kon bevatten in haar nieuwe betekenis, na alles wat er was gebeurd.
Er waren té machtige verschijnselen in de wereld werkzaam geweest en
daardoor waren de dingen, die het beeld van buiten bepalen, aangetast door
een geheim, dat té diep voor mij was geworden, waardoor ik alleen de uiter-
j lijke aanblik van puin en duisternis kon verwerken en niet in staat was me
de nieuwe verschijnselen eigen te maken."
Beide romans snijden een thema aan,
dat nooit zo'n kracht van aanspreke-
Hjkheid zou kunnen hebben gehad, in
dien de werkelijkheid vandaag nog dezelf
de werkelijkheid van voor de oorlog
zou zijn geweest. Er is in korte tijd ech
ter zoveel veranderd in de wereld, dat
het allesbehalve denkbeeldig is, dat een
mens van zijn omgeving en daarmee
van zichzelf vervreemdt. De psycholo
gie spreekt dienaangaande van deper
sonalisatie en delocalisatie. Flitsender-
wljs kent vrijwel iedereen de schokken
de ervaring van het vreemdelingschap,
al was het maar in een droom. Tever
geefs slaat men dan bruggen naar de
wereld. Tevergeefs sluit men een com
promis met zijn naasten, die letterlijk
„buitenstaanders" zijn geworden. Men
neemt ze helder en objectief waar, als
door een glazen wand, maar men kan
niet door die wand naar hen overlo
pen. Beide romantitels spreken dien
aangaande voor zichzelf: „Buiten zijn
de mensen" en „De glazen wand."
De weg terug naar de mensheid dient
echter gevonden te worden en daarmee
houden genoemde romans zich dan ook
bezig. Ze gaan uit van het vreemdeling
schap als feit en zetten dan een bewust
wordingsproces in werking, hetwelk
naar een crisis voert, die voor
de hoofdpersoon uit David de Jongs
boek fataal afloopt, maar voor de ik
figuur uit Manuel van Loggems roman
eindigt met de volledige acceptatie van
zijn taak in deze wereld. In resultaat
dus een contrastrijke tegenstelling! Laat
ons nu de romans min of meer afzonder
lijk bekijken.
In „De glazen wand" is de hoofd
persoon een dichterlijk aangelegd mens,
als bibliotheekbeambte verbonden aan
een Oudheidkundig Instituut, waar hjj
een niet te veel van hem vergende werk
kring heeft; een sinecure, zoals vele
letterkundigen die zouden wensen. Jo
ris de Hurlu, zo heet de hoofdpersoon,
vindt altijd wel een rustig uurtje om
aan eigen werk te besteden, 's Avonds
thuis wacht hem een vrouw, die bü-
Advertentie
Aspirin alleen echt
met het Bayerkruia
Manuel van Loggem
ming, tot een beoordeling uit haar we
zen zelf, tot een volledig ondervinden
van al haar waarden, waarbij hij door
niets dat voorafgaat of overigens al
vaststaat wordt beperkt."
David de Jong. die eerder naam maak
te met zijn sociaal-historische romans
„Een Burgerkoning" en „De nar Este-
banillo", heeft in zijn jongste roman
een belangrijke bijdrage geleverd tot
zielkundig begrip van dat waar het zo
veel hypergevoelige en goedwillende
mensen aan mankeert.
In nog sterkere mate geldt dit voor
Manuel van Loggem, in mens „Buiten
zijn de mensen" men de menselijke
taak verantwoord ziet op een wijze
die klassiek mag heten. Joris de Hurlu
wordt op den duur de dupe van de ge
beurtenissen. De ik-figuur uit Van Log
gems kleine roman is echter behalve
de dupe steeds tevens de overwinnaar.
Zijn geval is overigens veel meer toe
gespitst op het thema van de vervreem
ding. Van een karakterroman in de
gewone zin is geen sprake. Elk woord
dingt naar de oplossing van het pro
bleem. Na een lange innerlijke omweg,
waarbij drie vrouwen als drie schik
godinnen achtereenvolgens het patroon
van zijn leven onherkenbaar verande
ren, wordt de oplossing gevonden in de
aanvaarding van het leven als een taak
en afbetaling van schuld, oerschuld,
erfschuld, collectieve maar ook strikt
persoonlijke schuld, waarvan de mens
het besef niet zonder fatale schade aan
zijn ziel in zich doodt, want daarmee
wordt tevens het liefdebeginsel gedood.
In deze oplossing wordt fel het con
trast met de ongeneeslijke levenson
macht van Joris uit _,De glazen wand"
zichtbaar. Manuel van Loggem snijdt
diep in een aantal zijnsproblemen, zo
als die ons mede dank zij de moderne
psychologie „vertrouwd" zijn gewor
den. Hij is als romancier een onbe
krompen denker en hij verwacht van
zijn lezers dat zij onbekrompen zullen
meedenken. Hij schreef zijn verhaal
zeker niet om het verhaal. Elke stap
die er in gezet en elke daad die er
in gesteld wordt is een stap en een
daad op de weg naar harmonie, maar
het patroon dier harmonie ontplooit
zich niet dan nadat de uiterste gren
zen der bevreemding zijn doorbroken.
Er gebeuren absurde dingen a la Ca
mus) in deze roman, maar ze vinden
achteraf hun rechtvaardiging, him be
grijpelijkheid in het zinrijke einde.
NICO VERHOEVEN
1) David de Jong: „De glazen wand"
Uitg. Contact Amsterdam. 2) Manuel
van Loggem: „Buiten zijn de mensen."
Uitg. De Bezige Bij, Amsterdam
zonder veel van hem houdt en die bo
vendien begrip heeft voor de ondefi
nieerbare moeilijkheden in het dichter
lijke gemoed van haar man. Er is voor
Joris alle reden zich redelijk gelukkig
te voelen in de omstandigheden waarin
het leven hem plaatste. Hij doet ook
echt zijn bést zich gelukkig te voelen.
Maar hij kan zich, na een korte pe
riode van schijnbare vrede met alles
en iedereen, toch niet ontveinzen, dat
hij aan de werkelijkheid van het leven
geen deel heeft. Zijn pogingen, om aan
sluiting met de tijd te vinden, falen
de een na de ander. Zich aansluitend
bij een. groepje salonrevolutionnairen,
intellectuele maatschappijhervormers,
met wie hU meent te kunnen praten,
ervaart hij scherper dan tevoren dat
de problemen, waarmee iedereen zich
in constructieve geest bezighoudt, on
oplosbaar zijn. Hij weet zich onmachtig
tot helpen en dat houdt in, dat zijn
leven zinloos is. Men kan de kwestie
ook andersom stellen. Zijn onmacht
tot helpen komt dan voort uit levens
onmacht, en in diepste wezen uit lief-
desonmacht. Daarom kan ook zijn vrouw,
die een prachtige, vitaal en harmonisch
getekende figuur is, hem niet helpen.
„Een werkelijk vrije geest is alleen de
liefhebbende", laat David de Jong ten
besluite van zijn roman een wijsgeer
zeggen „Want alleen hij treedt iedere
verschijning tegemoet met hetzelfde
vermogen en dezelfde drang tot opne-
Russische ambassadeur in
roeland, Jacob Malik, heeft zich
Eri|_
Oiste
ton H n een ware vredesengel ge-
nd. Tijdens een rondgang over
tiiu-t terreinen van de Schotse in-
b eZJnetentoonstelling te Glasgow
lin„ te de ambassadeur plotse-
nGf *Len nieuw type anti-tankka-
det» °nmiddellijk wendde hij zich
en onst-rd-tief af van het oorlogstuig
Verklaarde: „Ik ben een man
zien" Wede- Dat kanon wil ik niet
lard autortteiten schrokken uiter-
„iiiciri We,l even van dit vreedzame
arabn en doden de Russische
een adeuT ter schadeloosstelling
bert gedichtenbundel aan van Ro-
Ur-ert urns- IJverig lezend in zijn
de fesaanwinst verliet Malik later
tentoonstelling. Rtr
de
c.ti
Wateren rond een eiland ten
l°Itu Xan de Zweedse hoofdstad Stock-
„°ten v^n gisteren een of meer duik-
I) "otiTen onbekende nationaliteit waar-
h'\ Bewoners van het eiland en
l pn t yan een kustartilleriefort
e® hTar; "n Periscoop gezien. De Zvveed-
tLllKtatp e heeft met het echolood ge-
'd, dat er zich ter plaatse in-
V "den °t meer duikboten kunnen
De gouverneur-generaal besloot nu om
Coyett te vervangen door Hermanus
Clenck, maar deze laatste had nauwe
lijks zee gekozen, of Batavia vernam,
dat Coxinga met 25.000 man het beleg
(Van een onzer redacteuren) den heeft hij van de Verenigde Oost- colaas Verburgh, had op 10 Maart 1654 van ''Nederlandse fortm" Zeeland!!
P nog geen 200 kilometer voor het I,ndisc]le C°mPagnie een zeer verne- reeds aan de „Generaal ende Raaden en Provintia was begonnen. De gou-
Aé\ru jvuvuicici vuur uei HoronHo hAhnnnplina nnHprirnan on mon vnn Tnrhn" crocnhrovon nvpr pon hno.
Chinese vasteland gelegen heeft
Formosa minstens twee keer in de
geschiedenis gediend als wijkplaats voor djpjnp. van ziin beleid nubliceerde
een regime, dat het in China zelf niet d gmg va" U d puDllceerde-
meer kon bolwerken. Formosa, Quemoy
(Kinmen) en de Pescadores zijn de eni
ge gebieden, waar de communisten geen
kans hebben gezien het nationalistische
bewind van generalissimo Tsjang Kai
Sjek te verdrijven. Maar al eerder, in
de zeventiende eeuw, vond een Chines;
leider een toevlucht op Formosa. De le
gendarische Coxinga koos dit eiland als
de laatste basis, vanwaar hü de Ming-
dynastie verdedigde tegen de Mantsjoe s
Maar daarvoor moest hü eerst de Ne
derlanders verdrijven, die Formosa 35
jaar tevoren op de Spanjaarden hadden
veroverd, omdat hun eigenlijke doel,
Macao onbereikbaar was. Negen maar
den lang hield het dappere Nederlandse
garnizoen stand tegen een achtvoudige
Chinese overmacht. Dat was een schit
terend „feyt van wapenen", maar de
uiteindelijke nederlaag had vermeden
kunnen worden, als „Battavia" tevoren
niet zulk een „onagtsaame, geringe,
ende swacke voorsorge tot tegenweer'
had getroffen.
Het hele relaas, „hoedanigh door vei
waerlosinge der Nederlanders in Oos!
Indien, het Eylant Formosa, van der.
Chinesen Mandoren, ende Zeerover Co
derende behandeling ondergaan en men van India" geschreven over een boe-
zou het dus kunnen begrijpen, dat hij renopstand, die in 1652 had gewoed en
in gedeeltelijke anonimiteit een verde- die, naar hij meende, was aangesticht
door Coxinga.
Zeerover-admiraal
Coxinga was de zoon van een Ja
panse moeder en een Chinese va
der welke laatste zijn oorspronkelijk
beroep van kleermaker prijsgaf en on
der tal van „noms de guerre" (Equan,
Nicolas Gaspard) een duizelingwek
kende carrière maakte. Equan begon
als eenvoudig zeerover, een zeer po
pulaire en daarom niet bijzonder lu
cratieve bezigheid in die dagen. Maar
zijn organisatietalent en zijn aanleg
vooi de krijg maakten hem de eerste
onder zijn gelijken. Zijn invloed werd
zelfs zo groot, dat de keizer eieren
voor zijn geld koos en Equan als ad
miraal-generaal in dienst nam. Het
werd een ongedacht succes.
De kleermaker-zeerover hechtte zich
Hij bekende, „Dat 'et over ende
herdenken van dien, sljne hairen deede
te bergen rijsen, ende sig in gedurige
bekommeringe bevont wegens Coxinja's
desse.vn op Formosa."
Twee jaar later ging Verburgh als
lid van de Raad naar Batavia en hij
maakte er toen een sport van om zijn
opvolger „uyt pure drift van Coyetts
sustenu te contrariëren" af te schild?
ren als een alarmist.
Op zijn advies kreeg Coyett de 21bt
Juni 1661 het volgende antwoord op zijn
herhaalde verzoeken om versterking:
,,U E. Voorsaten hebben in dit stuk
van dreygen noyt vervaert, maar met
goeden moed ende couragie, sonder su)
ke verschriktheden te toonen, in stil
ligheyt wel op haar hoede geweest,
beruchte bamboe-kooi, zette zijn zoon
loxinga het verzet tegen de Tartaren
net evenveel kracht en kunde voort.
Te land was Coxinga echter de min
uere van zijn tegenstanders en daarom
xmga, overrompelt, vermeestert, ende zocht hij zjjn heil overzee. 't Ver
STrrVVrl trorloon itfo nnl/s»1 TT«II
i i>y.ee hartstocht aan de zaak van welck exempel U E. ook haddet horen
de Mmg-dynastie. Toen hij zelf door naar te volgen, sonder sich so schan
de Mantsjoe's was doodgemarteld in de
delijk door vreese van 't stuck te laaten
afieyden." De hoge heren in Ba
iavia besloten alleen een nieuwe expe
ditie tegen Macao te ondernemen en
die kon dan en passant het gevaai
,'oor Formosa wel bezweren. Gouver-
neur Coyett achtte het noodzakelijk de
waerloosde Formosa" geeft deze samen twaalf schepen van deze vloot en de
vatting: „Tartaren overmeesteren Chi 600 soldaten die zich aan boord bevon-
na. Den Chinees Equan doet hun noch den op Formosa te houden, maar de
- -- lange tegenstant. Ende na hem sijn soon commandant, Jan van der Laan, was
h„? ,vap de schrijver staat op Ccxinja. Die uyt vreese van quaede te zeer verkleefd met een lange car
et titelblad slechts de initialen C. E. uytslag bij tijts omsiet na een plaets» rière van plundertochten „waar van
aang®geven en men heeft, zeker van retraite. En heeft ten dien eynde de smaak hem nog in de mont ende
,,,„i „_r me* d? waarschijnlijkheid, t ooge op het Eylandt Formosa". Bij 'et gevoelen in den boedel stak" om
het aanbreken van de morgen van 30 zich met vreugde aan een defensieve
ontweldight is géworden," wordt gedaan
in een boekje, dat in 1675 te Amster
dam is verschenen onder de veelzeg
gende titel ,,'t Verwaerloosde Formosa"
wel aangenomen, dat die drie letters
verneur-generaal besloot een „secours-
vloot" naar Formosa te" sturen, die
meteen de herroeping van Coyett's ont
slag moest overbrengen.
Bevelhebber werd een merkwaardig
man, Meester Jacob Caeuw, advocaat
en lid van de Raad van Justitie op
het kasteel van Batavia.
Nauwelijks op Formosa aangeko
men verzocht hij met de „on
nutte monden" van vrouwen en kin
deren naar Batavia te worden terug
gezonden. Toen hem dat geweigerd
werd, trok hij er met een deel van
de vloot tussenuit en keerde via Siam
naar Batavia terug. Daar werd hü
gestraft met een lichte geldboete en
men ontzette hem voor de duur van
zes maanden uit zijn ambt.
Ondertussen duurde het heldhaftige
verzet van Coyett en de zijnen voort.
Het fort Provintia moest worden opge
geven, maar in Zeelandia bleef men vol
houden. De vlucht van Caeuw en het
uitblijven van verdere hulp uit Batavia
maakten de situatie op de duur echter
hopeloos en in Januari 1662 begon Coy
ett onderhandelingen met „Teibingh
Tsiante Teysiancon Coxinga" (ook be
kend onder de naam Tsjeng-Tsjen-
Koeng). Op 1 Februari werd de over
gave getekend.
Gestrafte moed
n,?,n "*-"°y®tt Et Socii". Frederik April 1661 verscheen Coxinga voor het taak te wijden. Hij ging met ruzie weg
yett was n.l. de Nederlandse gouver- Nederlandse kustfort Zeelandia. en rapporteerde, na een vergeefse aan-
"Tl dle h(?t onderspit tegen Coxinga Frederik Coyett bevond zich in een val op Macao, in Batavia, dat Coyett
zou delven. Ondanks zun moedig optre- moeilijke positie. Zijn voorganger, NI- een hazenhart was.
Coyett werd bij zijn terugkomst we
gens defaitisme veroordeeld tot levens
lange verbanning naar het eiland Ay in
Banda. Door tussenkomst echter van de
Prins van Oranje werd dat vonnis her
roepen en „den vromen ende groot
van meriten - maar ongelukkigen Heer
Frederik Coyett" mocht tegen een borg-
storting van 25.000 gulden terugkeren
naar Nederland, onder de voorwaarde,
dat hij zich nooit meer in Azië liet
zien.
De procureur-generaal bü het ge
rechtshof te 's-Gravenhage heeft Vrij
dag een gevangenisstraf van drie jaren
gerequireerd tegen de 29-jarige instruc
teur van een auto-rijschool J. v. d. P.
uit Den Haag, die terecht stond wegens
poging tot moord op zijn vrouw. Ver
dachte, die in eerste aanleg was vrij
gesproken, had volgens de dagvaarding
in de nacht van 26 op 27 Maart 1953
getracht zijn vrouw door gasvergiftiging
van het leven te beroven.
Hij had die avond gewacht tot hij er
zeker van was dat zijn vrouw sliep,
en had toen de gaskraan in de keuken,
die in verbinding stond met de slaap
kamer, geopend. Met handdoeken had
hij de kieren van de keukendeur dicht-
gestopt. Daarna was hij in de sigaren
winkel, die door zijn vrouw wordt ge
dreven, gaan wachten. Na ongeveer tien
minuten hoorde hij gestommel in de
slaapkamer. Zijn vrouw was wakker
geworden, had de gaslucht geroken en
de kranen dichtgedraaid, aldus de dag
vaarding.
Ter zitting zeide verdachte, dat het
idee zijn vrouw met gas te vermoorden
in hem was opgekomen toen hij die
avond in de krant over een poging tot
moord door middel van gas had gele
zen. In een rapport van dr. A. H. Witte,
scheikundige bij het gerechtelijk labo-
Uit welingelichte kringen verneemt
U. P. te Washington, dat de Nederland
se gezant te Lissabon, mr. Van Klef
fens, nog slechts één stem meer nodig
heeft om gekozen te worden tot presi
dent van de Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties. Tijdens een infor
mele stemming door het personeel van
het secretariaat van de Verenigde Na
ties onder de leden van de delegaties
gehouden bleek, dat 30 landen op Van
Kleffens zouden stemmen, terwijl hij 31
stemmen nodig heeft om gekozen te
worden.
ratorium van het ministerie van Justitie,
werd gezegd dat de vrouw in de kamer
waarschijnlijk niet door gasvergiftiging
verwond had kunnen worden. De om
standigheden waren zo, dat de vrouw
wel bewusteloos had kunnen geraken.
Aan verdachte, die inmiddels van zijn
43-jarige vrouw is gescheiden, kan
zo wordt in een psychiatrisch rapport
gezegd deze moordpoging nauwelijks
worden aangerekend.
De verdediger verzocht vrijspraak of,
als het hof hiermee accoord zou kun
nen gaan, een voorwaardelijke terbe
schikkingstelling van de regering, het
geen in het psychiatrisch rapport ook
verkieslijk werd geacht boven een ge
vangenisstraf voor deze verdachte.
Uitspraak 24 September.
ZONDAG 12 September: 14e Zondag na
Pinksteren; eigen mis; 2 geb. H. Naam
van Maria; (Utrecht: 3 geb. voor Kardi
naal, verjaardag van wijding); Credo;
prefatie van H. Drieëenheid; groen.
MAANDAG: Mis van 14e Zondag na Pink
steren; geen Gloria; 2 geb. a cunctis; 3
geb. Fidelium; 4 geb. naar Keuze; geen
Credo; gewone prefatie; groen.
DINSDAG: Kruisverheffing; eigen mis;
Credo; prefatie van het H. Kruis;rood.
WOENSDAG: Zeven Smarten van Maria;
eigen mis; 2 geb. van Quatertemperdag;
3 geb. (in stille missen) H. Nicomedes;
Credo; prefatie van O.L.Vr.; laatste evan
gelie van Quatertemperdag; wit.
DONDERDAG: H.H. Cornelius en Cy-
prianus, martelaren: mis Intret; 2 geb.
H. Euphemia; 3 geb. a cunctis; rood.
VRIJDAG: Wondetekenen van S. Francis-
cus; eigen mis; 2 geb. Quatertemperdag;
laatste evang. Quatertemperdag; wit.
Ofwel: (behalve Breda): Mis van Quater
temperdag; 2 geb. Wondetekenen van S.
Franciscus; Den Bosch en Roermond; S
geb. H. Lambertus: 3 geb. Wondetekenen
van S. Franciscus); paars. Ofwel voor
Den Bosch, Breda en Roermond: H. Lam
bertus, bisschop-martelaar; eigen mis;
2 geb. wondetekenen van S. Franciscus;
3 geb. Quatertemperdag; laatste evang.
Quatertemperdag; wit.
ZATERDAG: H. Joseph van Cupertino, be
lijder; eigen mis; 2 geb. en laatste evang.
van Quatertemperdag; wit. Ofwel: Mis
van Quatertemperdag; 2 geb. H. Joseph
van Cupertino; paars.
ZONDAG 19 September: 15e Zondag na
Pinksteren; eigen mis; 2 geb. H.H. Ja-
nuarius en gez.; Credo; prefatie van de
H. Drieëenheid; groen.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem
zal Dinsdag 14 en Woensdag 15 Sep
tember geen audiëntie verlenen.
P. J. Slag, vlucht-
commandant van
de Harvard-afde-
ling van de Rijks
luchtvaartschool,
gedenkt vandaar
het feit, dat hij oi
11 September 191
zijn F.A.I.-brew
haalde op Soestei
berg. Vanaf de op
richting van d
militaire lucht
vaartafdeling tva
hij een van de „Vij
vingers aan eet
hand", het befaam
de esquadrille va
kapitein Van Wee
den Poelman. 75
ifistructie-uren
bracht hij in a
lucht door. Hij
heeft 250 K.L.M.-
vliegers opgeleid.
