Het klassieke drama herhaalt
zich in Griekenland I r;^Ofc
ODYSSEUS UIT SJANGHAI
Ik heb geen hekel aan huiswerk, als
het maar interessant is
Samenwerking van deskundigen
en bestuurslichamen nodig
n Gezond ideerook KAVEEWEE
Kouseband voor
Haile Selassie
Tragische erfenis
van twee oorlogen
Schade door de storm
in Zeeland
De vier slachtoffers
geïdentificeerd
GEZONDHEIDSCONGRES
Openingsrede van
prof. Krul
8
ZATERDAG 9 OCTOBER 1954
iwpi
in één woord I VOL-maakt
g g -g -g —g —g -g ~g ~m .,..WW,,...A....•?«- -
aan de hand week uit het ontredderd Troje, de
klassieke vluchteling, op zoek naar een nieuw va
derland? En is de zwerftocht van Odysseus niet
vandaag nog het lot van zovelen? Voor millioenen
is het Ilium van eigen huis en haard en het meest
elementair mensengeluk jammerlijk in puin ge
stort.
Daarvoor waren wij naar Griekenland gestuurd:
om met eigen ogen het leed te zien. Weliswaar
niet nieuw meer voor ons, die reeds het lot der
ontheemden leerden kennen meermalen over onze
Oostergrenzen, maar toch weer met een gans an
der gezicht. En daarvan zouden wij vertellen in
het kader van de grote nationale actie, die dit na
jaar onder auspiciën van de Stichting van de Ar
beid in Nederland wordt ontplooid, de inzameling
ten bate van het Vluchtelingencomité, de bijdrage
van Nederland tot leniging van een nood, die de
tragische erfenis mag worden genoemd van twee
wereldoorlogen.
Veel fruit afgewaaid
Na ramp met Rikke-Skou
De druivenoogst in Attica was in volle gang.
Langs de weg trippelden de indolente ezels
en torsten in grote, diepe manden hun
goud-gele last, een beeld, dat onveranderd moet
zijn gebleven sinds Pericles. Gulzig dronk onze
blik het landschap: de bergen, de olijf- en pijn
bomen, de groene wijngaard. Het hart stond haast
stil van emotie. Honderd namen en feiten uit de
geschiedenis kwamen nu plotseling hier tot le
ven. En diep snoven wij de atmosfeer als wilden
wij met alle zinnen dit grootse moment genieten.
Om het volgend ogenblik onszelf tot de orde te
roepen: niet als toerist waren wij hier, niet voor
Theseus en Homerus, noch voor iets uit de histo
rie, maar voor de actualiteit van een der bran
dende problemen van vandaag: de nood van vluch
telingen en ontheemden, in dit ooit zo bevoor
rechte land misschien het meest schrijnend. Maar
hadden ook niet de Ouden het reeds gekend, dit
leed immers van alle tijden. Werd niet Aeneas,
die met zijn zieke vader op de rug en zijn zoontje
s- Door
FRED THOMAS
Oude vrouw door gasver-
stikking om het leven
gekomen
i
AENEAS de eerste ontheemde
De Odysseus van vandaag, de 72-jarige
Griekse opticien Parlo, gevlucht uit
Sjanghai, voor zijn tent in Lavrian.
bloeiende zaak, in China opgebouwd,
had hij moeten achterlaten, maar hjj
bezat nog altijd zijn intellectuele ver
mogens om zich ook hier een beschei
den bestaan te verzekeren. In deze
tent evenwel was elke poging daar
toe bij voorbaat onmogelijk; binnen
in de hitte noch buiten in stof en
wind kon hij iets beginnen. ,,Ik ben
nu 72", zei hij ons, „en zoveel heb
ik niet meer van het leven te ver
wachten: elke dag is een kostbaar
iets. Maar elke'dag is hier verloren,
een beproeving, een hel."
Wij zijn in de tent geweest en hebben
er even gezeten. Toen joeg ons de be
nauwdheid, de weeë mensen- en etens-
lucht weer naar buiten, in de vale
troosteloosheid van het vluchtelingen-
milieu. Dat wij even later konden ver
laten, het bezoek ten einde, en Sounyon
als lokkend verschiet. Maar hier in het
restaurant, paradijselijk aan zee, waar
wij dineerden, de zuilen van Poseidon's
tempel als tafelgarnituur, heeft ons de
voortreffelijke Griekse wijn ditmaal niet
gesmaakt.
Volgens de columnist" van de
„Sunday Express" wordt er aan het
Britse Hof thans ijverig gepiekerd
over de vraag, welke onderschei
ding keizer Haile Selassie van
Ethiopië verleend moet worden
als hij volgende week voor een
officieel bezoek in Engeland aan
komt. Het is gebruikelijk, dat aan
vorsten, die een staatsiebezoek ko
men brengen, dergelijke eerbewij
zen worden gebracht. Maar Haile
Selassie, die een groot deel van zijn
meubels betrekt van een firma in
Oxford-street, zijn juwelen uit
Bond-street en zijn costuums van
Savile-row, heeft ook de meeste
Engelse onderscheidingen al. Al
leen de Orde van de Kouseband
ontbreekt hem nog. Natuurlijk zou
het talrijke Afrikanen gunstig voor
Engeland stemmen als de „Leeuw
van Juda" de Kouseband ontving,
maar toch vindt men dat in Britse
hofkringen een hele stap. Toch zou
Haile Selassie niet de eerste niet-
Europeaan zijn, die aldus werd on
derscheiden: sinds de orde in 1349
werd gesticht, heeft men de Kou
seband verleend aan twee sultans
van Turkije, twee Sjah's van Per-
zië en drie Japanse keizers.
De storm van de afgelopen dagen
heeft in Zeeland vrij belangrijke scha
de aangericht aan het fruit, dat nog aan
de bomen hangt. De omvang van de
schade is moeilijk vast te stellen, doch
men schat, dat enkele honderdduizen
den kilo's fruit zijn afgewaaid. Het
grootst is de schade op de bedrijven
waar men tengevolge van het slechte
weer en een gebrek aan arbeidskrachten
achter is met de pluk.
In de loop van Vrijdag zijn de stof
felijke overschotten van de vier slacht
offers van het ongeluk met de Rikke
Skou, die door de sleepboot Holland
op Terschelling zijn binnengebracht, ge
ïdentificeerd. Het bleken te zijn P. H.
Lillie, R. W. J. Christensen, H. Chris-
tensen en H. H. Jensen.
De stoffelijke overschotten zijn per
extra boot naar Harlingen vervoerd.
Vandaar gaan zij naar Schiphol, van
waar een vliegtuig zal vertrekken om
de omgekomenen naar Denemarken te
brengen.
Een moderne kleine Ascanius.
Advertentie
reldoorlogen. In het begin der twinti
ger jaren, na het Griekse échec te
gen Kemal Pascha, stroomden bij
honderdduizenden de Klein-Aziatische
Grieken naar het Moederland, later
gevolgd door de eerste „mensenruil"
op grote schaal, tussen Turkije en
Griekenland. Intussen hadden reeds
duizenden Armeniërs en Assyriërs,
eveneens voor de Turken geweken,
hier een toevlucht gevonden, waarbij
zich tenslotte vele Wit-Russen voeg
den, die na de overwinning der Bol
sjewistische revolutie het vege lijf wis
ten te redden. Thans, meer dan der
tig jaar later, zijn nog altijd grote
groepen van deze mensen vluchtelin
gen en ontheemden gebleven, hebben
zij geen nieuw tehuis kunnen vinden
noch een menswaardig bestaan. En
ziet men hen nog steeds als zodanig
vermeld bij de officiële cijfers. Na
de jongste oorlog zou zich het drama
herhalen: thans waren het wederom
Grieken, die, elders uitgedreven of ge
vlucht, naar het land van hun vade
ren kwamen, vele duizenden van
Griekse origine uit Roemenië, Rusland,
Yoegoslavië, Albanië (Noord Epirus),
later uit China en tenslotte nog weer
uit Egypte, als gevolg van de veran
derde status in de zone van
het Suezkanaal. Met Albanese, Yoe-
goslavische en Bulgaarse vluchtelin
gen bedraagt het totale aantal, dht
nog van week tot week vermeerdert,
over de 20.000.
Griekenland zelf is zo arm als de
mieren. Een groot deel van de bevol
king leeft op de grens van verpaupe
ring, en nationale rampen zoals de bur
geroorlog en de recente aardbeving
hebben de moeilijkheden nog meer ver
groot. De internationale tendenz is om
de Engelse opvatting te delen, dat het
vluchtelingenprobleem eigenlijk reeds
is opgelost, en voor zover nog niet, be
hoort te worden geliquideerd door de
(Van onze correspondent)
Prof. W. F. J. M. Krul heeft Vrijdag in
Musis Sacrum te Arnhem het 53e Ge
zondheidscongres geopend met een be
langrijke rede, waarin hij o.m. opmerk
te, dat veelweterij in onze dagen niet
meer tot oplossing van problemen kan
leiden. Daarentegen is eenieder over
tuigd van de noodzakelijkheid, te vluch
ten uit de zich steeds meer verengende
kringen der specialisatie, maar in de
praktijk komt er meestal weinig van
terecht, zo vervolgde prof. Krul. In een
overkoepelend orgaan als het Gezond
heidscongres ligt echter een mogelijk
heid tot een synthese van specialismen
die tot ruimer inzicht en tot constructief
aanpakken van velerlei vraagsukken op
het gebied der volksgezondheid kan
voeren.
Prof. Krul achtte dit noodzakelijk op
een gebied als het onderhavige, dat zo
zeer met de sociale en economische sfeer
van het volksbestaan verweven is en dat
dan ook alleen door doeltreffende wette
lijke en administratieve maatregelen
mnnptZ°ri beheerst- Die maatregelen
lfsten m 1i6n °P de kennis der specia-
;folT'a aar tussen die kennis en het in
ent der verantwoordelijke bestuurs
lichamen moet een hecht verband be
staan vruchtbaar naar de zijde der spe
cialisten, die hun eisen dienen aan te
passen aan wat sociaal verantwoord en
economisch mogelijk is, en naar de zijde
der wetgevende en uitvoerende licha
men, die begrip en vertrouwen moeten
hebben in wat hun door de deskundigen
wordt voorgehouden.
Spr. haalde enkele voorbeelden aan,
die aantonen, hoe zonder zulk een ver
band de beste adviezen ijdel blijven.
Wat te zeggen van bestuurderen, die
tezeer vervuld van poiltieke of finan
ciële overwegingen met de drogreden
komen, dat een verlaging van het
sterftecijfer tot een onduldbare bevol
kingstoename aanleiding zou geven?
Deze redenering komt men vooral te
gen wanneer het gaat om verbetering
der hygiënische toestanden in minder
ontwikkelde gebieden. Bij besprekingen,
die prof. Krul vorig jaar in Indië voer
de, werd onomwonden verklaard, dat
het menselijker is, een jaarlijkse oprui
ming van millioenen door ziekten te ge
dogen dan nog meer millioenen aan de
hongerdood prijs te geven.
Het is met deze redenering gesteld als
met zovele andere, die schijnbaar op
een vicieuse cirkel duiden.. Men vergeet
daarbij, dat die cirkel geen feit, doch
alleen maar een cerebrale constructie is
en dat de opeenvolging van oorzaak en
gevolg door menselijk ingrijpen, als een
der vormen van natuurlijke energie kan
worden omgebogen of onderbroken. Men
vergeet, dat door betere gezondheid van
een volk de productiviteitslijn stijgt,
waardoor de welvaart toeneemt en gro
tere bevolkingsdichtheid en grotere be
volkingsspreiding mogelijk worden.
De enorme toeneming der bevol
kingsdichtheid in Westelijk Europa en
de Verenigde Staten en de daarmee
gepaard gaande even belangrijke wel
vaartsstijging mogen als bewijs strek
ken tegen het pessimisme, dat door
sommigen vermoedelijk ten on
rechte op de leer van Malthus wordt
gebaseerd.
Uit een rapport van de afd. Sociale
Zaken van de Verenigde Naties citeerde
prof. Krul, dat meer dan de helft van
de wereldbevolking nog leeft op een
peil, dat voldoende bescherming tegen
ziekten, die redelijkerwijs te voorkomen
zouden zijn, onmogelijk maakt. De leef
tijdsgrens voor 1/5 van de wereldbevol
king is 63 jaar. maar voor 2/3 van die
bevolking is zij slechts 30 jaar. Klopt
dit niet ongeveer met de situatie van
Drenthe vijftig jaar geleden? De afstand
met westelijk Nederland werd verkleind.
Drenthe werd tot ontwikkeling gebracht
en heel Nederland ondervond er de
weerslag van. In de thans zo klein ge
worden wereld heeft het Westen de roe
ping, het Oosten te helpen en daartoe
vormt de gezondheidszorg een der fun
damentele uitgangspunten.
De 74-jarige weduwe Van Doesburg,
wonend aan de Nieuwe Langendijk te
Delft, is Vrijdagnacht door gasverstik-
king om het leven gekomen. Zij had
's avonds, gewoonte getrouw, een pan
netje eten op het gasstel gezet voor haar
zoon, die later thuis zou komen. Ze
zette de gaskraan open, maar vergat
vermoedelijk het gas aan te steken.
Daarna ging zij naar bed. In haar slaap
is zij door het gas bedwelmd geraakt.
Toen haar zoon 's nachts thuis kwam,
rook hij de gaslucht al in de gang. De
G. G. D. werd gewaarschuwd, maar het
mocht niet meer lukken de levensgees
ten bij de vrouw op te wekken.
Men weet het: heel de maand Octo
ber is in het teken gesteld van het
lot der vluchtelingen. Het personeel van
de bedrijven is bereid een uur van
zjjn loon of inkomsten af te staan aan
het comité, ofwel overuren te maken
en de extra verdiensten af te dragen.
En de werkgevers hebben toegezegd
de opbrengst te verdubbelen. Men hoopt
nu verder door dit voorbeeld heel het
volk te inspireren: middenstanders, in
tellectuelen, allen onzer uitzondering,
zodat Nederland zijn reputatie hand
haaft: de opbrengst van de actie een
millioenenoffer, waarmee projecten kun
nen worden verwezenlijkt, die een stuk
van de misère daadwerkelijk zullen
wegnemen.
De tragische erfenis van twee we-
Het SeptemberOctober-nummer
van het tijdschrift „Opvoeding"
dezer dagen verschenen, is vrij
wel geheel gewijd aan het huiswerk-
probleem. Men kan niet zeggen, dat de
verschillende artikelen, alle van deskun
digen, tenderen naar afschaffing van
het huiswerk, al hadden sommige ou
ders dat misschien wel gehoopt (hoe
wel er ook ouders blijken te zijn, die
de waarde van een school afmeten naar
de hoeveelheid huiswerk, die meegege
ven wordt). Voor de ouders, voor wie
het huiswerkprobleem een kruis is,
spreekt wellicht L. M. Zeegers, inspec
teur L. O., de meest opbeurende woor
den; hij ziet zelfs voor de middelbare
scholen een aanmerkelijke verlichting
van de druk van het huiswerk in het
verschiet; hij ziet die evenwel afhan
kelijk van één voorname voorwaarde:
de doorvoering namelijk van de onder
wijsvernieuwing, die voor de middel
bare scholen zal moeten bestaan uit de
invoering van een vernieuwd leerplan
met kernvaken en keuzevakken; het
huiswerk kan zich dan voor een deel
beperken tot de vakken van eigen keuze
en belangstelling, wat de taak verlicht.
Daar zijn trouwens ongeveer alle
schrijvers het over eens, dat het hele
probleem van het huiswerk ten nauw
ste samenhangt met het huidige onder
wijssysteem, dat gebaseerd is op het
vergaren van kennis, hetgeen tot een
overladen programma leidt. Men kan
echter uit verscheidene bijdragen wel
lezen, dat ook bij de huidige toestand
althans enige verlichting mogelijk is.
Zo schrijft b.v. P. A. Eggermont,
Inspecteur van het L. O.: „Wat de la-
Kere school betreft lijkt het ons wense
lijk, dat eerst „He mogelijkheden tot
*elfstandig-werken-in-de-school-zelf uit
geput moeten zijn, alvorens tot het
°Pgeven van huiswerk wordt overge
daan", en alhoewel hij de goede moge-
in het begrijpen van voorheen onge
kende dingen". Hetgeen niet wegneemt
dat zij anderhalf uur huiswerk per
dag voor de hoogste klassen een ma
ximum acht. Dr. Nic. Perquin S. .T.
vervolgt in zekere zin haar betoog,
waar hij zegt dat de school het ge
zinsleven niet kent, en hij gaat na,
wanneer er nu eigenlijk in het gezin
een redelijke tijd voor het maken van
huiswerk gevonden kan worden. Hij
meent, dat huiswerk alleen zin heeft
wanneer het redelijk beperkt blijft
en aanleiding geeft tot een persoon
lijk contact met de leraar.
Ook dra. T. van Mackelenbergh, die
uit de practijk van het middelbaar on
derwijs spreekt, noemt het ongezond,
wanneer het huiswerk gedurende een
langere periode zo omvangrijk is, dat
er hoegenaamd geen tijd voor andere
dingen blijft, al acht zij een bepaalde
hoeveelheid huiswerk in verband met
de stof, die in de les behandeld wordt,
absoluut noodzakelijk.
Mevr. dr. N. Snijders-Oomen trekt
tenslotte een aantal interessante con
clusies uit de geopperde meningen. Het
gezin moet ook iets doen, zegt zij: zor
gen dat er een rustige atmosfeer is in
de tijd, bestemd voor het huiswerk,
en 4e kinderen helpen bij het vinden
van de juiste methode van werken.
Van de kant van de school moet men
weten, hoeveel huiswerk de leerlingen
meekrijgen: de leraren zouden enigs
zins overleg kunnen plegen; ook móe
ten zij zo min mogelijk thuis laten wer
ken en vooral trachten het huiswerk
interessant te maken, waarbij het niet
overbodig zou wezen als de school de
leerlingen ook leerde, hóe zij thuis moe
ten werken.
Een kweekschoolleerling schreef: ik
heb geen hekel aan huiswerk, maar het
moet een beetje gezellig blijven, een
beetje interessant.
regeringen van de landen zelf, waar
zich de vluchtelingen bevinden. Duits
land is hiertoe in staat en heeft reeds
zeer veel gedaan, maar voor Oostenrijk
en misschien nog het meest voor Grie
kenland, die geen middelen bezitten,
zijn de moeilijkheden onoverkomelijk.
De voornaamste uitweg uit de impasse,
die van emigratie, wordt door de lan
den, die hiervoor in aanmerking ko
men met een reeks van bepalingen
voor een groot deel afgesloten. Enkele
organisaties, voornamelijk Amerikaan
se, verlenen hulp, maar verder houdt
de wereld zich afzijdig. Ook de midde
len, die de Hoge Commissaris der Ver
enigde Naties voor het Vluchtelingen
vraagstuk, onze landgenoot Mr. G. J.
van Heuven Goedhart, ter beschikking
staan, zijn volkomen ontoereikend. Ver
geefs heeft hij tot dusver getracht van
de verschillende regeringen hulp te
krijgen: misschien, dat nu het initia
tief van het Nederlandse volk een ver
maan zal zijn, een alarm.
Een week lang zijn wij in Grieken
land met het lot der vluchtelingen ge
confronteerd. Uit de regen en de
kilte van de Nederlandse herfst was
de sprong per K.L.M. van Amsterdam
naar Athene als het ware zelf een
vlucht, letterlijk en figuurlijk, naar
een gans andere levensatmosfeer,
naar de sub-tropische zon, naar
de blauwe hemel en naar de blauwe
zee. Maar tegelijk naar de zwartste
schaduw, die juist in déze zon, hier
over Europa ligt, het hardnekkig ver
zuim van de eerste plicht van naas
tenliefde tegenover de verkommering,
waaraan duizenden verjaagden zijn
prijs gegeven, toestanden, zoals men
zich in ons eigen, wel geordend en
redelijk land nauwelijks voorstellen
kan, waar slechts een fractie van dit
leed alles in beroering zou brengen.
De zon is misschien de enige troost,
ofschoon in meer dan één geval
tegelijk een kwelling, de schoonheid
van het land, de rijkdom van zijn
historie alleen maar een navrant de
cor voor juist de grauwste ellende.
De laatste dag van ons bezoek aan
Griekenland reden wij door Attica. Wij
hadden de kindervoeding gezien in La
vrian, het werk van vluchtelingen in
een aardewerkfabriek, en iets als een
eerste nederzetting van draaglijke aard,
de enige lichtpunten in de situatie, die
men voor ons als besluit van onze in
drukken had bewaard. Toen werd één
enkele concessie gedaan aan toch' ook
de toerist in ons: men bracht ons enke
le kilometers verder naar Sounyon, de
meest Zuidelijke kaap van Attica, een
rotstop hoog boven land en water in
dit deel van het schiereiland, dat de
Attische Rivièra mocht heten. Hoog
op dit uiterste punt van het land ver
heffen zich de resten van een tempel
van Poseidon en van hieruit heeft men
een fantastisch uitzicht over de baai
van Sounyon beneden en naar alle kan
ten over land en zee, de bronzen ber
gen van Attica, het blauwste blauw
van het zonnige water, en in het ver
schiet de grillige lijn van grote en
kleine eilanden en van de Peloponnesi-
sche kust. Een plaats om gelukkig te
zjjn, ademend de lucht, die hier trilt
van zoveel Europese traditie, ordenend
zijn herinnering aan de historie van
dit water en dit land: van Troje tot
de dag van gisteren.
Toen heeft Odysseus naast ons ge
staan, de Odysseus van vandaag,
zoals wij hem even tevoren hadden
ontmoet in de persoon van de Griekse
opticien Parlo uit Shanghai, die uit
gebannen door het communisme zijn
Odyssee had gemaakt naar het Griek
se vaderland, dat hij een mensenleef
tijd geleden verlaten had. Maar
Griekenland had hem, de 72-jarige,
niets anders te bieden dan een afge
dankte legertent, waar hij nu sinds
enkele maanden hokte, tezamen met
een zuster van 69 en nog een vluch
telingen-echtpaar. De tent stond te
Lavrian in de brandende zon en bin
nen was de temperatuur ondraaglijk.
Toch lag de zuster, wier zenuwen
waren gestoord, hier dag aan dag
op haar brits. De vitale 72-jarige
was de eerste van de vele vluchtelin
gen, die wij in deze dagen hadden
gesproken, die zich heftig en obsti
naat beklaagde over zijn lot. Zijn
FOTO BOVEN: Een vluchtelinge aan het werk in een aardewerkfabriek. FOTO BENEDEN: Voor haar tent doet
een vluchte linge de was.
dr. C. A. Michels-Veraart, die het
probleem van het gezin uit behandelt,
omschrijft de waarde ervan: „het
huiswerk moet dienen om, alleen of
in samenwerking met anderen, zelf
standig kennis te vergaren, te leren
werken, denken, tijd indelen en in
mindere mate memoriseren. Het ka
rakter moet zo ontwikkeld worden,
dat het kind leert, ondanks storende
invloeden van buiten, een plicht te
volbrengen en behagen te scheppen
lijkheden, die het huiswerk biedt, op
somt, besluit hij toch, dat het huis
werk op de lagere school beperkt dient
te blijven tot het einde van de vijfde
en tot de zesde klas, maar dan „drie
kwartier op zijn hoogst. Het weekeind
houde men geheel vrij".
Voor de U.L.O. en de middelbare
scholen ligt de zaak anders. Mevr.
