Gemengde
gevoelens
Drie pakhuizen met vetten een gigantische fakkel
ZAANDAM BELEEFT GROOTSTE BRAND
uit zijn historie
Kokende cacao boterstroom
doet water van de Zaan
meters hoog opspatten
Angstige uren voor bewoners
van huizen aan de Oostzijde
In Engeland dreigt een
nationale havenstaking
Regering overweegt het inzetten
van militairen
NEGUS van ABESSINIË te gast
bij koningin Elizabeth
Jordanië en Israël
bereiken accoord
Tot hoofd en hart
Wervelstorm nadert
Verenigde Staten
Orde van de Kouseband verleend
tijdens galadiner
Het weer
Per vlot van Peru
naar Pago Pago
MORRIS"tefcufuL!
T -eologische faculteiten
in Polen gesloten
Amsterdamse brandweer
snelt te hulp met groot
materieel
K.R.O. bereid Ger de
Roos te ontslaan
Veiligheidsraad laat
Israël wachten
Vorstelijke ontvangst in Londen
DUFFEL MONTY-COATS
VRIJDAG 15 OCTOBER 1954
78sfe JAARCANC No. 26119
Nadat nog vorige week bij de al-
mene politieke beraadslagingen
in de Tweede Kamer de fractie
leiders van de A.R. en C.H. zich dui
delijk hadden gedistancieerd van de
actie van de P.v.d.A. naar aanleiding
van het Mandement der Bisschoppen
en op de positieve waarde van dit
Herderlijk document hadden gewezen
voor de opbouw van een Christelijke
maatschappijstructuur, blijkt thans
toch, dat in protestantse kring nog
veel onenigheid bestaat over de hou
ding die de protestant moet aanne
men tegenover dit bisschoppelijk
schrijven. Dit is gisteren wel geble
ken op de conferentie van de Anti-
Revolutionnaire partij in Den Haag,
v/aar uitvoerig gediscussieerd is over
een referaat van prof. dr. R. Schip
pers, hoogleraar aan de Vrije Univer
siteit te Amsterdam. In dit referaat,
getiteld „het Mandement, de verzui
ling en onze strijd tegen de door
braak", valt prof. Schippers, zoals men
elders in ons blad kan lezen, het Man
dement scherp aan. Zocht de A.R.-
fractieleider dr. Schouten vorige week
in de Kamer naar alle positieve
elementen in het Mandement waar
over katholiek en protestant het eens
kunnen zijn, prof. Schippers heeft et-
kennelijk naar gestreefd naar alle
negatieve elementen te zoeken.
Hij acht het levensgevaarlijk over de
goede dingen in het Mandement te
spreken. Hij vreest de romanisering
van Nederland. Hij geeft een aanmer
kelijke vertekening van de gewetens
vrijheid der katholieken en hun volg
zaamheid aan het bisschoppelijk gezag
en belicht veel minder het andere
facet, namelijk dat van het positieve
christendom. Gelukkig bleek op deze
A.R.-conferentie, dat velen ook
verschillende mede-hoogleraren het
miet prof. Schippers' zienswijze niet
eens waren.
Het komt ons voor dat prof. Schip
pers zich in zijn beschouwing groten
deels heeft laten leiden door zijn
angst voor Rome. Hij wijst de door
braakpogingen van de P.v.d.A. welis
waar ten stelligste af, maar wij krij
gen de indruk, dat zijn vrees voor Ro
me hem nog scherper tegen de bis
schoppen doet keren.
„Hoe is het met de r.k. in de P.v.
d.A.?" aldus vraagt prof. Schippers
zich af. „Wanneer deze mensen het op
het ogenblik moeilijk hebben, zit dat
dan alleen maar op het socialisme
vast, of is het soms ook omdat zij in
het verlengde van de strategie der
bisschoppen de romanisering zien, die
2lJ lijkbaar niet willen?"
De vergadering van de A.R. Partij
zweefde in haar discussies tus
sen twee polen, tussen het be
ginsel van de gewetensvrijheid in
protestantse zin en dat van de ver-
bondenheid van geloof en leven. Het
laatstgenoemde beginsel dwong tot
instemming met de positieve taak, die
het Mandement de katholieken heeft
gesteld. De vrees echter, dat de „ker
stening van het openbare leven" als
een „romanisering" zou uitvallen en
de afkeer voor alles wat op gewetens
dwang lijkt, verhinderden niet slechts
prof. Schippers, maar ook prof. Ger-
brandy het geestverwante element,
dat in het Mandement toch voor de
protestant te vinden is, te erkennen.
Ook in politiek opzicht kan men
dit betreuren. Nu de P.v.d.A. de vo
rige week in de Kamer in het defen
sief is gedrongen, zint zij kennelijk
naar revanche. Zij bemerkt wel, dat
van katholieke zijde thans niet veel
winst meer te halen is. De K.V.P. is
een stevige barrière, waarin niet ge
makkelijk een bres geschoten kan
worden. Wij hebben de indruk, dat
de P.v.d.A. thans veel meer haar ge
schut in stelling brengt tegen de pro
testantse groeperingen. De verdeeld
heid, die daar te constateren is, kan
haar slechts welkom zijn. Zij zal niet
nalaten iedere zwakke zijde van A.R.
en C.H. onder vuur te nemen. In Het
Vrije Volk en Het Parool is deze tac
tiek de laatste dagen voor ieder
scherpzinnig lezer reeds te bemerken.
Werd ook in de zojuist verschenen
brochure van het N.V.V., getiteld:
„Wat bezielt het N.V.V.?" de zwaarste
aanval niet gericht op het C.N.V., met
name op de heer Ruppert, schamper
de „bisschop in hope" genoemd?
Het linkse Parool haastte zich reeds
het andere geluid van prof. Schippers
met een zekere instemming te be
groeten en uitvoerig weer te geven.
Inderdaad een ander geluid dan wij
de laatste maanden gehoord hebben
van de A.R. fractievoorzitter dr.
Schouten en dr. Bruins Slot, Kamer
lid en hoofdredacteur van het dag
blad Trouw. Deze laatsten zijn, in te
genstelling tot prof. Schippers, in de
eerste plaats politici. Zij zien ook veel
scherper dan een hoogleraar de ge
varen, die van socialistische kant
dreigen. Zij zien, hoe de P.v.d.A. nu
reeds al haar krachten bezig is te
concentreren voor de grote verkie
zingsstrijd in 1956. Overal, waar ver
deeldheid heerst, zal zij deze aan
wakkeren en uitbuiten te eigen voor
dele. En als wij de toekomst enigszins
kunnen peilen, dan zou het ons niet
verwonderen als over twee jaar zou
blijken, dat de katholieken met min
der kleerscheuren uit de stembus zou
den komen dan de protestantse groe
peringen. Evenals de katholieken kun
nen ook de protestanten weten waar
voor hun partij het grootste gevaar
ligt, en daarnaar handelen.
Israël en Jordanië hebben het plan
van hun militaire bevelhebbers voor het
handhaven van de vrede in het gebied
van Jeruzalem aanvaard. Indien zich
geen onverwachte incidenten voordoen,
zal het accoord tussen de Jordaanse en
Israëlische commandanten vandaag in 't
hoofdkwartier der V.N. worden gete
kend, in tegenwoordigheid van gene
raal Burns, het hoofd van de waarne-
Daers der V.N.
De Poolse regering heeft nieuwe
maatregelen tegen de Rooms-Katholie-
ke kerk in Polen genomen. Zo is o. m.
besloten, de theologische faculteiten
van de universiteiten van Warschau,
Krakau en Poznan te sluiten.
(Reuter)
(Van onze correspondent)
Zaandam is vanmorgen geteisterd door de grootste brand, die daar ooit
heeft gewoed. Twee kapitale pakhuizen van vijf verdiepingen hoog, de „Czaar
Peter" en de „Nederland", behorende tot het Zaans Veem, met alle grote
kostbare voorraden, welke daarin waren opgeslagen, zijn aan het vuur ten
offer gevallen. Zeer grote voorraden cacaoboter en vetten zijn verloren ge
gaan. Voorts grote hoeveelheden verf, cacaoschroot, tegelmanpitten en
Bruynzeeldeuren. De waarde van al deze voorraden wordt geschat op onge
veer zeven en een halve miliioen gulden. Met de waarde van de gebouwen
wordt de totale schade geschat op ruim tien miliioen gulden.
De brand is ongeveer vijf uur vanmorgen ontstaan op de tweede verdieping
van het pakhuis „Czaar Peter". De portier van Verkade's fabrieken zag
het eerst het vuur. Aangenomen wordt, dat arbeiders Donderdagmiddag bij
het lossen van cacaoboter gerookt hebben en dat er een vonkje in de brand
bare voorraden is gaan smeulen.
De brandweer zag al spoedig dat zij
voor een hopeloze taak stond. Het mate
rieel en ook dat van de bedrijfsbrand-
weren was niet voldoende om met stfc-
ces het vuur te kunnen bestrijden. Al
spoedig moest om assistentie uit de om
liggende gemeenten verzocht worden.
Tenslotte kon men met twintig spui
ten, met inbegrip van het hoofdstede
lijk waterkanon, water worden gegeven.
Tot het complex pakhuizen behoort ook
de „Zaandam", waarin duizenden kg
tarwe opgeslagen zijn. Aller aandacht
concentreerde zich om dit gebouw te
behouden. Dit is met de grootste krachts
inspanning gelukt. De beide andere pak
huizen moesten spoedig worden prijs
gegeven.
Het vuur was zeer moeilijk te locali-
seren. Een verstikkende rook hing rond
de dicht opeen gebouwde huizen aan de
Oostzijde, waaruit de mensen angstig te
hoop liepen. Uit een tiental percelen
werd in het wilde weg het huisraad op
straat gesmeten, omdat de meest schrik
barende geruchten door de stad gingen.
Vrijwel niemand bleef meer in huis. Het
gehele politiecorps was opgeroepen om
de orde te handhaven. Inmiddels woed
de het vuur in ongekende hevigheid
voort. Brandweerlieden geraakten be
wusteloos door de verstikkende walm.
Het hevigst woedde het vuur aan de
Westkant van het veem „Nederland."
Deze kant ligt aan de Zaanzijde en die
plaats was moeilijk te benaderen. De
drijvende spuiten uit de omtrek werden
gealarmeerd. Tegen een kokende vuur
zee konden slechts zeven stralen ingezet
worden.
Burgemeester Thomassen en com
mandant Kakes gaven opdracht alle
beschikbare dekschuiten uit de omge
ving te charteren, op welke schuiten
de brandweerlieden plaats namen met
de straalpijpen. Doch ook toen er vijf
tien stralen aan de Zaanzijde in het
20 meter hoge gebouw werden gericht,
was er aan blussen niet te denken.
Door de immense hitte verdampte het
water nog voor het bij het vuur geko
men was.
Fantastisch schouwspel
Omstreeks kwart voor zeven ging de
waarschuwing door de rijen: Opgepast,
de muur komt neer. Het was een fan
tastisch en gigantisch schouwspel. Bij de
fabrieken van Verkade aan de overkant
van de Zaan stond het zwart van de
mensen, die een uniek gezicht op de
brand hadden. Plotseling brak de bui
tenmuur en als een ziedende stroom lava
vloeide de kokende cacaoboter de Zaan
in, meters hoog opspattend toen het in
aanraking kwam met het koele water.
Toen commandant Kakes om kwart
over negen een deel van de spuitgas
ten terug kon trekken omdat het enor
me pand „Nederland" van binnen vrij
wel geheel was uitgebrand, werd niet
temin nog uit veertig stralen water ge
geven.
Tot grote schrik en ontsteltenis
sloeg zonder dat er iemand op ver
dacht was de grote Zuidelijke muur,
25 meter hoog en 60 meter lang, met
een donderende klap omlaag. Er
heerste allerwegen grote ontzetting,
want de muur sloeg niet naar bin
nen, zoals verwacht werd, doch naar
buiten, waar dekschuiten lagen,
waarop tal van brandweerlieden
stonden.
Zij werden geallarmeerd door omstan
ders en hebben zich op het nippertje
kunnen redden. Zij sprongen in de
Zaan en moesten waden in 'n decime
ters hoge, vieze br(j van gesmolten vet.
Zij werden met de hulp van velen op
de wal getrokken. Enigen van hen wer
den door vallend puin getroffen. Er de
den zich geen ernstige ongelukken voor.
Wel hebben enkelen een shock opge
lopen. Trouwens verscheidene van de
omstanders ook. Het was ook een
adembenemend schouwspel, de wanke
lende grote muur, met daaronder de
druk bezig zijnde en op niets verdacht
zijnde brandweer.
(Van onze Londense correspondent)
Gisteren kwam het Britse Kabinet
wederom bijeen ter bespreking van de
toestand ontstaan door de staking in de
Londense haven. Er werd officieel be
kend gemaakt dat de regering opdracht
heeft verleend aan de minister van Ar
beid, Monckton, vandaag besprekingen
te voeren met de werkgevers In de
beide bij de staking betrokken vakver
enigingen. Naar verluidt zou de regering
besloten hebben om in te grijpen, dat
I Als men de mensheid wil leren i
kennen, moet men de mens
bestuderen.J
wil zeggen troepen naar de haven te
zenden, indien de slaking na Zondag
voortduurt.
Vandaag is de elfde dag van de sta
king, en zij breidt zich nog steeds uit.
Er bestaat zelfs gevaar voor een natio
nale havenstaking. De havenarbeiders
van Liverpool houden Zondag een
massabijeenkomst, waarin zal worden
besloten of zij eveneens het werk neer
zullen leggen.
Ook de staking van de Londense bus
sen bleef zich gisteren uitbreiden. Bijna
de helft van de bussen bleef gisteren in
de garages. Er woidt geschat dat giste
ren meer dan een miliioen Londenaren,
die dagelijks per bus naar het werk ple
gen te gaan, hun toevlucht moesten ne
men tot andere vervoermiddelen, voor
al tot de ondergrondse spoorwegen,
waarvan tijdens de spitsuren de toe
gangen door de politie moesten worden
afgezet
Enkele brandweerlieden die op het
dak van de pakhuizen van Wilson aan
het blussingswerk deelnamen, liepen
eveneens gevaar onder de neerstorten
de muur terecht te komen. Op het
laatste ogenblik wisten zij zich naar
beneden te laten vallen. Zij liepen
geen letsel op.
Er ontstond een lichte paniek onder
de bewoners in de Oostzijde, toen een
enorme vonkenregen op verschilende
houten huizen viel. Tal van vrijwilligers
boden zich aan om de huizen te ontrui
men. Kinderen werden uit hun bedjes
gelicht. Een zwijgende massa bekeek van
de straatzijde hoe dapper de brandweer
streed tegen de loeiende vuurzee. De
schrik werd nog groter toen het grote
pakhuis van kolenhandel Wilson vlam
vlatte, zodat het gevaar voor de reeds
ontruimde houten huizen accuut werd.
Alle ruiten in de omgeving van de brand,
die als de grootste in de Zaanse historie
wordt geschetst, zijn door de hitte ge
knapt. Het Zaan water terzijde van de
fabriekspanden is geheel gedempt door
de kokende cacaoboter. Boven de gehele
stad hangt een wonderlijke chocolade-
geur, vermengd met kazenlucht.
Tot bevreemding van de brandweer
moest de drijvende spuit van Bruynzeel
halverwege terugkeren op last van de
assuradeuren van het bedrijf, die niet
toestonden dat het houtbedrijf zonder
bedrijfsbrandweer kwam te zitten. Re
porters van de Wereldomroep, die op
weg waren naar Slootdorp om een
reportage te maken van een practijk-
school voor mechanisatie, veranderden
van koers en hebben een reportage ge
maakt van de brand, die vanmiddag is
uitgezonden.
Vanmorgen ongeveer elf uur was
geen gevaar voor uitbreiding meer aan
wezig. De brandweer spoot enorme
massa's water in de twee verloren ge-
gane pakhuizen, waaruit de rookontwik
keling enorm was.
Toon Rammelt, de programmaleider
van de KR.O., deelde ons hedenmor
gen mede, dat de K.R.O. bereid is het
door Ger de Roos gevraagde ontslag
te verlenen. De K.R.O. heeft hem ech
ter om een andere formulering van
zijn ontslagaanvrage verzocht in ver
band met eventuele juridische conse
quenties.
De Veiligheidsraad van de Verenig
de Naties heeft gisteravond het ver
zoek van Israël afgewezen voor een
dringend onderzoek naar de Egyp
tische beperkende maatregelen betref
fende het verkeer in het Suez-kanaal
en het buitmaken van een Israëlisch
schip. Egypte had voorgesteld het rap
port af te wachten dat de Israëlisch-
Egyptische gemengde wapenstilstands
commissie instelt. Hiertoe werd be
sloten. (U.P.).
De wervelstorm „Hazel", die op Hai
ti vele honderden doden en gewonden
heeft> veroorzaakt en die ook elders
in Midden-Amerika heeft gewoed, na
dert thans met grote snelheid het Ame
rikaanse vasteland. De storm was gis
teren nog op een afstand van 800 km.
van de kust van Carolina. Ofschoon het
mogelijk is, dat de koers van Hazel"
zich onderweg nog wijzigt, heeft het
Amerikaanse weerkundige bureau waar
schuwingen uitgezonden voor het kust
gebied van Noord-Carolina.
Op Haiti zijn volgens nadere berich
ten de meeste slachtoffers gevallen in
de stad Les Cayes en niet in Jéré-
mie, dat juist grotendeels is vernield.
In Les Cayes zouden 200 doden en 350
gewonden zijn. De omvang van de ramp
is zo groot, dat president Magloire een
periode van nationale rouw heeft afge
kondigd. Het Amerikaanse vliegdek-
schip „Saipan" heeft Rode Kruisploe-
gen en grote hoeveelheden voedsel en
medicamenten aan land gezet. De po
litieke commissie van de Assembleé der
Verenigde Naties heeft uitdrukking ge
geven aan haar medeleven met de
slachtoffers. (Reuter-UP)
Keizer Haile Selassie van Ethiopië,
de „Overwinnende Leeuw van Juda", is
gisteren voor een drie-daags staatsiebe-
zoek in Engeland aangekomen. Hfj werd
in de Engelse hoofdstad ontvanger, met
alle pracht en praal, die een belang
rijk buitenlands staatshoofd toekomt.
De „Negus Negusti" (koning der ko
ningen), van wiens steek ten teken van
zijn waardigheid een echte leeuwen
maan wapperde en wiens schitterende
uniform bedekt was met talloze decora
ties, werd welkom geheten door konin
gin Elizabeth II van Engeland. Vele an
dere leden van de Britse koninklijke
familie waren bij de grootse ontvangst
op het Victoria-station aanwezig. Het
was voor de eerste maal sinds 1940, dat
de nu 62-jarige „Leeuw van Juda", die
een volk van meer dan 18 miliioen zie
len regeert, voet op Engelse bodem
zette.
Het bezoek van de keizer aan Enge
land heeft een belangrijke achtergrond.
Hij zal hier politieke en economische
besprekingen voeren met premier sir
Winston Churchill. Zijn bezoek aan dit
land vormt trouwens een onderdeel van
een systematische tour, die de keizer
naar verschillende Westelijke landen
zal voeren. Afgelopen zomer heeft hij
reeds een dergelijke half-zakelijke, half
„goodwill"-reis naar de Verenigde Sta
ten gemaakt en begin volgende maand
zal Haile Selassie ook Nederland be
zoeken. Hoe een groot gewicht ook aan
Britse zijde aan dit bezoek wordt ge
hecht bleek wel uit het feit, dat premier
Churchill en minister van Buitenlandse
Zaken, Anthony Eden, hun drukke werk
zaamheden hadden onderbroken om een
regeringsdelegatie te leiden, welke bij
de ontvangst op het Victoria-station
aanwezig was.
Na aankomst reed de Negus, die ver
gezeld wordt door zijn zoon, de hertog
van Harrar, tezamen met koningin Eli
zabeth en de hertog van Edinburgh in
een stoet van rijtuigen langs de ver
sierde „Mali" naar Buckingham Palace.
De koninklijke calèche werd op deze
tocht geëscorteerd door een afdeling
van de „Household Cavalry".
Het staatsiebezoek op Buckingham
Palace zal drie dagen duren. Daarna
zal de keizer zijn intrek nemen in de
Ethiopische ambassade, waar hij een
reeks besprekingen zal beginnen over
Keizer Haile Selassie brengt een driedaags bezoek aan Londen. De Negus in
gezelschap van Koningin Elizabeth 11 in open rijtuig op weg van Victoria
Station naar Buckingham Palace. De inwoners van Londen juichten in grote
getale langs de route de keizer toe.
zijn zo rijke maar nog zo weinig ont
gonnen land.
Vijftig straten waren volledig voor
alle verkeer afgesloten toen de schit
terende stoet zich in beweging zette
en in niet minder dan 70 straten was
nog slechts een-richtingverkeer toe
gestaan. De kleine, nog immer zwart-
gebaarde Negus, die een lange reeks
van indrukwekkende titels draagt, zo
als „Macht van de Drie-eenheid",
„Uitverkorene van God" en „Koning
der Koningen", is vrijwel absoluut
heerser in zijn land, maar hij is te
vens een zeer practisch heerser. Hij
beseft, dat zijn land een belangrijk
punt in de historie heeft bereikt en
hij weet, dat zijn zoons niet dat pres
tige hebben, dat hij geniet. Zijn land
is grotendeels afhankelijk van de
koffie-export, waarvan het een be
langrijk leverancier is.
De koffie komt oorspronkelijk uit
Ethiopië. De wereldkoffieprijzen heb
ben op het moment een hoogtepunt
bereikt en ook in dit verband is de
tour, die Haile Selassie door de Wes
telijke landen maakt, van groot be
lang voor Ethiopië.
Voor het galadiner van gisteravond
werd de keizer benoemd in de Orde
van de Kouseband, Engelands oudste
orde voor ridderlijkheid. De keizer over
handigde de koningin de ketting van
de Orde van het Zegel van Salomo en
de hertog van Edinburgh kreeg de ket
ting van de zeer verheven Orde van de
koningin van Sheba.
Advertentie
BARTEU0RISST». HAARLEM TEL. 13439
FERDJQISTR. 48 A DAM TEL. 717162
(tot Zaterdagavond)
Droog weer met overdrijvende
wolkenvelden. Overwegend matige
Zuidwestelijke wind. Weinig veran
dering in temperatuur.
Zon: 7.05-17.46. Maan: 20.27-12.52.
William Willis, een 61-jarige avontu-
ries uit New York, is er in geslaagd ge
heel alleen in vier maanden op een
vlot van Balsa-hout de Stille Oceaan
over te steken. Hij is in goede wel
stand te Pago Pago (Samca) aangeko
men. Zijn tocht van 6.000 mijlen begon
op 22 Juni te Callao in Peru.
Zijn eerste radioboodschap na maa*
den die gisteren te Pago Pago werd
opgevangen gaf aanvankelijk aanleiding
tot bezorgdheid omdat Willis assistentie
vroeg en men vreesde dat hij in moei
lijkheden verkeerde. Die ongerustheid
steeg nog toen het zoeken aanvankelijk
vruchteloos bleek. Toen het Amerikaan
se schip de Manuatelle 't vlot de .„Little
Sisters" eindelijk aantrof op 30 mijl
ten Noordwesten van Samoa bleek, dat
hij alleen om sleephulp had gevraagd.
Willis wilde het vlot, dat hij deelde
met een kat en een papegaai, niet ver
laten. Hij volstond met een sleeplijn
vast te maken en zich naar het eiland
te laten slepen. (UP)
BUREAU SMEDESTRAAT 5 - HAARLEM
Telefoon: Redactie 21544, Advertenties 21543
Abonnementen 20800 Postgiro 143480
Bijkant. Beverwijk: Breestraat 171, tel 4790
Bijkantoor en Red. IJmuiden: leeuweriklaan 30
Telefoon 5790
Directie: J. W Boerrigter en
Mr W. A. M. van der Kallen
Hoofdredactie: Drs H. v. Run en W Severln.
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
ADVERIENIIEIARIEF 28 cents per millime'er-
hoogte. Omroepers 16 cents per m.m.-hoogte.
De administratie behoudt ziet» hei recht voor
advertentiën eventueel zonder opgave van
redenen te weigeren
ABONNEMENTSPRIJS 50 cents pet week,
f 2.13 per maand, f 6.40 per kwartaal
Voor klachten over de bezorging ne 5.30
uur 's avonds tel 21544
