v
Groot tekort aan
verpleegsters II
Hulpkrachten moeten
uitkomst bieden
Het plan van dr. Hirdes
Het spel van
Mendès-F rance
Hofschilder moet geld
voor materiaal lenen
I
LELYSTAD volgende week
over land te bereiken
Sprinkhanen verduisteren de
hemel boven Las Palmas
Een eigen groot-seminarie voor
het aartsbisdom
r
f SAPANTO
GEHEIMZINNIGE
AUTO
S
DDI*
Londense dieven veroorzaken
Pietro Annigoni moeilijkheden
Onberaden tractatie
In 1956 begint de bemaling
van „Flevoland'
Achterhoede komt per schip uit Afrika na
Mgr. Zwijsen kocht Sparrendaal
voor tachtigduizend gulden
wordt raadhuis
PETERSEN FORMEEL IN STAAT
VAN BESCHULDIGING GESTELD
"N
Huid
uitslaq
HONDERD JAAR GELEDEN
utrechtedhü Huize Sparrendaal
WOENSDAG 20 OCTOBER 1954
PAGINA 7
j
1.™
Alom verkrijgbaar
„HAMLET"
UITGESTELD
Melkboer veroordeeld
Fatale Oostenwind
door H A
(Van een onzer redacteuren)
In ons eerste artikel over het tekort aan verpleegsters
hebben we een aantal oorzaken genoemd van het
geconstateerde feit, dat de stijging van het aanbod
niet evenredig is met de stijging van de vraag, en daar
bij o.a. gewezen op de verzwaring van de opleiding, die
hogere eisen stelt dan waaraan de meeste meisjes, wat
hun vooropleiding betreft, kunnen voldoen. Met betere
voorlichting kan weliswaar bereikt worden, dat een
groter aantal meisjes met diploma Mulo e.d. zich be
schikbaar stelt, maar zoals wij met enige cijfers reeds
aantoonden wordt het tekort niet geheel opgelost. Er
blijft dus niets anders over dan een mindere vooroplei
ding te accepteren hetgeen trouwens reeds geschiedt
en tegelijkertijd uit te zien naar mogelijkheden om
de opleiding aan deze veranderde toelatingseisen aan
te passen.
Zonder ons verder in het wezen van de verpleegsters-
taak te verdiepen, mogen we stellen, dat deze bepaald
wordt door de verpleegkundige verzorging van de zieke
mens en de assistentie van de dokter voor zover het de
verzorging aangaat. Bovendien hetgeen speciaal in de
sociale gezondheidszorg tot uiting komt door de
praeventieve verzorging van de gezonde mens. Hier
mede is aangegeven, dat de verpleegster geen medicus
op lager niveau is en geen geneeskundige taak heeft, al
zijn de begrippen geneeskunde en verpleegkunde niet
volkomen van elkaar te scheiden en al wordt door de
steeds verder gaande ontwikkeling en specialisatie der
medische wetenschap steeds meer kennis vereist.
De taak van de verpleegster is bo
vendien veelzijdig en varieert van de
meest eenvoudige verzorging als bed
opmaken, wassen e.d. tot de hulp bij
ingewikkelde medische ingrepen. Deze
veelzijdigheid heeft met het oog op
het gesignaleerde tekort reeds ge
leid tot de overweging om de verpleeg-
sterstaak te splitsen in eenvoudig en
ingewikkeld werk, hetgeen de mogelijk
heid opent om twee soorten van ver
pleegkrachten naast en met elkaar te
laten werken. De opleiding van hen,
die met het eenvoudige werk belast
worden, zou dan beperkt kunnen blij
ven tot de meest elementaire verpleeg
kunde, inclusief de omgang met men
sen en de kennis der sociale verhou
dingen, waarvoor geen bijzondere voor
opleiding als Mulo e.d. nodig is. Hier
door zou bereikt worden, dat veel meis
jes, die wel geschikt zijn voor verpleeg-
werk, maar niet de capaciteiten bezit
ten om een moeilijke opleiding te vol
gen, niet voor de verpleging verloren
gaan en dus het tekort verminderen.
Interessant is in dit verband het rap
port van dr. J. J. Hirdes, directeur
geneesheer van het sanatorium Berg
en Bosch te Bilthoven, die een traps
gewijze opleiding voorstelt met een ba
sisopleiding van twee jaar, welke zowel
in de A- als in de B-ziekenhuizen ge
geven zou kunnen worden aan meisjes
met en zonder Mulodiploma. Na twee
jaar zou dan een diploma verpleegster
4e klas uitgereikt kunnen worden, dat
de bevoegdheid geeft in ziekenhuizen
e.d. onder leiding van verder geschool
de krachten, dus niet zelfstandig, te wer
ken. Een voordeel hiervan is, dat de
B-ziekenhuizen, die thans geen bevoegd
heid hebben verpleegsters geheel op te
leiden, volgens dit basissysteem deze
bevoegdheid wel krijgen en daardoor
meer aantrekkingskracht zullen hebben
op a.s. leerling-verpleegsters dan thans
het geval is, nu twee jaar opleiding in
een B-ziekenhuis voor het behalen van
een diploma gelijkgesteld wordt met
één jaar in een A-ziekenhuis. We wil
len niet beweren, dat dit in het hui
dige stysteem onjuist is het zijn
meestal meisjes zonder Mulo die in een
B-ziekenhuis beginnen en daar een jaar
extra hebben om hun achterstand in
algemene ontwikkeling in te halen
maar wel dat door dit verschil de mees
te meisjes een A-ziekenhuis prefereren,
waardoor het vernleegsterstekort in de
B-ziekenhuizen extra groot wordt.
Dr. Hirdes wil op zijn voorgestelde
basisopleiding een tweejarige vervolg
cursus bouwen, die alleen in de A-zie
kenhuizen gegeven kan worden en de
v"rnlsegsters het recht geeft op een
«hpioma 3e klas met de bevoegdheid
zelfstandig te werken, welk diploma dus
vergelijkbaar is met het huidige A-di-
ploma. Vervolgens wil hij hierop weer
een twee-jarige cursus bouwen voor het
dip1 oma verpleegster 2e klas voor hoofd
zusters, eerste verpleegsters, kraamdo-
centen, wijkverpleegsters, enz., voor
welke gespecialiseerde taken thans af
zonderlijke aantekeningen gehaald moe
ten worden. Tenslotte voorziet het plan
nog in een vierde twee-jarige cursus
voor het diploma ie klas, bestemd voor
topfuncties als directrice, enz.
Dit systeem va ft differentiatie en gra
datie der bevoegdheden heeft onge
twijfeld voordelen, o.a. de mogelijkheid
om een groot aantal geschikte hulp
krachten op te leiden voor eenvoudig
Verpleegwerk, hetgeen de andere ver
pleegsters meer tijd laat voor meer in
gewikkeld werk. Maar vooral in ver
pleegsterskringen en in de sociale sec
tor ziet men ook nadelen in dit systeem,
die kortweg samengevat kunnen wor
den tot de vrees voor degradatie van
het beroep, wanneer niet volledig op
geleide krachten (verpleegsters 4e klas
se dus) die niet zelfstandig mogen wer-
(Vervolg van pag. IJ
In dat complex van gedeeltelijk zeer
fantastische plannen zitten ook een paar
kleinigheden inzake de Saar, doch in
de Franse wijze van voorstelling zijn
die naar verhouding van veel te gerin
ge betekenis geworden om er het hele
geweldige complex van economische
samenwerkingen voor te laten afsprin
gen. Het betekent natuurlijk ook, dat
er volgens deze redenering geen rege
ling van het Frans-Duitse probleem
mogelijk is, wanneer de Duitsers er
nu toevallig niet zo geweldig van over
tuigd zouden blijken te zijn dat zij op
dit ogenblik met Frankrijk juist de
Sahara moeten gaan ontginnen. Maar
voor de tegenkanten van hun eigen
formuleringen zijn de Fransen, die
Mendès-France zijn toegedaan, nooit
bijzonder gevoelig.
Om kort te gaan: dit wat de Fran
se premier aan Adenauer heeft voor
gelegd moet allemaal ingewilligd
worden, wil hij de kans hebben om
de ratificatie van de uitgewerkte ac-
coorden van Londen door het Franse
parlement te krijgen. Dit mag echter
geen dwingen over de Saar meer
heten, want het is van veel wijdere
strekking, het is een „règlement du
haut".
En als de Duitsers deze verwerpen,
welnu, dan brandmerken zij Zichzelf
schrikbarend als de herrieschoppers
van Europa. Intussen hebben de mo
gendheden van Londen de regeling van
de Saarkwestie in feite gëheel aan
Frankrijk en Duitsland zelf overgela
ten en kunnen zij er zich derhalve
thans heel moeilijk in mengen.
Heel de last ligt nu op de Duitse
Bondskanselier, die maar al te goed
weet wat er leeft en gist in zijn ex
pansieve en ambitieuze landgenoten.
Het antwoord zal grotendeels, zo niet
uitsluitend van Adenauer moeten ko
men. Voor hij het gegeven heeft, is
alles wat hier in Parijs door de ge
zamenlijke ministers wordt opgebouwd
niets anders dan de voltooiing van het
kaartenhuis, dat men in Londen begon
nen is in elkaar te knutselen. Een
kaartenhuis blijft het nochtans. Ook als
Adenauer mocht meegaan met de
Franse premier, weten wij nog niets,
omdat iedereen dan voortdurend moet
denken aan de parallele vredes
politiek die Mendès-France zich
Voorstelt met Moskou te voeren.
ken, toch als verpleegster worden aan
gemerkt.
Een rapport van de Fed. van Bon
den van Verplegenden pleit daarom
voor splitsing in een verplegende en
een verzorgende taak, waarvan de laat
ste kan worden uitgeoefend door zie-
kenverzorgsters, die een afzonderlijke
opleiding moeten krijgen, los van de
verpleegstersopleiding.
Het is niet aan ons te beoordelen
welk systeem de voorkeur verdient. Dit
zal in onderling overleg uitgemaakt
moeten worden, waarbij de ziekenhuis
directies, die uiteindelijk verantwoorde
lijk zijn voor de opleiding, een belang
rijker stem in het kapittel moeten heb
ben dan de verpleegsters, hetgeen niet
wegneemt, dat de bezwaren van de
laatsten niet over het hoofd gezien of
gebagatelliseerd mogen worden. We ge
loven niet, dat het de verpleegsters
slechts om een naam gaat verpleeg
ster 4e klas of ziekenverzorgster
maar dat hun bezwaren dieper liggen.
Een nadeel van het plan Hirdes lijkt
ook ons, dat meisjes met alleen lagere
school, die voor het merendeel niet aan
de cursus voor verpleegster 3e klas
zullen beginnen omdat hiervoor be
halve het diploma 4e klas ook een Mu
lo-opleiding of gelijkwaardige ontwikke
ling vereist wordt dezelfde basisop
leiding krijgen als meisjes met Mulo
diploma, waarvan ongetwijfeld een groot
deel ook een of meer vervolgcursussen
zal gaan volgen. Het onderwijs van de
basisopleiding zal of voor de ene groep
te moeilijk zijn of voor de andere groep
te simpel. Niet zozeer wat de leerstof
betreft als wel het tempo en de didac
tiek. Bovendien komt het ons voor, dat
een opleiding, die als eindonderwijs be
doeld is, anders moet zijn dan een op
leiding waarop voortgebouwd wordt, al
zullen beide een groot aantal gemeen
schappelijke elementen hebben.
Los van de kwestie of zij, die voor
het eenvoudige verpleegwerk worden
opgeleid, ziekenverzorgster of verpleeg
ster 4e klas genoemd moeten worden,
geloven wij daarom, dat het aanbeve
ling verdient te overwegen of het moge
lijk is twee afzonderlijke opleidingen te
creëren, hoewel we bij voorbaat moe
ten toegeven, dat dit idee niet alleen
technische bezwaren oplevert, maar bo
vendien de meisjes reeds bij de aan
vang van de opleiding voor de keuze
stelt. In de practijk zal het immers zo
zijn, dat velen pas in de loop van of
na de basisopleiding kunnen beslissen
of zij een verdere opleiding zullen gaan
volgen. Bovendien zou er dan voor bij
zonder energieke en intelligente meis
jes, die geen Mulo hebben, maar toch
het 3e klas diploma willen halen, een
moeilijkheid ontstaan bij de aansluiting,
terwijl zij met een gemeenschappelijke
basisopleiding alleen maar hun algeme
ne ontwikkeling op Mulo-peil moeten
brengen.
Men ziet, dat deze kwestie niet een
voudig is. Er zullen voor beide syste
men nog wel meer pro's en contra's
aan te voeren zijn, zoals het bezwaar
van verpleegsterszijde, dat het plan Hir
des te veel op de ziekenhuizen en te
weinig op de sociale gezondheidszorg
is afgestemd. Het uiteindelijke advies
aan de Minister, die in deze beslist,
moet daarom wel bijzonder weloverwo-
Advertentie
haranto rood t Z.1^
m dr»
pet grote rte» 1
gen zijn. Enerzijds klemt het tekort,
dat spoedige aanpassing van de oplei
ding vereist. Anderzijds is er het ge
vaar van overhaaste besluiten in een
zaak, die vérstrekkende consequenties
heeft, verder dan alleen in het bestaan
de tekort te voorzien.
Welke besljssing ten aanzien van de
opleiding ook genomen wordt, in alle
gevallen zal men terdege het gevaar
onder ogen moeten zien, dat de ver
pleegster met volledige bevoegdheid
niet beschouwd gaat worden als een
soprt luxe kracht, die te goed en te
duur is om eenvoudig werk te doen,
dat ook door minder bevoegde krachten
gedaan kan worden. De totale verpleeg-
sterstaak is één geheel en kan niet in
twee stukken geknipt worden. Een me
dicus drukte het voor ons als volgt
uit: Evenmin als een chirurr» zich Te
groot mag voelen om een splinter te
trekken, mag een verpleegster dit doen
om een bed op te maken.
Het plan van dr. Hirdes, in welke
richting dr. Th. F. Bloem, directeur-ge
neesheer van St. Antoniushove te Voor
burg, ook enige suggesties gelanceerd
heeft, is de basis geworden van een
lijvig rapport, opgesteld door enige des
kundigen uit de kring van de Ver. van
Kath. Ziekenhuizen, dat de getrapte
opleiding in vier ph'asen tot uitgangs
punt heeft van een constructief en con
creet plan voor de verpleegstersoplei
ding met een basisopleiding van ander
half jaar, die in alle ziekenhuizen en
psychiatrische inrichtingen eender zou
moeten zijn. Het rapport is juist dezer
dagen gereed gekomen en aan enige
instanties ter bestudering voorgelegd,
o.a. aan de commissie voor verplegings-
aangelegenheden, die door de Minister
van Sociale Zaken is ingesteld om over
de kwestie van de opleiding te advi
seren.
Wij achten het praematuur nu reeds
nader in te gaan op de mérites van
het rapport, dat nog in brede kring
van deskundigen besproken moet wor
den. Bovendien bevat het vele gedach
ten, die wij reeds in het voorgaande
over het rapport Hirdes besproken heb
ben.
We volstaan daarom thans met één
kanttekening: het is verheugend, dat
in dit plan naast de beroepsbekwaam
heid sterke nadruk gelegd wordt op
de Dersoonlijkheidsvorming van de
verpleegster. Vooral omdat de techni
sche eisen steeds hoger opgeschroefd
worden, dreigt de algemeen menselij
ke vorming in het gedrang te komen,
terwijl de geschiktheid om een speci
ale taak te vervullen toch niet al
leen afhangt van de specialistische
waarde van de mens, maar in de
eerste plaats van zijn waarde als ze
delijk mens. Een dergelijke persoon
lijkheidsvorming kan weliswaar niet
als vak gedoceerd worden, maar wel
kan deze in aanleg aanwezige eigen
schap harmonisch ontplooid worden
wanneer de opleiding hiertoe gunstige
voorwaarden biedt.
Met de opleiding der verpleegsters
hangen nog vele andere kwesties samen,
o.a. de salariëring, die wij in ons eerste
artikel eveneens een oorzaak van het
verpleegsterstekort genoemd hebben.
In ons derde en laatste artikel zullen
wij hierop nader ingaan.
Tengevolge van een knieblessure, die
wellicht een operatie noodzakelijk zal
maken, is regisseur uchan de Meester
genoodzaakt geruime tijd rust te hou
den. Dientengevolge wordt de première
van .Hamlet", die einde November zou
worden gegeven, voorlopig uitgesteld.
Advertentie
Krabben en peuteren maakt
I. de kwaal steeds erger. De
helder vloeibare D. D. D.
llSlaQ dringtdiep in de poriën door,
zuivert, ontsmet en geneest
GENEESMIDDEL TEGEN
HUIDAANDOENINGEN
VLOEISTOF
BALSEM
ZEEP
Een Florentijns portretschilder, de
44-jarige Pietro Annigoni, is door de
activiteit van Londense inbrekers in een
lastig parket gekomen. Hij heeft op
dracht gekregen een portret te ma
ken van koningin Elizabeth. Juist toen
hij naar Buckingham Palace wilde gaa1
om daar een studie te maken van de
gewaden, die de koningin tijdens het po
seren zal dragen, ontdekte hij, dat een
bedrag van 300 in biljetten van
5 uit zijn schrijfbureau was gesto
len. Op dat moment had hij nog onge
veer 5 op zak en alleen al het lin
nen voor het portret van de koningin
zal hem 20 tot 30 kosten. In Italië
beschikt Pietro Annigoni nog wel over
een tegoed, maar voorlopig moet hij
lenen.
Het zelfportret van de schilder met
de forse bakkebaarden was een van de
sensaties op de Royal Academy in 1949.
Een stroom van opdrachten is sinds
dien voor hem losgekomen en hij heeft
het nu zo druk, zegt hij, dat hij 'ook
geen kans heeft gezien om de bankbil
jetten in kwestie op xjjd in veitigheid
te brengen. Engelse banken zijn van
10 tot 3 geopend en dan kan Annigoni
niet. i
De diefstal maakt de chaos in zijn
atelier overigens nauwelijks groter.
Het had niet veel gescheeld, of Ce
melkhandelaar K. uit Deventer had
een verschrikkelijk dramadoen ont
staan, toen hij enige kinderen wilde
tracteren op drop, dat bij nader inzien
droespoeder, een zwaar geneesmiddel
voor paarden, bleek te zijn.
Het paard van de melkhandelaar
was ziek en de dierenarts had het
beest toen poeders laten slikken,
waarvan het spoedig opknapte. De
melkhandelaar vond echter, dat de
poeders zo heerlijk naar drop roken
en toen hij er met een natte vinger
iets van proefde was de smaak ook
dif van drop. Hij- tracteerde er ver
schillende kinderen gul mee. Een
van hen werd echter zo ziek, dat het
nauwelijks aan de dood ontsnapte.
De politierechter te Zutphen zowel
als de officier van Justitie waren
van oordeel, dat deze verschrikke
lijke domheid gestraft diende te wor
den, ook al had verdachte goede
bedoelingen gehad. Het vonnis luid
de vijf en zeventig gulden boete.
Metselaars, timmerlui en schilders
zijn druk bezig om hét interieur te
maken tot een waardige entourage
van koningin Elisabeth, die in totaal
15 keer voor Pietro Annigoni zal po
seren.
Voordat Annigoni begint aan het por
tret van de koningin, hoopt hjj gereed
te komen met een afbeelding van de her
togin van Devonshire, dn nu al tien
keer heeft geposeerd. Naar verluidt
krijgt de Italiaanse kunstenaar 2000
voor zijn portret van de Britse vorstin.
Wanneer de tekenen niet bedriegen,
en vooral wanneer het weer meewerkt,
zal eind volgende week de dijk tussen
Harderwijk en Lelystad de Knardijk
gedicht kunnen worden. En dat be
tekent dan dat een nieuw stadium is
bereikt in de omvangrijke werken, die
het droogleggen van het IJsselmeer be
treffen. Met name betekent zulks, dat
Lelystad een directe verbinding met het
oude land zal krijgen. De totale lengte
van de diik is rond 23,5 km. Met de
bouw er van werd in het voorjaar van
1951 begonnen. In 1953 lagen de werk
zaamheden, in verband met het herstel
in het Rampgebied, gedurende het groot
ste deel van het jaar stil. Dit jaar ech
ter werd het werk door de N.V. Maat
schappij tot Uitvoering van Zuiderzee
werken in versneld tempo voortgezet.
Op de kruin van de dijk wordt een 6,5
meter brede klinkerbestrating aange
legd. De voltooiing daarvan kan men
in Juli 1955 tegemoet zien.
In de naaste toekomst zal het werk
centrum worden verplaatst naar het
Noordwestelijke deel van de bedijking.
Wanneer alles goed Blijft gaan kan dan
in het vroege najaar van 1956 begon
nen worden met de bemaling van de
Polder Flevoland, waarvan de voltooiing
waarschijnlijk in de loop van 1957 kan
worden bereikt. Eerst zal echter nog
27 km dijk boven water moeten wor
den aangebracht
De voor de bemaling van Oostelijk
Flevoland benodigde gemalen zijn reeds
in aanbouw evenals de sluizen bij
Lelystad en Ketelhaven die straks
de polder zullen verbinden met het
„Veluwemeer". De gemalen worden ge
plaatst bij Lelystad, Harderwijk en Ke
telhaven. Acht gelijke pompen on
dergebracht in drie gemalen zullen
aan het leegmalen te pas komen.
De schutsluis bit Lelystad zal van
zodanige afmeting zijn, dat vaartui
gen van 500 a 600 ton er'gebruik van
kunnen maken. De sluis bij Ketelha
ven zal toegang kunnen bieden* aan
schepen van 250 a 300 ton.
Alle verkeer in Las Palmas op de
Canarische Eilanden is t°t staan ge
bracht door millioenen sprinkhanen,
waarvan sommige wel 12 en een halve
cm. lang zijn. Hier en daar werden tak
ken onder het gewicht van de insec
ten losgescheurd van de bomen, voet
gangers hadden de grootste moeite om
hun weg te vinden door laagvliegende
zwermen en aan de oogst is grote scha
de toegebracht. Vijf dagen lang stoken
de inwoners van Las Palmas nu al vuur
tjes om de sprinkhanen te verdrijven,
maar veei resultaat is niet merkbaar.
De Canarische Eilanden hebben deze
ramp te danken aan een Oostenwind,
die enorme wolken sprinkhanen mee
voerde van het Afrikaanse vasteland.
De oogst van bananen en tomaten, de
belangrijkste voortbrengselen van de
eilandengroep, is zwaar gehavend en de
benedenstad van Las Palmas is beroofd
van alle gebladerte.
Er komen nog steeds meer sprink
hanen, nu niet meer met de wind,
maar aan boord van schepen, die de
Canarische Eilanden aandoen. De ach
terhoede van 't vraatzuchtige leger
heeft zich in grote massa's op grote
en kleine schepen neergezet en komt
nu met vertraging binnen. Zeelieden
hebben gerapporteerd, dat nieuwe
golven op komst zijn.
Zodra de invasie begon, hebben de
bewoners strovuurtjes aangelegd op de
balkons en de terrassen van openbare
gebouwen, maar deze tactiek had geen
ander resultaat dan dat de dieren er
gens anders neerstreken. Het aantal
sprinkhanen is zo groot, dat het licht
van de dageraad in Las Palmas veel
later dan gewoonlijk doordringt.
Ook in 't gebied van Huelva in Zuid-
Spanje, zijn zwermen sprinkhanen, af
komstig uit Noord-Afrika aangekomen.
Er zijn maatregelen genomen om de
plaag te bestrijden.
f5?
Wat de stand van de werkzaamheden
betreft: het betonwerk van de drie ge
malen is tert aan de pompen gereed.
Over enkele maanden zal het gehele be
tonwerk van de onderbouwen klaar
zijn. Daarna kan worden begonnen met
de bouw van de machinehal, werk
plaats, kantoor enz. Met de montering
van de aandrijvende aggregaten wordt
Het gat in de Knardijk, welke loopt
tussen Harderwijk en Lelystad, en niet
minder dan 23% km. lang is, dat ver
moedelijk op 28 October zal worden
gedicht. Zoals bek>end werd met dt
bouw van deze dijk eerst in Harder
wijk begonnen in het voorjaar van 1951.
Men ging in 1954, nadat het werk doen
de droogmaking van Schouwen-Duive-
land bijna een jaar had stilgelegen, in
snel tempo ook bouwen aan de dijk
vanuit Lelystad. Duidelijk is de over
kant van het gat met de kranen aan
het werk te zien.
zomer 1955 gestart
De schutsluis bij Ketelhaven is gro
tendeels voltooid, maar die bij Lely
stad is nog slechts gedeeltelijk gereed.
De Hardersluis werd dit jaar reeds voor
de scheepvaart opengesteld, de sluis hij
Kampen werd deze zomer aanbesteed en
zal einde 1955 wel klaar zijn. De bouw
van de brug bij Elburg Wordt binnen
afzienbare tijd aanbesteed.
ming werd 1
Morgen zal het honderd jaar geleden
z(jn, dat het aartsbisdom Utree
Koninklijk Besluit toestemming
verleend het landgoed Sparrendaal bij
Driebergen aan te kopen voor de bouw
van een groot-seminarie. Een van de
wensen, die mgr. Joannes Zwijsen bij
het bestijgen van Wiilibrord's zetel voor
ogen stond, kon toen in vervulling gaan,
al waren met het K B. alle moeilijkhe
den nog niet opgelost. Kort tevoren had
de Aartsbisschop een Mandement uitge
vaardigd, waarin hjj schreef „niets vuri
ger te wensen dan ons aartsbisdom in
het bezit van een seminarie te stellen
en de zekerste overtuiging te koesteren
dat Wij voor onze kudde niets heilzamers
kunnen verrichten". De wens was begrij
pelijk. want het Mandement vervolgde:
„Al de overige bisdommen in Nederland
hebben hunne eigene opvoedingsgestich
ten voor de dienaren des Heiligdoms".
En even verder: „Utrecht alleen mist
zulk eene instelling en bevond zich daar
om tot dusverre in de noodzakeliikheid
van zijne voor den arbeid in 's Heeren
wijngaard bestemde jongelingschap ter
opleiding naar elders te zenden. Wij
moenen deze toestand niet langer te mo
gen doen voortbestaan".
Het „elders" was Warmond, dat in
1842 door de Propaganda Fide de theo
loganten toegewezen kreeg, toen het
groot-seminarie in 's Heerenberg op last
van de regering gesloten werd. Dit was
het einde van een merkwaardige ge
schiedenis, die aan de oprichting van
het nieuwe seminarie voorafging en de
gemoederen in het aartsbisdom vele ja
ren bezig heeft gehouden.
Het was in de tijd, die Rogier in zijn
gedenkboèk met „de opgang naar her
stel" karakteriseert, dat de aartspries
ters van Holland, Zeeland en Utrecht
zich beraadden over het stichten van
een eigen seminarie om de dure oplei
ding in Leuven overbodig te maken.
Voor een bedrag van 250 gulden per jaar
werd in 1799 het kasteel te 's Heeren-
Huize Sparrendaal werd niet
afgebroken; het bleef als particu
lier woonhuis in gebruik. Het
aartsbisdom onderhandelt thans
over verkoop aan de gemeente
Driebergen, die in het historische
gebouw thans precies tweehon
derd jaar oud haar gemeente
huis wil vestigen. De voorlopige
koopacte is reeds getekend. Het
wachten is thans op de goedkeu
ring van Ged. Staten. Behalve het
huis zijn in de verkoop ook twee
poortgebouwen en drie ha. grond
begrepen.
verstoppen? Bovendien werd de revol- lijk nemen, dat hij er inderdaad inge- andschap soms camouflage en speel-
ver gevonden dicht bij de plaats waar vlogen is. Enfin: Zonsveld begreep, dat den die twee onder één hoedje? Ik voel-
Bak hem verraste en als Belfort het zijn rol van beeldhouwer niet zo safe de dat ik voor de oplossing van het
wapen zo^ nonchalant zou hebben weg- was als die van Hazelaar en dus bleef raadsel stond, te meer omdat ik mij
Pa bestaan. herinnerde hoe zij zich steeds met el-
Mijn onderzoek in alle eenzaamheid kaars alibi dekten. En plotseling vlo-
op Geerling's kamer bracht veel aan gen mij Mickey Tienhoven's woorden
vast, dat^de ^afstand groter moest zijn het licht. Je herinnert je nog dat ik door de gedachte, toen hij het dienst-
ji het venster zag meisje vroeg, of Hazelaar flink gege-
gegooid, dan had het van zo'n korte af
stand nooit tot de kolf in de aarde kun
nen dringen. Daarom stond het bij mij
en ik dacht direct aan één der achter- zei, toen ik dat touw uit h«
CjCti iveaeri. r tiers romein ramen van het pension. Jij en Bak ver- hangen: ,,Daar klopt iets niet!" Eerst ten had! Ik realiseerde mij tevens,
-■ klaarden mjj voor gek, omdat ik Bel- dacht ik, dat agent Scholten in de tuin dat wij Geerling en Hazelaar eigenlijk
forj 2iet Jopen
101) aan, dat
slim Wcis viil 4ll uwiu\ci Ct ii uöiuc t
Men gaat toch handdoek verraden met een brandeiide 'sigaret.,
naar bed! En bovendien, men reageert
gen. De knoop om de spanjolet was was Geerling, met
toch niet bii het horen van een schot Van dit moment af concentreerde ik wèl stijf aangetrokken, doch niet zó één en dezelfde persoon! De aan de
door naar een handdoek te grifpen- Ik al aandacht op Geerling, de stijf, of k kon hem met m'n vingers binnenzijde afgesloten deur in de kle-
voefde als T ware meteen dat deze beeldhouwer, zonder echter nog het gemakkelijk lospeuteren. Indien een renkast werd mij nu opeens een logisch
voeiae ais t ware meieen, aat deze 6. nprsnnn a s PppH no- Pono„ Hit foit TL- nnonHo hssr nn «olHpa honnnH
handdoek eediend had om de revol minste vermoeden te hebben van zijn zwaar persoon als Geerling langs dit feit. Ik opende haar en weldra bevond
ver te vertereen Je zult begrijpen hoe" dubbelrob Het zoveelste verhoor in de touw naar beneden was geklommen, ik mij in Hazelaar's kamer. Ook deze
Ik rnii Yoeide toen Verraart me" "°n conversatiekamer kan ik gevoeglijk da" had; de knoop véél vaster moeten onderwierp ik aan een nauwkeurig on
evenals de noodkreet van
ik mij voelde, toen Verraart met zijn
mededeling kwam! Dit leidde er toe, °versiaan,
dat ook Belfort als dader in aanmer- pak, toen h;j tot de ontdekking kwam
king kwam vooral vanwege de- verdach- Geerling verdwenen was. Met recht
te wijze, waarop hij zich op het tijdstip tl was verdwenen.voor eeuwig
zitten! Van dit ogenblik af vermoedde derzoek, waarbij ik tevens de vermom-
ik, dat Geerling zich nog in het pen- ming tussen de singels van de stoel
sion bevond. Maar hoe was dit moge- vond. En nu moet ik je iets geks ver-
lijk? We vonden zijn deur immers aan tellen, Drost, iets, wat uit zuivere
van de moord in de achtertuin had nn want thans moes t'Zonsveld wel één de, binnenzijde afgesloten? En de sleu- intuïtie voortspruit. Op Hazelaar's ta-
gehoudem En ook hef motief was erL. van zijn rollen opgeven. Ik wenste im- tel stak noe ln het sIot! Terwnl ik zo fel stond een flesie watervaste Oost-In-
Belfort was ervan overtuigd dat Tien- mers alle pensiongasten te verzame-
hoven in zekere relatie stond met zijn jen, zonder rekening te houden met on-
vrouw! Toen ik echter zijn revolver deHmge ruzies. Dus moest Hazelaar be
vond, stond het voor mij vast, dat hij nedef1 blijven en Geerling als logisch
de dader niet was, niet zozeer omdal &evolg verdwijnen.
tel stak nog in het slot! Tepvijl ik zo fel stond een flesje watervaste Oost-In
stond te peinzen viel mijn oog plot- dische tekeninkt, met het merk ,,De
seling op de scheerkwast". Zon". Daarnaast een pakje, dichtge-
„Een wat?" stootte Drost er ver- bonden met een touwtje en een etiket
baasd uit er °P vanDe Zon Dlt ls °P Zlctl-
T1 zelf niet zo merkwaardig, maar het viel
mij op, dat dit pakje blijkbaar bezorgd
ik het wapen vond. We wisten irrtmers, ,,Maar waarom gaf Zonsveld zijn rol dat Pa Hazelaar gezegd had, dat hij ot «feehaald moest worden er
dat de moordenaar een buitengewoon van beeldhouwer op en niet de rol van de beeldhouwer had gezien met inge- stonrl |een adres od en er was s-een
sluwe kerel was en zou je nu werkelijk de tekenaar Hazelaar?" vroeg Drost. zeept gezicht en dat deze zich nog even frankepryetroi nn cpniaktt Kpnt h»,»
denken, dat Belfort aangenomen dat ,,Die vraag had ik verwacht. Haze- scheren moest? Merkwaardig Drost, ,„„r j„ fahriWant 7nnsvp'iH'z" ,-mcp -,C
hij de moordenaar was zó stom zou laar voelde intuïtief, dat hij Bak over- maar de scheerkwast van Geerling was mij ,f 7n ia ri„n triP,.fi
zjjn geweest om zijn revolver hup... mét tuigd had, toen hij zich slapende hield kurkdroog! Hazelaar had dus y J
een boogje tussen z'n boerenkoolplant- en daar we weten, op welke wijze Zons- gelogen, maar, waarom? Om de beeld
jes te werpen? Had hij het wapen dan veld zijn verschillende rollen heeft uit- houwer in bescherming te nemen? Maar
niet beter even onder de aarde kunnen geheeld, mogen we 't Bak niet kwa- hij was toch zijn vijand! Was deze vij-
De Amerikaan Joseph Sidney Petersen is door de „Federal Grand Jury"
te Alexandria in de staat Virginia formeel beschuldigd van het zich weder
rechtelijk toeëigenen van defensie-geheimen en andere geheime gegevens
om die tot voordeel te laten strekken van een buitenlandse mogendheid.
Petersen is onmiddellijk voor rechter Bryand geleid en door hem verhoord.
De feiten, die Petersen ten laste worden gelegd, zouden zich hebben afge
speeld tussen 1 Maart 1948 en 31 December 1952. Hij had toegang tot geheime
documenten door zijn werkzaamheid op het „National Security Agency", een
zeer geheime afdeling van het Amerikaanse ministerie van Defensie. De bui
tenlandse mogendheid, die Petersen's mededelingen heeft ontvangen, zou
Nederland zijn, ofschoon het in de aanklacht niet wordt genoemd. Volgens
United Press is de naam van de Nederlandse officier, aan wie Petersen zijn
inlichtingen zou hebben doorgegeven, J. A. Verkuyl.
Hij is niet, zoals eerst werd gemeld,
generaal, maar kolonel. Wel is hij tij
dens de tweede wereldoorlog op het
nippertje ontsnapt uit het toenmalige
Nederl.-Indië. Hij onderhield in Wasn-
ington het contact tussen het Neder
landse leger en Amerikaanse militaire
instanties.
Kort na de oorlog moet de Neder
landse officier naar Nederland zijn te
ruggekeerd, maar later heeft hij, naar
men aanneemt, verscheidene bezoeken
van min of meer lange duur gebracht
aan de Verenigde Staten.
Van officiële Nederlandse zijde is
meegedeeld, dat de uitwisseling van
technische gegevens over het verzame
len van inlichtingen tijdens de oorlog
geschiedde met medeweten van de Ame
rikaanse regering, en dat men meen
de, dat Petersen ook na de oorlog han
delde met toestemming van zijn rege
ring.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft daarop meege
deeld, dat men niet twijfelde aan de
goede trouw van de Nederlandse rege
ring, maar dat Petersen die toestem
ming niet bezat.
David Lawrence van de N. York He
rald Tribune noemt het onbegrijpelijk,
dat de Nederlandse regering bijna vijf
jaar lang documenten van zeer geheim
karakter heeft ontvangen, zonder dat
die documenten in alle gevallen betrek
king hadden op Nederland.
De officiële Nederlandse verklaring,
zo zegt LawTence, schept meer raad
sels dan ze oplost en hp vraagt zich
af, welke instantie in Den Haag steeds
de gegevens van Petersen heeft geac
cepteerd, wie ze onder ogen heeft ge
had en wat ermee is gebeurd.
hadden
dat
lazelaar
andere woorden:
(Slot volgt)
berg gehuurd, zonder medewerking van
Haarlem echter, dat inmiddels in War
mond een eigen seminarie had opge
richt
Vooral onder leiding van de jeugdige
president Terwindt kwam het seminarie
tot grote bloei. Desondanks (leed
aartspriester Gisbert Vermeulen bij de
vice-superior Antonucci pogingen tot
opheffing, omdat 's Heerenberg niet in
het Utrechtse, maar in een Gelderse uit
hoek lag. Antonucci benoemde een com
missie, maar ondertussen richtte Ver
meulen op eigen gezag een verzoek tot
de regering om het groot-seminarie naar
Culemborg te verplaatsen en samen te
voegen met het bestaande klein-semi-
narie. De regering meende, dat het ver
zoek van de aartspriesters afkomstig
was en stemde toe, hoewel Culemborg
te weinig ruimte bood. De regering bleef
bij haar besluit; er bleek toen geen an
dere oplossing te zijn dan de filosofen
naar Culemborg en de theologen naar
Warmond te zenden.
Toen het Mandement verscheen, had
mgr. Zwijsen zijn plannen reeds klaar. In
Rijsenburg was namelijk het landgoed
Sparrendaal te koop aangeboden voor
tachtigduizend gulden en de Aartsbis
schop had onmiddellijk toegeslagen, zo
als de huidige president van het semi
narie, mgr. G. C. Hartmann, enige jaren
geleden in „Omhoog" beschreef. Op 14
Juli 1854 droeg de familie Van Rijcke-
vorsel het gebouw met 35 ha bos en wei
land over.
Huize Sparrendaal was toen precies
honderd jaar oud. Het werd in 1754 ge
bouwd als zomerverblijf van de Utrecht
se burgemeester Jacob ter Berck. Hoe
wel het gebouw een degelijke indruk
maakte, achtte mgr. Zwijsen het toch
niet geschikt voor seminarie en liever
dan een ondoelmatig gebouw in te
richten, laadde de voortvarende aartsbis
schop een nieuwe schuld op zich door
een geheel nieuw gebouw te laten zet
ten.
Reeds in het Mandement had hij ge
waagd van hulp der gelovigen. Een
algemene geldinzameling leverde daar
na zóveel op, dat niet alleen het land
goed, maar ook reeds een deel van de
nieuwbouw betaald kon worden. De
uitslag van de inzameling bereikte
mgr. Zwijsen terwijl hij in Rome de
dogmaverklaring van Maria's Onbe
vlekte Ontvangenis bijwoonde. En zó
enthousiast was hij over het resultaat,
dat hij onmiddellijk een particuliere
audiëntie aanvroeg om de Paus zelf
het goede nieuws te vertellen.
Ondertussen bestond het nieuwe
groot-seminarie feitelijk reeds. In 1854
werden de afgestudeerde filosofen niet
meer naar Warmond gezonden, doch
bleven zij in Culembprg om er ook
theologie te studeren.
Reeds in 1855 werden de fundamen
ten van de nieuwbouw gelegd en in het
voorjaar van 1856 kon de bovenbouw
naar het plan van architect H. J. van
den Brink worden aanbesteed. De aarts
bisschop stond zelf op de steigers om te
zien hoe het werk vorderde en 8 Sep
tember 1857 kon hij geestelijkheid en
gelovigen mededelen, dat het semi
narie behalve de kapel gereed was
om op 7 October 50 studenten te ont
vangen. De giften waren zó groot ge
weest, dat de Aartsbisschop, zoals hij in
een herderlijk schrijven mededeelde,
voor de verdere voltooiing van het se
minarie geen beroep meer op de gelo
vigen behoefde te doen.
In de tijdelijke kapel droeg mgr. Zwij
sen op 8 October de eerste H. Mis op in
het nieuwe groot-seminarie, dat toen
haar heilzame arbeid begon onder lei
ding van president Andreas Ignatius
Schaepman, die later de ijverige bouwer
als aartsbisschop zou opvolgen.
