„Het is gebeurd, de bui is over
Paraat dijkleger worstelt met
dreiging van nieuwe catastrophe
Het KERSTSPEL betrekt de hele mens
bij bet heilig gebeuren
Militairen op wacht bij
'e punten
Woeste golven stormden op
de kust aan
Gevaar voor Groningen
vrijwel geweken
Harlingen haalt verlicht adem
H
DEENS schip waarschijnlijk
met man en muis vergaan
Kinderen gered uit
brandend huis
Ergens pijn
MEENK's
POEDERS
Nergens pijn
Weer vier Russen
terechtgesteld
Nijhoff's „Ster van Bethlehem nog
Kostbaar koffertje
Twaalfhonderd mail geconsigneerd
Fascinerend schouwspel aan
IJmuidens strand
Militaire orders
t.w.v. 17/4 millioen
KREET VAN BEVRIJDING IN BEDREIGD GEBIED
Door bemanning van
reddingboot
De K.V.P.-fractie en het
liftverbod
Aanhangers van Beria
DRAADOMROEP
B fi9flC
LITERAIRE KRONIEK
Studiedagen kleuter
onderwijs
VRIJDAG 24 DECEMBER 1954
PAGINA 5
Onjuiste opvattingen over
haar houding
njt zit er
véél dichter btj
U boort bet fijnste het best!
Katholieke Illustratie
J cto ctnnrl Irrootr wnc Hp niti'np'hf
(Van onze speciale verslaggever)
„Het is gebeurd, de bui is over." Dat had een kreet kunnen zijn, een kreet
van bevrijding, waarin zich de spanning ontlaadde van de duizenden man
nen die met rubberlaarzen en oliejassen aan van Woensdagavond af de
wacht hebben gehouden aan de dijken langs, onze kust, gezwoegd en ge
sjouwd hebben met zandzakken en tenminste zes en dertig uur lang geen
bed hebben gezien, slechts ziedend water en neerstriemende regen.
„De bui is over." De man die het zei, zei het met een zucht van verlich
ting, maar ook alsof het niet belangrijk was, alsof nu plotseling andere
dingen waarde voor hem hadden gekregen, een glas cognac of alleen maar
warme melk bijvoorbeeld. Het is frappant te zien hoe mannen zich plotseling
fanatiek en met schijnbaar niet te remmen energie in de strijd kunnen
werpen en, wanneer die strijd zijn zin heeft verloren plotseling indolent
worden voor hetgeen zij gedaan hebben, zichtbaar vergeten wat geweest is
en terugkeren naar een burgerlijk bestaan, dat scherp in tegenstelling is
met de dynamiek van hun heroïsch gevecht. Zij zien plotseling grauw van
vermoeienis én je zou medelijden met hen krijgen terwijl zij enkele uren
ervoor slechts bewondering afdwongen.
Drie dagen lang heeft een ziedende
storm de kust geteisterd. Steeds hoger
werd het water tegen de nog maar
kort herstelde dijken gejaagd. Honder
den mensen werden voor de tweede
maal in twee jaar met doodsangst in
hun hart uit hun huizen gejaagd. In
scholen, kazernes en hoog gelegen ca-
fé's dromden zij samen.
Donderdagmiddag was de redding
boot „Koningin Wilhelmina" van Stel
lendam gealarmeerd voor twee sche
pen, die ter hoogte van Willemstad
in nood zouden verkeren.
Het bleek loos alarm te zijn. De
bemanning van de reddingboot ging
in Willemstad even aan wal, waaroij
zij, lopende door een straat, een huis
ontdekte, dat in brand stond.
De mannen gingen hier naar binnen
waarbij bleek, dat zich in het huis
drie kinderen bevonden. Deze werden
door hen in veiligheid gebracht. Zij
wisten de brand te blussen.
Inzake de houding van de Katholikee
Tweede-Kamerfractie bij de stemming
over de motie-Vermeer blijken onjuiste
opvattingen post te vatten. De Centrale
Propagandadienst van de Katholieke
Volkspartij vestigt er daarom de aan
dacht op, dat de fractie bij de stem
ming over de motie-Vermeer niet ge
bonden was. Ook heeft geen der frac
tieleden zich aan de stemming onttrok
ken.
De heer Fens wist van de minister
de toezegging te verkrijgen, dat de
vrijstelling van reiskosten van dertien
op zeventien keer per jaar werd ge
bracht.
Daar ook vrij reizen met Kerstmis of
Nieuwjaar wordt gegeven, komt deze
verruiming, voor hen, die achttien
maanden in dienst zijn na aftrek van
de eerste opleiding en oefeningen, prac-
tisch hierop neer, dat de dienstplichti
gen nagenoeg iedere veertien dagen
vrij reizen hebben.
Voorts wordt opgemerkt, dat door
de interventie van de heer Fens de
minister zich in principe bereid ver
klaarde de kostwinnersvergoeding te
verhogen, indien de zoon, die in dienst
is, bijdroeg in het gezinsinkomen (vast
stelling gezinsmaximum)
Kinderen legden ze op enkele stoelen
onder jassen te slapen en zelf schaar
den ze zich rond de kachels, nerveus
lachend om elke grap die door mensen-
die-het-niet-laten-kunnen werd gedebi
teerd.
De Noord-Westhoek van Brabant
verkeerde in een rampstemming. In
Lage Zwaluwe, Zevenbergsehoek,
Moerdijk, Noord Schans, Dintelsas en
Dinteloord waren vele huizen verla
ten. De benedenverdiepingen waren
leeg. De bewoners hadden hun meubi
lair. en andere bezittingen op de zol
ders opgeslagen. Zelf hadden zjj de
wijk genomen naar hoger gelegen
plaatsen. In scholen, café's, ontspan-
ningszal'en, bü vrienden en bekenden
hadden zij onderdak gevonden. Gis
termiddag, vóór de vloed zijn hoog
ste stand kreeg, was de uittocht be
gonnen. Weer zaten oude verkleum
de vrouwen op open militaire jeeps,
weer duwden moeders kinderwagens
met hun kroost en enkele bezittingen
voort over debemodderde wegen,
langs militaire colonnes en mannen
met zandzakken die in tegengestelde
richting liepen.
Weer brandde diep in de nacht licht
in de café's waar doornatte bemodderde
mannen samendrongen rond de tapkast
om een borrel of een kop koffie met
cognac.
De situatie was dreigend. Op ver
schillende punten bereikte de vloed
gistermiddag hoogten die slechts uiterst
weinig verschilden van die van de ramp
zalige nacht van de eerste Februari,
thans bijna twee jaar geleden. De af
kalving van de dijken was op veel plaat
sen schrikbarend. De storm had een al
les vernielende kracht. Wanneer hij in
de namiddag niet in kracht was af
genomen waren de gevolgen niet te over
zien geweest en zou een herhaling van
de Februariramp terecht gevreesd zijn.
Wij hebben enkele mensen de vraag
gesteld of zij onder dezelfde omstandig
heden rustig naar bed zouden zijn ge
gaan wanneer zij de Februariramp nilt
hadden meegemaakt. Wij kregen ten ant
woord dat zij rustig zouden zijn gaan
slapen.
„Och, wij hebben wel meer stormen
meegemaakt waarbij het water tot de
kruin van de dijk steeg. Maar wij heb
ben altoos op de dijken vertrouwd. Wan
neer dat vertrouwen eenmaal is ge
schokt slaap je nooit meer rustig wan
neer een gemene wind uit het Noord-
Westen het buiswater tegen de voordeur
opjaagt. Vroeger was er ook een soort
dijkwacht. Maar nu ook de regering is
gealarmeerd en duizenden militairen
zendt, word je nerveus en wordt- de
ernst van de toestand veel sterker aan
je opgedrongen dan voorheen."
Advertentie
kiespij"'
hoofdpij"'
Opnieuw zijn vier aanhangers van de
voormalige Russische politie-chef Beria
terechtgesteld. Een hunner is Abakoe-
mov, die in 1916 Beria opvolgde als
minister van Staatsveiligheid. De ande
re drie zijn gewezen ambtenaren van
dit ministerie. Een aantal andere be
schuldigden is tot gevangenisstraffen
veroordeeld. De doodvonnissen die door
het militaire college van het Opperste
Gerechtshof zijn uitgesproken, zijn reeds
voltrokken.
Abakoemov en zijn medebeklaagden
zijn ervan beschuldigd evenals Beria
acties te hebben ondernomen, die de
staat en de Russische intelligentsia in
gevaar brachten. Zfj hebben valse aan
klachten ingediend tegen hoge staats-
en partijfunctionarissen. Deze zijn be
reids gerehabiliteerd. (UP-Rtr)
Advertentie
m&) A donderwolken J"
„Net, bij de mtzending, bedoel ik.
Ik heb Draadomroep thuis.
Die heep zuivert studioklank."
wHoe komt dat?" „Ne*, omdat je
de mmuaamste statiom oner eigen
lijnen, dmd m je kamer krijgt'.
Dat k takwerk, hoor..
Aan PTT kunt U het overlaten,
te zorgen voor een ideale ont
vangst. De nieuwste snufjes in de
Draadomroep-apparatuur werken-
er aan mee om U het ongestoord
genot van Uw uitverkoren" pro
gramma's te garanderen. Draad-
omroep is zuinig op Uw geld en
op Uw stroom, maar royaal met
de geluidskwaliteit. En dat ver-,
velende zoeken en bijstellen neemt
PTT U óók uit de hand. Eén
draai aan de knop - en
•Als U in het gebied van een gemo-
derniseerd 4-programma-net wpont.
geeft storingvrije studioklank
steeds onovertroffen
A e behoefte van de mensen, om hefc kerstgebeuren in een spel te verzin-
t nelijken, is zeker niet iets van deze tijd. Het is een diep ingeschapen
behoefte, die slechts in onze landen eeuwenlang niet aan haar trekken
kon komen. Veel goeds heeft de oorlog niet op zijn kerfstok, maar feit is in
elk geval, dat hij fti de duisternis der bezettihgsdagen in ons weer het gevoel
heeft gewekt, dat wij met ziel én zinnen betrokken dienen te zijn hij het myste
rie, dat de Christenheid op 25 December viert. En dit nu doet het Kerst-leken
spel, dat de hele mens actief bij het wonder betrekt en er een eeuwig-actueel
gebeuren van maakt.
schijnt Nijhoff's toon zich van de ge
wone gesprekstoon te onderscheiden.
Toch bevat dit „slechts" precies dat
gene, waardoor deze taal poëzie is en
geen veredeld proza.
Hoe heeft Nijhoff deze spelen zelf be
schouwd?
De uitgave van „Het Heilige Hout"
voorzag hjj van een Opdracht, die als
het volgt begint: „Dit boek is de
voortzetting van een levenswerk van
mijn moeder. Zjj placht zij is heil
soldaat geweest aanvankelijk voor
meetings in de zalen van het Leger,
later voor samenkomsten in haar
huis, bijbelse stukjes te schrijven, die
door de jeugd werden uitgevoerd en
„zangdiensten" heetten. Ze beston
den uit samenspraken en liedjes, de
eerste aan de evangelies, de tweede
aan bekende zangbundels ontleend.
De taal was oprecht, ongekunsteld en
zonder ijdelheid. Hetgeen ik weet
het maar al te goed zeldzaam is.
Toen mijn moeder stierf, liet zij mij
een reiskoffertje na, dat haar zang
diensten bleek te bevatten, deels in
handschrift, deels gedrukt op geelge-
worden strijdkreetpapier. Bij mijn tal
rijke verhuizingen gedurende de laat
ste twintig jaar, heeft dit koffertje,
dat daar blijkbaar op berekend was,
mij altijd vergezeld.
Het was in 1941, dat de dichter Mar-
tinus Nijhoff op verzoek van de le
kenspelleider Ben Albach een spel
schreef, dat opvoerbaar was voor en
door de jeugd van verschillende ge
zindten. Maar reeds in de vooroorlogse
jaren maakten katholieken als protes
tanten belangstellend kennis met wat
o.a. de Duitse expressionisten op dit ge
bied presteerden. Een Duits gezelschap
onder leiding van Haass-Berkow kwam
hier voorstellingen geven van een
.Weihnachtsspiel aus dem bayerischen
Wald". Reeds in de twintiger jaren
voerde een Haagse predikant, ds. Sirks,
met een aantal jongeren een Kerstspel
op. Ook in katholieke kring ontbrak het
niet aan pogingen het Kerstgebeuren
door leken tot uitbeelding te doen-bren
gen.
Een bijzonder inspirerende invloed
ging en gaat nog altijd uit van de
Franse toneelschrijver Henri Ghéon
(1875-1944). Deze ontdekte de charme
voor het volkstoneel van tal van
middeleeuwse heiligenlevens en gul
den legenden. Meer dan zestig zo
genaamde „mirakelspelen" heeft
Ghéon op zijn naam staan. Met een
eigen gezelschap, „Les Compagnons
de la Notre Dame" trad hij jarenlang
op als propagandist voor de speel
baarheid van deze vroom-getuigende
In Willemstad was men met een nieuwe waterkering nog niet geheel gereed. Met man en macht werd Donderdag bij
zéér hoog water het werk verder uitgevoerd! Op de voor grond burgemeester Cor van der Hooft, die zijn kranige
werkers bij een vlie gende storm aanmoedigde.
gelegenheidsstukken. Wij mogen in
dit verband Ghéons „Kermisvolk op
Kerstmis" niet ongenoemd laten. Het
werd bij herhaling door Nederlandse
liefhebberijspelers ten beste gegeven
en doet het nog altijd uitstekend.
Merkwaardig is, dat hoegenaamd geen
Nederlandse schrijvers de door Ghéon
gecreëerde tradities weten voort te
zetten, de bemoeienissen van „Ons
Lekenspel" te Bussum, dat dit jaar
zijn twintigjarig bestaan viert, ten
spijt.
De Nederlandse oogt aan lekespe-
len, zeker aan die welke op het
Kerstgebeuren betrekking hebben, is
uiterst gering.
Het spel van Nijhoff, „De ster van
Bethlehem", is tot op heden echter het
enige ronduit geslaagde voorbeeld ge
bleven van modern Kersttoneel. Het is
op de meest uiteenlopende plaatsen met
innig succes vertolkt, in kerken en ka
zernes, in concentratiekampen en gevan
genissen, door kerkelijken en onkerkelij-
ken, door de jeugd en door ouderen. Nij
hoff bezigt in dit spel, dat in 1950 sa
men met het Paasspel „De dag des He
ren en het Pinksterspel Des Heilands
Tuin" onder de samenvattende titel
„Het Heilige Hout" werd uitgegeven,
een heel vertrouwelijke omgangstaal.
Slechts door verfijnde rijmwerkingen,
verrassende vergelijkingen en een won
derlijke doorzichtigheid van inhoud
Volgens de tussen het ministerie van
Verkeer en Waterstaat en het ministerie
van Oorlog getroffen regeiing voor de
stormwaarsehuwingsdienst zijn na acht
uur Donderdagmorgen door de desbe
treffende autoriteiten van de Koninklij
ke Landmacht en van de Koninklijke
Luchtmacht de vastgestelde maatregelen
getroffen, eerst in het Zuiden, later ook
in het Noorden des lands. Tengevolge
van deze maatregelen werden in ver
scheidene garnizoenen totaal 1200 mili
tairen geconsigneerd.
De eerste groep van 100 man uit het
garnizoen Haarlem (168ste afdeling zwa
re luchtdoelartillerie) is naar Den Hel
der gezonden en overgezet naar Texel.
Een volgende groep van 50 man uit Oir-
schot (432 bataljon infanterie) is naar
Ossendrecht gedirigeerd. 100 man uit
Rotterdam, namelijk 50 van het corps
mariniers en 50 van de 939ste afdeling
lichte luchtdoelartillerie, zijn bestemd
voor bijstand in de omgeving van 's Gra
vendeel. 200 man uit Oirschot (43ste af
deling artillerie en 43ste eskadron zware
tanks) gedirigeerd naar het gebied van
Waspik, Lage Zwaluwe, Klundert en
Moerdijk. In Stavenisse zijn 150 mili
tairen van het 432e bataljon infanterie
gestationneerd, in Willemstad 50 man
van het korps commandotroepen.
Deze detachementen zijn bestemd om
in geval van nood onmiddellijk ter plaat-
se hulp te verlenen. Op de vliegvelden
Gilze-Rijen, Woensdrecht, Valkenburg en
Deelen staan 40 vliegtuigen gereed om
bijstand te verlenen. De thans getroffen
maatregelen zullen van geen invloed zijn
op de regeling van het Kerstverlof.
Tot nader order zal aan het marineper.
Het Kerstnummer van de K.I. opent
met een artikel over de Amerikaanse
poolbasis te Thule op Groenland en
toont in een serie foto's, hoe de aal
moezenier in de ijzige koude op een
van sneeuwblokken gebouwd altaar in
de open lucht voor de katholieke solda
ten het heilig misoffer opdraagt. J. w.
Hofwijk vertelt over de Kerstviering,
die hij heeft meegemaakt tussen Ne
derlandse immigranten te Perth in
West-Austraiië onder de hete zomerzon.
Er is ook nog een reportage over
„Kerstnacht aan de grens": douane- en
grensambtenaren moeten dan even
goed op hun post zijn als in andere
nachten. Wjllem van Veenendaal ver
telt op interessante wijze over het cha
piter „speciale vluchten" van de K.L.M.
hij heeft daarin een 'groot aandeel ge
had. Jan Glissenaar, van de jeep-ex
pres, schrijft over het probleem van
het grootgrondbezit in Perzië en over
het voorbeeld, dat de Sjah aan zijn rij
ke onderdanen heeft gegeven. Het derde
artikel over de Kolen- en Staalgemeen
schap, wederom rijk geillustreerd, be
licht opnieuw een paar interessante as-,
pecten van deze gemeenschap. Er wordt
verder een beeld geschetst van Kroes-
jev, de economische dictator van de
Sovjet-Unie. Jan Cottaar begint met
een overzicht van het sportjaar 1954.
soneel geen verlof of permissie worden
verleend.
De chef van de Luchtmachtstaf
heeft in oyerleg met de chef van de
Marinestaf en chef generale staf het
personeel en materieel van de Konink
lijke Luchtmacht dat voor eventuele
hulpverlening in aanmerking komt,
geconsigneerd.
Zoals, gelijk bekend, Donderdag
reeds eerder op de dag is geschied ten
aanzien van Zeeland, Noord-Brabant,
Zuid- en Noord-Holland, heeft het Com
mando Rode Kruiskorps zich in de loop
van de middag ook in verbinding ge
steld met de gewestelijke commandanten
in Friesland en Groningen om over de
nodige maatregelen overleg te plegen.
Met tomeloos geweld hebben de gol
ven Donderdagmiddag omstreeks half
drie gebeukt op de duinen bij IJmuiden.
Het water overspoelde het gehele strand
met enorme kracht, woelde en wervel
de aan de voet van de duinen hier en
daar brokken meesleurend naar zee.
De paviljoens kregen het opnieuw zwaar
te verduren, stonden geheel in het wa
ter. In angst en vrees stonden de eige
naars op de duintoppen, de vernielin
gen aan te zien. Het meest zuidelijk
gelegen paviljoen, De Schelp, is op be
tonnen palen gebouwd. Het leek een
eiland temidden van grote schuimmas-
sa's. Het noordelijkste paviljoen, dat
van de heer Ramérman, is in de loop
(Van onze correspondent)
Alle aandacht was Donderdagavond in het Groningse land geconcentreerd
op de bescherming van de 100 km. zeedijken die het land moeten bescher
men, dijken die Woensdag al een geweldige krachtproef moesten doorstaan
en waarin hier en daar gevaarlijk zwakke plekken waren geconstateerd.
De Rijksverkeersinspectie had op de
districtsknooppunten Winschoten, Win-
sum en Delfzijl vrachtauto's in reserve.
Enkele zwakke plekkon bij Delfzijl, bij
Zoutkamp en de zeedijken voor de Em-
mapolder, de Lindhorst Homanpolder
en de Noordpolder werden extra ver
sterkt omdat hier in de nacht van Dins
dag pp Woensdag nog al schade was
aangericht. In de Emmapolder waren
Woensdagnacht vier betrekkelijk grote
gaten geslagen die provisorisch her
steld zijn. Dinsdagavond sloeg in de pro
vinciale zeedijk bij Zoutkamp nog een
klein gat, dat spoedig hersteld kon wor
den. De verwachte hoge waterstand,
die de vorige keren belangrijk over
schreden werd, werd ditmaal gelukkig
niet bereikt. Het water bleef 40 cm.
tot 1 meter berieden de verwachte hoog
ste stand en bereikte in Delfzijl 3.25
m. boven NAP, in Zoutkamp 3.61 en in
Nieuw Statenzijl 3.60 m. Vannacht om
twaalf uur kon uit de centrale post te
Groningen geleidelijk aan de bijzondere
bewaking worden ingetrokken en er rest
te vannacht nog één gebied dat bijzon
dere zorg vergde, namelijk het gebied
van de Westerwoldse Aa nabij Beerta.
Daar het binnenwater niet geloosd kon
worden steeg het water angstwekkend
hoog. Om negen uur gisteravond stond
het water nog 20 cm. lager dan de top
van de bedijking en enkele uren later
was er nog slechts enkele centimeters
speling.
Ook in Friesland heeft men Donder
dag de avond met zorg tegemoet ge
zien en met name in Harlingen, waar
al vroeg in de avond de overspattende
golven tegen de ramen sloegen van
hotel Zeezicht,, dat daar beschermd door
een groot aantal zandzakken aan de
rand van de Buitenhaven staat en waar
van de gevels dropen van opspattend
water. Om dit hotel maakte men zich
echter weinig zorgen. De zorgen van de
Harlingers gingen uit naar de oude
sluizen.
Over de situatie op die eilanden wist
men in Harlingen niets. Met Terschel
ling was geen contact te krijgen, ïnaar
later bleek dat de voorgenomen evacu
atie van enkele dorpen op dit eiland niet
door behoefde te gaan. In Harlingen
wist men ook niet hoe de situatie langs
de kust van de Friese zeewering was.
Doch oolfelders laugs de Friese zee
wering warien alle nodige maatregelen
genomen. Bij Wierum was men er reeds
voor de avond viel in geslaagd de vaart
achter de dijk te dempen om een ver
dere verschuiving en verzakking van de
dijkvoet tegen te gaan; Er waren in
Friesland 400.000 zandzakken geclaimd,
waarvan alleen Donderdag overdag
20.000 naar punten aan de zeewering
werden gebracht. Er werd ook een groot
aantal naar Terschelling verscheept.
van de dag weggevaagd. Het ligt op
een hoop tussen de duinen. De door de
duinen gegraven weg naar het strand,
„De Geul", stond gedeeltelijk onder wa
ter en was versperd met palen, plan
ken en andere rommel, als met reu-
zenhand op een hoop gesmeten.
Rond de Vissershaven stroomde het
water over de kademuren heen. De
schepen waren met extra trossen vast
gelegd en torenden hoog boven de wal-
lekant uit als kwamen zü de wal op
varen. Het water reikte tot aan de vis-
hallen. Een houten keet, die nabij de
Kop van de Haven achter de dienstwo
ningen gezet was, werd door de wind
opgenomen en in brokken de haven in
gegooid.
De westelijk landtong bij de ingang
van de Vissershaven stond geheel onder
water. Hier en daar was nog slechts
een enkele graspol te zien. Uit het ta
lud van het forteiland werden grote
brokken weggeslagen. De meerstoelen
lagen tot de kop in het water. Sche-
veningen-Radio had zijn kelders met
afsluiters gedicht om een onderlopen
als in de rampnacht van 1953 te voor
komen. In het Noordzeekanaal, veilig
binnen de sluizen lagen grote en kleine
schepen, te wachten op beter weer.
Door de sluizen werd, mede in verband
met de hoge waterstand, niet geschut.
Nijhoff verhaalt dan, hoe hij in 1941
(n.a.v. zijn gedichten „De kinderkruis
tocht" en „De soldaat die Jezus krui
sigde") het verzoek kreeg een nieuw
kerstspel te schrijven. Toen ging dat
koffertje spreken. Het „straalde" de
dichter „bemoedigend toe als een ster
in de nacht." Hij ging de zangdiensten
bestuderen, en niet tevergeefs. Wel ble
ken de stukjes zelf niet voor het doel
bruikbaar wegens het beperkte aantal
medespelenden, maar de titels der zang
diensten waren uitermate veelzeggend.
De titels der drie spelen in „Het Heilige
Hout" zijn rechtstreeks aan de inhoud
van het koffertje ontleend. Die inhoud
bleek vooral onderrichtend, toen de dich
ter een vergelijkende studie ging maken
van de talloze Kerst- en Paasspelen uit
vervlogen eeuwen. „Als ik." schrijft hij,
„de dag in de universiteitsbibliotheek had
doorgebracht en 's avonds het koffertje
opende was het alsof oud en nieuw zich
mengden; alsof overlevering en arge
loosheid uit dezelfde bron voortvloeien,
de bron der collectieve ontroering."
Collectieve ontroering
et is deze bron der collectieve
ontroering, die door de Kerstspel-
dichter en door de lekespelers,
bij elke opvoering weer, wordt aange
boord. De bron heeft al te lang „droog"
gelegen. Nu zij weer vloeit, valt het
ons gemakkelijk pok weer contact te
maken met de beieving van het Kerst
gebeuren in vroeger tijden. In tal van
vroegchristelijke en middeleeuwse zang
stukjes onderkennen wij thans weer dra
matiseringen, actieverhalen, geen
leespoëzie. maar „gespeelde taal", die
zich lijfelijk tot de toeschouwer en toe
hoorder richt. Deze poëzie is getuige-
Henri Ghéon (18751944), schrijver
van „Kermisvolk op Kerstmis".
nis ooggetuigeverslag precies zo
als de waakengelen, dorpsvrouwen, her
ders, en andere personnages in Nijhoffs
spel ooggetuigen zijn. Deze poëzie be
trekt ons weer bij het Kerstgebeuren,
door niet alleen de ziel, maar ook de
zinnen tot het wonder toe te laten.
Voor hen geen plaats
Tenslotte nog enkele woorden over het
Kerstspel, dat in Nijhoffs voetspoor
werd ondernomen door Wim Gispen.
Het heet: „Voor Heir geen plaats" 1)
en speelt in Amsterdam, waar de engel
Ariël van God de opdracht krijgt, naar
vier mensen toe te gaan in wier har
ten het Licht der Wereld nog niet is
doorgedrongen. Ariel gaat achtereenvol
gens naar de vrachtrijder Alfred Kop
per, waar de geest van de haat de
komst van het Licht verhindert; naar
John Heder, de hebzuchtige fabrikant,
waar het al niet vee1, anders is: naar
de jaloerse meneer en mevrouw Hil-
terman, die op gespannen voet met el
kaar leven en waar dus geen plaats
is voor een naaste: en tenslotte naar
Heieen Holdertsz, waar de geest van
verbittering hem opendoet. Als Ariël te
leurgesteld terug wil gaan naar God,
komt hij een vreemdeling tegen, die Bar-
abbas heet, en die aan den lijve wéét
wat haat, hebzucht, jaloezie en verbitte
ring zijn, en met wiens getuigenis het
spel dan tot een einde komt.
Het is moeilijk „Voor Hem geen
plaats" op zijn mérites als lekespel te
beoordelen. Het stuk mist ten enen male
de poëzie van Nijhoffs werk. Maar als
poging de herstelde traditie voortgang
te doen vinden, verdient het aanmoedi
ging. De Nederlandse schrijvers, die aan
groot toneel maar niet toekomen, moe
ten in het rijke Kerstthema toch wel
de inspiratie kunnen vinden voor een
spel, waarvan de innigheid en de in
timiteit, van nature aan het thema ei
gen, ook aan de Nederlandse schrij-
versaard eigen zijn.
NICO VERHOEVEN.
1). Wim Gispen: „Voor Hem geen
plaats", een Kerst-lekespel. Uitg. J.
H. Kok N.V., Kampen. De drie spelen
van Nijhoff, „Het Heilige Hout", ver
schenen in 1°50 bij D. A. Daamens's
Uitg. Mij. N.V., te Den Haag.
Onder auspiciën van het Katholiek
Paedagogisch Centrum heeft het Katho
liek Verbond van Leerkrachten bij het
Kleuteronderwijs in Nederland (KAVO-
KO) een reeks studiedagen georgani
seerd, welke staan in het teken van de
onderwijsvernieuwing en gehouden wor
den te Uden op 29. 30 en 31 December
a.s. in het Retraitehuis Volkelseweg 30.
Spelmoment uit Ghéon's bekende stuk „Kermisvolk op Kerstmis", dat in deze
dagen door veel amateur-gezelschappen wordt opgevoerd.
Velen hebben de storm, de regen- en
hagelbuien getrotseerd om bij hoog
water de zee te gaan zien. Ze stonden
op de Kop van de Haven, op de vei
lige hoogte bij de semafore of op en bij
de duinen bij De Geul. Een angsaanja-
gend en tegelijk boeiend schouwspel.
Van de pieren was niets meer te zien.
Overal kolkend en kokend water, mas
sa's schuim, die in tomeloos geweld
heen en weer geslingerd werden. En
ondertussen werden de laatste berich
ten uitgewisseld. Want half IJmuiden
zit in zulke dagen bij de radio en volgt
gespannen de berichten van schepen
in noqd op zee. In zulke dagen demon
streert zich meer dan ooit IJmuiden's
verbondenheid met de zee, als het mee
leeft met de zeeman, die soms zo'n on
gelijke strijd moet voeren tegen de los
gebroken elementen.
De ministeries van Oorlog en Marine
hebben met Nederlandse en buitenland
se ondernemingen opnieuw contracten
voor de levering van goederen en dien
sten gesloten ter waarde van ruim 17
millioen. Het zijn 55 contracten, waar
van er 6 het bedrag van een millioen te
boven gaan. Dit zijn orders voor het ont
graven van veen op het vliegveld De
Peel (1.000.000 gulden), voor het leveren
van camouflagenetten (drie maal
1.442.104,26 en een maal 1.384.563,08)
en voor het leveren van benzine-electri-
sche aggregaten 613.978,40).
Donderdagavond is ten Noorden van Schiermonnikoog het Deense stoom
schip „Gerda Toft" in nood geraakt. Op de noodseinen kwamen verscheidene
in de nabijheid varende schepen toesnellen. Enkele ervan troffen een met
vijftien tot twintig man bemande reddingssloep aan, die door de wilde zeeën
omsloeg. Reddingspogingen hadden geen zin. Men vermoedt dat de „Gerda
Toft" is gezonken. Het schip had 29 man aan boord. Men neemt aan, dat zij
allen zijn verdronken.
De 200 tori metende Nederlandse kust
vaarder „Diet" afkomstig uit Delfzijl,
kreeg Donderdagavond moeilijkheden te
Noordwesten van Ameland. Het is hoog
op het strand gegooid tussen Nes en
Buren. De reddingsploeg van Ameland
heeft de vier koppen tellende beman
ning met het Whippertoestel van boord
gehaald.
Scheveningen radio heeft de scheep
vaart verzocht uit te zien naar het Ne
derlandse motorschip „Peter". De „Pe
ter" is van Brunsbüttel onderweg
naar Boston (Engel.).
Het Deense schip „Cimbria", dat in
de nacht van Dinsdag op Woensdag ten
Westen van Terschelling een defect aan
het roer kreeg, is door de sleepboot
„Holland" Den Helder binnengebracht.
Het Duitse motorschip „Frida Mari-
chen" (76 ton), dat 18 December uit
Kopenhagen is vertrokken met bestem
ming Lübeck, heeft sindsdien niets van
zich laten horen.
De gezagvoerder van de „Koningin
Emma" van de maatschappij Zeeland,
die de dienst tussen Hoek van Holland
en Harwich onderhoudt, heeft het Don
derdagmiddag niet verantwoord geacht
naar de Hoek te varen en heeft be
scherming gezocht onder de Engelse
kust. Aan boord bevonden zich onge
veer 350 passagiers. Alles is wel aan
boord.
Een dergelijke vertraging heeft zich
in de geschiedenis van de maatschap
pij Zeeland nog niet voorgedaan. Dat
de gezagvoerder van de „Koningin
Emma" dat besluit heeft genomen,
geeft enige indruk van de kraebt
der elementen. Verwacht werd dat
het schip vanochtend in de Hoek zou
aankomen.
De 34 Grieken, die zich aan boord
bevinden van het Panamese schip „Ka-
tingo", dat bij Bergen aan Zee boog op
het strand zit, schijnen zich aan boord
niet prettig te gevoelen. Zij hebben de
wens te kennen gegeven het schip te
verlaten. Het station Egmond aan Zee
heeft daarop een verbinding met het
schip tot stand gebracht en bijna alle
leden van de bemanning met het whip
pertoestel van boord gehaald.
Het lichtschip „Goeree" dat enkele
dagen geleden al 800 meter in Ooste
lijke richting „krabde" (met de ankers
over de grond) is Donderdag nog eens
dertienhonderd meter in Zuidoostelijke
richting verschoven. Het lichtschip Ter-
schellingerbank is anderhalve mijl in
Oost-Zuidoostelijke richting verschoven.
