In
de Amerikaanse keuken is
wat dienst doet verborgen
alles
M
IJmuiden aan de leiding
m de damcompetitie
c,
w
Winst voor Van Oosterhout, verlies
voor Lütgehetmann
c
J
ROMANTIEK ROND
ORION
De zweer van Don Lucas
Dt
vrouw moet so min mogelijk
huishoudelijk werk doen
Cr,
ote zege op
€z Samenzijn
HogGovmmuRNgoi
Miliij en Czerniak tezamen
op de eerste plaats
Sterrenreus aan de winterhemel
JUAN ANTONIO DE ZUNZUNEGUI
ei* op barkruk
Eti
Bakker jr. kampioen
van Groningen
Weer nederlaag
van Pilnik
Domingo laat verstek gaan
■y
sr
w
VRIJDAG 14 JANUARI 1955
PAGINA 7
EFFICIENCY IN OPTIMA FORMA
11
V
afepef
°a lSlr juist partlJ op! Re"
0 \v et borri maar' gezien de situa-
scjti>h zeer pijnlijk voor Metz.
'^..veeiailfede 9itslaS van deze
I lJd was. gsteUing gespeelde
l^NTSE PROFS
HOGEDEREN
sii
Vorst in het Noorden
Europees kampioenschap bandstoten
J. H. DONNER
K.N.S.B. -programma
CHIRON niet in
Rallye Monte Carlo
Wielrenners pelgrimeren
In Groningen
Wim van der Voort
rijdt Zaterdag
Centrale training van
hockeyspelers
Regen spelbreker te
Val d'Isère
door
Uit het Spaans vertaald door dr. G. J. Geers
;r
is
V/W
Misvormde gestalte
aff i!c u voorstellen: de Amerikaanse keuken. Men zou er bijna „salon"
effen zeggen, als rrien niet rilde van de atmosfeer van die smette-
rn.odern 28 en letterlijk vlekvrije keukens, die onmiddellijk associaties aan een
kelijke 0V*-ratievertrek wekken, waar men instrumenten en minder aantrek-
tk h h ïu*ksvoorwerpen kies en ordelijk heeft weggeborgen.
l>i] de h an9zamerhand heel wat Amerikaanse keukens gezien. Op het land
in huizen6™' tn de stad in kleine flats, in mooie particuliere woningen en
komt kriLfVan tie gemiddelde Amerikaanse familie. Maar waar men ook
9eW. dat rnen tie indruk, dat de Amerikanen het grootste deel van hun
2e hebbenZt aan hun woninginrichting besteden, aan hun keukens uitgeven.
"0e meer ,"Qr een goed argument voor: hoe moderner de keuken is uitgerust,
efen "Jd gespaard kan worden. Bovendien, ook vanwege dat tijd sparen,
z°veel «.^"6 Amerikanen in de keuken, weshalve de Amerikaanse industrie
en )-ne„)C,dackt aan dit vertrek besteedt, dat de meest nederige voorwerpen
zo aan p er "niet alleen elegant en gestroomlijnd zijn geworden, maar ook
vhkken w in. elkaar zijn gevoegd en gepast, dat ze in rustige .lijnen en
aa"doen Tuirnle evenwichtig vérdelen en de moderne zitkamer concurrentie
.Jets ann
jjl'n oMbiSerf 's men er van houdt
"'eten aé utlch en avondmaal te ge-
y°rtn v een aanrecht, dat men de
a ar Rian een bar gegeven heeft, en
?al2itten e,n kroost op barstoelen mee
s bestó sof men zich in het eerste
ca^etaria bevindt. Maar bij
egrip Jen ..staat dat merkwaardige
>rop'. 2ij van „efficiency" hebben,
haar vrouw is koningin in het ge-
hLrnoet huishoudwerk zoveel mo-
29 aard worden ook omdat
?°c'ale n ?.n® buitenshuis werkt of veel
tafels w^j 'teiten op zich neemt en
?ÜP, Pii?u n alleen nog maar op Pa-
t 11 Zelfs sieren en Kerstmis gedekt,
{elbedeuv dan vaak met plastieken ta-
lr">en. ngen of met gehuurd tafel-
Van
Arnerj,"et standpunt van de moderne
ten pl:a:"en zijn hun keukens wonde-
dag jj" 'dromèn.Wanneer men over
kijk» Jfnderne keuken van een or-
ziet u, Amerikaanse vrouw betreedt,
asten hechts blanke vlakken van
"en. I en aanrecht, maar geen pan-
P°tienp?en nekken met doeken, geen
Illsgeliii.S' ket fornuis schijnt zoek en
W°r(j dks is (je oven onvindbaar ge-
biers 2elfs de keurigste vuilnisem-
Verdw automatische deksels zijn
e„ ahen. Men betreedt een geheim,
dat v st°floos vertrek, en als men
zich ,°°t het eerst ziet, voelt men
Schar, u s iemand, die in vol gezel-
•bodpt bekent, dat hij in jaren geen
(V Gtle schrijvers heeft gelezen,
i- brpP nooit in een dergelijke situatie
rf ®en> zal hier kastje voor kastje
6 Amerikaanse keuken voor U
worden geopend en de inhoud getoond.
Wel, op goed geluk dan maar; bijvoor
beeld een van de gesloten rij, die de
bovenhelft van de muren van haast
iedere Amerikaanse keuken bedekken.
Dit kastje blijkt vol met kruideniers
waren te staan, lastig, men kan nooit
goed zo hoog bereiken wat het achter
ste staat. Maar wat denkt U... de plan
ken draaien rond, men grijpt makkelijk
wat men nodig heeft. Bij het ope
nen van een ander muurkastje glijdt
automatisch een meelzifter naar buiten.
(Amerikaanse vrouwen zijn dol op bak
ken, vooral van „pies"; dat is een oven
schotel bestaande uit een deegkorst, die
ze vullen met kippenragout of vis, of
met allebei of met zoetigheid). Die
meelzifter nu is een wijde bak, waarin
het ongezifte meel bewaard wordt, en
dat men door kan malen met behulp
van een daaraan bevestigd molentje.
Onder die bak is een andere bevestigd,
waar het gezifte meel invalt. Die bak
kan men afhalen, legen, weer bevesti
gen; men sluit de kast en men heeft
geen stofje meel verknoeid en hoeft
niets op te vegen.
Nu opent men een der kastjes in de
lagere regionen. Daar wipt bij het ope
nen een mix-master" naar buiten, een
van de voorwerpen, die Amerikaanse
vrouwen tegenwoordig even nodig vin
den als een electrische wasmachine. De
mix-master is werkelijk een meester in
het mengen van van alles en nog, wat.
Het bestaat alweer uit een bak en een
electrisch instrument, waar men ver
schillende soorten van kloppers en rond
draaiende apparaatjes in kan bevesti
gen. De mix-master mengt vlees tot ge
hakt, het klopt zwaar deeg in tijd van
enkele minuten, het klopt aardappelen
tot puré, room tot slagroom, het perst
(Van onze dammedewerker)
^biu'd'terst belangrijke damcompetitiewedstrijd tussen de titelcandidaten
ïe,Ud r en "J°zePh Blankenaar" heeft een volkomen eenzijdig verloop
fcn dan in het nadeel van de Blankenaren, die bij een overwinning
op Padden mogen bestellen. De titelhoudster IJmuiden was echter
®Pet aaC e verschenen in de veste van „Jozeph Blankenaar". Compleet
S°ede Piet Boozenburg, die zijn damrust had opgeofferd voor de
liefhebbf, beloofde dus een strijd met rode oortjes te worden, die vele
haren snrSinaar het Amsterdamse Schaakhuis had gelokt. Maar de Blanke-
scenf»r r den te bevangen en behoudend, zodat de bezoekers aldra de
Ponden zwaaien.
Si'f üi* zocht in een klein eindspel
Iberg Y?riïesvariant, terwijl ook
\ZlJn zenuwen niet de baas
C ÏJmüJ0lkomen onbegrijpelijke zet,
SF»r>,OGn tripv, ppn Af) etonrl 7o1fe
slanSechUr ven iu SU
8e ®a 2a sPeIende Goezinnen was van
t'Vpïkd n8 sP°ken. Zijn verdiende ze-
de-,'"iri ,eetl remise. En daar Berk
ag de tt sPeel<fe' bracht diens ne-
'eejVQorSt,/Jniuidenaren liefst zes pun-
Daarmede was het pleit
eh a f- Enkele remisepartijen
°vetn ''■'da veilige 115 stand op het
"iwj'sde IJmuiden de kop had
ho het 'n de damcompetitie.
k°eksteri „^.6rs^e bord voltrok zich toen
Pioen afd tatha", dat waard is om ge-
ffor-i r0f blijven. De wereldkam-
a' toe-^etz in blakende strijdlust.
b'hc (Jedi[I 0ozenburg zijn geliefkoos-
0Pbo'i, ^Üh S koos in de 3228-ope-
SeiijjD^ rm tner zette een originele
"Urn sPel +_eia smaakte het genoegen
"Ufo f'OI -siuaaxie nei genoegen
hoop "aar 5 bebouden. Totdat Roozen-
"ebts eeh damlijn manoeuvreerde
Jiobi.J. hiacht ?cbl zetje. Deze dam werd
volgde^ Het gelukte
k^ïdka^.'hinder sterk spel van de
rt eh, rirfu0' dam onschadelijk
?>0p?0°rbraBi moest daarna een nieu-
;'ih 8®h berpiL touelaten. Na urenlang
f'ailiv, daarrw "ij eveneens de dam-
'p0("Gde een klassieke remise-
ru. Roozenburg inzag, dat
!Midwtoev^,n8ingen nutteloos waren,
eens naar de wed-
van constateerde tijdsover-
§eth6r.?0en, en -elZ' die nog een zet
h do'1 Plaat.stn T- uUS met groot ver-
ranglijst alIeerl aan de kop
8edet;
d' 5j°?zenburg
1 a R. c ol S msH. Laros
5. q' den Dnnn d?rg—B- Dukel
8. S' *E B. v H qi de Jong
l p; Öerk-G Ligthart
Postma
arde1
Pos
ScheeUró2mnT?nVP: v- d. Berg 1— 1
0— 2
1— 1
0— 2
1— 1
1—1
0—2
1— 1
1— 1
aeeres H. s;-evr
1— 1
Totaal 614
0MS'e n?0g ste^dsTh^rltSEi Profs' Welke
^din^et „De GrL£®ltaa?,' ondanks de
lUi
rt'din™"*^1- „De Graofunuaiins ue
,.g aanhanBitr ap zal een kort
o'j n etballer IPf,emaakt worden tegen
h^hnn racles mo ewille- die Zondag
\enn.e^ille is^onStPeelde tegen A.D.O.
do htse n... contractueel aan de N.V.
verbonden en was door
De spanning in de kopgroep bleef
niettemin door deze uitslag bestaan.
Met nog slechts één ronde te spelen
waarin de ontmoeting IJmuidenGezél
lig Samenzijn de doorslag moet geven
werd de volgorde van de titelcandi
daten nu aldus:
1. IJmuiden 10 10 0 0 20
2. Gez. Samenzijn 10 9 0 1 18
3. Joz. Blankenaar 10 9 0 1 18
Bij eventuele winst van „Gezellig Sa
menzijn" op „IJmuiden", en aangeno
men dat „Jozeph Blankenaar" van DCG
weet te winnen, staan de drie clubs
weer volkomen gelijk. In dat geval zul
len dus beslissingswedstrijden moeten
uitmaken, wie de kampioenstitel mag
dragen!
sinaasappelen, en maakt van groenten
en fruit vloeibaar sap. Kortom, het ver
richt het leeuwenaandeel van het werk
in de keuken. Opent men nog een paar
kasten onder de „ontbijtbar", dan komt
er een handdoekenrek naar buiten ge
gleden op rails. Natte doeken worden
in de kast gedroogd. Op dezelfde wijze
komt de vuilnisemmer naar buiten ge
draaid bij het openen van een kastdeur,
het deksel reeds open. Sluit men de
deur, dan sluit automatisch het deksel.
Maar dit is alweer ouderwets verge
leken bij wat men nu inhypermoderne
keukens heeft ingevoerd. Daar bestaan
helemaal geen afvalemmers meer, daar
gooit men de afval eenvoudig, na de
zeef opgetild te hebben, in het gat van
de gootsteen: ook beenderen, scherven,
bananenschillen, pitten en wat al niet.
Men drukt op een knop, een motor be
gint binnen in te draaien, en als een
grote koffiemolen maalt die de afval
tot gruis en pulp en voert dat af. Dit
instrument heet de „disposal" en wordt
al in vele Amerikaanse woningen inge
bouwd. Hygiënischer kan het al niet.
Want het houdt geur van bedervende
etensresten weg plus de vliegen en
spaart alweer werk voor het opruimen
van vuilnis. En verder bevinden zich
in die kastjes natuurlijk de ingebouwde
broodtrommels, uitschuifbare brood
plank, presenteerbladen, die in speci
ale kastjes worden geborgen, evenals
de stofzuiger, zwabber en poetsmateri
aal.
Maar we zijn nog niet klaar met de
wonderen, de grootste komen nog.
M.L.
(Van onze sportcorrespondent)
Nu de vorst de dooi tenminste in
het Noorden weer heeft overwonnen,
konden de kortebaan-sterren weer op een
vijftal ijsbanen om vette prijzen strij
den. Voor de succesvolle Bakker jr.
zat er ditmaal meer aan de overwin
ning vast. Hü werd in Scheemda de
eerste provinciale kampioen op de korte
baan.
Bakker jr. heeft het in verschillende
voorgaande wedstrijden niet gemakke
lijk gehad, maar hij liet toch in Scheem
da niemand twijfelen aan zijn kracht.
Reeds in de eerste rit maakte hij een
prima tijd van 15 seconden over 160
meter en toen hij met zijn oudere
neef, Kramer en Schepter tot het laatste
viertal was doorgedrongen, toonde hij
nogmaals zijn grote overmacht. Hij won
in de halve competitie al zijn ritten,
waaronder een tegen Kramer in weder
om 15 seconden. Met de lauweren kon
Bakker jr. voor de vijfde achtereenvol
gende maal honderd gulden ontvan
gen.
In Friesland kwamen de mannen in
Blesdijke bijeen waar Harmsma uit Boyl
op verrassende wijze tachtig gulen in
casseerde na de uitschakeling van kam
pioen Geert Dijkstra en zijn finale
concurrent Vaartjes uit Wolvega. In de
Noord-Oost hoek van Friesland behaal
den twee Drentse meisjes overwinnin
gen op hun" Friese tegenstandsters, Arina
Struik (Esergroen) versloeg in de
eindstrijd te Dantumawoude een andere
niet-Friezin, het Giethoornse meisje
Femmie Groen, en Jantje Bathoorn
(Donderen) in het naburige Akkerwoude
Aukje Terpstra uit Hallum. Twee der
sterkste Friezinnen troffen elkaar in St.
Njcolaasga, waar kampioene Tine de
Vries vijfenzeventig gulden voor de
neus van haar sterkste tegenstandster
Annie van der Meer wegpikte.
««Sv
Ontbijtkoek met barkrukjes en opgeklapt tafelblad.
De zesde ronde van het Hoogoven-
schaaktournooi heeft weer verschillende
verrassingen gebracht. Pilnik verloor
weer, ditmaal van Bouwmeester. Vanuit
de opening verkreeg hij een drukstel-
ling, die hoop gaf op winst. Geleidelijk
aan vergrootte hij zijn voordeel op de
wijze die wij van hem gewend zijn.
Bouwmeester had al een pion verloren
en de tijdnood was al voorbij, toen Pil
nik op de beruchte 41ste zet een gi
gantische hok schoot, die de dame kost
te. De ongelukkige verdween meteen en
was nog slechts bij het buffet te vin
den.
Miliff zal waarschijnlijk niet winnen
tegen Bergsma. Hoewel hij .al spoedig
een pion won wist d^ Rotterdammer
onmiddellijk verlies voortdurend af te
wenden en bereikte tenslotte een eind
spel met vier lopers en vier tegen drie
pionnen op de koningsvleugel. Kramer,
die des morgens zijn afgebroken partij
tegen Donner gewonnen had, hield
Czerniak in toom. De Israëliër behan-
door
Te Idar Oberstein in Duitsland is gis
teren 't tournooi begonnen om 't Euro
pees kampioenschap bandstoten. Het op
merkelijke feit deed zich voor dat Do
mingo, die in 1953 Europees kampioen
is geworden en in 1954 de beslissende
party tegen de Duitser Lütgehetmann
verloor, verstek liet gaan. België zal
nu een extra speler mogen aanwijzen.
Het heeft de keuze tussen Boulanger en
Vingerhoedt.
Er vielen al dadelijk verrassende uit
slagen te noteren. Zo verloor Lütgehet
mann van Tiedtkc en bevestigde de Ne
derlander Van Oosterhout zgn repu
tatie door de Fransman Chassereau met
150 tegen 71 caramboles een gevoelige
nederlaag toe te brengen.
Na zeer spannende strijd versloeg de
22-jarige Oostenrijker Scherz de ver
maarde Portugees Alhinho met 150
146. Opmerkelijk was, zoals gezegd, de
uitslag van de partij tussen de titelhou
der, de Duitser Lütgehetmann en diens
landgenoot Tiedtke. Laatstgenoemde
won met 150106. Daarmee heeft de
strijd al meteen een ander beeld gekre
gen dan verleden jaar, toen Lütgehet
mann ongeslagen kampioen werd en
Tiedtke op de tweede plaats eindigde.
De titelhouder had kennelijk last van de
lage temperatuur in de zaal, welke met
ongeveer 350 toeschouwers was gevuld.
Tiedtke, die aanmerkelijk „grover"
speelt, werd er niet door beïnvloed.
De uitslagen waren:
Chassereau (Frankrijk)
71
37
8
1,91
v. Oosterhout (Ned.).
150
37
20
4,05
Alhinho (Portugal)
146
52
23
2,80
Scherz (Oostenr.)
150
52
20
2,88
Tiedtke (Duitsl.)
150
29
19
5,17
Lütgehetmann (Did.)
107
29
18
3,68
Scherz (Oost)
150
37
14
4.05
Chassereau (Fr.)
78
37
10
2.10
Wafflard (B.)
150
33
25
4.54
Lütgehetmann (Did.)
137
33
15
4.15
Het wedstrijdprogramma van de Kon.
Ned. Schaatsenrijdersbond ziet er voor
de komende dagen, mits de vorst aan
houdt, als volgt uit:
Zaterdag 15 Januari: IJsclub Foarut
te Surhuisterveen, avonddemonstratie
kunstrijden; IJsclub St. Pancras te St.
Pancras, lange-baanwedstrijden over
500, 1500 en 3000 meter.
Maandag 17 Januari: IJsclub Emmel-
oord (N.O.-Polder), nationale lange-
baanwedstrijden over 500, 1500 en 3000
meter.
De winnaar van de Rallye Monte
Carlo 1954 Louis Chiron zal voor de
rallye van dit jaar verstek moeten la
ten gaan. Hij moet het bed houden
wegens een zware verkoudheid. Chiron
had ingeschreven met een nieuwe 2'/.
liter Lancia-Aurelia.
delde de opening weer zeer ongewoon
en mocht blij zijn met remise. Prins
won pp vlotte manier van Kovacs. De
Oostenrijker behandelde de opening
goed doch gebruikte te veel tijd. Om
streeks de 22ste zet had hij nog pl. m.
twee minuten voor 18 zetten. Hij haalde
het niet en overschreed op de 28ste zet
de tijd.
Perez speelde Spaans tegen Don
ner. Hij verkreeg spoedig een zeer
slechte stelling en enkele zetten la
ter kon de Nederlander mat of gro
te materiaalwinst afdwingen. In
plaats daarvan koos hij een zeer du
bieuze voortzetting, die Perez de ge
legenheid gaf met formidabele tegen-
dreigingen te gaan werken. Donner
slaagde hieraan onder opoffering van
de kwaliteit te ontkomen. Hij had
daar twee verbonden vrijpionnen
voor. In de afgebroken stelling staat
hij stellig beter.
In de hoofdgroep luiden de uitslagen
in de zesde ronde:
Pilnik (Arg.)—Bouwmeester 01 (41
zetten); Milig (Joegoslavië)dr. Bergs
ma afgebroken na 40 zetten; Perez
(Spanje)Donner afgebroken na 40 zet
ten; Czerniak (Israël)Kramer
(35 zetten); PrinsKovacs (Oost.) 1—0
(door tijdoverschrijding na 28 zetten).
Na de zesde ronde is de stand als
volgt 1-2. Czerniak en Milig punt en
1 afgebroken partij; 3-4-5 Bouwmeester,
Kramer en Prins 3V2 punt; 6. Donner
2V2 punt en 1 afgebroken partij; 7-8
Perez en Pilnik 2 punten en 1 afgebro
ken partij; 9 Kovacs 2 punten; 10 dr.
Bergsma 1 punt en 1 afgebroken partij.
Zondag 13 Februari houden de wiel
renners van het bisdom Den Bosch hun
traditioneel geworden bedevaart naar de
Zoete Moeder van Den Bosch. Na de H.
Mis zal mgr. W. Mutsaerts de fietsen-
zegening verrichten.
(Van onze correspondent)
Zaterdagavond organiseert „Eigen
Kracht" te Midwolda (Gr.) op haar ba
nen wedstrijden op de lange baan over
twee afstanden, vermoedelijk 500 en
3000 meter. Hieraan nemen o.a. deel de
Hollandse rijders Wim van der Voort,
Olsthoorn, Schuier, Pronk, Vermeulen,
Van der Grift, Moen, Van Eyk en Wit-
tenbrood, terwijl nog overleg gaande is
met Anton Huiskes en Ritsema.
De elftalcommissie van de Kon. Ned.
Hockeybond heeft de volgende spelers
uitgenodigd deel te nemen aan de trai
ning voor het Nederlands elftal, begin
nende Woensdag 2 Februari in het
Olympisch Stadion te Amsterdam: Alma
(HDM), Van Beaumont (TOGO), Bok
(Meppel), "Both (SCHC), Bouwman
(BMHC), Glaassen (Union), Drijver
(EMHC), "Van Dijck (Kampong), Van
Erven Dorens (Laren), Gerrits (Venlo)
Gielen (Be Fair), Van Grimbergen
(HTCC), Hooghiemstra (SCHC), Kristen
(DKS), Loggere (Laren), Mulder (Am
sterdam), Renssen (HDM), Tolhoek
(A'dam), Voorfeldt (Laren), Vorstman
(Hilversum), Wagener (Hilversum), Van
de Wildenberg (HTCC), Zwier (SCHC);
Terlingen is niet beschikbaar wegens
verblijf in Turkije.
De training staat onder leiding van
Chris Berger.
De skiploegen van Nederland, Enge
land, België en Denemarken hebben
het op de eerste dag van de jaarlijkse
„lage-landenwedstrijd" rustig gehad.
Het regende te Val d'Isère, zodat de af
dalingswedstrijd, welke het eerst op
het programma stond, niet door kon
gaan.
In de loop van Donderdag is het ech
ter weer gaan sneeuwen, zodat men
verwacht, dat de wedstrijden vandaag
gehouden kunnen worden.
Reuzengroot rijst einde Januari om
streeks 18 uur de machtige sterrenge
stalte van Orion op uit het oosten,
zwaar naar links overhellend. In de loop
van de avond klimt de geweldige ja
ger gestaag hoger en vier uur later staat
hij rechtstandig boven het zuiden, in
zijn volle kracht. Een imponerende ver
schijning, die elke waarnemer ontzag in
boezemt.
Orion 1) is in verschillende opzich
ten een van de meest belangwekkende
sterrenbeelden, zoals uit liet volgende
zal blijken.
Orion op de vlucht
Hoogst merkwaardig is het- dat alle
sterren van de Orion-figuur zich met
een snelheid van ongeveer 20 km per
sec. van ons verwijderen. Het schijnt
wel alsof zij gèzamenlijk op de vlucht
zijn geslagen, zo'n vaart zit er in. Met
het blote oog is daar niet het minste
van te bespeuren en we zouden het dan
ook niet weten, indien niet de sterren
kundigen met een fijngevoelig instru
ment de vluchtelingen hadden „gesig
naleerd". De astronomen beschikken na
melijk over een wonderbaarlijk tover-
apparaat (de spectroscoop), dat hun on
middellijk kan vertellen of een ster
zich naar ons toe dan wel van ons a f
beweegt en met welke snelheid dat ge
schiedt. Voor hen was het dan ook een
klein kunstje vast .te stellen dat de reus
Orion, hoe heldhaftig hij overigens ook
moge zijn, zich op de vlucht bevindt.
Dat Orion ons zou ontvluchten, is in
tussen slechts schijn. In 'werkelijkheid
zijn w ij, aardbewoners, de vluchtelin
gen. Of liever: de zon ontvlucht Orion,
en wij zijn dus wel gedwongen haar te
volgen, met al onze zusterplaneten. Wat
toch is het geval? De zon beschrijft een
reusachtige cirkelvormige baan om het
centrum van ons melkwegstelsel met
een snelheid van 270 km per seconde.
De straal van deze gigantische cirkel-
baan bedraagt omtrent 26.000 lichtja
ren. De zon heeft dus een ontzaglijke
afstand af te leggen voordat zij één rond-
reis-om-het-centrum heeft volbracht, en
"Kpv, niet Van eI1 was aoor
"j Van Herac p^61^1'0111'"80" ont"
J dat de Ml e werd mede-
v,-Van de KMv°nr met toestem-
Ab. o 0egere clubüia meespeelde in
ln de wedstrijd tegen
„Don Lucas, u bent immers onze
enige Indiaan, dat weet de hele
stad....; die andere is een armoe
dige winkelier in vistuigen
zonder een rooie duit, die in het
gunstige geval niet méér is
dan.... nu ja.... „de Ameri
kaan U een slavenhandelaar?Maar waar
vandaan? De slavenhandelaars wonen in hun
paleizen aan de overkant; dat weet het kleinste kind."
De volgende dag, toen Don Lucas al wat kalmer
was, begon hij zijn plan de campagne te overdenken.
Het was heel laag water en hij ging naar het einde
van de pier, om te kijken of hij zijn vriend „Nico"
zag.
„Ik denk dat hij wel niet meer boos zal zijn
met wat geld gaat boosheid spoedig over en „Nico"
is een stille geldwolf."
Terwijl hij dit zo liep te overdenken, keek hij naar
de zeekant en daar zag hij opeens een man die voor
overgebogen bezig was met een schepnetje in de
gaten van de rotsenHet was „Nico". Toen hij
zich oprichtte met zijn gezicht naar hem toe, had hij
zekerheid.
Hij wuifde hem vriendelijk toe.
„Als je klaar bent, waarschuw me dan; ik moet je
spreken.
„Nico" bleef enigszins wantrouwend.
^Goed, goedik kom straks naar boven".
Hij liep wat op en neer terwijl hij op hem wachtte.
Toen het water begon op te komen, pakte „Nico" zijn
spullen bij elkaar en kwam op de Indiaan af.
Deze nam de granaatkreeften die hij gevangen had
m ogenschouw.
-Hoeveel moet je ervoor hebben?" vroeg hij hem.
„Acht duro's."
Hij gaf hem er twintig.
„Hier dan, maar ik neem ze dit keer mee."
Nico s onderlip beefde.
"Hf hoop dat je niets tegen me hebt."
„Waarom zou ik? Om dat van laatst met „de Ame-
"aaa" Ik heb er later nog eens goed oveF na
gedacht en ik heb ingezien dat de schuld bij mij lag.
u?a rLe hoos, en later heb ik gemerkt met
recht, maar ik heb het toen op jou verhaald»"
"if'k begrijp het wel."
„Maar luister eens „Nico", nu heb ik je nodig..,.
Kan ik op je rekenen?"
„Zolang er geen bloed bij vloeit.... ja."
Hij keek de Indiaan van terzijde aan en wachtte af.
Er kwamen mensen voorbij die eerbiedig groeten:
„Goeden dag, Don Lucas".
De zeebries murmelde ook in de hoge Wimpels;
Goeden dag, Don Lucas."
„Er is hier op dit uur veel volk en het is beter dat
ze ons niet zienLuister eens: kom na het eten,
zo tegen drieën, naar het hotel. Ga de achtertrap op,
naar de tweede verdieping, dan rechts naar de derde
kamer; je komt maar binnen zonder kloppen, ik
wacht je daar."
„Om drie uur, zei je?"
„Ja, en langs de achtertrap niet vanaf dé kade.
„Juist."
„Ga nu maar."
Énkele echtparen kwamen voorbij en Don Lucas
bleef staan alsof hij in verrukking naar de zee keek.
Om half drie zat hij vol ongeduld op zijn kamer en
keek voortdurend op zijn horloge. Om 5 minuten
voor drieën ging de deur plotseling open.
Het was „Nico".
„Hebben ze je niet naar boven zien gaan?"
„Ik geloof van niet."
„Ga zitten."
Hij schonk hem een kop koffie en een glaasje
cognac in en stak hem een sigaar toe.
„Dus, ik kan op je rekenen?"
„In alles!" bood hij zich aan, terwijl hij een teug
uit zijn glas nam.
„Wel, kijk eens, het gaat om...."
„Dat begrijp ik zo -wel: om „de Amerikaan"."
„Juist.... Wist je er dan iets van?"
„Alleen wat er zo gezegd wordt."
„En wat zeggen ze dan?"
„Och afgunst en geklets...., maar ik verzeker je,
dat ze bijna allemaal jou gelijk geven."
„Waarin dan?"
„Nou.... dat „de Amerikaan" een hekel aan je
heeft en dat alleen maar uit afgunst, omdat jij duiten
hebt en hij, naar het schijnt, niet; en omdat jij de
Indiaan van de stad, de echte Indiaan bent, en hij
niets dan een Indiaan die halverwege is blijven
steken, want zonder „poen" blijf je altijd en overal
halverwege steken.... Natuurlijk, en omdat hij
geen duiten heeft, heeft hij geen behoorlijke Indiaan
kunnen worden en dat had hij nu juist het liefst
willen zijn
„En is dat alles?"
„En nog wel meer, maar niet de moeite waard om
je er boos over te maken."
„Wees maar niet bang, ik maak me niet boos....|
maar hij, wat vertelt hij nu eigenlijk wel over me?"
„Nou dat weet je wel, als je hem laat praten, kan
hij niet ophouden."
„Maar wat zegt hij nu eigenlijk voor concrete
dingen?"
„Wat is dat: concreet?"
„Wel ik bedoelde: bepaalde dingen."
,,'s Jonge!.Nou als hij 's avonds bij „Driesje"
komt, gaat de vent achter zijn glaasje wijn zitten en
dan laat hij wat concreetjes tegen je los."
„Laat eens horen."
„Neen, kom, hou er over opstraks maak je je
maar boos, net als iaatst'en dan geef je mij een grote
mond, en ik op mijn leeftijd moet niets hebben van
die ruzies."
„Ik verzeker je dat er niets zal gebeurenIk
ben doodkalm, maar ik ben nieuwsgierig te weten
waartoe die schooier wel in staat is op het gebied
van lasteren."
„Net als iedereen.... als hij eenmaal zijn tong laat
gaan, dan gaat hij tot het uiterste."
„Vertel me dan eens een van die uitersten."
„Het is immers altijd hetzelfde, waarmee hij ons
allemaal steeds maar weer verveelt: dat je in negers
gehandeld hebt en dat je je duiten in de slavenhandel
hebt verdienden dat nu je geweten is gaan kna
gen en dat je daarom nu zoveel afschuift
„Nu en wat dan nog?" onderbrak hem laatst de
zoon van de Galicische. „Als hij negers verkocht
heeft, moet dat wel de schuld van de negers zijn die
zich zo maar lieten verkopen, want een handige jon
gen die de zoon van mijn moeder verkoopt; en daar
bij, wat dat geld aangaat" ging hij voort „dat
heb je of dat heb je niet en 't is allemaal niet zoals
het hoort om iemand te vragen hoe hij (daaraan ge
komen js."
„Maar de zaak is dat ik nooit in negers heb gedaan."
„Houd toch op! Maar bovendien, wat dan nog?....
Iedereen verdient zijn kostje zo goed als hij kan....
en die negers, dat zeg ik ook. die moeten dan maar
wijzer zijn."
„Ik heb in Mexico stoffen, bijouterieën, parfums
en drogistwaren verkochtik ben een koopman
geweest die van de ochtend tot de avond, jaren en
jaren lang achter de toonbank heeft gestaan.
(Wordt vervolgd.)
het zal dan ook wel niemand verwon
deren dat zij daarvoor niet minder dan
200 millioen jaren nodig heeft.
Ook al de andere sterren van het
melkwegstelsel draaien om het centrum,
elk langs haar eigen baan en met haar
eigen snelheid. Van het centrum af ge
rekend wordt de baan geleidelijk gro
ter en de baansnelheid geleidelijk klei
ner. De sterren die zich het dichtst bij
het centrum bevinden, draaien dus het
snelst en bijgevolg wentelen de sterren
heel aan de omtrek van het melkweg
stelsel het langzaamst. Elke ster heeft
alzo haar eigen tempo.
Hoe beweegt zich nu de zon ten op
zichte van de naburige sterren?
Die vraag is na het bovenstaande ge
makkelijk te beantwoorden: de zon
blijft eenvoudig achter bij de sneller
draaiende sterren naar de kant van
het centrum en loopt die naar de te
genovergestelde kant trager-draaien-
de sterren voorbij De snelheid waar
mede dit laatste geschiedt, bedraagt
20 km per seconde. De zon beweegt
zich daarbij naar een punt in het ster
renbeeld Hercules, dat zich vrijwel
recht tegenoveï Orion bevindt. Het is
dus feitelijk zo, dat de zon Orion
ontvlucht, en wel met een snelheid
van 20 km per seconde. Dit wil dus
zeggen dat de ^fstand tussen de zon
en de sterren van Orion elke seconde
20 km. groter wordt. (De sterren van
Orion bewegen zich ten opzichte van
elkaar met betrekkelijk geringe
snelheden). En nu is het ineens
duidelijk hoe het komt dat alle
Orion-sterren zich met deze snelheid
van ons schijnen te verwijderen. Het
is precies andersom, zoals nu wel ge
bleken is: wij, aardbewoners, laten
op onze reis met de zon door de we
reldruimte de geweldige jager steeds
verder achter ons. Dat is de werke
lijke gang van zaken.
Heetgebakerde reus
Opmerkelijk is het voorts dat Orion
vele sterren telt met een opvallend ho
ge temperatuur. Zo heeft, om te be
ginnen, R i g e 1, in het rechterbeneden-
hoekpunt, een hittegraad van ruim
12000° C., meer dan het dubbele van de
zonnetemperatuur (5600° C.) Dat Rigel
een hete $ter is, blijkt onmiddellijk uit
haar kleur is helwit. Op Rigel volgt
Bellatrix, in het rechterbovenhoek-
punt, met een temperatuur van ruim
20100° C. Dat zij aanmerkelijk heter is
dan Rigel is zo wel te zien: zij is na
melijk blauwachtig getint, en blauwe
sterren zijn heter dan witte sterren.
Kappa, in het linkerbenedenhoekpunt,
komt daar nog ver bovenuit met een
temperatuur van 27700° C.
Ook de drie gordei sterren de „Drie
Koningen" blijken zeer heet te zijn.
Toevalligerwijs hébben ze alle drie de
zelfde temperatuur als kappa, die, zo
als reeds gezegd, een hittegraad heeft
van 27700° C. Èta, rechtsonder de ster-
Gestalte van Orion over 50.000 jaar
föefe/yeuie
K
OJpOJPover so.oooJaar
jBefe/g
<et/Z€ -
V '3e/t7A/X
m
g
'S
K
scheefgegroeid en totaal misvormd, een
caricatuur van de reus, zoals wij hem
thans kennen.
rengordel, is een vijfduizend graden
„koeler"; haar temperatuur bedraagt
22700 gr. Celsius.
Men denke nu niet dat hiermede reeds
de heetste sterren van het beeld zijn
genoemd. O neen, Orion telt enkele
sterren die nog veel heter zijn dan die
van de schitterende gordel, en deze
de allerheetste hebben we opzette
lijk voor het laatst bewaard om vooral
de climax in de temperatuur goed te
doen uitkomen. Het zijn: t h t a en
iota, beide in het glinsterende zwaard
dat onder de benedenste gordelster
(zêta) hangt, en J a m b d a, in het
hoofd van de reus, kenbaar aan een
wazig driehoekje boven de „schouder
lijn" BètelgeuzeBellatrix. Deze drie
sterren hebben elk een temperatuur
van 34700° C„ een hittegraad, welke nog
7000° hoger ligt dan die van de gordel
sterren.
Orion is dus wel een bijzonder heet
gebakerde reus. Geen wonder dat zijn
gestalte op de waarnemer een „vurige''
indruk maakt.
De sterren met een temperatuur van
22700° tot 34700° zijn vrij zeldzaam: op
elke millioen sterren vindt men er
slechts één. In de vaktaal der astro
nomen worden ze „blauwe reuzen" ge
noemd. De naam „reus" slaat op hun
enorme lichtkracht, niet op hun om
vang. Ze zenden namelijk wel tien
tot twintigduizend maal zoveel licht
uit als de zon; sommige zelfs nog veel
meer, zoals epsilon, zêta en kappa, die
zeker wel tienmaal zoveel licht de
wereldruimte in sturen als een „ge
wone" blauwe reus. Ze hebben daarom
de naam „superreuzen" gekregen.
Men ziet: alles aan de reus Orion
is even reusachtig. Jammer, dat over
enige honderden eeuwen zijn prachtige
gestalte totaal misvormd zal zijn. Daar
over ten slotte nog een enkel woord.
De machtige sterrengestalte van Orion
boven het Zuiden, einde Januari,
omstreeks 22 uur.
Hoewel de sterren onwrikbaar aan
de hemelbol schijnen vastgepind, ver
anderen zij toch in de loop der eeuwen
langzaam van plaats. Zij bewegen schier
onmerkbaar langs het uitspansel, in
allerlei richtingen, uiterst traag welis
waar, maar zij bewegen, met verschil
lende „snelheden''. Men noemt deze be
weging de „eigenbeweging" der sterren.
Een noodwendig gevolg van al de
verschillend gerichte eigenbewegingen
is, dat op de lange duur de sterren
beelden van vorm veranderen. Zo zal
over 50.000 jaar de markante sterren
gestalte van Orion er geheel anders
uitzien dan tegenwoordig: de linker
schouder scheefgezakt de borst onna
tuurlijk verbreed, 'iet hoofd zijwaarts
verschoven en de imddelste gordelster
buiten de omlijning gegleden een
caricatuur van Orion zoals wij hem
thans kennen: stoer en sterk. Van deze
misvormde gestalte geeft fig. 2 een
voorstelling.
Gelukkig zullen de eerstvolgende ge
slachten van de langzame misvorming
van Orions fiere gestalte nog niets
bemerken en zullen zij zich nog, even
als wij, kunnen verlustigen in de aan
blik van zijn waarlijk heldhaftige sta
tuur.
1) Klemtoon op de i.
